Αρχική » Η χώρα βρίσκεται μπροστά σε ολοκληρωτικό αδιέξοδο πληρωμών

Η χώρα βρίσκεται μπροστά σε ολοκληρωτικό αδιέξοδο πληρωμών

από admin

του Θανάση Τζιούμπα από το Άρδην τ. 79 (Απρίλιος 2010)

«Η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία στηρίχτηκε όχι μόνο στους νόμους που έγιναν γνωστοί ως Ρωμαϊκό Κοινοτικό Δίκαιο ή τους δρόμους όπως η Εγνατία, αλλά και στο κοινό νόμισμα, το σηστέρσιο, που εξασφάλιζε το αυτοκρατορικό εμπόριο και, ακόμα περισσότερο, έδινε τη δυνατότητα ελέγχου των Πραιτοριανών και της Συγκλήτου επί των οικονομιών των Πόλεων και ρύθμιζε τον ανταγωνισμό με τον κόσμο του δηναρίου, την άλλη Αυτοκρατορία της εποχής».
(ο ιστορικός του κα΄ αιώνα)

«Η πόλις βρίσκεται μπροστά σε ένα ολοκληρωτικό αδιέξοδο πληρωμών. Το δημόσιο χρέος έχει φτάσει σε τέτοια ύψη και τα επιτόκια το πολλαπλασιάζουν με τρόπο που, όσες θυσίες, όσες οικονομίες και αν γίνουν από τους πολίτες, όσα δημόσια αγαθά και αν εκποιηθούν, όλα θα πάνε για να εξυπηρετήσουν τα πανωτόκια του διεθνούς αυτοκρατορικού κερδοσκοπικού κεφαλαίου. Η απροθυμία των εταίρων μας της Pax Romana μας αφήνει έρμαια στις διαθέσεις των αργυραμοιβών της “Οδού του Τοίχου”• το ενιαίο νόμισμα, το σηστέρσιο, όχι μόνο δεν μας προστατεύει, αλλά μας δένει όλο και πιο πολύ με οικονομικούς κανόνες που σκοτώνουν την οικονομία και την κοινωνία. Για τους λόγους αυτούς, η Βουλή της Περγάμου αποφάσισε να κηρύξει στάση πληρωμών των εξωτερικών δανειστών. Η χρηματοδότηση της λειτουργίας του δημόσιου τομέα θα συναντήσει προβλήματα, καθώς οι ανάγκες πληρωμών της Πόλεως καλύπτονταν με τον εξωτερικό δανεισμό, που υπό αυτές τις συνθήκες καθίσταται αδύνατος, αλλά και μη επιθυμητός. Για τον λόγο αυτό η Τράπεζα της Περγάμου έλαβε την εντολή να χυτεύσει νόμισμα, επαναφέροντας το τάλαντο για τις ανάγκες εξυπηρέτησης της ρευστότητας όσον αφορά τις συναλλαγές στο εσωτερικό της πόλεως. Ες το εξής οι πληρωμές των δαπανών του κράτους (περιλαμβανομένης της μισθοδοσίας των υπαλλήλων, των προμηθευτών και κάθε άλλης χρηματικής υποχρέωσης) θα γίνονται στο νόμισμα αυτό. Αντίστοιχα, οι απαιτήσεις του δημοσίου, των δήμων, όλων των οργανισμών κοινής ωφελείας στις οποίες μετέχει το δημόσιο αλλά, και οι κάθε φύσεως επιχειρήσεις, των οποίων η λειτουργία τους έχει κοινωφελή χαρακτήρα, εντέλλονται να εισπράττουν τις απαιτήσεις του σε τάλαντα. Η ισοτιμία του νομίσματος προς το σηστέρσιο θα είναι…»
(Άτταλος ο ιθ΄ της Περγάμου)

«Εδώ κι έναν μήνα πληρώνομαι από την υπηρεσία σε τάλαντα. Το ΑΤΜ, Αυθωρεί Ταλαντοδοτικό Μεσολαβητήριο, τάλαντα βγάζει. Στην αρχή τα κοίταζα με περιέργεια, μια μου φαινόταν φτηνιάρικα κωλομέταλλα, μια μου άρεσαν οι παραστάσεις και τα γράμματα στη γλώσσα μου, μου έρχονταν στο μυαλό οι διηγήσεις για τα κατοχικά δισεκατομμύρια, απορούσα ποιος θα τα πάρει αυτά. Μετά ανακάλυψα πως αρκετοί θα τα έπαιρναν γιατί έτσι αποφάσισε η Βουλή: η Υπηρεσία Πυρσών Φωτισμού, οι Φρυκτωρίες, οι φόροι, οι δόσεις του δανείου, οι δημόσιες συγκοινωνίες, ήταν μια ανακούφιση, και αυτό μπροστά στην προοπτική να μείνω απλήρωτος και να με κυνηγάνε όλοι αυτοί οι διάβολοι. Άσε που με το Αυτοκρατορικό Νομισματικό Ταμείο, που έπαιζε σαν άλλη λύση, κινδύνευα όχι να μην παίρνουν τα λεφτά μου, αλλά να μην έχω λεφτά να δώσω, γιατί απολύθηκα. Οι έμποροι ήταν πιο σκληρά καρύδια, για κάποιες μέρες αρνούνταν να πληρωθούν σε τάλαντα, προτιμούσαν να μην πουλήσουν, κι εκεί πραγματικά πεινάσαμε».
(Γραφέας του Κοινού της Περγάμου)

«Όχι, δεν ήθελα να πληρώνομαι σε τάλαντα. Το τάλαντο μέσα μου είχε συνδεθεί με τον πληθωρισμό, τότε που πήγαινα να ξαναγεμίσω τα ράφια μου και ανακάλυπτα ότι η είσπραξη δεν γέμιζε πάρα τα μισά. Εξάλλου, όταν το μισό εμπόρευμα είναι εισαγόμενο από τη Γαλατία, τη χώρα των Γότθων, τη Σκυθία… με τι θα πληρώσω τον προμηθευτή; Με τάλαντα; Αστειότητες. Σιγά σιγά, όμως, συνειδητοποίησα ότι δεν μπορούσα να κάνω αλλιώς, γιατί όλο και πιο πολλοί αγοραστές δεν είχαν παρά τάλαντα για να πληρώνουν. Αναγκάστηκα να αλλάξω τακτική γιατί διαφορετικά θα το έκλεινα. Άρχισα να δέχομαι τάλαντα και να πληρώνω με τάλαντα τους προμηθευτές μου. Τα εισαγόμενα, καθώς το σηστέρσιο έγινε δυσεύρετο και η ισοτιμία κατέρρευσε, εκτοξεύτηκαν στα ύψη. Αυτό βόλευε για τα προϊόντα που έβγαιναν στην Πέργαμο: ήταν πιο φτηνά και κυρίως μπορούσα κι εγώ να τα αγοράσω σε τάλαντα».
(Παντοπώλης της κεντρικής αγοράς
της Περγάμου)

«Χρόνια τώρα πάλευα να επιζήσω σαν αγρότης. Ξέρω, κάπου βολεύτηκα κι εγώ με τις επιδοτήσεις και τις αποζημιώσεις που έκαναν την καταστροφή της παραγωγής πιο κερδοφόρα από το πούλημά της. Όμως, ακόμα κι αν ήθελα να αφήσω το οινοποτείο και να δουλέψω ο ίδιος το χωράφι, καθώς το κόστος των δούλων ανέβαινε διαρκώς, οι τιμές ήταν σκέτη καταστροφή. Τα φρούτα σάπιζαν στα δέντρα τη στιγμή που στην υπεραγορά δεν έβρισκες παρά προϊόντα Πανονίας, Μισίας, Ρετίας, Νορικού. Τώρα, με την αλλαγή του νομίσματος, νομίζω ότι θα πάμε καλύτερα, τα εισαγόμενα είναι πανάκριβα και το ντόπιο αρχίζει πάλι να περπατάει. Τα λιπάσματα, τα φάρμακα και η τροφή για τα βόδια ξέφυγαν βέβαια εντελώς, αλλά μπορεί να υπάρξει σοδειά με λιγότερο λίπασμα ή φάρμακο• υπάρχουν κι άλλες λύσεις».
(Καλλιεργητής οπωρικών της Περγάμου)

«Το εργαστήριο κεραμικών πήγαινε για κλείσιμο. Δεν ήταν τόσο το κόστος εργασίας ή τα δικά μου λάθη –τότε που, αντί να επενδύσω τα κέρδη μου στις νέες τεχνικές γυαλώματος των αμφορέων, εγώ τα σκόρπισα στις αοιδούς. Είναι που, ακόμα κι όταν το κατάλαβα, είχαν πλακώσει τα εισαγόμενα από τις χώρες πέρα από τον Ύδασπι ποταμό, κι ήταν πάμφθηνα. Άσε που κάπου στον Άρνο, νομίζω Μουράνο ή κάπως έτσι το λένε, νέες τεχνικές έφεραν νέα προϊόντα, μπροστά τους τα δικά μου μοιάζουν ασουλούπωτα. Τώρα, τα πράγματα άλλαξαν. Τα ξένα που έρχονται με τιμές σε σηστέρσια είναι πια απλησίαστα, όλο και πιο πολλοί έμποροι παραγγέλνουν από μένα, όσο κι αν ανέβηκαν τα ξύλα για να δουλέψει ο φούρνος πάλι βγαίνω, ήδη πήρα και τον γιο μου στη δουλειά, που κωλοβάραγε όλη μέρα στην Αγορά».
(Κεραμοποιός της Περγάμου)

«Είναι σκέτη καταστροφή για τον κλάδο της άμαξας. Η ισοτιμία εκτόξευσε τις τιμές των αμαξών στα ύψη, το καινούργιο δεν πουλάει πια τίποτε. Μόνο κανένα μεταχειρισμένο κρατάει ζωντανή την επιχείρηση, αλλά μέχρι πότε; Η ζωοτροφή των υποζυγίων στα ύψη, ο καθένας το σκέφτεται δύο φορές πριν βάλει το κλειδί στα ηνία. Όλοι ψάχνουν να βρουν συνεπιβάτες για να μοιραστούν το έξοδο, οι δρόμοι αδειάζουν, άλλοι θυμήθηκαν το λεωφορείο, το ποδήλατο ή τα πόδια τους, ακόμη κι εγώ με ποδήλατο έρχομαι στο μαγαζί. Δεν είναι παρηγοριά, είναι χαιρεκακία, αλλά δεν μπορώ να μη σκέφτομαι πως οι Γότθοι, που τα προκάλεσαν όλα αυτά, είναι αυτοί που βγάζουν τα «Λαϊκά Οχήματα» που δεν μπορώ πια να πουλήσω. Εγώ μπορεί να βουλιάξω, αλλά κι αυτοί δεν θα βγούνε στεγνοί».
(Έμπορος αμαξών της Περγάμου)

«Θα σας απαντήσω ως σοφιστής: Το θέμα δεν είναι αν περνάμε μια κρίση, τη σοβαρότερη της πρόσφατης ιστορίας μας, αλλά αν από την κρίση μπορεί να υπάρξει μια διέξοδος. Η οικονομική μας καθημερινότητα έμοιαζε με έναν διασωληνωμένο ασθενή, που ήθελε συνεχώς αίμα για να επιβιώσει. Ή, αν το θέλετε, με όρους θερμοδυναμικής, ένα σύστημα που χρειαζόταν συνεχώς εισροές για να διατηρήσει την ισορροπία του. Ακόμα κι αν δεν υπήρχε η κρίση της Αυτοκρατορίας που ανέτρεψε τη δυνατότητα εισροών, τον δανεισμό, η ισορροπία δεν θα μπορούσε να διατηρηθεί. Η αυτοκρατορική κρίση όμως υπάρχει, το χρηματοπιστωτικό σύστημα, αφού κατασπάραξε ό,τι μπορούσε, τώρα τρώει τις σάρκες του. Κι αυτό κάνει την κρίση να παίρνει στη δική μας περίπτωση μορφές παροξυσμικές. Η συμμετοχή της χώρας στην παγκοσμιοποίηση της Pax Romana στέρησε από την κυβέρνηση το βασικό δημοσιονομικό εργαλείο, τον εκδοτικό μηχανισμό του χρήματος, κι αυτό είναι πέρα από την εκχώρηση των αποφάσεων στους πραίτορες της Ρώμης: η απώλεια της ανεξαρτησίας της πόλης δεν είναι αποτέλεσμα της κρίσης, προϋπήρχε της κρίσης, μάλλον οι μορφές που παίρνει η κρίση είναι αποτέλεσμα της απώλειας αυτής. Ούτως ή άλλως, από τη στιγμή που οι δανειστές αποφάσισαν ότι πιο σημαντική είναι γι’ αυτούς η ασφάλεια των δανεικών και το κέρδος από τα επιτόκια παρά οι πωλήσεις της βιοτεχνίας τους, η κατάσταση έγινε μονόδρομος. Το επίπεδο κατανάλωσης θα έπεφτε σε ένα άλλο σημείο ισορροπίας του «συστήματος Πέργαμος», πολλές δεκαετίες πίσω, το σοκ ήταν δεδομένο. Η μόνη λύση ήταν αυτή της περαιτέρω απώλειας του ελέγχου, η υπαγωγή στο πατριαρχείο της παγκοσμιοποιημένης οικονομίας, το Αυτοκρατορικό Νομισματικό Ταμείο, ή σε ένα μείγμα του με τη Γοτθική Τράπεζα του Ουίτιγη, που θα ερχόταν να απομυζήσει ό,τι απέμεινε από τον πλούτο της πόλης, τις πρώτες ύλες ή τους ανθρώπους της. Η Ηγεμών των Βησιγότθων Αμαλασούνθα ήταν απολύτως σαφής, όσο κι αν οι δικοί μας ρήτορες επιμένουν να γαντζώνονται στις γαλατογοτθικές αντιθέσεις και να περιμένουν να μας σώσει κάποιος φιλέλλην ηγεμόνας. Άλλωστε, τόσους αιώνες το ίδιο δεν κάνουν; Ο κίνδυνος είναι να μπουν οι κλητήρες και οι φοροεισπράκτορες της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας από τα ήδη διάτρητα τείχη της πόλης, να πάρουν τα κλειδιά του Θησαυροφυλακίου και τα κλειδιά του Νομισματοκοπείου. Οι αιθεροβάμονες έλεγαν χθες ότι το σηστέρσιο που βάλαμε στην πόλη μάς καθιστούσε ισχυρούς όσο και οι επικυρίαρχοι. Τώρα διατείνονται ότι αυτό είναι η ασπίδα μας από την πτώχευση. Κάνουν πως δεν ξέρουν ότι πτώχευση είναι η αδυναμία πληρωμής κι όχι το νόμισμα των χρωστούμενων. Αν αφήσουμε να συμβεί αυτό θα είναι η απόλυτη καταστροφή, η Πέργαμος δεν θα είναι παρά μια ανάμνηση ερειπίων σε κάποιο μουσείο του μέλλοντος.
Αντίστροφα, η ρήξη με το διεθνές σύστημα, που αντιπροσωπεύει το σηστέρσιο, αν μη τι άλλο θα οδηγήσει σε επαναδιαπραγμάτευση των χρεών και οι ξένοι θα ήταν υποχρεωμένοι να την κάνουν, για να μην τα χάσουν ολότελα. Το πιο σημαντικό, βέβαια, είναι το εργαλείο που θα προσέφερε στη Βουλή και τον Άρχοντα των οικονομικών τη δυνατότητα να δώσουν μια ώθηση στην τοπική οικονομία. Το τάλαντο το οποίο αποφασίσαμε εμείς και ελέγχουμε εμείς δίνει μια δυνατότητα. Μπορεί να υπάρχει αύριο χωρίς την υποθήκη της ίδιας μας της πόλης. Έτσι, ίσως οι θυσίες και η μιζέρια που βλέπουμε γύρω μας να μπορούν να αποκτήσουν ένα νόημα, ξαναφέρνοντας στο εσωτερικό της κοινωνίας μας τον έλεγχο της τύχης της. Αν τώρα με ρωτάτε για κοινωνική δικαιοσύνη, θα σας έλεγα ότι γι’ αυτό χρειάζεται όχι ένας Άτταλος ή ένας Ιππίας, αλλά ένας Σόλων ή ένας Πεισίστρατος».
(Σοφιστής της Περγάμου)

ΣΧΕΤΙΚΑ

ΑΦΗΣΤΕ ΕΝΑ ΣΧΟΛΙΟ