Αρχική » Aπό το Ρους του Κιέβου στους Κοζάκους

Aπό το Ρους του Κιέβου στους Κοζάκους

από Άρδην - Ρήξη

Aπό το Ρους του Κιέβου στους Κοζάκους

Του Σωτήρη Δημόπουλου από το Άρδην τ. 96

ilya_repin_3_reply_of_the_zaporozhian_cossacks_to_sultan_mehmed_iv_of_ottoman_empire1«Κοζάκοι του Ζαπορίζια της Ουκρανίας γράφουν απάντηση στον Τούρκο Σουλτάνο»
Ελαιογραφία του Ηλία Ριέπιν (1878-1891).
Το 1660, οι Κοζάκοι της Ανατολικής Ουκρανίας με ειρωνική και υβριστική επιστολή απάντησαν στo τελεσίγραφο του Μωάμεθ Δ΄, που ζητούσε την υποταγή τους.

Για να κατανοήσουμε το ουκρανικό ζήτημα, βασική προϋπόθεση είναι η αναζήτηση του παρελθόντος του. Διότι, όπως συνήθως συμβαίνει, τίποτε δεν είναι απόλυτα νέο.
Οι ανατολικοί Σλάβοι αποτελούνται από τρεις μεγάλους κλάδους, τους Ρώσους, τους Ουκρανούς και τους Λευκορώσους. Υπάρχει και ένας τέταρτος, μικρότερος κλάδος, των Ρουθηνών (μειονότητά τους ζει στη Δυτική Ουκρανία, και το Κίεβο δεν την αναγνωρίζει ως τέτοια, σε αντίθεση με τους Ρώσους).
Λίκνο του πολιτισμού όλων τους αποτέλεσε η σημερινή περιοχή της Ουκρανίας. Στο Ρους του Κιέβου, οι Σκανδιναβοί Βαράγγοι συγκρότησαν κρατικές δομές για τις φυλές των Σλάβων που ζούσαν ακόμη σε πατριές. Σύντομα, το νέο μόρφωμα θα μπολιαστεί με τη βυζαντινή Ορθοδοξία. Η επιρροή της νέας θρησκείας θα είναι καταλυτική για τη συγκρότηση ενιαίας συνείδησης και διακριτής ταυτότητας για τους Σλάβους της Ανατολής. Θα τους επιτρέψει όχι μόνον να ανταπεξέλθουν στις πιέσεις από ανατολή και δύση, αλλά και να δημιουργήσουν υψηλό πολιτισμό μακράς διάρκειας.
Η πρώτη αυτή φάση ενός ενιαίου, αν και σπαρασσόμενου από έριδες, πολιτισμικού χώρου, από τη Γαλικία έως το Βλαδίμηρ και από το Κίεβο έως το Νόβγκοροντ, θα ανακοπεί βιαίως. Η μογγολοταταρική επέλαση θα δημιουργήσει νέα δεδομένα. Ο ρωσικός πολιτισμός, με κέντρο το δουκάτο της Μοσκοβίας, έμελλε να ακμάσει στους επόμενους αιώνες. Θα φράξει το δρόμο στους Τεύτονες ιππότες, θα ανατρέψει το μουσουλμανικό ταταρικό ζυγό και θα αντισταθεί στην «καθολική» διείσδυση της Πολωνίας. Η νέα Ρωσία, με το σπαθί και με το κνούτο, με το άροτρο και με το σταυρό θα μετατραπεί σε μια απέραντη αυτοκρατορία με ασιατικά χαρακτηριστικά, καθώς θα αφομοιώσει πολλούς από τους γηγενείς λαούς τουρανικής, τουρκικής ή μογγολικής προέλευσης.
Οι Σλάβοι στην περιοχή της Ουκρανίας –που σημαίνει χώρα των συνόρων, όπως πρωτοεμφανίζεται σε χρονικό του 12ου αιώνα- διαμόρφωσαν μια σχετικά διαφορετική ταυτότητα από τους Ρώσους. Οι Ουκρανοί είχαν να αντιμετωπίσουν ταυτόχρονα δύο σημαντικές απειλές: τους καθολικούς Πολωνολιθουανούς που κατείχαν τα εδάφη της Ουκρανίας και τους μουσουλμάνους Τάταρους του χανάτου της Κριμαίας, ενός κράτους-δορυφόρου των Οθωμανών από το 15ο αιώνα.
Οι Πολωνοί, αλλά και οι Ουκρανοί, οι περισσότεροι εκπολωνισμένοι φεουδάρχες, εκμεταλλεύονταν σκληρά τους χωρικούς. Επιπλέον, έγινε συστηματική προσπάθεια να αλλάξουν τη θρησκευτική τους ταυτότητα των ορθόδοξων Ουκρανών. Οι ιησουίτες μοναχοί, μετά τη συνθήκη του Μπρεστ το 1596, προώθησαν την Ουνία στα εδάφη της Βολινίας και της Γαλικίας. Παρεπιμπτόντως, στη σημερινή Ουκρανία το ποσοστό των ουνιτών φθάνει το 8% και εντοπίζεται αποκλειστικά σχεδόν στη δυτική Ουκρανία.
Από το νότο, πάλι, όλοι οι ανατολικοί Σλάβοι υφίσταντο τις διαρκείς επιδρομές των Τατάρων της Κριμαίας, οι οποίοι άρπαζαν κατά χιλιάδες άνδρες και γυναίκες, για να τους πωλήσουν στους δυτικούς δουλεμπόρους.
Εξ ανάγκης, λοιπόν, στις στέπες της Ουκρανίας εμφανίζονται οι ατίθασοι Κοζάκοι, όπως αυτοί του Ζαπαρόζε, οι οποίοι διατηρούσαν με τη, στρατιωτικής δομής, κοινότητά τους, την ταυτότητά τους απέναντι στους Πολωνούς και τους μουσουλμάνους της Κριμαίας. Γλαφυρά μας τους περιγράφει στο Ταράς Μπούλμπα ο Νικολάι Γκόγκολ –Ουκρανός και ταυτόχρονα ένας εκ των γεννητόρων της ρωσικής λογοτεχνίας!
Οι Κοζάκοι θα επιδιώκουν την ανεξαρτησία της, προχωρώντας σε ευκαιριακές συμμαχίες πότε με τους Πολωνούς, πότε με τους Οθωμανούς και τους Τάταρους. Το 1648, ο Αταμάνος Μπογντάν Χμελίνσκι έφθασε κοντά στην επίτευξη αυτού του στόχου. Παρά τις στρατιωτικές και διπλωματικές του επιτυχίες, ο κίνδυνος για το κράτος του ήταν μεγάλος. Έτσι, θα επιλέξει τη συμμαχία με τη Μόσχα. Η συμφωνία του Περεγιασλάβ, το 1654 (στα 300 χρόνια από τη σύναψή της, ο Ν. Χρουτσόφ ενέταξε την Κριμαία στη ΣΣΔ της Ουκρανίας), έδωσε τη δυνατότητα στη Μόσχα να επεκτείνει την επιρροή της στην Ουκρανία. Οι Κοζάκοι, όμως, θα διχαστούν: οι της αριστερής όχθης του Δνείπερου θα είναι φιλορώσοι, ενώ της δεξιάς φιλοπολωνοί. Στη μάχη της Πολτάβας, το 1709, ο Ουκρανός Αταμάνος Ιβάν Μαζέπα θα επιλέξει να πολεμήσει μαζί με τον Κάρολο ΧΙΙ της Σουηδίας, εναντίον του Μεγάλου Πέτρου. Η επικράτηση των Ρώσων έναντι των Σουηδών και, κυρίως, οι νίκες τους επί των Τούρκων, θα διαμορφώσουν ένα νέο τοπίο στην Ουκρανία.

Εκδηλώσεις του ουκρανικού εθνικισμού

Για τη Ρωσία, η περιοχή της Ουκρανίας ήταν –όπως και παραμένει- καίριας γεωπολιτικής σημασίας ως πύλη εισόδου τόσο στην Κεντρική Ευρώπη, όσο και στα Βαλκάνια και τη Μεσόγειο. Στα εδάφη της «Νεορωσίας», δηλαδή της ανατολικής και νότιας Ουκρανίας, η τσαρική διοίκηση με μια συντονισμένη εποικιστική πολιτική, θα κατοχυρώσει τη ρωσική κυριαρχία.
Το 1783, θα προσαρτηθεί το ταταρικό χανάτο της Κριμαίας, όπου η Μεγάλη Αικατερίνη, όταν θα ταξιδέψει για να επιθεωρήσει τη νέα κτήση, θα περάσει κάτω από μια αψίδα που έγραφε: «Ο δρόμος προς το Βυζάντιο». Προηγήθηκε η έξοδος όλου του χριστιανικού πληθυσμού, ώστε να αποτραπεί η πιθανή ομηρία τους από τους Οθωμανούς. Στην πλειοψηφία τους οι χριστιανοί αυτοί ήταν Έλληνες –ελληνόφωνοι και ταταρόφωνοι- και θα εγκατασταθούν βορείως της Αζοφικής. Εκεί θα ιδρύσουν τη πόλη της Μαριούπολης και είκοσι τέσσερα χωριά, οι απόγονοι των οποίων είναι σήμερα οι περίπου ενενήντα χιλιάδες Έλληνες του νομού Ντονιέτσκ.
Η ανάπτυξη της νότιας ζώνης της Ουκρανίας, ιδιαίτερα μετά την ίδρυση πόλεων όπως της Οδησσού, θα είναι αλματώδης. Μεταξύ αυτών που θα εποικίσουν τις εν λόγω περιοχές θα είναι Έλληνες, Γερμανοί Μενονίτες και πολυάριθμοι Εβραίοι. Οι Εβραίοι, με κατεξοχήν αστικό πληθυσμό, θα ακμάσουν πληθυσμιακά, οικονομικά, πολιτικά και πνευματικά. Από τον εβραϊκό πληθυσμό της Ουκρανίας θα αναδειχθούν ηγετικές μορφές του σιωνιστικού, αλλά και του αριστερού επαναστατικού κινήματος, όπως ο Λέων Τρότσκι.
Το 19ο αιώνα, στην Ουκρανία, που βρίσκεται υπό την τσαρική κυριαρχία, θα αναπτυχθεί ένα εθνικιστικό κίνημα, που θα εκφραστεί μέσα από την ποίηση του Ταράς Σεφτσένκο. Ρομαντικός, αντιφεουδαρχικός και αντιαπολυταρχικός, χωρίς να γίνει όμως αντιρωσικός, ο εθνικισμός των Ουκρανών θα εκφράσει την επιθυμία για απελευθέρωση από τη δουλοπαροικία, ενώ θα αγαπήσει και θα αναδείξει το λαϊκό πολιτισμό και τις παραδόσεις. Γι’ αυτό άλλωστε ο Σεφτσένκο θα τιμηθεί δεόντως και κατά τη διάρκεια της σοβιετικής περιόδου.
Στις δυτικές επαρχίες, όμως, οι οποίες, μετά τους διαμελισμούς της Πολωνίας στα τέλη του 18ου αιώνα έγιναν τμήμα της Αυστροουγγρικής Αυτοκρατορίας, ο εθνικισμός θα είναι αντιπολωνικός, αντιεβραϊκός, αλλά και αντιρωσικός. Οι Ουκρανοί θα θεωρήσουν το γερμανικό παράγοντα ως αυτόν που θα επέτρεπε τη διατήρηση της διακριτής ταυτότητάς τους. Αλλά και για τους Γερμανούς η Ουκρανία συνιστά μια ζωτικής σημασίας περιοχή. Τόσο, στον Α΄ όσο και στο Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, ο γερμανικός στρατός θα καταλάβει τη χώρα, συμπεριφερόμενος, και στις δύο περιπτώσεις, ως στυγνός κατακτητής.
Το 1918, οι κεντρικές αυτοκρατορίες θα κυριαρχήσουν στα ουκρανικά εδάφη, όπου είχε ανακηρυχθεί ένα ανεξάρτητο ουκρανικό κράτος, η Λαϊκή Δημοκρατία της Ουκρανίας. Με τη συμφωνία του Μπρεστ-Λιτόφσκ, ο Λένιν θα παραδώσει την Ουκρανία για να σώσει την επανάσταση και θα αναγνωρίσει το καθεστώς του Κιέβου. Τα κατοχικά, όμως, αυστρογερμανικά στρατεύματα, ανέτρεψαν τη σοσιαλιστικού προσανατολισμού ουκρανική κυβέρνηση και επέβαλαν ένα καθεστώς μαριονέτα. Και, το σπουδαιότερο, λεηλάτησαν την ουκρανική ενδοχώρα, φθάνοντας πέρα από τα όρια της συμφωνίας του Μπρεστ-Λιτόφσκ. Η συμπεριφορά αυτή προκάλεσε, όμως, ένα ρωμαλέο κίνημα αντίστασης των χωρικών, μέσα από το οποίο ξεπήδησαν σπουδαίοι ηγέτες, όπως ο Μαχνό ή ο Γκριγκόριεφ, κυρίως στις περιοχές της ανατολικής και νότιας Ουκρανίας. Οι ίδιοι που, στη συνέχεια, μετά την κατάρρευση των κεντρικών αυτοκρατοριών και την έκρηξη του εμφυλίου πολέμου, που στην Ουκρανία πήρε χαοτικές διαστάσεις, θα κατανικήσουν τους «Λευκούς» του Ντενίκιν.
Η Λαϊκή Δημοκρατία της Ουκρανίας, με επικεφαλής τον Σεμιόν Πετλιούρα, θα συμμαχήσει με τους Πολωνούς για να αντιμετωπίσει τους μπολσεβίκους Την ίδια ώρα, στη Γαλικία, η συσταθείσα το 1918 Λαϊκή Δημοκρατία της Δυτικής Ουκρανίας, με έδρα το Λβοφ, θα διαλυθεί από τις πολωνικές δυνάμεις. Με τη λήξη του σοβιετοπολωνικού πολέμου, η Ουκρανία θα ανακηρυχθεί σοβιετική δημοκρατία με πρωτεύουσα, κι όχι τυχαία, το Χάρκοβο (έως και το 1934). Όμως η Γαλικία και η Βολινία, με 5 εκατομμύρια κατοίκους περιήλθαν στην Πολωνία, η Μπουκοβίνα και η Βεσσαραβία εντάχθηκαν στη Ρουμανία, ενώ η Καρπαθία ενσωματώθηκε στην Τσεχοσλοβακία.
Η σοσιαλιστική Ουκρανία θα ζήσει τη δεκαετία του 1920 μια σχετική άνθηση του πολιτισμού της, καθώς μετά το 12ο συνέδριο της Κόμματος εφαρμόστηκε η πολιτική της «κορενιζάτσια», της ανάδειξης, δηλαδή, των στοιχείων της ταυτότητας κάθε εθνότητας. Ενισχύθηκαν οι εθνικές γλώσσες, δημιουργήθηκαν εθνικές περιοχές και εθνικά σοβιέτ (σημειώνουμε ότι, στην περιοχή της Αζοφικής, υπήρξαν και τρία ελληνικά διοικητικά διαμερίσματα).
Η πολιτική της «κορενιζάτσια» ανατράπηκε από τη βίαιη κολλεκτιβοποίηση, η οποία πήρε τραγικές διαστάσεις με την επιβολή του «φυσικού φόρου» (της κατάσχεσης όλων των υπαρχόντων των αγροτών, όταν δεν εκπληρονόταν το πλάνο παραγωγής). Το αποτέλεσμα ήταν ο θάνατος από πείνα, το 1933-34, εκατοντάδων χιλιάδων, ή και εκατομμυρίων ανθρώπων. Τα γεγονότα αυτά, όπως και οι σταλινικές διώξεις που ακολούθησαν, τροφοδότησαν όχι μόνο τα αντικομμουνιστικά, αλλά και τα αντιρωσικά αισθήματα.
Το 1939, το σύμφωνο Μολότοφ-Ρίμπεντροπ επέτρεψε στη Μόσχα να αποκτήσει τον έλεγχο της δυτικής Ουκρανίας όπως και της δυτικής Λευκορωσίας, πριν τα ναζιστικά στρατεύματα εισβάλουν στη Σοβιετική Ένωση. Ουκρανικές εθνικιστικές δυνάμεις, όπως αυτές του Στεπάν Μπαντέρα, προετοιμασμένες από καιρό, θα διαπράξουν, ως εκτελεστικά όργανα, ειδεχθή εγκλήματα σε μαζική κλίμακα εναντίον, κυρίως, των Εβραίων. Σύντομα, όμως, ο Γκαίρινγκ, επισκεπτόμενος την κατεχόμενη Ουκρανία, θα υποβίβαζε τους ντόπιους συμμάχους του άξονα στην κατηγορία του αναγκαίου για το Ράιχ εργατικού δυναμικού. Έτσι, οι ψευδαισθήσεις για ένα ουκρανικό κράτος κατέρρευσαν. Αρκετοί εθνικιστές της βορειοδυτικής Ουκρανίας σχημάτισαν τον Ουκρανικό Αντάρτικο Στρατό και πολέμησαν ταυτόχρονα εναντίον των Γερμανών, των Πολωνών, των πολυάριθμων Ουκρανών παρτιζάνων και, στη συνέχεια, του σοβιετικού στρατού. Συνεργάτες των Γερμανών υπήρξαν και οι Τάταροι της Κριμαίας, σε αντίθεση με τον ελληνικό πληθυσμό, που πολέμησε στο αντάρτικο και, εντούτοις, εν μια νυχτί το 1944 εξορίστηκε στην Κεντρική Ασία.
Μετά το πόλεμο, η Γαλικία και όλη η δυτική Ουκρανία αποτέλεσαν τμήμα της Σοβιετικής Ουκρανίας. Παρ’ όλα αυτά, για μια δεκαετία δρούσαν στα δάση της περιοχής ένοπλες αντικαθεστωτικές ομάδες, αλλά και το καθεστώς θα εξαπολύσει κύμα διώξεων, ιδιαίτερα εναντίον της ουνίτικης Εκκλησίας.
Στις αρχές του 1990, η επανεμφάνιση του ουκρανικού εθνικισμού θα βρει υποστήριξη από μεγάλο μέρος της κομματικής νομενκλατούρας της Δημοκρατίας, ως όχημα της ανεξαρτητοποίησής τους από τη Μόσχα. Η γενικευμένη επέλαση στο δημόσιο πλούτο πρόσκαιρα θα παραμερίσει τις βαθιές αντιθέσεις. Αρχικά, για τους κατοίκους της ανατολικής Ουκρανίας, ένα ανεξάρτητο ουκρανικό κράτος σήμαινε μόνον ένα μη κομμουνιστικό κράτος. Για τους κατοίκους της δυτικής Ουκρανίας σήμαινε, όμως, ένα, πάνω απ’ όλα, αντιρωσσικό κράτος. Οι διαφορές αυτές σύντομα αναδύθηκαν, μέσα σε ένα περιβάλλον απίστευτης οικονομικής διαφθοράς και ένδειας για την πλειοψηφία του ουκρανικού λαού. Και, καθώς η Ουκρανία εξακολουθεί να είναι μια χώρα των συνόρων μεταξύ του ευρωατλαντικού κόσμου και του ευρασιατικού κόσμου, τα γεωπολιτικά παιχνίδια που εξακολουθούν να παίζονται στη περιοχή είναι πάντοτε πολύ επικίνδυνα.

Η ουκρανική κρίση και ο νέος Ψυχρός Πόλεμος

Επιχειρώντας τώρα μια αρχική προσέγγιση στα γεγονότα της Ουκρανίας και στις επιπτώσεις τους στο διεθνές σύστημα, διατυπώνουμε μια σειρά συμπερασμάτων:
1. Κορυφαία αντιπαράθεση στην παγκόσμια ισορροπία ισχύος παραμένει αυτή μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής και της Ρωσικής Ομοσπονδίας. Είκοσι τρία έτη μετά την πτώση του σοσιαλισμού και της Σοβιετικής Ένωσης, αποδεικνύεται ότι οι κανόνες της γεωπολιτικής είναι διαχρονικοί. Έτσι, η Ρωσία αποτελεί τον κυριότερο αντίπαλο των ΗΠΑ, όχι εξαιτίας των εμμονών του υπερσυντηρητικού αμερικανικού κατεστημένου, αλλά λόγω των ασύγκριτων πλεονεκτημάτων της (φυσικοί πόροι και αχανής έκταση, στρατιωτικό δυναμικό, πολιτικό προσωπικό με αυτοκρατορική οπτική στις διεθνείς σχέσεις, πολιτισμικό βάθος), που μπορεί, σε συνεργασία βέβαια με άλλες περιφερειακές δυνάμεις, να απειλεί την παγκόσμια αμερικανική ηγεμονία.
2. Η ουκρανική κρίση αλλάζει πλέον το διεθνές τοπίο. Όποια κι αν είναι η κατάληξή της τίποτε δεν θα είναι όπως πριν. Φαίνεται ότι μόλις ξεκίνησε, και επισήμως, ένας νέος Ψυχρός Πόλεμος, με άγνωστη για την ώρα κατάληξη… Η μεταβατική περίοδος, που ακολούθησε τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης και την απόλυτη ηγεμονία των ΗΠΑ, κλείνει με τα γεγονότα του Κιέβου και της Κριμαίας. Θα έχει προηγηθεί, όμως, σειρά εξελίξεων στην κεκαυμένη ζώνη, που ξεκινά από την Κεντρική Ασία και καταλήγει στη Λιβύη, που έχουν πλήξει το γόητρο των ΗΠΑ και τα αμερικανικά συμφέροντα. Ανάμεσά τους, τα γεγονότα που σήμαναν συναγερμό στην Ουάσιγκτον, υπήρξαν η αντεπανάσταση των στρατιωτικών στην Αίγυπτο και η αντοχή του Άσαντ στη Συρία. Η αδυναμία των ΗΠΑ να επιβάλουν την επιθυμητή λύση έδωσε το μήνυμα ότι η υπερδύναμη βρισκόταν σε υποχώρηση. Και επειδή στο διεθνή ανταγωνισμό δυνάμεων δεν υπάρχουν κενά, ο Πούτιν φρόντιζε με ταχύτητα να τα καλύπτει. Αυτό προκάλεσε την αντεπίθεση των Αμερικανών σε πολλά μέτωπα, με κορύφωση την αυλή της Ρωσίας, την Ουκρανία.
3. Η Ουκρανία αποτελεί κομβικό χώρο για τον έλεγχο της Ευρασίας και την ισχύ της Ρωσίας. Η γειτνίασή της με την Κεντρική Ευρώπη και η εκτεταμένη ακτογραμμή στα παράλια της Μαύρης Θάλασσας επιτρέπουν στη Μόσχα να διατηρεί την επιρροή της τόσο στην Κεντρική και Δυτική Ευρώπη, όσο και στα Βαλκάνια και την Ανατολική Μεσόγειο. Ο ρόλος της χώρας ενισχύθηκε από τους ενεργειακούς αγωγούς που τη διασχίζουν. Η Ουκρανία, όμως, συνιστά επιπλέον το πεδίο όπου κρινόταν η δυνατότητα να πραγματοποιηθεί μια στρατηγική, οικονομική κυρίως, συμμαχία της Ρωσίας με τη Γερμανία. Για το λόγο αυτό, εξαρχής, οι ΗΠΑ επιδίωξαν, σύμφωνα και με το θεωρητικό σχήμα του Μπρεζίνσκι, να δημιουργήσουν μια ζώνη για την αποτροπή αυτού του ενδεχομένου, από τις Βαλτικές Δημοκρατίες έως τα Βαλκάνια. Από τη μεριά τους, οι Γερμανοί κινούνται κατά βάση ευκαιριακά και με γνώμονα το μέγιστο οικονομικό όφελος, όπως διαφάνηκε και κατά τη διάρκεια της ουκρανικής κρίσης. Η απώθηση, όμως, της Ρωσίας και η ασιατική της αναδίπλωση, ενέχει τον υπαρκτό, για τα αμερικανικά συμφέροντα, κίνδυνο, να τη φέρει εγγύτερα στην Κίνα.
4. Η «κατάληψη» της Κριμαίας εξασφαλίζει στη Ρωσία τη συνέχιση της απρόσκοπτης ναυτικής της παρουσίας στις «ζεστές θάλασσες». Ταυτοχρόνως, στέλνει εγκαίρως μήνυμα αποφασιστικότητας προς τη Δύση και το Κίεβο, αλλά και στις φιλορωσικές δυνάμεις εντός της Ουκρανίας, ώστε να αντισταθούν στην κεντρική κυβέρνηση. Ως βασική απειλή για τη Μόσχα αναδεικνύεται ο ταταρικός πληθυσμός, που τρέφει αισθήματα μίσους προς τη Ρωσία, για την κατάκτηση του ταταρικού χανάτου το 1783 και την εξορία του στην Κεντρική Ασία το 1944-1989. Ένα ισλαμιστικό αντάρτικο δεν θα είναι μια απίθανη εξέλιξη, με παράλληλη αναζωπύρωση του ισλαμιστικού πολέμου στο Βόρειο Καύκασο.
5. Τα δύο τμήματα της Ουκρανίας είναι μάλλον αδύνατον να επιβιώσουν σε ένα κράτος. Το πιθανότερο είναι οι ανατολικές και νότιες επαρχίες, μέσω δημοψηφισμάτων, να επιδιώξουν, σε μια πρώτη φάση, τη διευρυμένη αυτονομία τους. Ανάλογα με την αντίδραση των δυνάμεων κρούσης του νέου καθεστώτος του Κιέβου, αυτή η διαδικασία μπορεί να φθάσει μέχρι την απόσχιση. Η εξέλιξη αυτή θα εξυπηρετούσε πρωτίστως τον Πούτιν, στο πλαίσιο του σχεδίου δημιουργίας της ευρασιατικής ζώνης που προωθεί. Αντιθέτως, θα ήταν αρνητική για τη δυτική και κεντρική Ουκρανία, όπως και για τις ΗΠΑ. Χωρίς τη βαριά βιομηχανία της περιοχής του Ντονμπάς και, κυρίως, χωρίς έξοδο στη θάλασσα, η Ουκρανία θα είναι κράτος «ανάπηρο», που θα επιβιώνει μόνο από «χορηγίες». Για το λόγο αυτό, το σημείο κορύφωσης της σύγκρουσης θα είναι πιθανότατα η Οδησσός, ο σημαντικότερος λιμένας της χώρας.
6. Η ουκρανική κρίση είναι πιθανό να επεκταθεί δυτικότερα. Ενεργός υποστηρικτής του ουκρανικού εθνικιστικού μπλοκ είναι, εκτός της Πολωνίας (αν και ποτέ δεν συμφιλιώθηκε με την ιδέα ότι η Γαλικία βρίσκεται εκτός των συνόρων της), και η Ρουμανία, λόγω της Μολδαβίας. Το Τσισινάου υπέγραψε τη συμφωνία με την Ε.Ε., την ίδια που απέρριψε ο Γιανουκόβιτς, και στην ουσία βρίσκεται σε τροχιά απορρόφησής του από το Βουκουρέστι. Αυτή η προοπτική βρίσκει αντίθετους τους ισχυρούς κομμουνιστές της χώρας, την αποσχισθείσα Υπερδνειστερία, αλλά και τους Γκαγκαούζους στο νότο. Οι Γκαγκαούζοι, ορθόδοξοι χριστιανοί τουρκόφωνοι (ο πληθυσμός τους είναι περίπου 200.000), διενήργησαν δημοψήφισμα στις 3 Φεβρουαρίου για να επιλέξουν ανάμεσα στην Ε.Ε. και στην Ευρασιατική Ένωση του Πούτιν, και το αποτέλεσμα ήταν καθολικό (98,4%) υπέρ της δεύτερης επιλογής.
7. Στη Τουρκία, και σε μια δύσκολη συγκυρία για τον Ερντογάν, η νεοθωμανική πολιτική επιτάσσει τη στήριξη του ταταρικού πληθυσμού της Κριμαίας, ο οποίος άλλωστε, ήδη από το 1990, ενισχύθηκε σε σημαντικό βαθμό τόσο οικονομικά όσο και πολιτικά από την Άγκυρα. Η τουρκική επιρροή σε όλο το ρωσικό υπογάστριο (από την Κριμαία, τον Καύκασο, μέχρι βορείως της Κασπίας και τη Κεντρική Ασία) είναι απαραίτητη για τις ΗΠΑ. Ωστόσο, η εξέλιξη αυτή, σε συνθήκες Ψυχρού Πολέμου, θα στερήσει από την Άγκυρα τη δυνατότητα να συνεργάζεται πλέον στο οικονομικό και ενεργειακό πεδίο, όπως έκανε ως σήμερα, με τη Ρωσία.
8. Στο πλαίσιο της αμερικανικής αντεπίθεσης θα πρέπει να εντάξουμε και τη λύση που προωθείται στην Κύπρο. Η στρατηγική συμμαχία ΗΠΑ, Ισραήλ και Τουρκίας, πέρα από την εκμετάλλευση των ενεργειακών πόρων και των διαδρομών τους, θα εξοβέλιζε το ρωσικό παράγοντα από το νησί και θα περιόριζε συνολικά τις κινήσεις του στην ανατολική Μεσόγειο.
9. Επιβεβαιώνεται και στην περίπτωση της Ουκρανίας ότι κυρίαρχος παράγων των μεγάλων ανακατατάξεων παραμένουν οι κλασικές συλλογικές ταυτότητες, δηλαδή η εθνική και η θρησκευτική.
10. Η προώθηση των γεωπολιτικών συμφερόντων συνεχίζει να παραμερίζει με ιδιαίτερη ευκολία τους κανόνες της «πολιτικής ορθότητας». Μετά τη Συρία, όπου χρησιμοποιούνται οι ακραίοι ισλαμιστές για να ανατραπεί το καθεστώς του Άσαντ, και στην Ουκρανία στηρίχθηκαν ανοιχτά οι ακροδεξιοί του Σβόμποντα και του Πράβι Σέκτορ, που καθοδήγησαν την εξέγερση στην πλατεία Μαϊντάν. Μια κίνηση που προκαλεί τουλάχιστον απορία, καθώς στην Ουκρανία δεκάδες χιλιάδες Εβραίοι, όπως στο περιβόητο Μπάμπι Γιαρ του Κιέβου, βρήκαν τραγικό θάνατο από τις δυνάμεις του άξονα, με τη άμεση συνέργεια των Ουκρανών συμμάχων τους.

ΣΧΕΤΙΚΑ

1 ΣΧΟΛΙΟ

Common sense 20 Ιουνίου 2014 - 13:37

Συνεκτική αλλά πληρέστατη η ιστορική αναδρομή. Αξίζει εδώ να σημειωθεί ότι ο Ρώσσος Τσάρος έφερε μεταξύ άλλων το σημαντικό τίτλο “Τσάρος Πασών των Ρωσσιών”. Αυτές οι Ρωσσίες ήταν τρεις κατά βάση:
1) Μεγάλη Ρωσσία, δηλ. η κυρίως Ρωσσία όπως υφίσταται σήμερα με βάση το Μόσκοβο.
2) Μικρή Ρωσσία, που είναι η σημερινή Ουκρανία.
3) Λευκή Ρωσσία, δηλ. η σημερινή Λευκορωσία.
Σημειώνεται ότι οι όροι Μεγάλη, Μικρή και Λευκή έχει να κάνει με καθαρά γεωγραφικά χαρακτηριστικά (όπως π.χ. Μεγάλη Ελλάς) κι όχι με κάποιου είδους διάκριση των φυλών και των ανθρώπων. Έτσι η Μικρή Ρωσσία ήταν κι η ιστορική πρώτη κοιτίδα του Ρωσσικού έθνους και της Ρωσσικής ομοεθνίας γι’αυτό και γεωγραφικά περιορισμένη δηλ. μικρή. Μετά την επέκταση του Μόσκοβου και την επικράτησή του δυτικά κι ανατολικά του γεννιέται η νεώτερη αλλά κι ευρύτερη, μεγάλη, Ρωσσία. Τέλος ο όρος λευκή προέρχεται μάλλον από το γεγονός ότι αυτή βρίσκεται βορειότερα από την κοιτίδα των Ρώσσων, τη Μικρή Ρωσσία, και παραδοσιακά τα σλαβικά φύλα ταυτίζουν στις γλώσσες τους το βόρειο με το λευκό, ίσως λόγω των πάγων και των χιόνων που κυριαρχεί καθώς κινούμεθα βορειότερα στο Β. ημισφαίριο.

ΑΠΑΝΤΗΣΗ

ΑΦΗΣΤΕ ΕΝΑ ΣΧΟΛΙΟ