Η πολιτική ζωή στην κατεχόμενη Κύπρο

Εν­δει­κτι­κό στοι­χεί­ο ό­τι η ά­πο­ψη αυ­τή κερ­δί­ζει συ­νε­χώς έ­δα­φος εί­ναι οι εκ­θέ­σεις του State De­partment στις ο­ποί­ες ση­μειώ­νε­ται ό­τι στην «Τ.Δ.Κ.Β.» γί­νο­νται τα­κτι­κά ε­κλο­γές, το­νί­ζε­ται η ύ­παρ­ξη πολ­λών πο­λι­τι­κών σχη­μα­τι­σμών, ά­ρα πο­λι­τι­κού και ι­δε­ο­λο­γι­κού πλου­ρα­λι­σμού και το χει­ρό­τε­ρο ε­ξι­σώ­νο­νται οι ε­κλο­γές στο ψευ­δο­κρά­τος με αυ­τές που γί­νο­νται στην Ε­λεύ­θε­ρη Κύ­προ.

Εί­ναι ό­μως έ­τσι τα πράγ­μα­τα;

Το να γί­νο­νται τα­κτι­κά ε­κλο­γές με την ύ­παρ­ξη πολ­λών κομ­μά­των δεν εί­ναι βέ­βαια ο μο­να­δι­κός κα­θο­ρι­στι­κός πα­ρά­γο­ντας για τη λει­τουρ­γί­α ε­νός αυ­τό­νο­μου Δη­μο­κρα­τι­κού Πο­λι­τεύ­μα­τος.
Η α­ντί­λη­ψη που δυ­στυ­χώς υ­φί­στα­ται στην Ελ­λά­δα και την Κύ­προ αυ­τή τη στιγ­μή προ­σεγ­γί­ζει την Τουρ­κο­κυ­πρια­κή Κοι­νό­τη­τα ως μια ο­ντό­τη­τα με σχε­τι­κή πο­λι­τι­κή αυ­το­νο­μί­α ό­πως πε­ρί­που συ­νέ­βαι­νε πριν α­πό το 1955. Στην ου­σί­α, αυ­τή η ά­πο­ψη εί­ναι πλή­ρως α­νε­δα­φι­κή διό­τι α­πο­τυγ­χά­νει να λά­βει υπ’ ό­ψιν της και να κα­τα­νο­ή­σει τις ρι­ζι­κές με­τα­βο­λές που υ­πέ­στη η Τ/Κ κοι­νό­τη­τα α­πό το 1955 μέ­χρι σή­με­ρα, η ο­ποί­α πα­ρε­μπι­πτό­ντως, πρέ­πει να α­να­φέ­ρου­με, ό­τι εί­ναι ζή­τη­μα 20-25 ε­τών για να πά­ψει να υ­πάρ­χει1.

Η ά­πο­ψη αυ­τή πα­ρα­γνω­ρί­ζει ό­τι τον Ιού­λιο του 1974, ο τουρ­κι­κός στρα­τός ει­σέ­βα­λε στην Κύ­προ και α­πό τό­τε έ­θε­σε τα πά­ντα, συ­μπε­ρι­λαμ­βα­νο­μέ­νης φυ­σι­κά και της «πο­λι­τι­κής ζω­ής», κά­τω α­πό έ­να κα­θε­στώς πλή­ρους ε­ξάρ­τη­σης.
Η  ό­λη πο­λι­τι­κή δια­δι­κα­σί­α, οι πο­λι­τι­κοί θε­σμοί, τα πο­λι­τι­κά κόμ­μα­τα, οι ε­κλο­γι­κοί α­ντα­γω­νι­σμοί, η ά­νο­δος στην ε­ξου­σί­α του ε­νός ή του άλ­λου κόμ­μα­τος, οι πο­λι­τι­κές προ­σω­πι­κό­τη­τες, ό­λα αυ­τά δεν α­πο­τε­λούν πα­ρά μέ­ρος ε­νός πο­λι­τι­κού σκη­νι­κού που ε­λέγ­χε­ται και διευ­θύ­νε­ται α­πό την Ά­γκυ­ρα.
Κα­τά συ­νέ­πεια, ο πο­λι­τι­κός πλου­ρα­λι­σμός στο ψευ­δο­κρά­τος, στον βαθ­μό που υ­πάρ­χει -και,  ό­πως θα δού­με στη συ­νέ­χεια, υ­πάρ­χει σε δευ­τε­ρεύ­ο­ντα ζη­τή­μα­τα και αν υ­πάρ­χει σε πρω­τεύ­ο­ντα, αυ­τά α­πο­τε­λούν μό­νο λε­κτι­κά σχή­μα­τα- δεν θα πρέ­πει να ε­κλαμ­βά­νε­ται και ως έν­δει­ξη πο­λι­τι­κής αυ­το­νο­μί­ας της Τ/Κ κοι­νό­τη­τας, η ο­ποί­α έ­χει πε­ρι­θω­ριο­ποι­η­θεί πλή­ρως.
Πριν λοι­πόν προ­χω­ρή­σου­με στην πα­ρου­σί­α­ση των πο­λι­τι­κών σχη­μα­τι­σμών, θα ε­ξε­τά­σου­με με­ρι­κούς πα­ρά­γο­ντες που ε­πι­κα­θο­ρί­ζουν τις πο­λι­τι­κές διερ­γα­σί­ες στο ψευ­δο­κρά­τος και που θέ­τουν α­σφυ­κτι­κά ό­ρια στην υ­πο­τι­θέ­με­νη αυ­τό­νο­μη πο­λι­τι­κή βού­λη­ση των ό­σων ε­να­πο­μει­νά­ντων αυ­το­χθό­νων Τουρ­κο­κυ­πρί­ων.

1. Ο ρό­λος της τουρ­κι­κής πρε­σβεί­ας

«Η ε­πέμ­βα­ση της Τουρ­κί­ας στην Κύ­προ δεν έ­γι­νε για τα μπλε μά­τια της Τ/Κ κοι­νό­τη­τας», α­να­φέ­ρει σε κά­ποιο κεί­με­νο του ο Τούρ­κος δη­μο­σιο­γρά­φος Α­λί Μπι­ρά­ντ. Και συ­νε­χί­ζει: «Η τουρ­κι­κή ει­σβο­λή έ­γι­νε για να ε­ξα­σφα­λί­σει τα στρα­τη­γι­κά συμ­φέ­ρο­ντα της Τουρ­κί­ας στο μα­λα­κό της υ­πο­γά­στριο. Θα ή­ταν α­φε­λής ό­ποιος πι­στεύ­ει ό­τι θ’ ά­φη­ναν στους Τουρ­κο­κύ­πριους το δι­καί­ω­μα της ε­λεύ­θε­ρης πο­λι­τι­κής βού­λη­σης.»

Εί­ναι αυ­το­νό­η­το ό­τι ο πρώ­τος κα­θο­ρι­στι­κός πα­ρά­γο­ντας δια­μόρ­φω­σης των πο­λι­τι­κών ε­ξε­λί­ξε­ων στα κα­τε­χό­με­να εί­ναι η τουρ­κι­κή πρε­σβεί­α. Η πρε­σβεί­α εί­ναι το βα­σι­κό­τε­ρο κέ­ντρο λή­ψης των α­πο­φά­σε­ων, ο πιο ά­με­σος και α­ξιό­πι­στος φο­ρέ­ας διο­χέ­τευ­σης των ε­πι­λο­γών της Ά­γκυ­ρας3. Ο Τούρ­κος πρέ­σβης εί­ναι ο πραγ­μα­τι­κός διοι­κη­τής της, υ­πό με­τα­τρο­πή σε τουρ­κι­κή ε­παρ­χί­α, πε­ριο­χής.

Οι α­κό­λου­θες πλη­ρο­φο­ρί­ες που μας δί­νει ο τουρ­κο­κυ­πρια­κός Τύ­πος εί­ναι χα­ρα­κτη­ρι­στι­κές του κλί­μα­τος και του ρό­λου της πρε­σβεί­ας.

«Δεν υ­πάρ­χει σύ­σκε­ψη του υ­πουρ­γι­κού συμ­βου­λί­ου στην ‘ΤΔΚΒ’ που να μην με­τέ­χει του­λά­χι­στον έ­νας τούρ­κος υ­πάλ­λη­λος της πρε­σβεί­ας.»

«Πρό­σφα­τα α­πει­λή­θη­κε ‘δι­πλω­μα­τι­κό ε­πει­σό­διο’ ό­ταν, σε κά­ποια στρατιωτική πα­ρέ­λα­ση, έ­νας Τούρ­κος υ­πάλ­λη­λος της πρε­σβεί­ας α­παί­τη­σε να συ­μπε­ρι­λη­φθεί και η γυ­ναί­κα του α­νά­με­σα σ’ αυ­τούς που θα δέ­χο­νταν τον χαι­ρε­τι­σμό, στην ε­ξέ­δρα των ε­πι­σή­μων. Οι θέ­σεις ή­ταν αυ­στη­ρά κα­θο­ρι­σμέ­νες, ό­μως το δι­πλω­μα­τι­κό ε­πει­σό­διο α­πε­φεύ­χθη με την πα­ρέμ­βα­ση του ί­διου του ‘Πρω­θυ­πουρ­γού’, ο ο­ποί­ος ε­ξαί­ρε­σε κά­ποιον α­πό τους ‘υ­πουρ­γούς’ του και πα­ρα­χώ­ρη­σε τη θέ­ση του στην κυ­ρί­α!»
Τέ­λος ο Τ/Κ πο­λι­τι­κός Μποζ­κούρ­τ α­να­φέ­ρει ό­τι «οι Τ/Κ πρέ­πει να στρα­φούν ε­να­ντί­ον της τουρ­κι­κής πρε­σβεί­ας. Αυ­τή α­φαί­ρε­σε τα κυ­ριαρ­χι­κά δι­καιώ­μα­τα του Τ/Κ λα­ού και του αρ­νή­θη­κε το δι­καί­ω­μα να δη­μιουρ­γή­σει την δι­κιά του κυ­βέρ­νη­ση.»

2. Ο πο­λι­τι­κός ρό­λος των στρα­τιω­τι­κών στην ΤΔΚΒ

Ο πο­λι­τι­κός ρό­λος των στρα­τιω­τι­κών στα πο­λι­τι­κά πράγ­μα­τα της Β. Κύ­πρου ε­νι­σχύ­θη­κε βέ­βαια α­πό τη στρα­τιω­τι­κή προ­σάρ­τη­σή της στην Τουρ­κί­α. Υ­πάρ­χουν ό­μως και άλ­λοι πα­ρά­γο­ντες που λει­τουρ­γούν προς αυ­τή την πλευ­ρά ε­νι­σχυ­τι­κά.
Αν α­να­λο­γι­στού­με ό­τι σε κά­θε δύ­ο πο­λί­τες στην κα­τε­χό­με­νη Κύ­προ α­να­λο­γεί έ­νας έν­στο­λος και ό­τι αυ­τός ο πλη­θυ­σμός ζει και δρα­στη­ριο­ποιεί­ται σε μια τό­σο πε­ριο­ρι­σμέ­νη γε­ω­γρα­φι­κή έ­κτα­ση, κα­τα­λα­βαί­νου­με ό­τι αυ­τό και μό­νο προσ­δί­δει στην κοι­νω­νι­κή δο­μή των κα­τε­χο­μέ­νων έ­να στρα­το­κρα­τι­κό χα­ρα­κτή­ρα. Τού­το εί­ναι α­να­πό­φευ­κτο να ε­πη­ρε­ά­σει τις πο­λι­τι­κές δια­δι­κα­σί­ες και την πο­λι­τι­κή συ­μπε­ρι­φο­ρά των Τ/Κ τό­σο ως α­τό­μων ό­σο και ως ορ­γα­νω­μέ­νου συ­νό­λου.

Θα ή­ταν λά­θος αν δεν λη­φθεί υπ’ ό­ψιν, ό­τι ό­σον α­φο­ρά τους Τούρ­κους στρα­τιω­τι­κούς, πρό­κει­ται για πο­λι­τι­κά συ­νει­δη­το­ποι­η­μέ­να ά­το­μα και έ­μπει­ρους στο να κυ­βερ­νή­σουν μια χώ­ρα. Οι Τούρ­κοι στρα­τιω­τι­κοί έ­φε­ραν μα­ζί τους στην κα­τε­χό­με­νη πε­ριο­χή μια πα­ρά­δο­ση πο­λι­τι­κών δρα­στη­ριο­τή­των που κα­θό­ρι­σε και θα ε­πη­ρε­ά­ζει πά­ντο­τε την πο­λι­τι­κή συ­μπε­ρι­φο­ρά και την πο­λι­τι­κή κουλ­τού­ρα του πλη­θυ­σμού.
Έ­νας άλ­λος εξ ί­σου ι­σχυ­ρός λό­γος, εί­ναι η συ­ναι­σθη­μα­τι­κή και ψυ­χο­λο­γι­κή πρόσ­δε­ση των αυ­το­χθό­νων τουρ­κο­κυ­πρί­ων στις τουρ­κι­κές έ­νο­πλες δυ­νά­μεις.

Οι Τούρ­κοι α­ξιω­μα­τι­κοί ή­ταν η­γε­τι­κές φυ­σιο­γνω­μί­ες στους τουρ­κο­κυ­πρια­κούς θύ­λα­κες στην πε­ρί­ο­δο α­πό το 1963 ως το 1974.
Α­πό την ε­πο­χή που πο­λι­τι­κο­ποι­ή­θη­κε η Τ/Κ κοι­νό­τη­τα, τη δε­κα­ε­τί­α του ’50, ο τουρ­κι­κός στρα­τός ά­φη­σε τα ση­μά­δια του στη δια­δι­κα­σί­α της πο­λι­τι­κής της συ­γκρό­τη­σης. Οι πα­ρα­τε­τα­μέ­νες δια­κοι­νο­τι­κές συ­γκρού­σεις, η δυ­να­μι­κή που ε­νυ­πάρ­χει στην α­ντι­πα­ρά­θε­ση μιας πλειο­ψη­φί­ας με μια μειο­ψη­φί­α, σε συν­δυα­σμό με τις ι­δε­ο­λο­γί­ες του τουρ­κι­κού ε­θνι­κι­σμού και του Πα­ντουρ­κι­σμού, ή­ταν φυ­σι­κό να σπρώ­ξουν τις κα­θε­αυ­τό τουρ­κο­κυ­πρια­κές μά­ζες πιο κο­ντά στους στρα­τιω­τι­κούς.
Με­τά την ει­σβο­λή, οι Τ/Κ θε­ώ­ρη­σαν (και θε­ω­ρούν) τον τουρ­κι­κό στρα­τό λυ­τρω­τή τους κι έ­τσι αυ­τός συ­γκέ­ντρω­σε εξ ο­λο­κλή­ρου τον σε­βα­σμό τους. Ο τουρ­κι­κός στρα­τός εί­ναι έ­νας α­πό τους πα­ρά­γο­ντες που δεν ε­πι­δέ­χε­ται α­πό κα­νέ­ναν αμ­φι­σβή­τη­ση, α­πο­τε­λεί ταυ­τό­χρο­να τον εν­σαρ­κω­τή των τουρ­κι­κών α­ξιών και ι­δε­ω­δών.
Ά­ρα το ι­διό­τυ­πο πο­λι­τι­κό σύ­στη­μα της Β. Κύ­πρου εί­ναι, γι’ αυ­τούς τους λό­γους που α­να­φέ­ρα­με, πο­λύ πιο ε­πι­δε­κτι­κό ε­λέγ­χου α­πό τον στρα­τό.

3. Ο πο­λι­τι­κός ρό­λος των ε­ποί­κων

Μια τρί­τη πα­ρά­με­τρος που νο­θεύ­ει την αυ­τό­νο­μη πο­λι­τι­κή βού­λη­ση των Τ/Κ εί­ναι η εισ­ρο­ή Τούρ­κων ε­ποί­κων α­πό την Α­να­το­λί­α.

Οι έ­ποι­κοι πο­λι­το­γρα­φού­νται με συ­νο­πτι­κές δια­δι­κα­σί­ες και α­πο­κτούν πλή­ρη πο­λι­τι­κά δι­καιώ­μα­τα. Το 1980, ο Τ/Κ τύ­πος έ­γρα­φε ό­τι 14.149 έ­ποι­κοι ε­νε­γρά­φη­σαν ως πο­λί­τες πέ­ντε η­μέ­ρες πριν τις ε­κλο­γές. Μέ­χρι το 1980, έ­ξι χρό­νια με­τά την ει­σβο­λή, οι έ­ποι­κοι που ει­σήλ­θαν στα κα­τε­χό­με­να ή­ταν 31.290. Σή­με­ρα το πο­σο­στό τους σε σχέ­ση με τους αυ­τό­χθο­νες Τουρ­κο­κύ­πριους, που ας ση­μειω­θεί πα­ρου­σιά­ζουν μια φθί­νου­σα πο­ρεί­α την τε­λευ­ταί­α πε­ντα­ε­τί­α λό­γω της μα­ζι­κής με­τα­νά­στευ­σής τους προς την Μ. Βρε­τα­νί­α, φθάνει το 60% του συ­νό­λου του πλη­θυ­σμού των κα­τε­χο­μέ­νων.
Η ε­νο­ποί­η­ση κα­τά την ε­κλο­γι­κή δια­δι­κα­σί­α των ψή­φων των ε­ποί­κων μ’ αυ­τές των Τ/Κ δη­μιούρ­γη­σε έ­να α­νά­μι­κτο ε­κλο­γι­κό σώ­μα που συν­δέ­ε­ται στε­νά με την Τουρ­κί­α. Οι έ­ποι­κοι δη­μιούρ­γη­σαν έ­ναν άλ­λο ορ­γα­νι­κό δε­σμό με­τα­ξύ της κα­τε­χό­με­νης Κύ­πρου και της Τουρ­κί­ας, πέ­ρα α­πό ε­κεί­νον που δη­μιουρ­γή­θη­κε α­πό τους στρα­τιω­τι­κούς.
Έ­τσι η πο­λι­τι­κή αυ­το­νο­μί­α των Τ/Κ, η ο­ποί­α δια­βρώ­νε­ται στα­θε­ρά α­πό τη δε­κα­ε­τί­α του ’50, έ­χει μειω­θεί α­κό­μα πε­ρισ­σό­τε­ρο με τη νο­μι­κή και πο­λι­τι­κή εν­σω­μά­τω­ση των ε­ποί­κων στην «ΤΔΒΚ». Το α­πο­τέ­λε­σμα αυ­τής της δια­δι­κα­σί­ας εί­ναι να πε­ρι­θω­ριο­ποι­η­θούν και τα κα­τά­λοι­πα της συλ­λο­γι­κής βού­λη­σης των Τ/Κ. Η α­νά­μι­κτη ψή­φος ε­ποί­κων και Τ/Κ κα­θι­στά α­δύ­να­το να προσ­διο­ρί­σει κα­νείς με α­κρί­βεια τις πο­λι­τι­κές προ­τι­μή­σεις των Τ/Κ. Η πο­λι­τι­κή κοι­νο­τι­κή μεί­ξη των δύ­ο ο­μά­δων κα­θι­στά ως εκ τού­του το αί­τη­μα της αυ­το­διά­θε­σής τους ή της διε­θνούς ι­σό­τι­μης α­να­γνώ­ρι­σής τους χω­ρίς ου­σια­στι­κό πε­ριε­χό­με­νο ό­σον α­φο­ρά του­λά­χι­στον τις αρ­χές του Διε­θνούς Δι­καί­ου.

4. «Σύ­νταγ­μα, ε­κλο­γι­κός νό­μος, τρο­μο­κρα­τι­κές ορ­γα­νώ­σεις»

Πέ­ρα α­πό τους τρεις προ­α­να­φε­ρό­με­νους πα­ρά­γο­ντες υ­πάρ­χουν άλ­λοι τρεις που θα πρέ­πει να λά­βου­με υπ’ ό­ψιν μας. Οι δύ­ο πρώ­τοι, το Σύ­νταγ­μα και ο ε­κλο­γι­κός νό­μος εί­ναι συ­νι­στώ­σες που θέ­τουν τα πλαί­σια μέ­σα στα ο­ποί­α κι­νεί­ται κά­θε πο­λι­τι­κό σύ­στη­μα. Ο τρί­τος πα­ρά­γων, η δρά­ση των τρο­μο­κρα­τι­κών ορ­γα­νώ­σε­ων, α­πο­τε­λεί μια α­κό­μα «ι­διαι­τε­ρό­τη­τα» του τουρ­κο­κυ­πρια­κού ψευ­δο­κρά­τους.

Το πέ­μπτο τμή­μα του «Συ­ντάγ­μα­τος» (άρ­θρα 124-128) α­φο­ρά την «έ­κτα­κτη κα­τά­στα­ση». Υ­πάρ­χει ευ­ρεί­α δυ­να­τό­τη­τα για την κή­ρυ­ξη σε κα­τά­στα­ση ε­κτά­κτου α­νά­γκης κα­θώς και την υ­πα­γω­γή των κα­τε­χο­μέ­νων σε στρα­τιω­τι­κό νό­μο. Οι εν­δεί­ξεις π.χ., για έ­νο­πλη σύ­γκρου­ση σε μια γε­ω­γρα­φι­κή πε­ριο­χή ό­που υ­πάρ­χουν χι­λιά­δες στρα­τιώ­τες και ο­πλι­κά συ­στή­μα­τα μπο­ρούν κά­θε φο­ρά να εί­ναι πολ­λές.

Τα στρα­το­δι­κεί­α έ­χουν τη δυ­να­τό­τη­τα (άρ­θρο 156) να δι­κά­ζουν πο­λί­τες που δεν υ­πη­ρε­τούν στις έ­νο­πλες δυ­νά­μεις.
Οι έ­νο­πλες δυ­νά­μεις δεν υ­πά­γο­νται, σύμ­φω­να με το άρ­θρο 117, στις «πο­λι­τι­κές» αρ­χές του ψευ­δο­κρά­τους.
Αυ­τοί εν­δει­κτι­κά εί­ναι κά­ποιοι πα­ρά­γο­ντες που ό­χι μό­νο δεί­χνουν πό­σο στρα­τι­κο­ποι­η­μέ­νη εί­ναι η «πο­λι­τι­κή ζω­ή» αλ­λά και που ε­πι­κυ­ρώ­νουν συ­νταγ­μα­τι­κά τον ρό­λο του στρα­τού στα κα­τε­χό­με­να.

Για τον ι­σχύ­ο­ντα ε­κλο­γι­κό νό­μο οι πλη­ρο­φο­ρί­ες που έ­χου­με εί­ναι ε­λά­χι­στες. Εί­ναι εν­δει­κτι­κό ό­μως το τι δή­λω­σε ο Μου­στα­φά Α­κι­ντζί το 1990 για να ε­ξά­γου­με κά­ποια συ­μπε­ρά­σμα­τα γι’ αυ­τόν: «Η δη­μο­κρα­τί­α έ­πα­ψε να υ­πάρ­χει στη Β. Κύ­προ με­τά τις ε­κλο­γές του 1990, διό­τι ευ­νο­ή­θη­κε το μο­νο­κομ­μα­τι­κό σύ­στη­μα». Συ­γκε­κρι­μέ­να, το 1990, μό­νο το 35% του συ­νο­λι­κού α­ριθ­μού των ψη­φο­φό­ρων ψή­φι­σε το UBP (Ντεν­κτάς), α­φού α­πό τους 106.303 ψη­φο­φό­ρους, οι 50. 645 α­πεί­χαν α­ντι­δρώ­ντες προς τον ε­κλο­γι­κό νό­μο ε­νώ 15.822 ψή­φι­σαν λευ­κό. Α­πό τό­τε κά­ποιες μι­κρής κλί­μα­κας βελ­τιώ­σεις ει­σή­χθη­σαν στον ε­κλο­γι­κό νό­μο.

Στην τουρ­κο­κυ­πρια­κή πο­λι­τι­κή σκη­νή δρουν «συν­τρέχοντας» την ψευ­το­διοί­κη­ση Ντεν­κτάς διά­φο­ρες τρο­μο­κρα­τι­κές ο­μά­δες. «Η ο­μά­δα ε­νό­πλων δυ­νά­με­ων της ΤΔΒΚ», το «Τουρ­κο­κυ­πρια­κό Λα­ϊ­κό Κόμ­μα» και η γνω­στή α­πό πα­λιά «ΤΜΤ» εί­ναι οι πιο γνω­στές.

Οι ορ­γα­νώ­σεις πα­ρεμ­βαί­νουν με διά­φο­ρους «δό­κι­μους» για τις τρο­μο­κρα­τι­κές ορ­γα­νώ­σεις τρό­πους, και χρη­σι­μο­ποιούν κά­θε φο­ρά τις «εν­δε­δειγ­μέ­νες» με­θό­δους για να ε­πη­ρε­ά­σουν ά­το­μα, πο­λι­τι­κές και κοι­νω­νι­κές ο­μά­δες, συ­ντε­χνί­ες, δη­μο­σιο­γρά­φους και ο­μά­δες δια­νο­ου­μέ­νων προς την «σω­στή κα­τεύ­θυν­ση». Οι κα­ταγ­γε­λί­ες για τη δρά­ση τέ­τοιων ορ­γα­νώ­σε­ων εί­ναι πολ­λές στον τουρ­κο­κυ­πρια­κό Τύ­πο και αυ­τές πολ­λα­πλα­σιά­ζο­νται κα­τά τις προ­ε­κλο­γι­κές πε­ριό­δους.

5. Τα πο­λι­τι­κά κόμ­μα­τα στην «ΤΔΒΚ»

Η ί­δρυ­ση του «τουρ­κι­κού ο­μό­σπον­δου κρά­τους της Κύ­πρου» το 1975 και η μο­νο­με­ρής α­να­κή­ρυ­ξη της «ΤΔΒΚ» το 1983 ή­ταν δύ­ο ε­ξε­λί­ξεις που ευ­νό­η­σαν την α­νά­πτυ­ξη των πο­λι­τι­κών κομ­μά­των στην Β. Κύ­προ.

Μέ­χρι το 1985 υ­πήρ­χαν δώ­δε­κα πο­λι­τι­κά κόμ­μα­τα, το 1995 υ­πήρ­χαν δέ­κα· στις ε­κλο­γές της 6ης Δε­κεμ­βρί­ου, την ψή­φο του ε­κλο­γι­κού σώ­μα­τος διεκ­δί­κη­σαν ο­κτώ κόμ­μα­τα. Α­πό αυ­τά, τέσ­σε­ρα εί­ναι τα ι­σχυ­ρό­τε­ρα και τα μα­κρο­βιό­τε­ρα.
– Το Κόμ­μα Ε­θνι­κής Ε­νό­τη­τας – Ulusal Birlik Partisi (UBP)

To UBP ι­δρύ­θη­κε α­πό τον ί­διο τον Ρ. Ντεν­κτάς το 1975, ο ο­ποί­ος διε­τέ­λε­σε πρό­ε­δρός του μέ­χρι το 1983 ο­πό­τε και πα­ραι­τή­θη­κε για να με­τα­πη­δή­σει στην προ­ε­δρί­α της «ΤΔΒΚ».

Με­τά την πα­ραί­τη­ση του Ντεν­κτάς, νέ­ος η­γέ­της του κόμ­μα­τος ε­ξε­λέ­γη ο Ντερ­βίς Έ­ρο­γλου, ο ο­ποί­ος ε­ξε­λέ­γη «πρω­θυ­πουρ­γός» μέ­χρι το 1993. Α­πό το 1975 έ­ως το 1992, το UBP ή­ταν το κυ­βερ­νών κόμ­μα.

Το 1993 προ­έ­κυ­ψε δια­φω­νί­α με­τα­ξύ «προ­έ­δρου» και «πρω­θυ­πουρ­γού» με α­φορ­μή τις «πα­ρα­χω­ρή­σεις» του Ντεν­κτάς στις δια­κοι­νο­τι­κές συ­νο­μι­λί­ες. Ο Έ­ρο­γλου θε­ώ­ρη­σε τον Ντεν­κτάς υ­περ­βο­λι­κά διαλ­λα­κτι­κό. Το α­πο­τέ­λε­σμα της δια­φω­νί­ας αυ­τής ή­ταν η διά­σπα­ση του UBP και η δη­μιουρ­γί­α α­πό τον Ντεν­κτάς ε­νός νέ­ου κόμ­μα­τος, του «Δη­μο­κρα­τι­κού».
Πα­ρά τις δια­φο­ρές που υ­πάρ­χουν, κυ­ρί­ως σε προ­σω­πι­κό ε­πί­πε­δο, με­τα­ξύ του Ντεν­κτάς και του Έ­ρο­γλου, ο δεύ­τε­ρος υ­πο­στη­ρί­ζει την α­διάλ­λα­κτη πο­λι­τι­κή του πρώ­του στο Κυ­πρια­κό.

Α­πό τον Αύ­γου­στο του 1996, α­νέ­λα­βε την «προ­ε­δρί­α» της κυ­βερ­νή­σε­ως, σε συ­νερ­γα­σί­α με το «Δη­μο­κρα­τι­κό Κόμ­μα» τού υ­ιού Ντεν­κτάς, Σερ­νάρ Ντεν­κτάς. Ο Έ­ρο­γλου α­πο­τε­λεί ί­σως τον ε­πι­κρα­τέ­στε­ρο υ­πο­ψή­φιο για να δια­δε­χθεί τον Ντεν­κτάς στην «προ­ε­δρί­α».

Στις «προ­ε­δρι­κές ε­κλο­γές» του Α­πρι­λί­ου του 1995, ο αρ­χη­γός του UBP έ­λα­βε 37,5% των ψή­φων έ­να­ντι 62,5% που έ­λα­βε ο Ντεν­κτάς. Στις δη­μο­τι­κές ε­κλο­γές του Ιου­νί­ου του 1998, ψη­φί­στη­κε α­πό το 38,37% του ε­κλο­γι­κού σώ­μα­τος. Στην τε­λευ­ταί­α βου­λή εί­χε 17 έ­δρες. Στις εκλογές της 6ης Δεκεμβρίου εξασφάλισε ποσοστό 40,33% και 24 έδρες.
Εκ­φρα­στι­κό όρ­γα­νο του UBP εί­ναι η ε­φη­με­ρί­δα «Birlik».

– Το Δη­μο­κρα­τι­κό Κόμ­μα «Demokrat Parti» (DP)
Ι­δρύ­θη­κε, ό­πως προ­α­να­φέρ­θη­κε, το 1992 με­τά α­πό υ­πό­δει­ξη του Ρ. Ντεν­κτάς ο ο­ποί­ος, για να α­πο­δυ­να­μώ­σει τον Έ­ρο­γλου που α­πο­κτού­σε ι­σχύ, υ­πέ­δει­ξε σε στε­λέ­χη του UBP να α­πο­χω­ρή­σουν. Πρώ­τος πρό­ε­δρός του ή­ταν ο τό­τε αρ­χη­γός του «Κοι­νο­βου­λί­ου» Χα­κί Α­τούν, ση­με­ρι­νός ο Σερ­νάρ Ντεν­κτάς. Με το DP συγ­χω­νεύ­τη­καν διά­φο­ρα μι­κρά κόμ­μα­τα με­τα­ξύ των ο­ποί­ων και το Κόμ­μα της Α­να­γέν­νη­σης, των ε­ποί­κων.
Στις ε­κλο­γές της το­πι­κής αυ­το­διοί­κη­σης (Ιού­νιος ’98) μεί­ω­σε τα πο­σο­στά του στο 20,04% α­πό 22,49% το 1994. Στην προ­η­γού­με­νη Βου­λή διέ­θε­τε 13 έ­δρες. Στις πρόσφατες εκλογές της 6ης Δεκεμβρίου πήρε ποσοστό 22,61% και 13 έδρες.
Εκ­φρα­στι­κό του όρ­γα­νο εί­ναι η η­με­ρή­σια ε­φη­με­ρί­δα «Yeni Demokrat». To DP συμ­με­τεί­χε σ’ ό­λες τις «κυ­βερ­νή­σεις» συ­να­σπι­σμού την τε­λευ­ταί­α πε­ντα­ε­τί­α.

– Το Κόμ­μα Κοι­νο­τι­κής Α­πε­λευ­θέ­ρω­σης – Toplumsal Kurtulus Partisi (TKP)
Ι­δρύ­θη­κε το 1976 και θε­ω­ρεί­ται, μα­ζί με το Ρε­που­μπλι­κα­νι­κό, α­ντι­πο­λι­τευ­τι­κό. Αρ­χη­γός του, ο πρώ­ην δή­μαρ­χος του τουρ­κο­κυ­πρια­κού το­μέ­α της Λευ­κω­σί­ας, Μου­στα­φά Α­κι­ντζί.
Στις ε­κλο­γές του 1985 πή­ρε το 16% των ψή­φων, στις «Βου­λευ­τι­κές» του 1993 έ­λα­βε 13,24% και ε­ξέ­λε­ξε πέ­ντε βου­λευ­τές. Στις προ­ε­δρι­κές του 1995, ο Α­κι­ντζί έ­λα­βε 14%. Στις Δη­μο­τι­κές του Ιου­νί­ου πή­ρε το 14,07%. Στην προ­η­γού­με­νη Βου­λή διέ­θε­τε 5 έ­δρες. Στις τελευταίες εκλογές εξασφάλισε ποσοστό 15,36% και 7 έδρες στο Κοινοβούλιο. Εκ­φρα­στι­κό του όρ­γα­νο εί­ναι η ε­φη­με­ρί­δα «Ortam».

– Ρε­που­μπλι­κα­νι­κό Τουρ­κι­κό Κόμ­μα – Cumhuriyetci Turk Partisi (CTP)
Εί­ναι το πα­λαιό­τε­ρο κόμ­μα της Τ/Κ α­ντι­πο­λί­τευ­σης. Ι­δρύ­θη­κε το 1970 α­πό τον Αχ­μέ­ντ Μπερ­ντέ­ρο­γλου τον ο­ποί­ο δια­δέ­χθη­κε το 1976 ο Οζ­κέρ Ο­ζγκιούρ. Ση­με­ρι­νός αρ­χη­γός του εί­ναι ο Μεχ­μέτ Α­λί Τα­λάτ.
Στις «προ­ε­δρι­κές» του 1985, ο Ο­ζγκιούρ πή­ρε 10%. Στις βου­λευ­τι­κές του 1993, έ­λα­βε πο­σο­στό 24,05% και ε­ξέ­λε­ξε 13 βου­λευ­τές. Το 1993 στα ψη­φο­δέλ­τια του δεν πε­ριέ­λα­βε ε­ποί­κους. Στις δη­μο­τι­κές ε­κλο­γές της 28ης Ιού­νη πέ­τυ­χε πο­σο­στό 29,71%. Στην προ­η­γού­με­νη Βου­λή διέ­θε­τε 12 έ­δρες. Το 1993 και για πε­ρί­ο­δο 33 μη­νών συμ­με­τεί­χε μα­ζί με το DP σε κυ­βέρ­νη­ση συ­να­σπι­σμού. Εκ­φρα­στι­κό του όρ­γα­νο εί­ναι η ε­φη­με­ρί­δα «Yeni Duzen». Στις εκλογές της 6ης Δεκεμβρίου το ποσοστό του ήταν 13,35% και 6 έδρες.

– Τα μι­κρό­τε­ρα κόμ­μα­τα
Άλ­λα μι­κρό­τε­ρα κόμ­μα­τα εί­ναι το «Κί­νη­μα Πα­τριω­τι­κής Έ­νω­σης» που ι­δρύ­θη­κε το 1998, το οποίο στις τελευταίες εκλογές εξασφάλισε 2,51%, καθώς και το «Ε­θνι­κι­στι­κό Κόμ­μα Δι­καιο­σύ­νης» με αρ­χη­γό τον Ζορ­λού Το­ρέ και το «Κόμ­μα Ε­θνι­κής Α­να­γέν­νη­σης» του Εμ­βέρ Ε­ζίν, τα οποία περιορίστηκαν στο 4,57% προσεγγίζοντας το εκλγογικό μέτρο που ήταν 5%. Τέ­λος το «Δι­κό μας Κόμ­μα» με αρ­χη­γό τον Οκ­γκιάρ Σα­ντί­κο­γλου, περιορίστηκε στο 1,24%.

Εί­ναι ση­μα­ντι­κό να το­νί­σου­με ό­τι στις πρό­σφα­τες ε­κλο­γές δεν υ­πήρ­χαν ξε­χω­ρι­στά κόμ­μα­τα των ε­ποί­κων. Το με­γα­λύ­τε­ρο, αυ­τό της Α­να­γέν­νη­σης, συγ­χω­νεύ­τη­κε ό­πως εί­δα­με με το DP. Η ε­ξέ­λι­ξη αυ­τή α­πο­τε­λεί το τε­λευ­ταί­ο στά­διο της πλή­ρους πο­λι­τι­κής συγ­χώ­νευ­σης των δύ­ο κοι­νω­νι­κών ο­μά­δων. Στις 6 Δεκεμβρίου, με τη σημαία του DP εξελέγησαν 3 έποικοι βουλευτές.

– Το ι­δε­ο­λο­γι­κό στίγ­μα των κομ­μά­των
Ε­νώ πα­λαιό­τε­ρα η ει­κό­να που ε­πι­κρα­τού­σε στο πο­λι­τι­κό το­πί­ο των κα­τε­χο­μέ­νων ή­ταν δια­φο­ρε­τι­κή διό­τι τα κόμ­μα­τα α­πο­τε­λού­σαν κα­θα­ρά προ­σω­πι­κούς μη­χα­νι­σμούς, τα τε­λευ­ταί­α χρό­νια το σκη­νι­κό αυ­τό άλ­λα­ξε.
Μια α­πλή μα­τιά δεί­χνει ό­τι τα κόμ­μα­τα κα­λύ­πτουν ο­λό­κλη­ρο το ι­δε­ο­λο­γι­κο­πο­λι­τι­κό φά­σμα, πρώ­τον, και δεύ­τε­ρον, πα­ρα­τη­ρού­με δε­σμούς με τα α­ντί­στοι­χα κόμ­μα­τα που υ­πάρ­χουν στην Τουρ­κί­α.
Έ­τσι τα δε­ξιά UBP και DP έ­χουν ορ­γα­νι­κούς δε­σμούς με το κόμ­μα της «Μη­τέ­ρας Πα­τρί­δας». Το ΤΚΡ θε­ω­ρεί­ται σο­σιαλ­δη­μο­κρα­τι­κό. Το ΡΤΚ, κόμ­μα της πα­ρα­δο­σια­κής α­ρι­στε­ράς. Το «Ε­θνι­κι­στι­κό» στε­γά­ζει τους Γκρί­ζους Λύ­κους και το «Δι­κό μας Κόμ­μα» εί­ναι ι­σλα­μι­στι­κό. Πρό­σφα­τα, ο Ρα­ούφ Ντεν­κτάς α­να­φε­ρό­με­νος σ’ αυ­τό εί­πε ό­τι «πρό­κει­ται για ε­χθρούς του Α­τα­τούρ­κ, για αν­θρώ­πους προ­σκολ­λη­μέ­νους στη θρη­σκεί­α».

6. Οι θέ­σεις των κομ­μά­των για το Κυ­πρια­κό

Οι δια­φο­ρές μεταξύ των κομμάτων, ακομα και των α­ντι­πο­λι­τευό­με­νων του Ντεν­κτάς, δεν αφορούν στην ου­σί­α του πλαι­σί­ου της προ­τει­νό­με­νης λύ­σε­ως του κυ­πρια­κού προ­βλή­μα­τος.
Ό­λα τα κόμ­μα­τα εί­ναι ε­μπο­τι­σμέ­να με τις ί­διες σο­βι­νι­στι­κές αρ­χές, ε­πιρ­ρί­πτουν τις ευ­θύ­νες στην άλ­λη πλευ­ρά και κα­νέ­να φυ­σι­κά δεν κα­τα­δί­κα­σε την ει­σβο­λή του Ατ­τί­λα. Υ­πάρ­χει μια βα­σι­κή συ­νι­στα­μέ­νη για το τι θε­ω­ρούν «ε­θνι­κό συμ­φέ­ρον του τουρ­κο­κυ­πρια­κού λα­ού» και επ’ αυ­τού δεν α­φή­νουν πε­ρι­θώ­ρια για καμ­ί­α συ­ζή­τη­ση.
Αν υ­πάρ­χουν κά­ποιες α­να­φο­ρές στο κα­τα­στα­τι­κό τους πε­ρί ε­πα­να­προ­σέγ­γι­σης ή κά­ποιες «μετριοπαθείς δη­λώ­σεις» πο­λι­τι­κών αρ­χη­γών, αυ­τό γί­νε­ται για ε­σω­τε­ρι­κή κα­τα­νά­λω­ση. Εί­ναι άλ­λω­στε α­πο­κα­λυ­πτι­κή η συ­νέ­ντευ­ξη του Τα­λάτ σε α­θη­να­ϊ­κή ε­φη­με­ρί­δα. Η συ­νέ­ντευ­ξη του ε­πι­κρι­τι­κού ό­σον α­φο­ρά τον Ντεν­κτάς, του «με­τριο­πα­θούς» α­ρι­στε­ρού η­γέ­τη, πρέ­πει πριν απ’ ό­λους να προ­βλη­μα­τί­σει τους α­νυ­πο­ψί­α­στους ε­πι­στή­μο­νες που θέ­λουν, στα πλαί­σια των «ί­σων α­πο­στά­σε­ων», να α­να­λύ­ουν τις διά­φο­ρες συ­νι­στώστες του κυ­πρια­κού, κα­θώς και τους «α­φε­λείς» και ά­νευ ό­ρων ε­πα­να­προ­σεγ­γι­στές.

Πρέ­πει να κα­τα­νο­ή­σου­με ό­τι ε­πι­κρι­τι­κό ή α­ντι­πο­λι­τευό­με­νο κόμ­μα στην Β. Κύ­προ ση­μαί­νει α­ντι­πο­λι­τευό­με­νο ό­σον α­φο­ρά την ε­σω­τε­ρι­κή πο­λι­τι­κή τής υ­πό κη­δε­μο­νί­α «Δη­μο­κρα­τί­ας». Υ­πάρ­χουν κόμ­μα­τα που εκ­προ­σω­πούν συ­γκε­κρι­μέ­νες κοι­νω­νι­κές ο­μά­δες, συ­γκε­κρι­μέ­να οι­κο­νο­μι­κά συμ­φέ­ρο­ντα, άλλα που θέ­λουν να α­πο­σπά­σουν τις ψή­φους των ε­ποί­κων γι’ αυ­τό σκλη­ραί­νουν τις θέ­σεις τους, άλλα που α­πευ­θύ­νο­νται προς τους η­λι­κια­κά με­γα­λύ­τε­ρους και πρέ­πει να χρη­σι­μο­ποι­ή­σουν το «τρυκ της ε­πα­να­προ­σέγ­γι­σης» διό­τι πριν το ’74 υ­πήρ­χε με­γα­λύ­τε­ρη οι­κο­νο­μι­κή ευ­η­με­ρί­α.
Οι ε­πι­κρί­σεις μπο­ρούν να κα­τα­νο­η­θούν λοι­πόν μό­νο στο πλαί­σιο της πε­λα­τεια­κής διά­στα­σης των κομ­μά­των, στο πως θα υ­φαρ­πά­σουν με­γα­λύ­τε­ρο μέ­ρος των ψή­φων για να με­τέ­χουν στο «κρα­τι­κό μόρ­φω­μα» έ­χο­ντας ό­σο γί­νε­ται με­γα­λύ­τε­ρα πο­σο­στά στην ε­ξου­σί­α.
Α­κό­μα ε­πι­κρι­τι­κά πα­ρου­σιά­ζο­νται ως προς το μο­ντέ­λο της πο­λι­τι­κής-κοι­νω­νι­κής ε­ξου­σί­ας, προ­βάλ­λο­ντας ι­δε­ο­λο­γι­κές θέ­σεις, α­νε­ξάρ­τη­τα αν μπο­ρούν να ε­φαρ­μο­στούν στην πρά­ξη… αλ­λά μέ­χρι ε­κεί.

– Οι θέ­σεις του UBP
«Το κόμ­μα θέ­τει πά­νω απ’ ό­λα, τα κοι­νο­τι­κά και ε­θνι­κά συμ­φέ­ρο­ντα του Τ/Κ λα­ού και του τουρ­κι­κού έ­θνους, του ο­ποί­ου α­να­παλ­λο­τρί­ω­το μέ­ρος α­πο­τε­λεί ο “τουρ­κο­κυ­πρια­κός λα­ός”. Αυ­τό εί­ναι έ­να α­πό­σπα­σμα α­πό το ι­δρυ­τι­κό κα­τα­στα­τι­κό του Κόμ­μα­τος Ε­θνι­κής Ε­νό­τη­τας, το ί­διο α­πό­σπα­σμα συ­να­ντά­με και στο «σύ­νταγ­μα» της «ΤΔΒΚ» κα­θώς και στο κα­τα­στα­τι­κό του Δη­μο­κρα­τι­κού Κόμ­μα­τος.
Το UBP υ­πο­στη­ρί­ζει την α­διάλ­λα­κτη πο­λι­τι­κή του Ντεν­κτάς, υ­πήρ­ξε ο αρ­χι­τέ­κτο­νας της α­να­κή­ρυ­ξης της «α­νε­ξαρ­τη­σί­ας», υ­πο­στη­ρί­ζει ό­τι «η μη λύ­ση εί­ναι λύ­ση», υ­πο­στη­ρί­ζει την κά­θε εί­δους συ­νερ­γα­σί­α με την Τουρ­κί­α και προ­ω­θεί την ε­νο­ποί­η­ση μ’ αυ­τήν.
Α­ντι­τί­θε­ται στην ε­πα­να­προ­σέγ­γι­ση, α­ντι­τί­θε­ται στους πε­ριο­ρι­σμούς για την ά­φι­ξη νέ­ων ε­ποί­κων, α­φού το κόμ­μα εί­ναι ο πρω­τερ­γά­της του ε­ποι­κι­σμού.
Δύ­ο βα­σι­κά θέ­μα­τα στα ο­ποί­α πα­ρου­σιά­ζε­ται α­νυ­πο­χώ­ρη­το εί­ναι:
(α) Το θέ­μα των εγ­γυ­ή­σε­ων. Δεν δέ­χε­ται καμ­μί­α λύ­ση που δεν θα δί­νει στην Τουρ­κί­α το δι­καί­ω­μα της μο­νο­με­ρούς ε­πέμ­βα­σης
(β) Προ­ω­θεί την ε­ξα­σφά­λι­ση της πα­ρα­μο­νής των ε­ποί­κων που θα ε­πι­λέ­ξουν να πα­ρα­μεί­νουν στην Κύ­προ με­τά την υ­πο­τι­θέ­με­νη λύ­ση.

-Οι θέ­σεις του DP
Οι α­διάλ­λα­κτες θέ­σεις του Ρ. Ντεν­κτάς α­πο­τε­λούν ευαγ­γέ­λιο για το κόμ­μα του γιου του. Υ­πο­στη­ρί­ζει την πα­ρου­σί­α των ε­ποί­κων και έ­χει την ί­δια θέ­ση με το UBP στο θέ­μα της ε­νο­ποί­η­σης με την Τουρ­κί­α.
Ό­σον α­φο­ρά την προ­ο­πτι­κή έ­ντα­ξης της Κύ­πρου στην Ευ­ρω­πα­ϊ­κή Έ­νω­ση, υ­πο­στη­ρί­ζει ό­τι α­πα­ραί­τη­τη προ­ϋ­πό­θε­ση εί­ναι η έ­ντα­ξη και της Τουρ­κί­ας.
-Οι θέ­σεις του ΤΚΡ
τι­κή ο­μο­σπον­δί­α (χα­λα­ρή ο­μο­σπον­δί­α). Εί­ναι α­με­τα­κί­νη­το στις α­πο­τε­λε­σμα­τι­κές εγ­γυ­ή­σεις της Τουρ­κί­ας.
Για την Ευ­ρώ­πη υ­πο­στη­ρί­ζει ό­τι η έ­ντα­ξη ή μη της Κύ­πρου σ’ αυ­τήν θα πρέ­πει να γί­νει με­τά τη λύ­ση του κυ­πρια­κού και με χω­ρι­στά δη­μο­ψη­φί­σμα­τα α­πό τις δύ­ο κοι­νό­τη­τες.
Υ­πο­στη­ρί­ζει τα μέ­τρα οι­κο­δό­μη­σης ε­μπι­στο­σύ­νης με τους Έλ­λη­νες της Κύ­πρου, πα­ρου­σιά­ζε­ται θε­τι­κό ό­σον α­φο­ρά την ε­πα­να­προ­σέγ­γι­ση και εί­ναι δια­τε­θει­μέ­νο, στα πλαί­σια μιας εν­δε­χό­με­νης λύ­σης, να δε­χθεί την α­πο­χώ­ρη­ση ό­σων ε­ποί­κων δεν έ­χουν δη­μιουρ­γή­σει οι­κο­γέ­νεια στα κα­τε­χό­με­να.

-Οι θέ­σεις του ΡΤΚ
Το α­ντι­πο­λι­τευό­με­νο Ρε­που­μπλι­κα­νι­κό Τουρ­κι­κό Κόμ­μα, ε­νώ πα­ρου­σια­ζό­ταν ε­πι­κρι­τι­κό προς τον Ντεν­κτάς ε­πί σει­ρά ε­τών, το 1993 συ­νερ­γά­σθη­κε με το DP στην κυ­βέρ­νη­ση ε­πί 33 μή­νες. Ο πρώ­ην αρ­χη­γός του, Ο­ζγκιούρ, α­νέ­λα­βε τη θέ­ση του α­ντι­προ­έ­δρου και το κόμ­μα τα 5 α­πό τα 11 «υ­πουρ­γεί­α» του ψευ­δο­κρά­τους, χω­ρίς ω­στό­σο να υ­πάρ­ξει καμ­μί­α αλ­λα­γή πο­λι­τι­κής.
Ως α­ρι­στε­ρό κόμ­μα, ε­πι­κρί­νει την οι­κο­νο­μι­κή πο­λι­τι­κή της ε­λεύ­θε­ρης α­γο­ράς που ε­φαρ­μό­ζει η διοί­κη­ση του κα­το­χι­κού η­γέ­τη.
Ε­νώ υ­πο­στη­ρί­ζει ό­τι η ε­νο­ποί­η­ση με την Τουρ­κί­α θα εί­ναι η αρ­χή πολ­λών δει­νών για τους Τ/Κ και δεί­χνει να α­νη­συ­χεί για τη διά­βρω­ση της τουρ­κο­κυ­πρια­κής πο­λι­τι­κής αυ­το­νο­μί­ας, το 1990 συμ­μά­χη­σε με το «Κόμ­μα της Α­να­γέν­νη­σης», το κόμ­μα των ε­ποί­κων, ε­να­ντί­ον της κυ­βέρ­νη­σης του UBP. Ο τό­τε υ­πο­ψή­φιός του, Ο­ζγκιούρ, εμ­φα­νί­σθη­κε ως ο σω­τή­ρας των φτω­χών και των κα­τα­φρο­νε­μέ­νων. Ε­πέ­κρι­νε τον Ντεν­κτάς για τις συν­θή­κες δια­βί­ω­σης των ε­ποί­κων και προ­έ­βα­λε τη θέ­ση ό­τι οι Τούρ­κοι έ­ποι­κοι δεν α­πο­τε­λούν ε­μπό­διο για την λύ­ση του κυ­πρια­κού προ­βλή­μα­τος.
Ως προς τις α­πό­ψεις του κόμ­μα­τος στο θέ­μα των ε­ποί­κων, υ­πάρ­χει μια ρευ­στό­τη­τα που την υ­πο­βάλ­λει κά­θε φο­ρά το ε­κλο­γι­κό του ζη­τού­με­νο. Σε κά­ποιες π.χ. ε­κλο­γι­κές α­να­με­τρή­σεις δεν πε­ριέ­λα­βε ε­ποί­κους στα ψη­φο­δέλ­τια του διό­τι συμ­βάλ­λουν, ό­πως υ­πο­στή­ρι­ξε τό­τε, στην αλ­λα­γή της δη­μο­γρα­φι­κής δο­μής των κα­τε­χο­μέ­νων και ε­πι­τεί­νουν την τά­ση για με­τα­νά­στευ­ση των Τ/Κ. «Με­τά την λύ­ση σα­φώς θα χρεια­στεί κά­ποιοι έ­ποι­κοι να πα­ρα­μεί­νουν στην Κύ­προ».
Υ­πο­στη­ρί­ζει τη δι­ζω­νι­κή-δι­κοι­νο­τι­κή ο­μο­σπον­δί­α και τη συ­νέ­χι­ση των εγ­γυ­ή­σε­ων α­πό την Τουρ­κί­α με­τά την λύ­ση.
Εί­ναι εν­δια­φέ­ρον να δού­με στο ση­μεί­ο αυ­τό, ε­κτός α­πό τα προ­α­να­φερ­θέ­ντα, τα ό­σα δή­λω­σε σε μια συ­νέ­ντευ­ξή του στην «Ε­ξου­σί­α» πριν έ­να χρό­νο, ο τω­ρι­νός αρ­χη­γός του, Μεχ­μέτ Α­λί Τα­λάτ, ο ο­ποί­ος βρέ­θη­κε στην Α­θή­να για να συμ­με­τάσ­χει σε μια δι­η­με­ρί­δα που ορ­γά­νω­σε ο «Συ­να­σπι­σμός» για το Κυ­πρια­κό2. «Τη στά­ση ή τις πρά­ξεις του Ντεν­κτάς τις ε­πι­κρί­νω πά­ρα πο­λύ αυ­στη­ρά στην Κύ­προ. Αλ­λά σε συ­ζη­τή­σεις που γί­νο­νται ε­δώ στην Ελ­λά­δα, πρέ­πει να εί­μαι ε­πι­κε­ντρω­μέ­νος στην ου­σί­α του ζη­τή­μα­τος». Με λί­γα λό­για ό­,τι λέ­γε­ται στα κα­τε­χό­με­να γί­νε­ται για α­ντι­πο­λι­τευ­τι­κούς λό­γους ε­σω­τε­ρι­κής κα­τα­νά­λω­σης. Η «ου­σί­α του ζη­τή­μα­τος», ό­πως προ­κύ­πτει, δεν δια­φέ­ρει κα­θό­λου α­πό τις ε­μπο­τι­σμέ­νες με σο­βι­νι­σμό θέ­σεις που έ­χουν ό­λα τα Τ/Κ κόμ­μα­τα.

Αν δού­με τα βα­σι­κά της ση­μεί­α, το συ­μπέ­ρα­σμα που προ­κύ­πτει α­βί­α­στα δί­νει μια ε­παρ­κή ε­ξή­γη­ση σε ό­σους α­πό την δι­κιά μας πλευ­ρά δυ­σκο­λεύ­ο­νταν να α­να­λύ­σουν τους λό­γους για τους ο­ποί­ους, ό­ταν το ΡΤΚ συμ­με­τεί­χε ε­πί 33 μή­νες στην «κυ­βέρ­νη­ση» συ­να­σπι­σμού με το DP, τού­το δεν ε­πη­ρέ­α­σε κα­θό­λου κά­ποιες δια­με­σο­λα­βη­τι­κές προ­σπά­θειες που έ­γι­ναν τό­τε, αλ­λά η στά­ση των «εκ­προ­σώ­πων» των Τ/Κ σκλή­ρυ­νε κιό­λας.
«Σή­με­ρα για πα­ρά­δειγ­μα», συ­νε­χί­ζει ο Τα­λάτ, «κα­τά τη γνώ­μη της ελ­λη­νο­κυ­πρια­κής πλευ­ράς, το ζή­τη­μα της Κύ­πρου εί­ναι ζή­τη­μα κα­το­χής! Οι Τ/Κ θε­ω­ρούν ό­τι, αν τα τουρ­κι­κά στρα­τεύ­μα­τα α­πο­συρ­θούν α­πό το νη­σί, αυ­τό ση­μαί­νει ό­τι θα έρ­θουν κα­κές μέ­ρες γι’ αυ­τούς.» Πιο κά­τω χρε­ώ­νει και στις δύ­ο πλευ­ρές το α­διέ­ξο­δο στο ο­ποί­ο πε­ρι­ήλ­θαν οι συ­νο­μι­λί­ες «διό­τι και οι δύ­ο πλευ­ρές έ­κα­ναν ση­μα­ντι­κά λά­θη».

Για την έ­ντα­ξη της κυ­πρια­κής δη­μο­κρα­τί­ας στην Ευ­ρω­πα­ϊ­κή Έ­νω­ση, λέ­ει ό­τι αυ­τό πρέ­πει να γί­νει με­τά την λύ­ση, διό­τι αν μπει στην Ε.Ε. μό­νο η «Ελ­λη­νι­κή Κύ­προς» (χω­ρίς ει­σα­γω­γι­κά στη συ­νέ­ντευ­ξή του), αυ­τό θα συμ­βάλ­ει στον ο­ρι­στι­κό δια­με­λι­σμό του νη­σιού. Αν ό­μως, συ­νε­χί­ζει, οι δια­πραγ­μα­τεύ­σεις αρ­χί­σουν, «τό­τε θα πρέ­πει να βρε­θεί μια φόρ­μου­λα συμ­με­το­χής των Τ/Κ με βά­ση τις γε­νι­κές ι­δέ­ες της πο­λι­τι­κής ι­σό­τη­τας». Η θέ­ση αυ­τή του ΡΤΚ πε­ρί πο­λι­τι­κής ι­σό­τη­τας, πο­λι­τι­κής ε­ξί­σω­σης δη­λα­δή της πλειο­ψη­φί­ας με τη μειο­ψη­φί­α του 17%, δεν εί­ναι και­νού­ρια. Α­πό το 1986 την προ­έ­βα­λε και ο τό­τε αρ­χη­γός του κόμ­μα­τος, Ο­ζγκιούρ.
Τέ­λος, α­ντι­στρέ­φει το ε­ρώ­τη­μα που του α­πευ­θύ­νε­ται ό­τι οι Τ/Κ δεν δια­θέ­τουν καμ­ί­α πο­λι­τι­κή αυ­το­νο­μί­α και ό­τι οι α­πο­φά­σεις που τους α­φο­ρούν λαμ­βά­νο­νται α­πό την Τουρ­κί­α, και λέ­ει ό­τι: «Η Τουρ­κί­α εί­ναι το μό­νο πα­ρά­θυ­ρο που έ­χει προς τα έ­ξω η Τ/Κ πλευ­ρά, και αυ­τό συμ­βαί­νει ε­πει­δή η Τ/Κ πλευ­ρά δεν έ­χει α­να­γνω­ρι­σθεί διε­θνώς».

-Οι θέ­σεις των μι­κρών κομ­μά­των
Η Πα­τριω­τι­κή Έ­νω­ση υ­πο­στη­ρί­ζει τη δι­ζω­νι­κή-δι­κοι­νο­τι­κή Ο­μο­σπον­δί­α, α­ντι­τί­θε­ται ως έ­να βαθ­μό στην εισ­ρο­ή νέ­ων ε­ποί­κων και εί­ναι υ­πέρ της ε­πα­να­προ­σέγ­γι­σης.
Οι Γκρί­ζοι Λύ­κοι (Ε­θνι­κι­στι­κό Κόμ­μα Δι­καιο­σύ­νης) υ­πο­στη­ρί­ζει τις θέ­σεις Ντεν­κτάς, το ί­διο και το Κόμ­μα της Ε­θνι­κής Α­να­γέν­νη­σης.
Τέ­λος, το ι­σλα­μι­κό «Δι­κό μας Κόμ­μα» υ­πο­στη­ρί­ζει τη συμ­βί­ω­ση των δύ­ο κοι­νο­τή­των κά­τω α­πό συν­θή­κες φι­λί­ας και αλ­λη­λο­σε­βα­σμού. Βα­σι­κή προ­ϋ­πό­θε­ση για τη λύ­ση του προ­βλή­μα­τος, θέ­τει την α­να­γνώ­ρι­ση των δύ­ο κρα­τών. Δεν φαί­νε­ται να ε­νο­χλεί­ται α­πό την πα­ρου­σί­α των ε­ποί­κων.

Α­ντί ε­πι­λό­γου

Το πό­σο αυ­τό­νο­μη εί­ναι η «πο­λι­τι­κή ζω­ή» στο ψευ­δο­κρά­τος το εί­δα­με…
Ο πραγ­μα­τι­κός συ­νο­μι­λη­τής μας πα­ρα­μέ­νει η κα­το­χι­κή Τουρ­κί­α, η ο­ποί­α, στο πλαί­σιο του σχε­δί­ου α­πο­ε­νο­χο­ποί­η­σής της, προ­βάλ­λει τους Τουρ­κο­κυ­πρί­ους (α­λή­θεια ποιους;) ως «ι­σό­τι­μους» συ­νο­μι­λη­τές.
Πα­ρα­θυ­ρά­κια νο­μι­μο­ποί­η­σης: οι δια­κοι­νο­τι­κές συ­νο­μι­λί­ες και το σχέ­διο ε­μπλο­κής των Τ/Κ στις ε­ντα­ξια­κές δια­πραγ­μα­τεύ­σεις της Κύ­πρου με την «Ευ­ρω­πα­ϊ­κή Έ­νω­ση».

Ευ­ρω­πα­ϊ­κή Έ­νω­ση και Α­με­ρι­κά­νοι βά­ζουν σε τε­λι­κή ευ­θεί­α έ­να πα­λιό τουρ­κι­κό σχέ­διο (συμ­μα­χι­κή αλ­λη­λεγ­γύ­η, και ό­χι μό­νο), να α­να­βα­πτιίσουν πο­λι­τι­κά και νο­μι­κά την Τουρ­κι­κή Διοί­κη­ση της Κύ­πρου.
Οι τε­λευ­ταί­ες «βου­λευ­τι­κές ε­κλο­γές» συμ­βάλ­λουν θε­τι­κά ώ­στε να βελ­τιω­θεί η ει­κό­να του «κρά­τους» αυ­τού προς τα έ­ξω.
Σημειώσεις

1. Σύμ­φω­να με τον υ­πο­ψή­φιο βου­λευ­τή Izet Ziat του κι­νή­μα­τος «Πα­τριω­τι­κή Έ­νω­ση»: «Μό­νο 50-60 χι­λιά­δες εί­ναι οι Τ/Κ που ζουν σή­με­ρα στα κα­τε­χό­με­να». Φι­λε­λεύ­θε­ρος Λευ­κω­σί­ας, 29-11-1998.

2. Ε­φη­με­ρί­δα «Ε­ξου­σί­α», 11/12/1997, σ. 6. Συ­νέ­ντευ­ξη του Μεχ­μέτ Α­λί Τα­λάτ στην Άν­νυ Πο­δη­μα­τά.

3. Η Τ/Κ εφημερίδα “ΑVRUPA” στο φύλλο της στις 7/12/98 αναφέρει: “Δεν υποστηρίζουμε κανένα κόμμα. Γιατί; Επειδή πιστεύουμε ότι στην Β. Κύπρο δεν δοικούν οι Τ/Κ αλλά η Άγκυρα… Όλες οι ζωτικής σημασίας αποφάσεις λαμβάνονται στην Άγκυρα. Σε όλες τις εκλογές που έγιναν από το 1976, υπάρχει η σφραγίδα της Άγκυρας. σε μια χώρα που υπάρχει η κυριαρχάι 40.000 στρατιωτών, δεν μπορεί να γίνονται εκλογές και να υπάρχει Κοινοβούλιο.” (Ανασκόπηση Τ/Κ Τύπου,  Φιλελεύθερος, 8/12/98)