Το Κυπριακό σήμερα

Αν δεν με­τα­βά­λου­με νο­ο­τρο­πί­α και πο­λι­τι­κή, το πρώ­τι­στο ε­θνι­κό μας θέ­μα θα ε­ξα­κο­λου­θή­σει να βρί­σκε­ται προ ε­νός α­λύ­του δι­λήμ­μα­τος, του τύ­που “μπρος γκρε­μός και πί­σω ρέ­μα”: Δι­χο­τό­μη­ση ή “Λύ­ση” τουρ­κι­κών-δυ­τι­κών προ­δια­γρα­φών.
“Γκρε­μός” εί­ναι η de facto, de jure ή κά­ποιας εν­διά­με­σης μορ­φής Δι­χο­τό­μη­ση.
Δεν α­πο­κλεί­ε­ται να πα­ρα­τα­θεί ε­πί μα­κρόν η πα­ρού­σα κα­τά­στα­ση: καρ­κι­νο­βα­τού­σες “δια­κοι­νο­τι­κές” συ­νο­μι­λί­ες, με την Κύ­προ ε­κτός Ευ­ρω­πα­ϊ­κής Έ­νω­σης. (Οι δι­φο­ρού­με­νες δια­τυ­πώ­σεις του Ελ­σίν­κι δεν το α­πο­κλεί­ουν). Μέ­χρι πό­τε θα συ­νε­χι­ζό­ταν η δια­πραγ­μα­τευ­τι­κή κω­μω­δί­α; Και μέ­χρι πό­τε δεν θα υ­πήρ­χε πραγ­μα­τι­κή διε­θνής α­να­γνώ­ρι­ση (ή­δη εμ­φα­νί­ζο­νται στοι­χεί­α βαθ­μιαί­ας με­ρι­κής), ή και τυ­πι­κή, του “κρά­τους” που κα­τα­σκεύ­α­σε ο “Ατ­τί­λας”;
Αν, πά­λι, ό­πως οι κυ­βερ­νή­σεις Κύ­πρου και Ελ­λά­δος ε­πι­διώ­κουν, ε­ντα­χθεί η Κυ­πρια­κή Δη­μο­κρα­τί­α στην Ευ­ρω­πα­ϊ­κή Έ­νω­ση (Ε.Ε.) χω­ρίς –πριν α­πό– “λύ­ση”, τό­τε εν­δέ­χε­ται η Ά­γκυ­ρα να προ­βεί σε πλή­ρη και τυ­πι­κή προ­σάρ­τη­ση των κα­τε­χο­μέ­νων ή να ε­πι­βά­λει “ε­πί­ση­μες σχέ­σεις” τους με την Τουρ­κί­α ό­σο το δυ­να­τόν πιο ό­μοιες με ε­κεί­νες που θα δη­μιουρ­γη­θούν με­τα­ξύ της Κυ­πρια­κής Δη­μο­κρα­τί­ας και των άλ­λων κρα­τών-με­λών της Ε.Ε. (Οι ση­με­ρι­νές “σχέ­σεις” με­τα­ξύ Τουρ­κί­ας και κα­τε­χο­μέ­νων πε­ρι­λαμ­βά­νουν, ου­σια­στι­κά, έ­να τέ­τοιο κα­θε­στώς).
Έ­χει υ­πο­στη­ρι­χθεί ό­τι, κα­τά την δια­πραγ­μά­τευ­ση για την προ­σχώ­ρη­σή της στην Ε.Ε., η Κυ­πρια­κή Δη­μο­κρα­τί­α πρέ­πει να ε­πι­διώ­ξει “α­να­στο­λή” [ό­σο δεν θα έ­χει συμ­φω­νη­θεί λύ­ση του Κυ­πρια­κού] των προ­νοιών των Συν­θη­κών [Ρώ­μης, Μά­α­στρι­χτ, Άμ­στερ­νταμ] και του Κοι­νο­τι­κού Κε­κτη­μέ­νου στο κα­τε­χό­με­νο μέ­ρος της Κύ­πρου. (Βλ. το εν­δια­φέ­ρον άρ­θρο του Χρή­στου Κλη­ρί­δη “Η Κύ­προς στην καρ­διά της Ευ­ρώ­πης του 2002”, στην ε­φη­με­ρί­δα Χρι­στια­νι­κή, α­ριθ­μός φύλ­λου 625 (938), 6 Δε­κεμ­βρί­ου 2001). Αν αυ­τό ή­ταν ε­φι­κτό, θα λει­τουρ­γού­σε υ­πέρ της Δι­χο­τό­μη­σης και ό­χι ε­να­ντί­ον της. Διό­τι οι Τουρ­κο­κύ­πριοι δεν μπο­ρούν να πιέ­σουν την Ά­γκυ­ρα. Ε­νώ η προ­τει­νο­μέ­νη α­να­στο­λή θα α­πο­τε­λού­σε α­κό­μα μια δια­φο­ρά με­τα­ξύ “ε­λευ­θέ­ρας” και κα­τε­χο­μέ­νης πε­ριο­χής. Ό­μως η ει­σή­γη­ση δεν εί­ναι πραγ­μα­το­ποι­ή­σι­μη: πα­ρα­βλέ­πει την πά­για θέ­ση των κοι­νο­τι­κών μας ε­ταί­ρων ό­τι “η έ­ντα­ξη πρέ­πει να ω­φε­λή­σει ό­λους τους Κυ­πρί­ους”. Γε­νι­κό­τε­ρα, τέ­τοιες ι­δέ­ες δεν λαμ­βά­νουν υπ’ ό­ψη την πο­λι­τι­κή βού­λη­ση των κοι­νο­τι­κών. Οι ο­ποί­οι α­ντα­γω­νί­ζο­νται μεν, για λο­γα­ρια­σμό τους, το τουρ­κι­κό κα­θε­στώς ως προς τον έ­λεγ­χο της Κύ­πρου, δια­τη­ρώ­ντας, ό­μως, καθ’ ό­σον μας α­φο­ρά, την υ­πέρ της Ά­γκυ­ρας με­ρο­λη­ψί­α τους. Θα θε­λή­σουν, συ­νε­πώς, να ε­φαρ­μό­σουν –και χω­ρίς “λύ­ση”– στα κα­τε­χό­με­να τις οι­κο­νο­μι­κές ε­πι­πτώ­σεις εν­δε­χό­με­νης έ­ντα­ξης. Εν­δυ­να­μώ­νο­ντας, έ­τσι, στην πρά­ξη, τις δι­χο­το­μι­κές συν­θή­κες, έ­στω και αν ε­ξα­κο­λου­θή­σει να μην α­να­γνω­ρί­ζε­ται το ψευ­δο­κρά­τος. Έ­στω και αν θα τη­ρεί­ται το πλά­σμα ό­τι ό­λοι οι πό­ροι, εκ της συμ­με­το­χής της Κυ­πρια­κής Δη­μο­κρα­τί­ας στην Ε.Ε., θα διο­χε­τεύ­ο­νται δια της νο­μί­μου Κυ­πρια­κής Κυ­βερ­νή­σε­ως, στην πραγ­μα­τι­κό­τη­τα θα τους καρ­πού­ται απ’ ευ­θεί­ας το ψευ­δο­κρά­τος.
Ποια, ε­ξάλ­λου, θα ή­σαν, στο σε­νά­ριο που ε­ξε­τά­ζου­με (έ­ντα­ξη της Κύ­πρου στην Ε.Ε. χω­ρίς λύ­ση του Κυ­πρια­κού) τα α­πο­τε­λέ­σμα­τα έ­ντα­ξης της Τουρ­κί­ας στην Κοι­νό­τη­τα; Νο­μί­ζω ό­τι, στην πε­ρί­πτω­ση αυ­τή, τα κα­τε­χό­με­να θα α­κο­λου­θή­σουν, εν σχέ­σει με την Ε.Ε., πα­ράλ­λη­λη με την Τουρ­κί­α πο­ρεί­α. Ο­πό­τε:
Ή (α) θα α­σκεί­ται η ε­λευ­θε­ρί­α με­τε­γκα­τά­στα­σης, α­πό την Τουρ­κί­α και τα κα­τε­χό­με­να, στην πε­ριο­χή που σή­με­ρα τε­λεί  υ­πό τον έ­λεγ­χο της νό­μι­μης κυ­βέρ­νη­σης της Κύ­πρου, με α­πο­τέ­λε­σμα τον ε­κτουρ­κι­σμό ο­λό­κλη­ρης της Κυ­πρια­κής Δη­μο­κρα­τί­ας. (Ε­κτός αν μέ­χρι τό­τε έ­χει “α­πο­ε­θνο­ποι­η­θεί” ό­χι μό­νον σύ­μπαν το ελ­λη­νι­κό έ­θνος αλ­λά και ο­λό­κλη­ρο το τουρ­κι­κό, αν οι Έλ­λη­νες και οι Τούρ­κοι αι­σθά­νο­νται, ό­λοι, Ευ­ρω­παί­οι και μό­νον! Συ­να­φές ε­ρώ­τη­μα: τι θα συμ­βεί στην Κύ­προ αν ε­πι­τρα­πεί η α­κώ­λυ­τη ε­κεί ε­γκα­τά­στα­ση “Ευ­ρω­παί­ων πο­λι­τών” α­πό τις άλ­λες κοι­νο­τι­κές χώ­ρες πε­ρι­λαμ­βα­νο­μέ­νης της Βρε­τα­νί­ας;)
Ή (β) θα υ­πάρ­ξει ει­δι­κή συμ­φω­νί­α, α­πο­κλεί­ου­σα τέ­τοια ε­λευ­θε­ρί­α με­τε­γκα­τά­στα­σης, ό­χι μό­νον α­πό την Τουρ­κί­α αλ­λά και α­πό τα κα­τε­χό­με­να, με προ­φα­νείς δι­χο­το­μι­κές συ­νέ­πειες. Ο­λέ­θριες ε­ξάλ­λου, θα εί­ναι οι ε­πι­πτώ­σεις ο­ρι­στι­κής Δι­χο­τό­μη­σης, δη­λα­δή δύ­ο κρα­τών στην Κύ­προ. Η Δι­χο­τό­μη­ση συ­νε­πά­γε­ται:
α) Α­πε­μπό­λη­ση ε­δα­φών ελ­λη­νι­κών ε­πί χι­λιά­δες χρό­νια.
β) Μό­νι­μη α­πο­μά­κρυν­ση με­γά­λου α­ριθ­μού α­δελ­φών μας Κυ­πρί­ων α­πό τις πα­τρο­γο­νι­κές τους ε­στί­ες.
γ) Μό­νι­μη ο­μη­ρί­α του κυ­πρια­κού Ελ­λη­νι­σμού: ε­πει­δή η ση­μα­σί­α της Κύ­πρου για τους Τούρ­κους στρα­το­κρά­τες εί­ναι “γε­ω­πο­λι­τι­κή”, “γε­ω­στρα­τη­γι­κή” και “γε­ω­οι­κο­νο­μι­κή”, δεν θα δε­χθούν πο­τέ, χω­ρίς με­γά­λη πί­ε­ση, να έ­χουν οι Έλ­λη­νες Κύ­πριοι ε­παρ­κή στρα­τιω­τι­κή ά­μυ­να ώ­στε να μην εί­ναι στο έ­λε­ος της Ά­γκυ­ρας. Η υ­πό­θε­ση των S-300 εί­ναι δι­δα­κτι­κή. (Για τον ί­διο λό­γο, η Ά­γκυ­ρα θα α­ντι­τασ­σό­ταν σε δι­πλή έ­νω­ση ό­σο α­ντι­τά­χθη­κε στην έ­νω­ση ο­λό­κλη­ρης της Κύ­πρου με την Ελ­λά­δα.)
δ) Ε­θνι­κή τα­πεί­νω­ση και πε­ραι­τέ­ρω α­πο­δυ­νά­μω­ση του ε­θνι­κού φρο­νή­μα­τος.
ε) Κά­κι­στο προ­η­γού­με­νο για τους άλ­λους το­μείς της ελ­λη­νο­τουρ­κι­κής α­ντι­πα­ρά­θε­σης.
στ) Α­κό­μα με­γα­λύ­τε­ρη αύ­ξη­ση του α­ριθ­μού των ε­ποί­κων και εν­δε­χό­με­νη διεκ­δί­κη­ση ευ­ρύ­τε­ρου “ζω­τι­κού χώ­ρου”.
ζ) Κίν­δυ­νο τουρ­κι­κών προ­βο­κα­τό­ρι­κων ε­νερ­γειών για να ε­ξα­πο­λυ­θεί νέ­α ε­πι­χεί­ρη­ση “Ατ­τί­λας”.
Αρ­κε­τοί Έλ­λη­νες Κύ­πριοι, προ των “λύ­σε­ων” που τους προ­τεί­νουν, έ­χουν αρ­χί­σει να σκέ­πτο­νται πως ί­σως το μη χεί­ρον εί­ναι η Δι­χο­τό­μη­ση (“ε­μείς α­πό δω κι αυ­τοί α­πό κει”). Ό­πως ό­μως εί­δα­με, ό­σα συ­νε­πά­γε­ται η Δι­χο­τό­μη­ση δεί­χνουν κα­θα­ρά ό­τι αυ­τή εί­ναι α­πό­λυ­τα για τον Ελ­λη­νι­σμό α­πα­ρά­δε­κτη.
Και αυ­τό πα­ρά το ό­τι α­κρι­βώς το ί­διο ι­σχύ­ει για τη “δικοι­νο­τι­κή-δι­ζω­νι­κή ο­μο­σπον­δί­α” στην Κύ­προ, για τις πα­ραλ­λα­γές αυ­τής της “λύ­σης” που έ­χουν συ­ζη­τη­θεί κα­τά τα τε­λευ­ταί­α εί­κο­σι χρό­νια, για ό­λες ό­σες έ­χουν υ­ιο­θε­τη­θεί α­πό το Συμ­βού­λιο Α­σφα­λεί­ας των Η­νω­μέ­νων Ε­θνών, με αγ­γλο­α­με­ρι­κα­νι­κή πρω­το­βου­λί­α. Ό­λες προ­βλέ­πουν:
α) μό­νι­μο ε­κτουρ­κι­σμό ε­νός βο­ρεί­ου ο­μό­σπον­δου κρα­τι­δί­ου (μι­κρο­τέ­ρου α­πό το ση­με­ρι­νό ψευ­δο­κρά­τος, αλ­λ’ αυ­τό δεν έ­χει ση­μα­σί­α για την οι­κο­νο­μί­α του συ­στή­μα­τος) και
β) τυ­πι­κή ι­σό­τη­τα δι­καιω­μά­των “των δύ­ο κοι­νο­τή­των” στα κε­ντρι­κά, ο­μο­σπον­δια­κά όρ­γα­να.
Η “ι­σό­τη­τα” θα εκ­φρά­ζε­ται με την δυ­να­τό­τη­τα ά­σκη­σης βέ­το α­πό ε­κά­τε­ρο των με­ρών και στις τρεις ο­μο­σπον­δια­κές ε­ξου­σί­ες (νο­μο­θε­τι­κή, ε­κτε­λε­στι­κή, δι­κα­στι­κή). Στην πρά­ξη, θα εί­ναι ε­ξαι­ρε­τι­κά δύ­σκο­λο στην ελ­λη­νι­κή πλευ­ρά να χρη­σι­μο­ποιεί αυ­τή την δυ­να­τό­τη­τα, λό­γω του συ­σχε­τι­σμού δυ­νά­με­ων που προ­βλέ­πουν τα σχέ­δια πε­ρί “δικοι­νο­τι­κής-δι­ζω­νι­κής ο­μο­σπον­δί­ας”.
Τα ο­ποί­α τάσ­σο­νται υ­πέρ “α­ριθ­μη­τι­κού ι­σο­ζυ­γί­ου των ελ­λη­νι­κών και ελ­λη­νο­κυ­πρια­κών στρα­τευ­μά­των και ε­ξο­πλι­σμού, αφ’ ε­νός, και των τουρ­κι­κών και τουρ­κο­κυ­πρια­κών στρα­τευ­μά­των και ε­ξο­πλι­σμού, αφ’ ε­τέ­ρου”.
Ε­πι­πλέ­ον, ό­μως, της γε­ω­γρα­φι­κής εγ­γύ­τη­τος, η Τουρ­κί­α θα έ­χει υ­πέρ αυ­τής:
α) τη Ζυ­ρι­χι­κή “Συν­θή­κη Εγ­γύ­η­σης”, που προ­βλέ­πε­ται να πα­ρα­μεί­νει α­με­τά­βλη­τη (στη δια­τύ­πω­σή της στή­ρι­ξε “νο­μι­κά” η Ά­γκυ­ρα την ει­σβο­λή του 1974) με μό­νη δια­φο­ρά ό­τι α­ντι­κεί­με­νό της θα εί­ναι η “δι­κοι­νο­τι­κή-δι­ζω­νι­κή ο­μο­σπον­δί­α”.
β) τη Βρε­τα­νί­α, η ο­ποί­α θα ε­ξα­κο­λου­θή­σει να α­πο­τε­λεί Μέ­ρος της Συν­θή­κης “Εγ­γύ­η­σης”.
γ) μια “Ε­πι­τρο­πή Ε­πι­τή­ρη­σης και Ε­πα­λή­θευ­σης της α­σφά­λειας”, ό­που οι Τούρ­κοι μα­ζί με τους Βρε­τα­νούς θα έ­χουν την πλειο­ψη­φί­α,
δ) την ύ­παρ­ξη του­λά­χι­στον μιας βρε­τα­νι­κής βά­σης, των βρε­τα­νι­κών sites και facilities, των α­με­ρι­κα­νι­κών και να­το­ϊ­κών στρα­τιω­τι­κών “διευ­κο­λύν­σε­ων” κα­θώς και της “ει­ρη­νευ­τι­κής δύ­να­μης” του α­με­ρι­κα­νο­κρα­τού­με­νου Ο­Η­Ε.
Η ά­μυ­να (και, κα­τά συ­νέ­πεια, σε α­πο­φα­σι­στι­κό βαθ­μό, η ι­κα­νό­τη­τα του Κυ­πρια­κού Ελ­λη­νι­σμού) θα α­πο­δυ­να­μω­θεί ει δυ­να­τόν πε­ρισ­σό­τε­ρο, αν, ό­πως πε­ριέρ­γως ε­πι­διώ­κου­με, η Κυ­πρια­κή Δη­μο­κρα­τί­α α­φο­πλι­στεί πλή­ρως.
Οι τε­λευ­ταί­ες ε­ξε­λί­ξεις στην υ­πό­θε­ση της “Ευ­ρω­πα­ϊ­κής Δύ­να­μης Τα­χεί­ας Α­νά­πτυ­ξης” έ­δει­ξαν κα­θα­ρά, για μια α­κό­μη φο­ρά, τη με­ρο­λη­πτι­κή, υ­πέρ της Τουρ­κί­ας βού­λη­ση των κοι­νο­τι­κών ε­ταί­ρων και να­το­ϊ­κών συμ­μά­χων μας. Δεν πρό­κει­ται, συ­νε­πώς, να βελ­τιω­θεί η ά­μυ­να του Κυ­πρια­κού Ελ­λη­νι­σμού αν η Κύ­προς ε­ντα­χθεί στην Ευ­ρω­πα­ϊ­κή Έ­νω­ση (ή και στο ΝΑ­ΤΟ, ό­πως μας προ­τεί­νουν). Ας προ­στε­θεί ό­τι, και α­νε­ξαρ­τή­τως Τουρ­κί­ας, τα συμ­φέ­ρο­ντα του Ελ­λη­νι­σμού στην Κύ­προ (και ό­λων των Κυ­πρί­ων) εί­ναι α­ντί­θε­τα με ε­κεί­να της Δύ­σης που θέ­λει να ε­λέγ­χει το “α­βύ­θι­στο α­ε­ρο­πλα­νο­φό­ρο”.
Ε­πει­δή έ­τσι έ­χουν και θα έ­χουν τα πράγ­μα­τα, εί­ναι φρού­δη η ελ­πί­δα ό­τι το συ­νταγ­μα­τι­κό σύ­στη­μα της “δι­κοι­νο­τι­κής-δι­ζω­νι­κής ο­μο­σπον­δί­ας” θα βελ­τιω­θεί ως συ­νέ­πεια εί­τε της (ό­σης) μελ­λο­ντι­κής συμ­βί­ω­σης Ελ­λή­νων Κυ­πρί­ων και Τουρ­κο­κυ­πρί­ων εί­τε της (α­βε­βαί­ας) έ­ντα­ξης της Κύ­πρου στην Ε.Ε.: οι “εγ­γυ­ή­σεις” θα ε­μπό­δι­ζαν τέ­τοια βελ­τί­ω­ση.
Η δε συ­μπε­ρί­λη­ψη των βρε­τα­νι­κών βά­σε­ων στην “ευ­ρω­ά­μυ­να” δεν θα τις με­τέ­βα­λλε ου­σια­στι­κά.
Καθ’ ό­σον α­φο­ρά τις θε­σμο­ποι­η­μέ­νες πα­ρα­βιά­σεις των ε­λευ­θε­ριών ε­γκα­τά­στα­σης και πε­ριου­σί­ας, που α­πο­τε­λούν α­να­γκαί­ες προ­ϋ­πο­θέ­σεις κά­θε μορ­φής “δι­κοι­νο­τι­κής-δι­ζω­νι­κής ο­μο­σπον­δί­ας”, οι πα­ρα­βιά­σεις αυ­τές θα πα­γιω­θούν με την εν­σω­μά­τω­σή τους στο Κοι­νο­τι­κό Κε­κτη­μέ­νο, αν η προ­σχώ­ρη­ση της Κύ­πρου στην Ε.Ε. πραγ­μα­το­ποι­η­θεί με­τά από τέ­τοια “λύ­ση”. Αν γί­νει πριν, εί­ναι βέ­βαιο πως οι ε­ταί­ροι μας θα τη συν­δυά­σουν με φόρ­μου­λα υ­πέρ της μελ­λο­ντι­κής ε­γκα­θί­δρυ­σης του α­νε­λευ­θέ­ρου κα­θε­στώ­τος.
Ό­σο ε­ξα­κο­λου­θού­με να δε­χό­μα­στε την “δι­κοι­νο­τι­κή-δι­ζω­νι­κή ο­μο­σπον­δί­α”, δεν ω­φε­λεί να ε­πι­κα­λού­μα­στε την Ευ­ρω­πα­ϊ­κή Σύμ­βα­ση Αν­θρω­πί­νων Δι­καιω­μά­των και τις α­πο­φά­σεις του Ευ­ρω­πα­ϊ­κού Δι­κα­στη­ρί­ου Αν­θρω­πί­νων Δι­καιω­μά­των στις υ­πο­θέ­σεις Λο­ϊ­ζί­δου και Τε­τάρ­της Δια­κρα­τι­κής. Διό­τι, η πα­ρα­βί­α­ση των προ­α­να­φερ­θει­σών ε­λευ­θε­ριών εί­ναι con­di­tio sine qua non της “ο­μο­σπον­δί­ας” αυ­τής.
Για­τί, τό­τε, η Τουρ­κί­α α­πορ­ρί­πτει τη “δι­κοι­νο­τι­κή-δι­ζω­νι­κή” και την εί­σο­δο μιας τέ­τοιας “ο­μο­σπον­δί­ας” στην Ε.Ε.; Διό­τι, στην τουρ­κι­κή πλευ­ρά έ­χουν δη­μιουρ­γη­θεί δύ­ο σχο­λές (α­ντί­στοι­χες των δι­κών μας: ε­κεί­νης που προ­τι­μά δι­χο­τό­μη­ση και ε­κεί­νης που δέ­χε­ται “ο­μο­σπον­δια­κή λύ­ση”). Η μια τουρ­κι­κή σχο­λή τάσ­σε­ται υ­πέρ της δια­τή­ρη­σης, στο ο­ρα­τό μέλ­λον, των ση­με­ρι­νών συν­θη­κών στην Κύ­προ. Η άλ­λη υ­πο­στη­ρί­ζει διευ­θε­τή­σεις δια των ο­ποί­ων η Ά­γκυ­ρα θα ε­λέγ­χει τις ε­λεύ­θε­ρες πε­ριο­χές πε­ρισ­σό­τε­ρο (διό­τι α­σκεί και τώ­ρα επ’ αυ­τών έ­λεγ­χο ως προς καί­ριους το­μείς: πα­ρά­δειγ­μα, η υ­πό­θε­ση των S–300). Η α­ξί­ω­ση να έ­χουν οι δια­κοι­νο­τι­κές συ­νο­μι­λί­ες ως α­ντι­κεί­με­νο την ε­γκα­θί­δρυ­ση συ­νο­μο­σπον­δί­ας συ­νι­στά συμ­βι­βα­σμό αυ­τών των δύ­ο τουρ­κι­κών σχο­λών.
Πώς, ό­μως, α­πα­ντά­με στο ε­ρώ­τη­μα “ο­μο­σπον­δί­α ή συ­νο­μο­σπον­δί­α”; Τι μας συμ­φέ­ρει πε­ρισ­σό­τε­ρο;
Πρώ­τον, ως προς την “λύ­ση” του Κυ­πρια­κού, εί­ναι α­δύ­να­τον να χα­ρα­χθεί μια σα­φής δια­χω­ρι­στι­κή γραμ­μή με­τα­ξύ της εν­νοί­ας της ο­μο­σπον­δί­ας και ε­κεί­νης της συ­νο­μο­σπον­δί­ας. Υ­πάρ­χει έ­να ση­μα­σιο­λο­γι­κό φά­σμα, έ­να spec­trum, με δύ­ο ά­κρα: το ε­νιαί­ο και τα α­πο­λύ­τως χω­ρι­στά κρά­τη.
Δεύ­τε­ρον, ά­λυ­το εί­ναι και το δί­λημ­μα με­τα­ξύ “ο­μο­σπον­δια­κού” και συ­νο­μο­σπον­δια­κού συ­στή­μα­τος στην Κύ­προ.
Διό­τι, σε μια κυ­πρια­κή “ο­μο­σπον­δί­α”, τα κε­ντρι­κά (“ο­μο­σπον­δια­κά”) όρ­γα­να θα έ­χουν ευ­ρύ­τε­ρες αρ­μο­διό­τη­τες. Ά­ρα, ο μέ­σω αυ­τών έ­λεγ­χος της Ά­γκυ­ρας ε­πί του νο­τί­ου (“ελ­λη­νι­κού”) κρα­τι­δί­ου θα εί­ναι με­γα­λύ­τε­ρος. Αλ­λά η δι­χο­τό­μη­ση θα εί­ναι λι­γό­τε­ρο έ­ντο­νη. Τα α­ντί­θε­τα θα συμ­βαί­νουν σε μια συ­νο­μο­σπον­δί­α.
Ε­πί­σης, η ύ­παρ­ξη και των δύ­ο συ­στη­μά­των προ­ϋ­πο­θέ­τει: α) θε­σμο­ποι­η­μέ­νες μα­ζι­κές πα­ρα­βιά­σεις θε­με­λιω­δών ε­λευ­θε­ριών, β) μη τή­ρη­ση της δη­μο­κρα­τι­κής αρ­χής (ι­σό­τη­τας των πο­λι­τών) και γ) διά­σπα­ση της ε­νό­τη­τας του λα­ού βά­σει μι­σαλ­λό­δο­ξων κρι­τη­ρί­ων. Εί­ναι λο­γι­κό να υ­πο­τε­θεί ό­τι, σε μια κυ­πρια­κή ο­μο­σπον­δί­α, οι βα­σι­κές ε­λευ­θε­ρί­ες και αρ­χές εί­ναι δυ­να­τόν να γί­νο­νται σε­βα­στές πε­ρισ­σό­τε­ρο α­πό ό­σο σε μια συ­νο­μο­σπον­δί­α, ώ­στε να υ­πάρ­χει και λι­γό­τε­ρη δι­χο­τό­μη­ση. Και ό­τι θα μπο­ρούν στην ο­μο­σπον­δί­α να υ­ιο­θε­τη­θούν ρυθ­μί­σεις ό­πως ε­κεί­νη της χια­στί ψη­φο­φο­ρί­ας (cross-voting). Ό­μως η πο­λι­τι­κή βού­λη­ση Ά­γκυ­ρας-Δύ­σης θα πε­ριο­ρί­σει ή και πλή­ρως θα ε­ξου­δε­τε­ρώ­σει αυ­τές τις δυ­να­τό­τη­τες.
Συ­νή­θως, ε­ξάλ­λου, στις υ­πάρ­χου­σες ο­μο­σπον­δί­ες, τα κε­ντρι­κά όρ­γα­να έ­χουν αρ­μο­διό­τη­τα σε το­μείς οι ο­ποί­οι στην Κύ­προ εί­ναι ζω­τι­κής ση­μα­σί­ας, ό­πως η πο­λι­το­γρά­φη­ση (με­τα­νά­στευ­ση και ι­θα­γέ­νεια). Αυ­τό συμ­βαί­νει, μέ­χρι στιγ­μής, και στα σχέ­δια “του Ο­Η­Ε” (αγ­γλο­α­με­ρι­κα­νι­κής έ­μπνευ­σης) πε­ρί “δι­κοι­νο­τι­κής-δι­ζω­νι­κής ο­μο­σπον­δί­ας”. Σε αυ­τήν, ό­μως, ό­πως εί­δα­με, τα κε­ντρι­κά όρ­γα­να θα εί­ναι τουρ­κο­κρα­τού­με­να.
Τέ­λος, η α­να­γνώ­ρι­ση δι­καιώ­μα­τος α­πό­σχι­σης των κρα­τι­δί­ων εί­ναι “λο­γι­κό­τε­ρη” σε συ­νο­μο­σπον­δί­α, αλ­λά μπο­ρεί να α­πο­κλει­σθεί με συμ­φω­νί­α. (Τέ­τοιος α­πο­κλει­σμός πε­ριέ­χε­ται στα σχέ­δια “του Ο­Η­Ε” για κυ­πρια­κή “ο­μο­σπον­δί­α”.)
Ά­λυ­το, συ­νε­πώς, το δί­λημ­μα με­τα­ξύ συ­νο­μο­σπον­δί­ας και “ο­μο­σπον­δί­ας” αν, ό­πως πρέ­πει, λη­φθεί υπ’ ό­ψιν η συ­γκε­κρι­μέ­νη φύ­ση του Κυ­πρια­κού. Το γρά­φου­με αυ­τό διό­τι, κα­τά την σχε­τι­κή δη­μό­σια συ­ζή­τη­ση, με­τά το, προ­φα­νώς υ­πα­γο­ρευ­θέν, άρ­θρο του Πα­ντα­γιά, συ­χνά γί­νε­ται α­να­φο­ρά σε υ­φι­στά­με­νες, πε­ρισ­σό­τε­ρο ή λι­γό­τε­ρο, “χα­λα­ρές” ο­μο­σπον­δί­ες (και μά­λι­στα σε στοι­χεί­α τους σκο­πί­μως α­πο­μο­νού­με­να α­πό τα πο­λι­τι­κά και νο­μι­κά “συμ­φρα­ζό­με­νά” τους) για να υ­πο­στη­ρι­χθούν “ο­μο­σπον­δια­κές” λύ­σεις αυ­τής ή ε­κεί­νης της μορ­φής και να συ­γκα­λυ­φθεί ο sui generis, τε­ρα­τώ­δης, χα­ρα­κτή­ρας που ό­λες θα έ­χουν αν ε­φαρ­μο­σθούν στην Κύ­προ.
Η συ­νε­χι­ζό­με­νη (και  με­τά τα γεύ­ματα Κλη­ρί­δη-Ντεν­κτάς) α­πόρ­ρι­ψη, α­πό την τουρ­κι­κή πλευ­ρά, της “δι­κοι­νο­τι­κής-δι­ζω­νι­κής ο­μο­σπον­δί­ας” (σε συν­δυα­σμό με τις α­νω­τέ­ρω α­πο­φά­σεις του Ευ­ρω­πα­ϊ­κού Δι­κα­στη­ρί­ου Αν­θρω­πί­νων Δι­καιω­μά­των και με την, έ­στω και υ­πο­κρι­τι­κή, “διε­θνή εκ­στρα­τεί­α κα­τά της τρο­μο­κρα­τί­ας”) δη­μιουρ­γεί ε­ξαι­ρε­τι­κή ευ­και­ρί­α για να ε­πα­να­το­πο­θε­τη­θού­με στο Κυ­πρια­κό, α­παι­τώ­ντας ό­πως, ά­νευ ε­τέ­ρου, φύ­γουν οι έ­ποι­κοι και τα στρα­τεύ­μα­τα του “Ατ­τί­λα”, α­να­κλη­θεί το ψευ­δο­κρά­τος, α­πο­κα­τα­στα­θούν οι ε­λευ­θε­ρί­ες ό­λων των Κυ­πρί­ων, δια­κρι­βω­θεί η τύ­χη των α­γνο­ου­μέ­νων, κα­ταρ­γη­θούν οι βά­σεις και “διευ­κο­λύν­σεις” των Δυ­τι­κών. Αν έ­τσι δεν διορ­θώ­σου­με την δι­πλω­μα­τι­κή μας τα­κτι­κή (και αν δεν έ­χου­με ε­παρ­κείς έ­νο­πλες δυ­νά­μεις) θα υ­πο­στού­με ό­σα μας ε­τοι­μά­ζουν οι α­ντί­πα­λοί μας.

*  Ο Θέμος Στο­φο­ρό­που­λος έ­χει δια­τε­λέ­σει πρέ­σβης στην Κύ­προ.