Συγγραφέας: Δημήτρης Μαρωνίτης
Άρδην τ. 56
*αναδημοσίευση της επιστολής του Δ.Μ. Μαρωνίτη που είχε σταλεί στο Βήμα
Εδώ κι ένα χρόνο αυτόκλητοι παράγοντες της πνευματικής μας ζωής ανακάλυψαν ένα ψευδοπρόβλημα, συμπτωματικά σκανδαλοθηρικό και κυκλοφοριακά επικερδές: το πρόγραμμα της Ford Foundation στην Ελλάδα και αλλού. Ομολογώ πως ξεπερνά κάθε πρόβλεψη ο τρόπος και το ήθος της εκστρατείας, για την οποία σεμνύνονται σαφώς όσοι την διεκπεραιώνουν και ηδονίζονται όσοι την υποκινούν ή την καρπώνονται. Συμβαίνει να είμαι ένας από τους ευνοημένους της F.F., και ο λόγος μου δεν διεκδικεί το κύρος της αντικειμενικότητας. Η δέσμευση όμως αυτή δεν θολώνει σε τέτοιο βαθμό την όρασή μου, ώστε να μη βλέπω ορισμένα κενά στην σπαραξικάρδια πολεμική που ανέλαβαν, δυστυχώς, άνθρωποι επαγγελλόμενοι κατά το πλείστον την πνευματική και πολιτική πρωτοπορία. Συγκεκριμένα:
1ον) Συνεντεύξεις, επιστολές και σοβαροφανή άρθρα, που φιλοξενήθηκαν κατά καιρούς στον ημερήσιο και περιοδικό Τύπο, σκηνοθετούν μία πολεμική τουλάχιστον αφελή: παρουσιάζουν την F.F. με ανοιχτά τα όποια παρασκήνιά της, με κλειστή όμως τη σκηνή της. Έτσι οι αυτοσχέδιοι κριτές μοιάζει να εντρυφούν ανενόχλητοι στα μυστικά υπνοδωμάτια της σκοτεινής αυτής υπόθεσης, ως παρακοιμώμενοι των πιο υπευθύνων παραγόντων του ιδρύματος, δεν λεν όμως λέξη για πράγματα πασίγνωστα, προσιτά σε κάθε καλόπιστο παρατηρητή: η οικονομική άρθρωση, η οργάνωση, η λειτουργία και η πολιτική της F.F. στον αμερικανικό και παγκόσμιο χώρο παραγράφονται, και στη θέση τους ανασταίνονται ο Χένρυ Φορντ και οι μυστικές υπηρεσίες, που εγκαθιδρύουν απανταχού της γης δικτατορίες και ύστερα εξουδετερώνουν τους φιλελευθέρους διανοουμένους με ενισχύσεις και βραβεία, στομώνοντας την πείνα τους και κολακεύοντας τη μωροφιλοδοξία τους. Ανεύθυνη, δηλαδή, και καιροσκοπική δημαγωγία, που δεν ξέρω από πού τη δανείζονται οι εγχώριοι διαφωτιστές.
Ή μήπως μας έχει ήδη διαβρώσει σε τέτοιο βαθμό η εξαετής θητεία μας σ’ ένα μηχανισμό, που περισσότερο από όλα απεχθάνεται την άσκηση της λογικής;
2ον) Ειδικά το πρόγραμμα της F.F. στην Ελλάδα είναι γνωστό: ονόματα ατόμων και τίτλοι οργανισμών που παίρνουν οικονομική ενίσχυση, ανακοινώνονται κάθε χρόνο στον Τύπο, και το ελληνικό κοινό έχει την ευκαιρία να σταθμίση κάθε φορά τα κριτήρια, τη χρησιμότητα και την αποτελεσματικότητα αυτών των επιλογών. Γιατί κανένας από τους αυτόκλητους διαφωτιστές δεν είχε ως τώρα το θάρρος να αναφερθή ονομαστικά σε κάποια ατομική ή συλλογική περίπτωση, για να αποδείξη τον πνευματικό, ηθικό και πολιτικό εξανδραποδισμό της, που τον επισείει εν τούτοις, ασαφώς, ως γενικό κατηγορητήριο όλων των τροφίμων του ιδρύματος;
3ον) Καταλαβαίνω την πικρία όσων κατά καιρούς υπέβαλαν αίτηση στη F.F. για οικονομική ενίσχυση δίχως ανταπόκριση. Είναι όμως λόγος αυτός να δραματοποιή ο άτυχος την ατυχία του, να αποκρύπτει ο υποψήφιος την υποψηφιότητά του ή –το χειρότερο– να εμφανίζει τον εαυτό του ως όψιμα μετανοημένο καλόγηρο, που προειδοποιεί τους πιστούς του να αποφύγουν κάποια αμαρτία, στην οποία ο ίδιος ενέδωσε;
4ον) Δεν ξέρω κανέναν από όσους πήραν ως τώρα την ενίσχυση της F.F. που να ανέλαβε οποιαδήποτε άλλη υποχρέωση έναντι του ιδρύματος πέρα από τη νόμιμη δέσμευση, να περατώση μέσα σε εύθετο χρόνο το έργο για το οποίο ζήτησε την χορηγία. Όσοι ενοχλούνται από μια τέτοια δέσμευση, σημαίνει ότι προτείνουν τη χειμερία νάρκη αντί της πνευματικής εγρήγορσης, και τη λιμοκτονία αντί της επιβίωσης. Αλλά τότε ας εφαρμόσουν πρώτα για τον εαυτό τους την ασκητική τακτική τους, και ύστερα ας την υποδείξουν στους άλλους.
5ον) Και για να τελειώνω: Σκοπός μου δεν είναι να υπερασπιστώ την F.F. –δεν χρειάζεται υποθέτω την προσωπική μου υπεράσπιση– ούτε να απολογηθώ γιατί πήρα την χορηγία της– δεν αναγνωρίζω σε κανέναν την στιγμή αυτή το δικαίωμα του ελέγχου. Απλώς ρωτώ: όσοι αφελώς ή σκόπιμα ηθικολογούν ή πολιτικολογούν με αφορμή τις χορηγίες της F.F. στην Ελλάδα, πιστεύουν πραγματικά ότι οι αντικειμενικοί όροι επιτρέπουν σήμερα μια ξεκάθαρη συζήτηση πάνω στο θέμα; ή, μήπως, έχοντας με τον έναν ή τον άλλο τρόπο οι ίδιοι ασφαλισμένην τη ράχη τους, προκαλούν σε μια σκηνοθετημένη μάχη ανθρώπους πολιτικά ευάλωτους;
28 Δεκεμβρίου 1972
Δ. Μ. ΜΑΡΩΝΙΤΗΣ
Υ.Γ.: Την επιστολή αυτή, όπως το δηλώνει και η ημερομηνία της, την έγραψα πριν από τρεις περίπου βδομάδες. Ως συντάκτης της δεν ευθύνομαι αν η ενημέρωσή της σταματά στο χρονικό αυτό όριο. Όσα εξ άλλου στο μεταξύ μεσολάβησαν δεν αλλοιώνουν βασικά τις θέσεις μου και δεν με υποχρεώνουν παρά μόνο για μια υστερόγραφη, πικρή διαπίστωση: άλλο πράγμα να ψάχνεις την αλήθεια κι άλλο να παριστάνης τον ιχνευτή της. Στην πρώτη περίπτωση πιέζεις το μυαλό σου πρώτα από όλα να σκεφτή σωστά. στη δεύτερη ακκίζεσαι, για να είσπραξης χειροκροτήματα. Τελεία, λοιπόν και παύλα.
16/1/1973
Εφημερίδα Το Βήμα 17-1-73
