Εκλογές αποδοκιμασίας και τιμωρίας -

Οι ψηφοφόροι για τρίτη φορά από το ξέσπασμα της κρίσης πριν 5 χρόνια ψήφισαν με κύριο κριτήριο την τιμωρία

Του Γιάννη Ξένου από τη Ρήξη φ. 111 που κυκλοφορεί σήμερα

Το κύριο χαρακτηριστικό των εκλογών του 2015 θα τολμούσαμε να πούμε ότι είναι πως κυριάρχησαν στους ψηφοφόρους τα συναισθήματα της αγανάκτησης, της τιμωρίας της πολιτικής των ΝΔ-Πασόκ (αλλά και Δημάρ) και της απελπισίας στην οποία έχουν ρίξει αυτές οι πολιτικές πλατιά τμήματα της κοινωνίας. Τα παραπάνω απορρέουν και από τη μετεκλογική έρευνα της public issue για λογαριασμό της Αυγής.
Στην ερώτηση γιατί νίκησε ο ΣΥΡΙΖΑ, το 19% απάντησε ότι κύριο κριτήριο για την ψήφο του ήταν η αγανάκτηση/αντίδραση/διαμαρτυρία/τιμωρία, το 16% η δυσαρέσκεια από τα λάθη της προηγούμενης κυβέρνησης, το 12% η απελπισία που προκαλεί η οικονομική κρίση. Στην τέταρτη θέση των κριτηρίων που οδήγησαν σε νίκη του ΣΥΡΙΖΑ είναι ότι υποσχέθηκε περισσότερα (με 12%) και μόνο στην 5η θέση (11%) και στην 6η εμφανίζονται κριτήρια με θετικό πρόσημο για τον ΣΥΡΙΖΑ, ότι πίστεψαν στη δύναμη αλλαγής και την ελπίδα που μπορεί να φέρει. Ακόμα λιγότεροι πείστηκαν για το πρόγραμμά του (7%), για τις ικανότητες του αρχηγού του (5%) και ότι είναι καλύτερο κόμμα (3%). Οι ψηφοφόροι, για τρίτη εκλογική αναμέτρηση από το ξέσπασμα της κρίσης, ψήφισαν με κύριο κριτήριο την τιμωρία αυτών που ευθύνονται για την κατάσταση της χώρας.
Στις εκλογές του Ιανουαρίου ψήφισε το 63,87% των εγγεγραμμένων, με την αποχή να ξεπερνά το 36%, που εν πολλοίς είναι πλασματικό αφού, σύμφωνα με τον καθηγητή Μαν. Δρεττάκη, αν υπολογίσουμε τους ψηφοφόρους με τα στοιχεία της απογραφής του 2011, η πραγματική αποχή πέφτει αισθητά στο 22% με 23%, που όμως δεν είναι και ευκαταφρόνητο ποσοστό. Τα άκυρα/λευκά έφθασαν στο 2,36% και τα κόμματα εκτός βουλής συγκέντρωσαν 8,62%, λίγο πολύ τα ποσοστά ίδια με τις διπλές εκλογές του 2012.
Σε σχέση με τον Ιούνιο του 2012 μετακινήθηκαν 1.134.803 ψηφοφόροι, κυρίως από το Πασόκ (έχασε 466.542 ψήφους), τη ΔΗΜΑΡ (–354.925), τους ΑΝ.ΕΛ. (-169.000), τη Ν.Δ. (–106.682) και τη Χρυσή Αυγή (–37.578). Κερδισμένος ήταν κυρίως ο ΣΥΡΙΖΑ, που πρόσθεσε στις ψήφους του πάνω από τους μισούς που μετακινήθηκαν (+591.000) το Ποτάμι (+373.916) που δεν υπήρχε το 2012, πήρε όμως σχεδόν όσες ψήφους είχε πάρει και στις ευρωεκλογές. το ΚΚΕ, μετά το στραπάτσο του Ιουνίου του ’12, ανάρρωσε μερικώς (+72.028), ενώ τα τα υπόλοιπα κόμματα δεν ξεπέρασαν το 3%: κόμμα ΓΑΠ (οι 152.000 αμετανόητοι) και οι μικρές εκπλήξεις των Λεβέντη (σχεδόν 100.000 περισσότεροι από τον Ιούνη του ’12) και Γκλέτσου (110.000 ψήφοι).

Ο ΣΥΡΙΖΑ τον Ιούνη του 2012 δεν κέρδισε, επειδή έχασε στην επαρχία. αυτό το ανέτρεψε σε αυτές τις εκλογές ανεβάζοντας σημαντικά τα ποσοστά του στις εκλογικές περιφέρειες της επαρχίας (π.χ. Ευρυτανία +16,44, Λασίθι +16,43, Άρτα 14,99% και Ηράκλειο +14,23%). Σάρωσε στη Θράκη, που οι μουσουλμάνοι τον ψήφισαν μαζικά (στη Ροδόπη πήρε 48,45%, το υψηλότερο ποσοστό του πανελλαδικά και στη Ξάνθη 45,4, το τρίτο υψηλότερο. στους δύο νομούς εξέλεξε τέσσερις βουλευτές και οι τρεις προέρχονται από τη μειονότητα). Στα μεγάλα αστικά κέντρα Αθήνας και Θεσσαλονίκης τα ποσοστά του δεν αυξήθηκαν σημαντικά (Β’ Αθηνών +5,65%, Β’ Πειραιώς +5,76%, Α’ Αθηνών +6,65% κ.ά.). Σύμφωνα με το exit poll (ψηφοσκόπηση) όπως τα έδωσε η Κάπα Research o ΣΥΡΙΖΑ άντλησε ψήφους από την ΔΗΜΑΡ (34,8% των ψήφων της το ’12, το ΠαΣοΚ (24,4%), ΑΝΕΛ (24%), το ΚΚΕ (20,7%) και το Ποτάμι (20,5%) σε σχέση με τις ευρωεκλογές), ενώ από τη ΧΑ πήρε ένα 10,7% των ψήφων της, μικρότερα ποσοστά από ΝΔ (8,6%) και ΛΑΟΣ (7,6%).
Η ΝΔ συγκράτησε δυνάμεις, αλλά ποιος να της έλεγε, πριν μερικά χρόνια, ότι θα έχανε εκλογές από τον Συνασπισμό και μάλιστα θα έχανε απ’ αυτόν και στην επαρχία! Πρώτο κόμμα παρέμεινε, σε μετρημένα κάστρα της σε Βόρεια Ελλάδα (Έβρο, Δράμα, Σέρρες, Κιλκίς, Πέλλα), στη Δυτική Μακεδονία (Καστοριά, Γρεβενά) και Πελοπόννησο (Αργολίδα, Λακωνία, Αρκαδία, Μεσσηνία). Στα αστικά κέντρα διατήρησε τις δυνάμεις της σχεδόν στο ακέραιο. Συγκράτησε δυνάμεις, γιατί οι συνθήκες πόλωσης ευνόησαν τη μετακίνηση ψηφοφόρων προς αυτήν, επαναπατρίζοντας τους μισούς ψηφοφόρους (50,1%) του ΛΑΟΣ, ένα 20,8% από το Ποτάμι (ευρωεκλογές), 15,3% από τη ΧΑ, 12,5% από το ΠαΣοΚ και μόλις 2,6% από τον ΣΥΡΙΖΑ. Το πιο ανησυχητικό για τη ΝΔ είναι τα ποιοτικά στοιχεία που της δίνουν τα exit poll αφού κατά το επάγγελμα των ψηφοφόρων κέρδισε μόνο όσους δηλώνουν επιχειρηματίες (37,5% έναντι 30,8% του ΣΥΡΙΖΑ) και οριακά τους συνταξιούχους (33,3% έναντι 31,6%), έχασε ακόμα και επαγγελματικές ομάδες που παραδοσιακά ήταν μαζί της, όπως οι αγρότες (πήρε μόνο 27,7% και ο ΣΥΡΙΖΑ 39,8%), όταν στις εκλογές του ’12 (σύμφωνα με τα τότε exit poll) είχε πάρει 35,3% έναντι 24,1%, αλλά και στις νοικοκυρές (35,6%, ΣΥΡΙΖΑ 34,8%). Ως προς την ηλικία των ψηφοφόρων, τα υψηλότερα ποσοστά (πάνω από 40%) ο ΣΥΡΙΖΑ τα συγκεντρώνει στις ηλικίες 48 έως 59, που έχουν πληγεί περισσότερο από την κρίση και τα χαμηλότερα (31,7%) στις ηλικίες 24-29 και στους άνω των 65 ετών. Η ΝΔ τα καλύτερα ποσοστά, λίγο πάνω από το 30%, τα έχει στις ηλικίες 24-29 και σε αυτούς άνω των 65. Στα θετικά της είναι ότι σε αυτούς που ψήφισαν πρώτη φορά (18-23) παίρνει ένα 22,8%, όταν το 2012 κινούνταν σε μονοψήφιο ποσοστό.

Η Χρυσή Αυγή είχε μικρή πτώση σε σχέση με το 2012, πιο αισθητή σε σχέση με τις πρόσφατες ευρωεκλογές (–37.578 σε σχέση με το ’12 και –149.000 από τις ευρωεκλογές). Η πτώση της προέρχεται από τις περιοχές που τα πήγε καλά στις προηγούμενες εκλογές (Αττική και Πελοπόννησο) που είχε μια μείωση 1 έως 3 μονάδες, αλλά το ανησυχητικό είναι ότι ανέβασε τα ποσοστά της (που ήταν χαμηλά βέβαια) στη Βόρεια Ελλάδα. Κόμμα των ανδρών (8% στους άνδρες έναντι 4,5% στις γυναίκες), των επιχειρηματιών (9%) και των ανέργων (11%). Αποδεικνύει ότι, χωρίς ηγεσία και χωρίς ουσιαστική παρουσία στην κοινωνία, διατηρεί δυνάμεις και μας δείχνει και πάλι πού θα είχε φτάσει αν δεν της έβαζε η δικαιοσύνη ένα φρένο.
Το Ποτάμι δεν βγήκε τρίτο κόμμα όπως στόχευε και έτσι ήταν πιο δύσκολο να γίνει το αυτί και το μάτι του Βερολίνου, σε μια συγκυβέρνηση με τον ΣΥΡΙΖΑ. Υψηλότερα ποσοστά είχε στη Ροδόπη 12,7% (λόγω του γυρολόγου Ιλχάν Αχμέτ) και στην Κρήτη, Χανιά 12,1%, Ρέθυμνο 9,46%, Λασίθι 8,03%. Κόμμα των γυναικών 6,8% (άνδρες 5,4%) των ιδιωτικών υπαλλήλων, 8,4%, των επιχειρηματιών, 7,5% και των φοιτητών, 9,3%. Αλλά και κόμμα των ανώτερων και μεσαίων στρωμάτων, αφού τα καλύτερα ποσοστά του στην Αθήνα τα πήρε σε Φιλοθέη-Ψυχικό 12,05%, Εκάλη 11,66%, Κηφισιά 10,55%, Παπάγου 12,32%, Αγ. Παρασκευή 9,66%.
Το ΚΚΕ είναι σε πορεία ανάκαμψης, αλλά πολύ μακριά από τα ποσοστά που έπαιρνε την προηγούμενη δεκαετία, που έφταναν πάνω από το 8%. Τα καλύτερα ποσοστά τα παίρνει σε συνταξιούχους (6,2%) και φοιτητές (6,1%). Σε αυτές τις εκλογές όλα δούλεψαν για τους ΑΝΕΛ και στη Βουλή μπήκαν άνετα, ο ΣΥΡΙΖΑ δεν έφτασε την αυτοδυναμία και οι ΑΝΕΛ, από ένα κόμμα σε κρίση, μεταμορφώθηκαν σε ρυθμιστές. Κόμμα των ιδιωτικών υπαλλήλων, των ελεύθερων επαγγελματιών και των φοιτητών (5,7%, 5,6% και 7,4% αντίστοιχα), αλλά καθόλου των επιχειρηματιών 0,7%.

Για το Πασοκ αυτές οι εκλογές μοιάζουν να είναι ο επιθανάτιος ρόγχος του, αφού μόνο στη Λακωνία συγκέντρωσε διψήφιο ποσοστό. Με διαφορά το πιο γερασμένο κόμμα, αν δεν συγκέντρωνε στις ηλικίες 60 και άνω το 7% των ψήφων θα δυσκολευόταν ακόμα και να μπει στη Βουλή.
Από τα εκτός Βουλής κόμματα, η έκπληξη των εκλογών ήταν ο Λεβέντης και ο Γκλέτσος (κοντά στο 1,8 έκαστος). Για τον Λεβέντη να παρατηρήσουμε τα υψηλά ποσοστά στη Θεσσαλονίκη (πάνω από 4%), αλλά και στη Βόρεια Ελλάδα, που κινήθηκε γύρω στο 2%. Αν ο Θεοδωράκης είναι ο σταρ των βορείων προαστίων, ο Γκλέτσος είναι ο σταρ της επαρχίας. Τέλος ο αριστερισμός για άλλη μια φορά δεν μπόρεσε να κάνει εκλογικά κάτι άξιο αναφοράς, η ΑΝΤΑΡΣΥΑ περιορίστηκε γύρω στις 40.000 ψήφους (όσες πάνω κάτω και στις ευρωεκλογές). Από την άλλη, οικολόγοι και Δημάρ μπήκαν οριστικά στο χρονοντούλαπο της ιστορίας, αφού η Δημαρ τα έχασε όλα και οι δυο πιο συμβολικοί οικολόγοι των προηγούμενων χρόνων, Τρεμόπουλος και Χρυσόγελος, έκαναν μια τρύπα στο νερό. Ο Τρεμόπουλος στην Α’ Θεσσαλονίκης κατετάγη 18ος στους 20 υποψήφιους του ΣΥΡΙΖΑ.