Σε μια ιστορική καμπή για την Τουρκία, Γιεζίντι, Αρμένιοι και Ρομά εκλέγονται στο κοινοβούλιο

Της Ζαν Βάισε από τη Ρήξη φ. 115 που κυκλοφορεί

Κωνσταντινούπολη. Όταν άρχισε να διαφαίνεται ότι το υποστηριζόμενο από τους Κούρδους κόμμα θα έμπαινε στο κοινοβούλιο για πρώτη φορά στην τουρκική ιστορία, οι κουρδικές πόλεις και γειτονιές σ’ ολόκληρη τη χώρα κατακλύστηκαν από έξαλλα πλήθη κόσμου, με αυτοκίνητα να κορνάρουν και πυροτεχνήματα να φωτίζουν τον ουρανό ως τις πρώτες πρωινές ώρες.

Ο ι Κούρδοι, παρ’ όλα αυτά, δεν ήταν οι μόνοι νικητές στις εκλογές της Κυριακής. Καθώς τα αποτελέσματα άρχισαν να γίνονται γνωστά, πολλές από τις εθνικές και θρησκευτικές μειονότητες της χώρας συνειδητοποίησαν ότι είχαν κάθε λόγο να πανηγυρίσουν, καθώς το νέο κοινοβούλιο θα είναι το πλέον αντιπροσωπευτικό εδώ και πολλές δεκαετίες.
Στη νέα βουλή πρόκειται να εκπροσωπηθούν για πρώτη φορά οι Γιεζίντι της Τουρκίας (Αλή Αταλάν και Φελεκνάς Ούκα, HDP) και οι Ρομά (Οζκάν Πουρσού, CHP). Στους νεοεκλεγμένους βουλευτές συμπεριλαμβάνονται οι Αρμένιοι (Μαρκάρ Εσαγιάν, ΑΚΡ, Σελίνα Ντογάν, CHP και Γκάρο Παϊλάν, HDP), οι Ασσύριοι (Έρολ Ντόρα, HDP) και οι Αλεβίτες, αλλά και ένας ανέλπιστα μεγάλος αριθμός γυναικών.
Μετά, λοιπόν, την τεταμένη εκλογική αναμέτρηση, η Τουρκία θα κυβερνηθεί από κυβέρνηση συνεργασίας. Το Κόμμα της Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης του προέδρου Ερντογάν έχει απολέσει την απόλυτη πλειοψηφία, εξασφαλίζοντας μόνο τις 258 από τις 550 έδρες του κοινοβουλίου.
Στο μεταξύ, το υποστηριζόμενο από τους Κούρδους, Δημοκρατικό Κόμμα των Λαών (HDP), ξεπέρασε το πλαφόν του 10% και κέρδισε 82 έδρες, πολλές από τις οποίες προορίζονται για μέλη των εθνικών και θρησκευτικών μειονοτήτων της Τουρκίας.
Ο επικεφαλής του HDP, Σελαχατίν Ντεμίρτας, δήλωσε στον Τύπο το βράδυ της Κυριακής ότι «η σημερινή νίκη αποτελεί μια συλλογική νίκη των Κούρδων, των Αρμενίων, των Αράβων, των Αλεβιτών, των Σουνιτών, των Χριστιανών, των Γιεζίντι, όλων αυτών δηλαδή που βρίσκονται στο περιθώριο».
Σε μια προσπάθεια να διευρύνει τη βάση υποστήριξής του, το HDP κατέβηκε στις φετινές εκλογές με μια διευρυμένη πλατφόρμα, αλλά και η αξιωματική αντιπολίτευση (το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα CHP) και το κυβερνητικό κόμμα (ΑΚΡ) υποστήριξαν μειονοτικούς υποψηφίους.
Αυτό, αναμφίβολα, αποτελεί ιστορική αντιστροφή. Προς το τέλος της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, οι διάφορες μειονότητες είχαν αρχίσει να καταλαμβάνουν κάποιες θέσεις στο κοινοβούλιο. Στη βουλή του 1908, υπήρχαν 26 Έλληνες Ορθόδοξοι, 14 Αρμένιοι και 4 Εβραίοι βουλευτές. Μετά το 1908 όμως, η τουρκική κοινωνία ομογενοποιήθηκε δια της βίας. Οι μη μουσουλμανικές μειονότητες, που κάποτε αποτελούσαν το ένα πέμπτο του πληθυσμού, τώρα αποτελούν το ένα εκατοστό. Ανάμεσα στο 1923 και το 2015, μόλις 24 μη μουσουλμάνοι κατέλαβαν έδρες στο κοινοβούλιο.
Στο νέο κοινοβούλιο του 2015, ένας Ασσύριος και τρεις Αρμένιοι βουλευτές θα εκπροσωπήσουν τους εκατό χιλιάδες εναπομείναντες χριστιανούς της Τουρκίας.
«Το παραπάνω αποτελεί πολύ σημαντική εξέλιξη. Δεν έχει υπάρξει Αρμένιος στο τουρκικό κοινοβούλιο εδώ και πολλά χρόνια», δήλωσε ο Γιετβάρτ Ντανζικιάν, εκδότης της αρμενικής εφημερίδας Άγος. Ο τελευταίος Αρμένιος βουλευτής ήταν ο Μπερκ Σαχάκ Τουράν, ο οποίος παραιτήθηκε το 1964. Από τότε οι τουρκο-αρμενικές σχέσεις βρίσκονται σε κάκιστο επίπεδο.
Η αντιαρμενική ρητορική αναζωπυρώθηκε τη φετινή χρονιά στην Τουρκία, στα πλαίσια της εκατονταετίας από τη γενοκτονία των Αρμενίων και δεν δείχνει τάσεις υποχώρησης. Κατά τη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας, ο Ερντογάν επιτέθηκε επανειλημμένα στο υποτιθέμενο «αρμενικό λόμπυ», αν και ένας από τους Αρμενίους που κατάφεραν να εκλεγούν στη βουλή υποστηρίχθηκε από το δικό του κόμμα, ΑΚΡ.
Η εκπροσώπηση στο κοινοβούλιο υπήρξε μια ευχάριστη έκπληξη για τη μικρή, πλέον, αρμένικη κοινότητα της Τουρκίας. Ο Σερκάν Σαριτάς, ο οποίος λειτουργεί ένα αρμένικο-αλεβίτικο πολιτιστικό κέντρο στην ανατολική επαρχία του Τουνσελί, είπε χαρακτηριστικά: «Είναι μεγάλη χαρά για μας το γεγονός ότι θα έχουμε τρεις Αρμενίους βουλευτές από τρία διαφορετικά κόμματα, για πρώτη φορά μετά τη θητεία του Μπερκ Σαχάκ Τουράν».
Ο Ντανζικιάν δήλωσε επίσης πως η αρμενική κοινότητα έχει μεγάλες προσδοκίες και ελπίζει ότι τα θέματα που τους αφορούν θα έρθουν στο κοινοβούλιο. Παρ’ όλα αυτά, φάνηκε προσεκτικός καθώς προειδοποίησε ότι: «Θα δούμε αν θα έχει διάρκεια ή αν όλο αυτό τελειώσει μέσα σε λίγους μήνες».
Όντως, αν τα παρόντα κόμματα δεν κατορθώσουν να συμφωνήσουν στο σχηματισμό κυβέρνησης συνεργασίας θα προκηρυχθούν εκ νέου εκλογές στην Τουρκία. Ήδη, ιθύνοντες του ΑΚΡ και κάποιες φιλοκυβερνητικές εφημερίδες προωθούν την ιδέα μιας νέας εκλογικής αναμέτρησης.
Ο Ερντογάν και το ΑΚΡ κατέκτησαν την εξουσία το 2002 με ένα πρόγραμμα που υποτίθεται τους περιλάμβανε όλους και δήθεν θα προωθούσε μεταρρυθμίσεις που θα ενίσχυαν τα πολιτιστικά δικαιώματα των μειονοτήτων. Αντιθέτως, το κόμμα και οι ηγέτες του σταδιακά διολίσθησαν σε μια ολοένα πιο εθνικιστική και πολωτική ρητορική.
Στην προσπάθειά του να κερδίσει τους συντηρητικούς ψηφοφόρους, ο Ερντογάν προσπάθησε να περιγράψει το HDP ως ένα ανίερο συνονθύλευμα άθεων, Αρμενίων και ομοφυλόφιλων.
«Αν η κυριαρχία των μη μουσουλμάνων υποψηφίων στη λίστα υποψηφίων του HDP αποδεικνύει τη δέσμευσή του για ποικιλομορφία, τότε η υποστήριξη μη μουσουλμάνων υποψηφίων από το ΑΚΡ φαίνεται σαν απλή βιτρίνα, ειδικά αν λάβει κανείς υπόψη την έντονα αντι-αρμένικη και αντι-σημιτική ρητορική του ΑΚΡ κατά τη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας», σημείωσε ο Χάουαρντ Άιζενστατ, ειδικός επί τουρκικών θεμάτων στο πανεπιστήμιο Σεντ Λόρενς της Νέας Υόρκης. «Σε τελική ανάλυση, η νέα αυτή εκπροσώπηση αποτελεί ένα ισχυρό σύμβολο, αλλά αν η νέα κυβέρνηση δεν επιδείξει μεγαλύτερη δέσμευση για ποικιλομορφία και συμπερίληψη όλων των μειονοτήτων, αυτή η εκπροσώπηση δεν θα σημαίνει και πολλά».
Άλλοι είναι περισσότερο αισιόδοξοι. Ο Αλή Αταλάν, υποψήφιος του HDP στο Μπάτμαν και η Φελέκνας Ούκα, που κατέβηκε με το HDP στην περιφέρεια του Ντιγιάρμπακιρ, έγιναν οι πρώτοι Γιεζίντι βουλευτές στην Τουρκία την Κυριακή. Έχοντας θητεύσει ως πολιτικός στη Γερμανία για χρόνια, ο Αταλάν δήλωσε πως αποφάσισε να επιστρέψει στην Τουρκία για να παλέψει για τα δικαιώματα των μειονοτήτων.
«Ποτέ σ’ ολόκληρη την ιστορία των Γιεζίντι δεν είχαμε τη δυνατότητα να αποκτήσουμε έδρα στο κοινοβούλιο», δήλωσε στο Μπάτμαν, καθώς στο βάθος ακούγονταν μανιασμένα οι κόρνες των αυτοκινήτων.
«Αν όλες οι θρησκείες και εθνότητες ζήσουν η μία δίπλα στην άλλη σ’ αυτήν τη χώρα, τότε το γεγονός αυτό θα επηρεάσει τις δημοκρατικές εξελίξεις σε ολόκληρη τη Μέση Ανατολή. Μπορούμε να γίνουμε πρότυπο για ολόκληρη την περιοχή».
Η ισχνή μειονότητα των Γιεζίντι στην Τουρκία έφτασε να αριθμεί 32 χιλιάδες, όταν δεκάδες χιλιάδες Γιεζίντι του Ιράκ εγκατέλειψαν τις πατρογονικές τους εστίες στο όρος Σιντζάρ μετά την κατάληψή του από δυνάμεις του ISIS.
Ενώ ο Αταλάν δεσμεύθηκε να δείξει ιδιαίτερη προσοχή στα ζητήματα που αφορούν τους Γιεζίντι, τόνισε πως θα αγωνιστεί για τα δικαιώματα όλων των μειονοτήτων.
«Θέλουμε όλοι οι λαοί, οι Τούρκοι, οι Κούρδοι, οι Γιεζίντι, οι Αλεβίτες, οι Χριστιανοί να ζήσουμε εδώ ως αδέρφια, ίσοι στα δικαιώματα και τις ελευθερίες και ελπίζουμε το ΑΚΡ να ενωθεί μαζί μας στην προσπάθεια δημιουργίας μιας ειρηνικής και δημοκρατικής χώρας».

πηγή: globalbost.com
μετάφραση: Dean M.