Οι κατασκηνωτές της Χιλιαδούς!

H νομοθεσία για το ελεύθερο κάμπινγκ και οι αντιδράσεις των κατοίκων

Λευτεριά στους κατασκηνωτές της Χιλιαδούς!

Του Κώστα Σαμάντη από την Ρήξη φ.125
Οι παλαιότεροι τη γνωρίζουν πολύ καλά. Η παραλία της Χιλιαδούς είναι αγαπημένος προορισμός, ειδικά το καλοκαίρι, τις τελευταίες δεκαετίες, κυρίως για όσους αγαπούν την ελεύθερη κατασκήνωση. Βρίσκεται στην κεντρική Εύβοια, στην πλευρά που βλέπει προς το Αιγαίο, κατορθώνοντας να συνδυάσει ιδανικά τόσο μια αρκετά εκτεταμένη αμμώδη παραλία (και κάποιες μικρότερες που την πλαισιώνουν), όσο και τη δασική ομορφιά, μιας και το βουνό Δίρφυς κατεβαίνει και αγκαλιάζει ουσιαστικά την παραλία.  Τον πανέμορφο αυτό συνδυασμό έρχεται να συμπληρώσει ο χείμαρρος (κατάφυτος από τεράστια δένδρα) ο οποίος εκβάλλει στη νότια πλευρά της παραλίας και συνοδεύει σε μεγάλη απόσταση τον δρόμο που οδηγεί σε αυτήν. Σε απόσταση δυο ωρών από την Αθήνα, όσο και αν τα τελευταία χρόνια αυξάνονται τα δωμάτια, όσο και αν τα δωμάτια, οι ομπρέλες, το μπετόν και η άσφαλτος έχουν αρχίσει να επεκτείνονται, πάντα έχει φανατικούς φίλους και οπαδούς.
Για δεκαετίες δέχεται πλήθος κόσμου, όχι μόνο για το ασύλληπτης ομορφιάς τοπίο της, αλλά κυρίως επειδή αποτελεί έναν από τους τόπους στους οποίους η ελεύθερη κατασκήνωση αποτελεί θεσμό αγκαλιασμένο και από τη μικρή τοπική κοινωνία. Έχει πάρει το όνομά της από το ομώνυμο εκκλησάκι (Παναγία της Χιλιαδούς) που βρίσκεται σε αυτήν και όπου, σύμφωνα με την παράδοση, ήταν η χιλιοστή εκκλησία που έκτισε η αυτοκράτειρα Θεοδώρα. Το μέρος προσφέρει πολλές επιλογές. Οι επισκέπτες που την προσεγγίζουν κατεβαίνοντας σε αυτή δίπλα στον χείμαρρο, αμέσως παρατηρούν τις δεκάδες σκηνές και τροχόσπιτα τα οποία είναι εγκατεστημένα σε αυτόν, κάτω από τα πλατάνια και τις καστανιές, δίπλα στις φτέρες. Είναι οι θιασώτες της κάπως απόμακρης κατασκήνωσης, που επιλέγουν τη διακριτική ηρεμία του δάσους (ηρεμία που χαλούν μόνο οι ήχοι των τζιτζικιών), από τη συχνά πολύβουη παραλία.
Στην ίδια αυτή παραλία, κυρίως στις άκρες της, κατασκηνώνουν οι λάτρεις της θάλασσας και του ήλιου, αυτοί οι οποίοι προτιμούν τη σύντομη διαδρομή, από την είσοδο της σκηνής μέχρι την αρχή των κυμάτων. Ακόμη περισσότερο, στο βόρειο άκρο της, υπάρχει η μικρότερη απομονωμένη παραλία, άντρο των γυμνιστών, του ιδιαίτερου αυτού τρόπου τουρισμού. Καθόλου τυχαία λοιπόν η ύπαρξη του Ομίλου Φίλων Χιλιαδούς, ενός συλλόγου που αριθμεί χιλιάδες μέλη και σκοπό έχει την προστασία αυτής της παραλίας.
Όποιος επισκεπτόταν την παραλία πριν από τριάντα χρόνια έβρισκε ένα μέρος αποκομμένο ουσιαστικά από την πίεση της καθημερινότητας. Με μόλις τέσσερα δωμάτια να ενοικιάζονται, αλλά αρκετές ταβέρνες να προσφέρουν τη φιλοξενία τους στους κατασκηνωτές, οι συνθήκες ήταν σχεδόν ιδανικές. Η παρουσία των επισκεπτών ενίσχυε την τοπική οικονομία και ταυτόχρονα είχε καθιερώσει ένα πλαίσιο σεβασμού απέναντι στο φυσικό περιβάλλον. Αυτός ήταν και ο λόγος που οι σχέσεις ήταν (και συνεχίζουν να είναι) αρμονικές, μιας και οι ντόπιοι στήριζαν αυτό το μοντέλο τουρισμού. Κατά μήκος της παραλίας έβρισκες υπαίθριες ντουζιέρες που χρησιμοποιούσαν οι κατασκηνωτές, ενώ οι μαγαζάτορες κρατούσαν ανοιχτές τις πάντα καθαρές τουαλέτες των μαγαζιών τους προς ελεύθερη χρήση. Ένας μικρός παράδεισος σε απόσταση λίγων χιλιομέτρων από την Αθήνα.
Όμως το ιδανικό αυτό πλαίσιο λειτουργίας της ελεύθερης κατασκήνωσης σταδιακά άρχισε να έρχεται αντιμέτωπο με προβλήματα τα τελευταία έτη.
Ο σχετικά χαλαρός νόμος 3815 του 1955, που αντιμετώπιζε με ανεκτικότητα την ελεύθερη κατασκήνωση, έδωσε τη θέση του στον νόμο 392 του 1976 ο οποίος, έχοντας έναν πιο τουριστοκεντρικό προσανατολισμό, απαγόρευε την ελεύθερη κατασκήνωση, φτάνοντας στον δριμύτερο 2160 του 1993. Δυστυχώς τα πράγματα έμελλε να γίνουν ακόμα χειρότερα. Το 2012, με τον νόμο 4045, σε μια προσπάθεια να ενισχυθούν οι επίσημες τουριστικές δομές (βλέπε τα ξενοδοχεία κατεξοχήν) αυστηροποιήθηκαν οι κυρώσεις και οι ποινές για όσους επέλεγαν το ελεύθερο κάμπινγκ ως εναλλακτικό τρόπο τουρισμού, για όσους επέλεγαν τις διακοπές  ως ανάγκη και δικαίωμα και όχι ως καταναλωτική πρόσληψη, με την αυτονόητη πάντα προϋπόθεση του σεβασμού και της προστασίας του φυσικού περιβάλλοντος. Το τελευταίο αποτελεί βασική προϋπόθεση στην άσκηση του δικαιώματος στην ελεύθερη κατασκήνωση, όπως αποτελεί και το πάτημα για όσους θέλουν να την εμποδίσουν.
Στον τελευταίο λοιπόν αυτό νόμο του 2012, το ελεύθερο  κάμπινγκ αντιμετωπίζεται ως ιδιαίτερο αδίκημα, μιας και στις διατάξεις του προβλεπόταν ο διπλασιασμός των διοικητικών κυρώσεων και συγκεκριμένα το ύψος των 146,74 (για την ακρίβεια) ευρώ, πήγαινε στα 300 (πρόστιμο το οποίο μπορεί άμεσα να επιβάλει η ελληνική αστυνομία), ενώ ποινικά προβλέπεται κράτηση έως έξι μήνες ή χρηματική ποινή έως 3.000 ευρώ, ποινές οι οποίες επιβάλλονται από το δικαστή κατά τη συζήτηση της υπόθεσης.
Η πρώτη αντίδραση σε αυτόν το νόμο προήλθε από την κοινωνία της Χιλιαδούς. Κάτοικοι και επισκέπτες οργάνωσαν την πρώτη διαδήλωση με πανό και συνθήματα στην παραλία της Χιλιαδούς, ενέργεια η οποία πέρασε στα ψιλά των εφημερίδων (καθόλου παράξενο βέβαια), καταδεικνύοντας την αγαστή συνεργασία και σύμπνοια των δύο μερών  στον συγκεκριμένο τόπο.  Όταν μάλιστα εμφανίστηκαν τα πρώτα περιπολικά, σταλμένα από κάποιους με ιδιαίτερα οικονομικά συμφέροντα, η αντίδραση ήταν τέτοια που όχι μόνο κυρώσεις δεν επιβλήθηκαν, αλλά πλέον έγινε αποδεκτό το άφατο δικαίωμα των ελεύθερων κατασκηνωτών στη Χιλιαδού. Δυστυχώς, φέτος επανήλθαν διακριτικά. Αν και περιορίστηκαν κατ’ αρχάς σε συστάσεις, ο αναβρασμός ήταν δεδομένος. Κατασκηνωτές συζητούσαν μεταξύ τους προκρίνοντας ως τρόπο αντίδρασης, την επόμενη φορά που θα εμφανιστούν οι αρχές με σκοπό την επιβολή προστίμων, σύσσωμοι όλοι να απαιτήσουν να κοπούν πρόστιμα για όλους όσοι κατασκηνώνουν σε αυτή, πράγμα σχεδόν αδύνατο, μιας και μιλάμε για επισκέπτες οι οποίοι προσεγγίζουν τις αρκετές εκατοντάδες. Ίσως είναι αυτή η αντίδραση η οποία, προς το παρόν, έχει αποτρέψει την κλιμάκωση της απαγόρευσης.
Στο σημείο αυτό αξίζει να σημειώσουμε ότι η δεύτερη προσπάθεια επιβολής κυρώσεων συμπίπτει με τη δεύτερη φορά αριστερά και με τη για μία ακόμη φορά αναντιστοιχία λόγων και πράξεων αυτής.  Όταν το 2012 συζητιόταν ο νόμος 4055, υποβλήθηκαν μέχρι και κοινοβουλευτικές ερωτήσεις από τους βουλευτές της αριστεράς, υποστηρίζοντας την αποποινικοποίηση της ελεύθερης κατασκήνωσης, ενώ σχετικά πρόσφατα (29 Ιουνίου 2015) η νεολαία του ΣΥΡΙΖΑ έβγαλε ανακοίνωση με τίτλο, «Το ελεύθερο κάμπινγκ είναι δικαίωμα, η προστασία της φύσης είναι καθήκον». Ο δρόμος όμως από τις εκφρασμένες απόψεις μέχρι την υλοποιημένη πρακτική είναι μακρύς, αν όχι ανύπαρκτος.
Αξίζει επίσης να επισημάνουμε ότι το ΚΚΕ έχει ως επίσημη άποψη την πλήρη απαγόρευση της ελεύθερης κατασκήνωσης, στην Ικαρία π.χ., πράγμα που ουδόλως ενοχλεί όταν διοργανώνεται ελεύθερο κάμπινγκ στον Γράμμο για τον «εορτασμό» των 70 χρόνων από την έναρξη του εμφυλίου πολέμου.
Όλοι όμως κρινόμαστε για τις απόψεις μας και τις πρακτικές μας και σε αυτό το σημείο η αριστερά «ευρέθη» για μία ακόμη φορά ελλιπής.