Ένα κίνημα των «αόρατων» και των ανώνυμων στο πιο εκφυλισμένο τηλεκαθεστώς της Ευρώπης…
Του Γιώργου Ρακκά από τη Ρήξη φ. 91
Η επιτυχία του Γκρίλο αποτελεί άλλον ένα σταθμό στη μακρά πορεία των κοινωνιών του ευρωπαϊκού νότου προς την αφύπνιση και τον ξεσηκωμό. Προηγούμενα επεισόδια, τα λαϊκά ξεσπάσματα των Ισπανών και των Ελλήνων. Τώρα, σαν η πραγματικότητα να υπακούει σε μια σπειροειδή εξέλιξη, γίνεται ένα βήμα παραπέρα: Ένα εκλογικό κίνημα, των «αόρατων» και των ανώνυμων στο πιο εκφυλισμένο τηλεκαθεστώς στην Ευρώπη, μιας ολιγαρχίας των επωνύμων.
Μ’ αυτό το κίνημα συντελείται μια σαφέστατη πρόοδος. Αυτό που χθες εκφράστηκε στην Ισπανία ή την Ελλάδα ως σύνθημα, τείνει σταδιακά ν’ αποκτήσει μορφή ενός ολοκληρωμένου προγράμματος:
«Εμείς έχουμε ένα πρόγραμμα, που το αντιγράφουν όλοι. Εμείς δεν πάμε στην τηλεόραση -έχουμε κόψει αυτό το μέσο, που για εμάς εδώ στην Ιταλία είναι δηλητήριο. Αυτοί πάνε όλοι στην τηλεόραση, για να πούνε όλοι τα ίδια πράγματα. Εμείς είμαστε η τέλεια αντίθεση. Αυτοί είναι για μεγάλα έργα, εμείς για μικρά έργα, εμείς μηδενικό τσιμέντο, αυτοί σκυροδέματα με τσιμέντο. Εμείς είμαστε για ένα πολιτισμό με 200 km/h, αυτοί 300-400 km/h, εμείς είμαστε για την «ελαφρότητα», λιγότερη ενέργεια, λιγότερα υλικά, λιγότερες ώρες εργασίας, αυτοί είναι για πράγματα βαριά. Αυτοί είναι για τζάμπο τριών ορόφων με 800 θέσεις, εμείς είμαστε για το ζέπελιν, για ηλεκτρικά αυτοκίνητα που μεταφέρουν υλικά και ανθρώπους.
Η δική μας οπτική γωνία του κόσμου είναι η αντίθετη: δημόσιο σχολείο, παίρνοντας πίσω τα χρήματα που έδωσαν στα ιδιωτικά, επένδυση στην έρευνα, στο πανεπιστήμιο, η υγεία δεν είναι μόνο να κάνεις νοσοκομεία, εδώ φτιάχνουμε νοσοκομεία. Πρέπει να αρρωστήσουμε για να θεραπευτούμε. Απλά δεν θέλουμε να αρρωστήσουμε. Συνεπώς πρέπει να εξυγιάνουμε το περιβάλλον, τις πηγές ενέργειας που προκαλούν πλήγματα στην υγεία και στην οικονομία.
Ενέργεια, παράγουμε 4 φορές περισσότερο (από ό,τι θα χρειαζόμασταν). Κάνουμε ένα πλάνο για 100 χρόνια, ή 50 χρόνια, θα κόψουμε το πετρέλαιο και θα χρησιμοποιήσουμε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Θέσεις εργασίας θα δημιουργηθούν χτίζοντας σπίτια με βιο-υλικά, αντλίες θερμότητας, φωτοβολταϊκά, αιολικά συστήματα, υδροαιολικά και γεωθερμικά. Έχουμε όλες τις τεχνολογίες, είμαστε η αβαντγκάρντ, έχουμε μηχανικούς, θα περάσουμε από το πετρέλαιο σε αυτό.
Έχουμε μια μακρόπνοη προοπτική, 20 χρόνων, 30 χρόνων, και αυτή είναι η πολιτική. Αυτοί είναι οι γέροι, πεθαμένοι, και φτάνουν από τον άλλο κόσμο και κρατούνται στη ζωή από τα μίντια και τις εφημερίδες και δημιουργούν αυτά τα τέρατα μια που δεν γνωρίζουν… Ο κόσμος πάει με την ταχύτητα του φωτός και αυτοί δεν ξέρουν τι είναι το «download», το «upload», δεν ξέρουν ούτε το «streaming» – εμείς ξέρουμε όλοι το «streaming» – οι δικές μας ομιλίες πάνε σε όλο τον κόσμο, είμαστε η μεγαλύτερη κοινότητα στην ιστορία του youtube στον κόσμο, έχουμε εκατομμύρια ανθρώπους, που μας ακολουθούν με ένα κινητό. Αυτοί έχουν ανάγκη κατασκευές, κάμερες… είναι τελειωμένοι. Ετοιμαζόμαστε για έναν άλλο κόσμο. Αυτοί είναι ήδη παρελθόν».
Επίσης, ακόμα πιο αργά, τείνει ν’ αποκρυσταλλώσει νέες πολιτικές δομές: Αυτά που πραγματοποιούνταν στιγμιαία στις πλατείες της Μαδρίτης και τις Αθήνας, οι γενικές συνελεύσεις, ριζώνουν τώρα στην κοινωνική βάση και ωριμάζουν ως κύτταρα πολιτικής οργάνωσης, τόσο αποτελεσματικά όσο να δημιουργήσουν το τρομερό, υπόγειο ρεύμα υπέρ του Κινήματος των Πέντε Αστέρων. Αυτό που κατάφερε να νικήσει τους «ευρωκράτες με τα τηλεοπτικά πάντσερ» με μια διφυή στρατηγική: Υπονόμευση της τηλεόρασης ταυτόχρονα από τα κάτω, στον πραγματικό κοινωνικό χρόνο, μέσα από την οργάνωση των δικτυακών πυρήνων, γειτονιά τη γειτονιά, όσο και από τα πάνω, στα κοινωνικά μέσα δικτύωσης. Κοινός τόπος, η προσήλωση στην άμεση δημοκρατία και στη διαβούλευση, στοιχεία που προσιδιάζουν σε μια νέα πολιτική διαδικασία ανανέωσης της συμμετοχής των πολιτών, μπροστά στην οποία ο παλιός πολιτικός κόσμος, που στηρίζεται στη διαμεσολάβηση και την ανάθεση, φαντάζει απολίθωμα μιας σκοτεινής εποχής.
Προσοχή όμως! Είπαμε ότι το Κίνημα Πέντε Αστέρων πραγματοποιεί ένα βήμα μόνο. Όχι πολλά μαζί. Η επανάσταση που κομίζει, παραμένει μια πολιτιστική επανάσταση. Αλλάζει τις συνειδήσεις και τα μυαλά των ανθρώπων, τείνει να μορφοποιήσει μια νέα πολιτική διαδικασία, που ανασυντάσσει τη λαϊκή βούληση, ενάντια σ’ ένα μοντέλο ευρωκρατίας αυτοκρατορικού τύπου, όπου οι εθνικοί πολιτικοί εκπρόσωποι μεταβάλλονται από κυβερνήτες σε υπάτους.
Ως εκεί όμως! Πέρα από αυτά, και βάσει της τρομερής επιτυχίας του, αποκαλύπτονται τα τρομερά κενά του εγχειρήματος. Πώς θα αποφασίσει τώρα ένα μη-κόμμα, που οργανώθηκε βάσει ενός «μη-καταστατικού» και μιας μη-δομής, το τι θα πράξει το Κίνημα των Πέντε Αστέρων στο αβέβαιο μετεκλογικό τοπίο. Ο Γκρίλο έσπευσε να προκαταλάβει τις αποφάσεις, αρνούμενος τη χείρα φιλίας που έτεινε ο Μπερσιάνι (σωστά κατά τη γνώμη μας), αλλά αυτό το έκανε χρησιμοποιώντας την συμβολική του εξουσία και το κύρος που διαθέτει ως ιδρυτής του κινήματος, σχεδόν πραξικοπηματικά. Έτσι, μέσα σε λίγες ώρες, η ιστοσελίδα του κατακλύστηκε από διαφωνίες μελών, στελεχών και ψηφοφόρων, για το τι πρέπει να γίνει. Μάλιστα, κάποιος ψηφοφόρος κατάφερε να συγκεντρώσει μέσα σε λίγες ώρες 30.000 διαδικτυακές υπογραφές, καλώντας τον Γκρίλο ν’ αλλάξει ρότα, και ν’ αποδεχτεί την πρόταση του Μπερσιάνι, «για να βγάλει την Ιταλία από την αβεβαιότητα, και να γίνει ο εγγυητής της μεγάλης αλλαγής».
Χάος… Προφανώς, οι εξελίξεις φέρνουν στο προσκήνιο τις ατέλειες και τα κενά της νέας οργανωτικής πρότασης, η οποία βρίσκεται μόλις στα πρώτα της στάδια –και αν διαθέτει κάποιον μπούσουλα για την οργάνωση της βάσης, δεν διαθέτει καμία ιδέα για το πώς μπορεί να οργανώσει συλλογικά την ηγεσία. Επίσης, μεγάλο ερώτημα, πώς θα τεθεί υπό δημοκρατικό έλεγχο, ο ίδιος ο ρόλος του Γκρίλο, ο οποίος δεν είναι καν βουλευτής, καθώς από τη μία θέλει να επιφυλάσσει στον εαυτό του μόνο το ρόλο του «εγγυητή», και τούτο ως ακόμα μια απόδειξη ότι κομίζει το νέο στην πολιτική ζωή της Ιταλίας (αν και οι κακιές γλώσσες ισχυρίζονται ότι δεν μπορεί να βάλει υποψηφιότητα, καθώς στο παρελθόν έχει κατηγορηθεί για ανθρωποκτονία από αμέλεια, μετά από ένα θανατηφόρο οδικό ατύχημα που είχε προκαλέσει). Τέλος, ένα ακόμη ζήτημα, είναι το πώς θα συντονιστούν όλοι αυτοί οι νεοεκλεγμένοι εκπρόσωποι, με το τόσο διαφορετικό προφίλ από τους υπόλοιπους: Νέοι και νέες, άνεργοι, άνθρωποι του μόχθου, πτυχιούχοι που τη βγάζουν όπως-όπως, απλοί καθημερινοί άνθρωποι δίχως πείρα σε αυτό το επίπεδο της πολιτικής.
Θα τα καταφέρουν άραγε να επινοήσουν νέες μορφές συντονισμού και διαβούλευσης; Στις συνθήκες που βρίσκεται η Ιταλία, με τον πολιτικό χρόνο να συμπυκνώνεται υπερβολικά λόγω των συντριπτικών πιέσεων της γερμανικής ευρωκρατίας για άμεση λύση, τρία τινά μπορούν να συμβούν στο Κίνημα των Πέντε Αστέρων.
Πρώτον, να διαλυθεί εις τα εξ ων συνετέθη, λόγω αδυναμίας απάντησης σε προβλήματα που ξεπερνούν τη συγκρότηση, την ιδεολογικοπολιτική συνοχή και ωριμότητά του.
Δεύτερον, να γείρει η πλάστιγγα υπό το βάρος των εξελίξεων προς το συμβολικό κύρος και εξουσία του ίδιου του Γκρίλο, επομένως να εξελιχθεί το κίνημα προς ένα προσωποπαγές σχήμα, χάνοντας πολλή από τη συμμετοχική του αίγλη.
Τρίτον, με λίγη τύχη, και εφόσον οι μαθητευόμενοι μάγοι του Βερολίνου βρουν μια φόρμουλα της στιγμής για τους εκλεκτούς τους, Μόντι-Μπερσιάνι, να ξεκλέψει λίγο από τον χρόνο για να επινοήσει μεθόδους και δομές ώστε να καλύψει τα τεράστια οργανωτικά κενά.
Είναι πολύ νωρίς για να προδικάσουμε τι θα συμβεί από τα τρία. Το μόνο σίγουρο είναι ότι η Ιταλία αναδεικνύεται και πάλι σ’ ένα πολιτικό εργαστήριο, μέσα στο οποίο γίνονται πειραματισμοί πάνω στις νέες εκδοχές των κινημάτων αντίστασης και ανατροπής του 21ου αιώνα…
Και στα δικά μας.
