Το Μάτι θα τους καταδιώκει

Τι έφταιξε σύμφωνα με το πόρισμα του Ανδ. Γκουρμπάτση

του Γιάννη Ξένου από την Ρήξη φ. 146

Σαράντα δύο μέρες μετά την καταστροφή στο Μάτι, ο Τσίπρας επισκέφτηκε ουσιαστικά για πρώτη φορά την πληγείσα περιοχή (η προηγούμενη φορά που βρέθηκε για λίγα λεπτά, κρυφά στην περιοχή, δεν λογίζεται ως επίσκεψη). Ο πρωθυπουργός, συνοδευόμενος από τους Αλ. Φλαμπουράρη, Χρ. Σπίρτζη (και οι τρεις με ομοιόμορφα λευκά πουκάμισα), αλλά και την περιφερειάρχη Ρένα Δούρου, που τελικά το αποτόλμησε να μεταβεί στο Μάτι, τον δήμαρχο Ψινάκη και άλλους, έδωσαν ένα ακόμα άψογα σκηνοθετημένο σόου. Κοριτσάκια πρόσφεραν τριαντάφυλλα στον Τσίπρα και ο ίδιος ρωτούσε τους κατοίκους πώς πάνε οι εργασίες αποκατάστασης, ενώ δεσμεύτηκε ότι θα επισκέπτεται κάθε μήνα το Μάτι για να βλέπει πώς εξελίσσονται οι εργασίες. Επιβεβαίωσε για άλλη μια φορά ότι είναι ένας πρωθυπουργός-τουρίστας, εντελώς ανίκανος για οποιαδήποτε εργασία, εκτός από το να καλλιεργεί το επικοινωνιακό του προφίλ.

Φυσικά, ενάμιση μήνα μετά την πυρκαγιά, μια κανονική κυβέρνηση θα έδινε στη δημοσιότητα ένα πρώτο πόρισμα για τα αίτια της, για το τι πήγε στραβά στον κρατικό μηχανισμό, ποιοι ευθύνονται και πώς η κρατική μηχανή θα αναδιοργανωθεί για να μην έχουμε στο μέλλον ανάλογα φαινόμενα. Τίποτα από αυτά δεν έγινε. Η πρώτη και τελευταία φορά που η κυβέρνηση προσπάθησε να εξηγήσει τι είχε γίνει, ήταν το θλιβερό θέαμα που πρόσφεραν οι Τζανακόπουλος-Παππάς-Τόσκας στις 26 Ιουλίου, όπου παρουσιάστηκε η θεωρία της ασύμμετρης απειλής με αποδείξεις από τους «δορυφόρους» του Παππά και ο Τόσκας επέμενε ότι ψάχνει να βρει πού έσφαλε αλλά δεν το έβρισκε.
Μέχρι στιγμής, το πόρισμα του ερευνητή πραγματογνώμονα, πρώην υπαρχηγού του Πυροσβεστικού Σώματος, κ. Ανδριανού Γκουρμπάτση είναι η μοναδική εμπεριστατωμένη έρευνα σχετικά με τα αίτια και τις συνθήκες της πυρκαγιάς στην Ανατολική Αττική. Σε ένα πόρισμα 77 σελίδων αναφέρει διεξοδικά την ανοργανωσιά, την επιπολαιότητα και τα διαδοχικά λάθη που διέπραξε το σύνολο των εμπλεκομένων φορέων, με προεξάρχουσα τη Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας που όφειλε να είχε τον συντονισμό όλων.
Σχετικά με το πώς προκλήθηκε η φωτιά, ο κος Γκουρμπάτσης καταλήγει ότι το πιθανότερο είναι να οφείλεται σε αμελή ανθρώπινη συμπεριφορά, άρα καταρρίπτονται οι θεωρίες Παππά. Η φωτιά, σύμφωνα με τα στοιχεία που συγκέντρωσε, προήλθε από άνθρωπο που 4-5 ώρες πριν προκληθεί η μεγάλη πυρκαγιά θέλησε να κάψει κούτσουρα και κλαδιά, τα οποία δεν έσβησε αποτελεσματικά με επαρκή ποσότητα νερού και την απαραίτητη ποσότητα χώματος. Εντόπισε το σημείο έναρξης της φωτιάς σε οικόπεδο επί της οδού Ανδρούτσου, στο Νταού Πεντέλης.
Η φωτιά, σύμφωνα με βίντεο που περιήλθε στα χέρια του πραγματογνώμονα και κατά τις εκτιμήσεις του, ξεκίνησε στις 16:25 με 16:30 σε περιοχή που έπνεαν άνεμοι εντάσεως 6 έως και 8 μποφόρ. Γρήγορα, μέχρι τις 17:30, το αρχικό μέτωπο διασπάστηκε σε δύο, ένα που κινήθηκε βορειοανατολικά προς Νέο Βουτζά- Μάτι-Κόκκινο Λιμανάκι και ένα δεύτερο νότιοανατολικά, προς Καλλιτεχνούπολη, το οποίο οι πυροσβεστικές δυνάμεις περιόρισαν σε χαράδρα της περιοχής. Στην πυροσβεστική αναγγέλθηκε στις 16:49, αλλά η κινητοποίηση των πρώτων πυροσβεστικών δυνάμεων έγινε με δεκάλεπτη καθυστέρηση. Αυτή η τριαντάλεπτη καθυστέρηση της πυροσβεστικής κρίνεται εξαιρετικά κρίσιμη για την επέκταση της πυρκαγιάς, αν συνδυαστεί με τους ισχυρούς ανέμους και την υψηλή θερμοκρασία.
Αλλά ο πραγματογνώμονας διαπιστώνει έναν ακόμα σοβαρότερο λανθασμένο χειρισμό από πλευράς πυροσβεστικής. Αναφέρεται από την πυροσβεστική ότι, το πρώτο όχημα που έφτασε στην περιοχή εκδήλωσης, ήταν το όχημα με αριθμό κλήσης 12-30, με έδρα τη θέση Πάτημα Βριλησσίων, αλλά το συγκεκριμένο όχημα είχε λάβει εντολή τρεις ώρες πριν από το Ενιαίο Συντονιστικό Κέντρο Επιχειρήσεων (ΕΣΚΕ) να ενισχύσει τις πυροσβεστικές δυνάμεις για την κατάσβεση της φωτιάς στην Κινέτα. Επίσης και το όχημα με αριθμό κλήσης 12-15, με έδρα την θέση «Ντράφι-Διώνη», που ήταν το πλησιέστερο στον τόπο έναρξης της πυρκαγιάς, είχε λάβει την ίδια εντολή να μεταβεί στην Κινέτα στις 14:45. Ενώ και δύο πυροσβεστικά οχήματα που βρίσκονταν στην ευρύτερη περιοχή (ΜΑΚΡΗ-30 και ΜΑΚΡΗ-31) δεν έλαβαν εντολή να σπεύσουν στον τόπο εκδήλωσης της πυρκαγιάς, μήπως και κατόρθωναν να την προλάβουν πριν λάβει διαστάσεις.
Από πτητικά μέσα, αρχικά μόνο ένα ελικόπτερο Έρικσον συνέβαλε στην κατάσβεση και στις 17:15 έδωσε μια πρώτη εικόνα της φωτιάς. Τρία καναντέρ που έφτασαν καθυστερημένα στην περιοχή (18:15) δεν μπορούσαν να βοηθήσουν, επειδή οι ισχυροί άνεμοι στη θάλασσα δεν τους επέτρεπαν να πάρουν νερό. Το δεύτερο ελικόπτερο που ενεργοποιήθηκε έλαβε εντολή να συνδράμει στις 18:45, όταν και απογειώθηκε από τα Μέγαρα! Για τα πτητικά μέσα αναφέρει ότι, ενώ στη φωτιά της Κινέτας, από την πρώτη στιγμή ενεργούσαν 5 πτητικά μέσα και γρήγορα αυξήθηκαν σε 12, στο δεύτερο μέτωπο επιχειρούσε μόνο ένα. Και αυτό στις 17:30 έφυγε από την περιοχή για να εφοδιαστεί καύσιμα και επέστρεψε μια ώρα μετά. Το κρίσιμο χρονικό διάστημα μεταξύ 17:30 και 18:30 η πυροσβεστική δεν είχε εικόνα από αέρος για το πώς εξελισόταν η φωτιά!
Κατά τον πραγματογνώμονα, η φυσική ηγεσία της πυροσβεστικής όφειλε, όπως έπραξε λίγες μέρες μετά, στη φωτιά στα Ψαχνά Ευβοίας, να αναλάβει προσωπικά τον συντονισμό της επιχείρησης, αντί γι’ αυτό, επί ώρες, ο συντονισμός μεταφερόταν στον ανώτερο αξιωματικό που έφτανε στο σημείο. Ευθύνες καταλογίζει και στην αστυνομία και στην έλλειψη συντονισμού με τα υπόλοιπα όργανα. Η αστυνομία, αντί να κόψει το ρεύμα κυκλοφορίας που ερχόταν από Αθήνα προς Νέα Μάκρη και από Νέα Μάκρη προς Αθήνα και να επιστρέφει τα οχήματα πίσω, όπως έγινε στην εθνική οδό στο ύψος της Κινέτας, όπου έσπασαν το προστατευτικό κιγκλίδωμα και τα οχήματα διοχετεύονταν προς τα πίσω, σε αυτή την περίπτωση τα έστειλαν στο μάτι του κυκλώνα και τα εγκλώβισαν στο Μάτι και στο Κόκκινο Λιμανάκι. Ευθύνη της αστυνομίας είναι ότι δεν σήκωσε δικό της ελικόπτερο προκειμένου να έχει εναέρια εικόνα της κατάστασης. Γενικότερα υπήρχε θέμα με τα εναέρια μέσα, μιας και μέρες με υψηλή επικινδυνότητα για πυρκαγιά, όπως η 23η Ιουλίου, προβλέπεται να υπάρχει εναέρια επιτήρηση της Αττικής για προληπτικούς λόγους. Εκείνη την ημέρα τίποτε τέτοιο δεν συνέβη.
Η Γ.Γ. Πολιτικής Προστασίας θα όφειλε, σύμφωνα με τον πραγματογνώμονα, να θέσει σε εφαρμογή το προληπτικό μέτρο της οργανωμένης απομάκρυνσης των κατοίκων. Σύμφωνα με το πόρισμα, από τη στιγμή που η πυροσβεστική δεν κατόρθωσε να ελέγξει τη φωτιά στην περιοχή Μοναστήρι Παντοκράτορος και πήρε κατεύθυνση προς Νέο Βουτζά και Καλλιτεχνούπολη, έπρεπε να δοθεί εντολή εκκένωσης των περιοχών όπου κατευθυνόταν η φωτιά. Τέλος, αναφέρει ότι λειτουργούσαν τρία επιχειρησιακά κέντρα στην ίδια υπηρεσία, δηλαδή στο Πυροσβεστικό Σώμα και αυτό είχε ως αποτέλεσμα την εμφάνιση φαινομένων δυσλειτουργίας και σύγκρουσης-επικάλυψης αρμοδιοτήτων.
Εντέλει, τα αρμόδια όργανα, υπό τον συντονισμό της κυβέρνησης, που έχει και την τελική ευθύνη, σε κάθε φάση της πυρκαγιάς αποδείχτηκαν ακατάλληλα για τη διαχείριση της κατάστασης. Το γεγονός είναι ότι λίγες ώρες πριν εκδηλώθηκε η φωτιά στην Κινέτα έστρεψε την προσοχή τους εκεί και στην εκ του αποτελέσματος πιο επικίνδυνη φωτιά στο Μάτι επέδειξαν εγκληματική ολιγωρία και ανεπάρκεια. Αυτή η ανεπάρκεια και ολιγωρία όμως στοίχισε τη ζωή σε 98 ανθρώπους, ενώ δεκάδες άλλοι είναι σοβαρά τραυματίες.