Αρχική » Μια επίκαιρη σκέψη του Γ. Σεφέρη

Μια επίκαιρη σκέψη του Γ. Σεφέρη

από admin

seferis

Του Σπύρου Κουτρούλη

Στο Πολιτικό Ημερολόγιο του Γ. Σεφέρη, υπάρχει μια καταγραφή στις 1 Οκτωβρίου του 1945 που, παρ’ ότι  πρόκειται για  μια σκέψη που απευθύνεται στον ίδιο, περιγράφει αδρά και ρεαλιστικά την κατάσταση του νεοελληνισμού της εποχής του, αλλά δυστυχώς βρίσκει πλήρη αντιστοιχία και στη  σημερινή μας πραγματικότητα.
«Αποκαρδιωμένος όπως πάντα ύστερα από κάτι τέτοια, μολονότι τα είδα τόσες και τόσες φορές, όπου η βλακεία, η εγωπάθεια, η μωρία και η γενική αναπηρία της ηγετικής τάξης στη σημερινή Ελλάδα σε φέρνει στην ανάγκη να ξεράσεις. Γιατί; Γιατί είμαι δεμένος μ’ αυτό τον τόπο και μολονότι δεν έχω καμιά απολύτως φιλοδοξία για πολιτική δράση, μου φαίνεται σαν ένα είδος ακρωτηριασμού να πω ξαφνικά να σας χέσω και να αποξενωθώ από όλα αυτά. Γιατί είμαι βέβαιος πως τούτοι οι ελεεινοί δεν αντιπροσωπεύουν τη ζωντανή Ελλάδα, δεν αντιπροσωπεύουν τίποτε και υπάρχουν άγνωστοι, πολλοί που δεν ξέρουν, αλλά που αξίζουν, που σε φωνάζουν» .
Ο Σεφέρης εύστοχα περιγράφει μια άθλια, ημιμαθή, ηγετική ελίτ, που διακρίνεται από την άλλη, τη ζωντανή και εν πολλοίς άγνωστη Ελλάδα. Σε αντίθεση με κάποιους σύγχρονούς μας διανοούμενους, που ο αντιλαϊκισμός τους είναι η πρόφαση για να αθωώσουν την καθ’ όλα χρεοκοπημένη ελίτ, αυτός λέει τα πράγματα με το όνομά τους.
Μάλιστα, η σημερινή κατάσταση είναι πολύ πιο θλιβερή, παρά τις πολλές αναλογίες και ομοιότητες με ότι συνέβαινε την εποχή που έγραφε ο ποιητής. Τους δωσίλογους, συνεργάτες και μαυραγορίτες της κατοχής διαδέχθηκαν αυτοί που ροκάνισαν τις πιστώσεις του σχεδίου Μάρσαλ. Ό,τι έγινε δε και με τα διάφορα ευρωπαϊκά προγράμματα ξεπερνά σε έκταση κάθε προηγούμενο. Διότι η πλήρης απουσία ελεγκτικών μηχανισμών συνοδεύτηκε από δύο γεγονότα: την κυριαρχία μιας πολιτικής ελίτ ημιμαθούς, ηθικά αχαλίνωτης, μιζαδόρικης, καθώς και τον έλεγχό της με πολλούς τρόπους από εξωγενείς δυνάμεις.
Ουσιαστικά το πολιτικοοικονομικό σκηνικό ελέγχθηκε από μια διακομματική ελίτ, που παρότι επικαλέσθηκε σε πολλές περιπτώσεις τον ευρωπαϊσμό και τον εκσυγχρονισμό, η ίδια έχει χαρακτηριστικά φεουδαρχικά όπου η πρωθυπουργία, ή υπουργία, ή η βουλευτική έδρα κληροδοτείται στον υιό, στον ανιψιό, στον εγγονό, όσο αφελής, ή ανόητος, ή διεφθαρμένος, ή ημιμαθής, ή αγράμματος και αν είναι. Στο πλαίσιο αυτό, η αντιπροσωπευτική δημοκρατία  ακυρώθηκε και, η όποια ανανέωση προσώπων, αφορά άτομα ασήμαντα στη μεγάλη τους πλειονότητα, που μπορούν εύκολα να χειραγωγηθούν. Οι εκπρόσωποι δεν αισθάνονται καμιά ηθική δέσμευση απέναντι σε αυτούς που, υποτίθεται, εκπροσωπούν. Οι θεσμοί απέμειναν νεκροί, ενώ τα μνημόνια δώσανε το οριστικό κτύπημα στη συνταγματική τάξη. Η ελεύθερη κυκλοφορία των ιδεών και η αμοιβαία ανοχή, μια σημαντική κατάκτηση της μεταπολίτευσης, δεν μπορεί προς το παρόν να επηρεάσει σημαντικά τις εξελίξεις. Οι  «ευρωπαϊστές» μας, παρά την ανησυχία όσων θεωρούν ότι θα πρέπει να διασωθεί η ιδιαίτερη ταυτότητά μας, δεν ενδιαφέρθηκαν τόσο για την εισαγωγή επείσακτων θεσμών, όσο για την ενθυλάκωση των ευρωπαϊκών κονδυλίων.
Η άθλια αυτή ελίτ, επειδή είναι αργόσχολη και δεν έχει  καμιά σχέση με την πνευματική ή τη χειρωνακτική εργασία, απασχολείται αποκλειστικά με διαμεσολαβητικές και παρασιτικές ασχολίες, που δεν προϋποθέτουν κόπο και προσπάθεια. Είναι συνεπώς εξηγήσιμο γιατί οι εισροές που προήλθαν είτε από τα ευρωπαϊκά ταμεία και προγράμματα, είτε από τον εν γένει  δανεισμό, δεν χρησιμοποιήθηκαν για να εκσυγχρονιστούν οι υποδομές της ελληνικής οικονομίας, ώστε να λάβει παραγωγικές κατευθύνσεις, αλλά και να ενισχυθεί ουσιαστικά  η εθνική άμυνα, αλλά ως μέσο για να στηθεί και να αναπαραχθεί μια πολιτική-οικονομική ελίτ με μαφιόζικα χαρακτηριστικά, που είχε τη διαφθορά ως τρόπο, ύπαρξης.
Βεβαίως, μέσα ενημέρωσης και σοβαροί δήθεν διανοούμενοι παίζουν  στ’ αυτιά μας τη μελωδία της συλλογικής ενοχοποίησης. Σαν να  έχουν την ίδια ευθύνη οι μιζαδόροι με τους πολιτικούς πελάτες τους. Μπορεί να θυσιάζονται στοιχεία όπως ο Τσοχατζόπουλος και ο Σμπώκος, που είχαν καεί και αποβληθεί, ή άλλοι που κινούνται στα όρια της γραφικότητας, όπως ο Λιάπης, ή μικρότερα ψάρια, όπως ο Τομπούλογλου, ενώ από την άλλη πλευρά οι αμέριμνοι «αγωνιστές» της αριστεράς επενδύουν σε διεθνή κεφάλαια, αυξάνουν τις καταθέσεις τους με εκατομμύρια ευρώ  και απολαμβάνουν τις μοναδικές αποζημιώσεις από τις τράπεζες που ελάχιστα απασχολήθηκαν, αλλά η βαθιά, ουσιαστική, πραγματική κάθαρση είναι ένα ζητούμενο που θα εξαρτηθεί από την ετοιμότητα της δικαιοσύνης, αλλά και του ελληνικού λαού.
Μαζί με τον ποιητή Γ. Σεφέρη μπορεί να «ξερνάμε» για τις ελίτ, αλλά γνωρίζουμε ότι υπήρχε και υπάρχει μια πραγματικότητα του ελληνισμού που αξίζει να την αναδεικνύουμε και να την υπερασπιζόμαστε  με νύχια και δόντια. Είναι η πραγματικότητα του Σεφέρη, του Ελύτη, του Θεόφιλου, του Ρίτσου, του Πικιώνη, του Εγγονόπουλου  και πολλών άλλων, γνωστών και αγνώστων.
Γιώργος Ανδρειωμένος: Αναζητώντας τον «άλλο» Κάλβο: επιστημονικές ενασχολήσεις του στην Κέρκυρα (1826-1852). Ίδρυμα Κώστα και Ελένης Ουράνη, Αθήνα 2013, σελ.172.
Ο Γ. Ανδρειωμένος ασχολείται αυτήν τη φορά με μια πλευρά της δραστηριότητας του Α. Κάλβου που θα τη χαρακτηρίζαμε πιο επιστημονική. Απλώνεται κυρίως στην διάρκεια των είκοσι έξι ετών που ο ποιητής έζησε στην Κέρκυρα.
Ο Κάλβος υπήρξε μια πολυμαθής προσωπικότητα. Ήδη από νεαρός, δίπλα στον Ούγο Φώσκολο «είχε δείξει τη μεγάλη του έφεση για μελέτη και μάθηση» (σελ.16). Το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του βιοπορίστηκε ως δάσκαλος. Μετάφρασε στα γαλλικά την πραγματεία του Ιωάννη Καραντηνού «Έρευνα περί της φύσεως του Διαφορικού Υπολογισμού». Επίσης μετάφρασε το βιβλίο του περιηγητή Ιγκνάζ Πάλμε για το κλίμα του αφρικανικού Κορντοφάν (1845), καθώς και «ένα σύντομο οικονομολογικό άρθρο για την αξία της καλλιέργειας της μετάξης (1845) και ένα απόσπασμα από τον Inno alle Grazie του Φώσκολου (1846)» (σελ.19).
Το βιβλίο περιέχει εκτενή και κατατοπιστική εισαγωγή του Γ. Ανδρειωμένου, τα τρία παραπάνω δοκίμια που μετάφρασε ο Κάλβος, με σχολιασμό, καθώς και επίμετρο του Δ. Πατσόπουλου, που αναφέρεται στο φιλολογικό και μαθηματικό της μετάφρασης από τον Κάλβο του έργου του Ι. Καραντηνού για τον Διαφορικό Υπολογισμό.
Lou Andreas-Salome: Ο Φρήντριχ Νίτσε μέσα από τα έργα του. Πρόλογος Δημήτρης Λαμπρέλλης, Μετάφραση- Επίμετρο Παρασκευή Σιδερά-Λύτρα, εκδόσεις Παπαζήση, Αθήνα 2013, σελ.319.
Η συγγραφέας έγινε γνωστή διότι υπήρξε το πρόσωπο που ερωτεύτηκε ο Νίτσε, ενώ στη συνέχεια συνδέθηκε με τον Ρίλκε και τον Φρόϊντ. Κατά συνέπεια, παρά τον έντονό υποκειμενισμό της, η άποψή της έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον και σημασία για όσους ενδιαφέρονται για το έργο του Νίτσε.
Ο Δ.Λαμπρέλλης, ένας από τους εμβριθέστερους γνώστες του νιτσεϊκού έργου και συγγραφέας πολλών σημαντικών σχετικών μελετών, τονίζει στην διαφωτιστική εισαγωγή του ότι το έργο εκδίδεται για πρώτη φορά το 1894, λίγα χρόνια πριν ο Νίτσε απολέσει τελείως τη συνείδησή του και ένα χρόνο αφού επέστρεψε στη Γερμανία από την Παραγουάη η αντισημίτρια αδερφή του, Ελισάβετ, με σκοπό να παρερμηνεύσει πλήρως το νιτσεϊκό έργο. Σαλομέ και Ελισάβετ δεν διεκδίκησαν πλέον μόνο τον Νίτσε, αλλά και την αποκλειστική ερμηνεία του έργου του.
Η Σαλομέ ξετυλίγει μια ψυχολογική ερμηνεία του νιτσεϊκού έργου, θεωρώντας ότι η τελική ψυχική του κατάρρευση έχει αφήσει τα ίχνη της σε οτιδήποτε έγραψε. Κάτι τέτοιο δεν βρίσκει σύμφωνο τον Λαμπρέλλη, που επιμένει στην πολυσημία του έργουτου Νίτσε, θεωρώντας τον ως τον φιλόσοφο της πολλαπλότητας.
Το βιβλίο ξεκινά με μια επιστολή του Νίτσε προς τη Σαλομέ και κλείνει με το επίμετρο της Π.Σιδερά-Λύτρα, που αναφέρεται λεπτομερώς στην ζωή και το έργο της Λου Αντρέας-Σαλομέ.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ

ΣΧΕΤΙΚΑ

1 ΣΧΟΛΙΟ

Common sense 18 Ιανουαρίου 2014 - 18:58

Με πολύ χιούμορ και σάτιρα τα ίδια θέματα πραγματεύεται κι η υπέροχη παράσταση “Το Μεγάλο μας Τσίρκο” η οποία φαίνεται σα να γράφθηκε και παίχθηκε χθες:
http://www.youtube.com/watch?v=nB2GuxfYVp8
Ο Θεός να αναπαύει την ψυχούλα του Καμπανέλλη, του Ξυλούρη, της Καρέζη του Παπαγιαννόπουλου κι όλων των μεγάλων αποδημήσαντων εις Κύριον που συνέδραμαν ώστε αυτό το συγκινητικότατο έργο να γίνει θεατρική παράσταση που πραγματικά μιλάει στην ψυχή του κάθε Έλληνα Ρωμηού. Και για όσους από τους παραγόντες ζουν ακόμα ο Θεός να τους έχει καλά ακόμα κι αν έχουν παραστρατήσει στα τόσα χρόνια που πέρασαν από τότε!

ΑΠΑΝΤΗΣΗ

ΑΦΗΣΤΕ ΕΝΑ ΣΧΟΛΙΟ