του Θ. Χ. Στοφορόπουλου
Όπως όμως ξέρουν και όπως έχει αποκαλυφθεί [1] , η αλήθεια είναι πολύ διαφορετική.
Η εισβολή των Ισραηλινών στο Λίβανο και η πολιορκία της πρωτεύουσάς του είχαν ως κύριο σκοπό [2] να αφαιρέσουν από την Οργάνωση για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης την εδαφική βάση που είχε αποκτήσει στη χώρα των κέδρων, ώστε να διασπαρούν οι δυνάμεις της, να εξασθενίσει η ηγεσία της και να πάρει το δρόμο της υποταγής.
Το σχέδιο εφαρμόσθηκε με τη συνενοχή των Η.Π.Α, μετά δε τη συνθηκολόγηση του PLO -και βάσει αιτήματός του- με τη σύμπραξη Γαλλίας, Ιταλίας και Αγγλίας, αλλά και της Ελλάδας.
Θυμίζω γρήγορα τα γεγονότα. Τον Ιούνιο του 1982 γίνεται απόπειρα δολοφονίας του Ισραηλινού Πρέσβυ στο Λονδίνο και λίγες μέρες μετά οι Παλαιστίνιοι ρίχνουν μερικούς όλμους στη Γαλιλαία, σε μια ελάσσονα παραβίαση της εκεχειρίας που ίσχυε τότε. Χρησιμοποιώντας τα προσχήματα αυτά, το Ισραήλ εισβάλλει στο Λίβανο. Τα ιμπεριαλιστικά στρατεύματα φθάνουν στην Δυτική Βηρυττό [3] και την πολιορκούν.
Σύντομα οι παγιδευμένοι, Λιβανέζοι και Παλαιστίνιοι, θα μείνουν χωρίς νερό και ηλεκτρικό. Αυτό δεν είναι τίποτα μπροστά στη φρίκη που θ’ ακολουθήσει: γίνονται πειραματόζωα, αφού επάνω τους δοκιμάζονται νέα φονικά όπλα, στη διάρκεια των εντονότερων βομβαρδισμών μετά τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο.
Ολόκληρες πολυκατοικίες διαλύονται: πλήττονται με impolsion bombs και ρουφιώνται προς τα μέσα. Χρησιμοποιώντας τις πληροφορίες επί τόπου κατασκόπων τους, οι δυνάμεις του θανάτου κυνηγούν έτσι να σκοτώσουν τον Αραφάτ.
Θα γλυτώσει, μετακινούμενος συνεχώς. Και θα έρθει να τον συναντήσει, εκδηλώνοντας την αλληλεγγύη του, όχι βέβαια ο Αντρέας, αλλά ο Μάριο Σοάρες, τον οποίο μου συνιστά ο πρωθυπουργός μας να διευκολύνω.
Πλήθη διαδηλώνουν στις αραβικές πρωτεύουσες και τα καθεστώτα παραμένουν αδιάφορα. Εβραίοι δημοκράτες φωνάζουν την αντίθεσή τους στο φασισμό του Μπέγκιν και του Σαρόν [4] και αυτοί συνεχίζουν απτόητοι.
Στην πατρίδα μας, η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ προβαίνει σε μεγαλόστομες δηλώσεις υποστήριξης των Παλαιστινίων. Η Μελίνα ορκίζεται να καρφώσει τη σημαία τους στα Ιεροσόλυμα. Ο Καραμανλής συμβουλεύει να μην αναμιχθούμε: “τα μεγάλα είναι για μεγάλους”. Ο κόσμος αισθάνεται διαφορετικά και κατεβαίνει στους δρόμους φωνάζοντας υπέρ των πολιορκημένων: απόηχοι του επαναστατικού πνεύματος που διατρέχει, κατά το Σβορώνο, την νεοελληνική Ιστορία ολόκληρη, αναπληρωματικές εκδηλώσεις των ηττημένων του Εμφυλίου, όσων αντιστάθηκαν στην χούντα, όσων φοβήθηκαν. Ανάμεσά τους πολλοί που νιώθουν τύψεις για την Κύπρο.
Στη Βηρυττό η αντίσταση συνεχίζεται. Είναι, χωρίς αμφιβολία, ηρωϊκή. Παρά τη συντριπτική υπεροχή του αμερικάνικου οπλισμού που χρησιμοποιούσαν οι δυνάμεις του εβραϊκού κράτους, το PLO θα αντέξει από τις 14 Ιουνίου μέχρι τις 12 Αυγούστου. Η βαρβαρότητα των πληγμάτων εναντίον της Βηρυττού (συστηματικά χτύπησαν μη στρατιωτικούς στόχους, περιλαμβανομένων των νοσοκομείων) περιορίζει την ισχύ του επιχειρήματος πως οι αμυνόμενοι κράτησαν τόσο διότι οι Ισραηλινοί δεν θέλησαν τότε να μπουν στο δυτικό τομέα. Όπως έχει εξάλλου σωστά επισημανθεί [5] , η τακτική αυτή του Τσαχάλ [6] οφείλεται στο μεγάλο αριθμό των απωλειών που είχε υποστεί κατά τις μάχες, σπίτι με σπίτι και δωμάτιο με δωμάτιο, που του είχαν επιβάλει οι Παλαιστίνιοι και οι αριστεροί Λιβανέζοι σύμμαχοί τους, σε άλλες πόλεις ( Τύρο, Σιδώνα, Νταμούρ και Χάλντε ).
Σύντομα πάντως θα εμφανιστούν στο προσκήνιο οι Αμερικάνοι. Ο απεσταλμένος τους, Φίλιπ Χαμπίμπ, πρώην συνεργάτης του Κίσσινγκερ, θα εγκατασταθεί στην Ανατολική Βηρυττό, για να “μεσολαβήσει”. Στην πραγματικότητα, για να εκβάλει το προκαθορισμένο σχέδιο. Η ηγεσία της ΟΑΠ συνεδριάζει, κάθε βράδυ και αλλού. Συνήθως σε υπόγεια γκαράζ, τρία ή τέσσερα πατώματα κάτω από τη γη. Ο Χαμπάς, ο docteur Georges, συνείδηση της επανάστασης, προτείνει να μείνουν και να πεθάνουν. Η πλειοψηφία δεν συμφωνεί.
Προσπαθούν να τους δεχθεί άλλη χώρα όλους μαζί, καθοδήγηση και μαχητές, αλλά καμιά δεν τους δέχεται.
Για να έχει κάποιο διαπραγματευτικό χαρτί, ο Αραφάτ ζητάει να επιτρέψει η Ελλάδα τη διαμονή τους “σε κάποιο νησί”. Πανικόβλητος, ο Ανδρέας Παπανδρέου αρνείται, ισχυριζόμενος πως θα ενθαρρύναμε τις τουρκικές διεκδικήσεις, αν δείχναμε πως θα μπορούσαμε να παραχωρήσουμε νησιωτικό έδαφος, έστω και υπό τη μορφή αυτή. Ο Αμπού Αμάρ [7] παρατηρεί πως, αντίθετα, η δημιουργία σχέσεων πραγματικής συνεργασίας με τους Παλαιστίνιους θα ενίσχυε τη θέση μας έναντι της Άγκυρας.
Διαψεύδοντας τις ελπίδες του Παλαιστίνιου ηγέτη, η ελληνική άρνηση υπογράμμισε την σχεδόν πλήρη απομόνωση της ΟΑΠ σε διακρατικό επίπεδο. Άλλοι ήσαν οι σύμμαχοί της. Μαζί με τους οκτώ χιλιάδες Παλαιστίνιους μαχητές (και τους χίλιους διακόσιους Σύρους στρατιώτες) είχαν συμπαραταχθεί, σε συγκινητική εκδήλωση διεθνιστικής και αντιιμπεριαλιστικής αδελφοσύνης: αριστεροί Λιβανέζοι, Αρμένηδες του Λαϊκού Απελευθερωτικού Στρατού, Κούρδοι αγωνιστές [8] , μέχρι και Γιαπωνέζοι.
Αυτός ήταν και δεν μπορούσε παρά να είναι ο κόσμος του PLO.
Δυστυχώς, επηρεασμένος από συμβούλους του, ο Αραφάτ έκρινε αλλιώς. Νομίζοντας πως μπορούσε να εμπιστευθεί την Ουάσιγκτον, δέχθηκε, κατά τη διάρκεια της πολιορκίας, ανεπίσημους απεσταλμένους. Οι επαφές αυτές οδήγησαν τον Πρόεδρο της ΟΑΠ στην αποδοχή (25-7-82) όλων των ψηφισμάτων του ΟΗΕ για το Μεσανατολικό. Τα οποία ορίζουν μεν ότι πρέπει να αποκτήσουν και οι Παλαιστίνιοι το δικό τους κράτος [9] , αλλά δεν διευκρινίζουν αν το Ισραήλ οφείλει να αποχωρήσει από όλα τα κατεχόμενα εδάφη [10] . Πολύ χειρότερες συνέπειες θα έχει η πεποίθηση του Αραφάτ, η οποία ενισχύθηκε τότε, πως η Αμερική όχι μόνον μπορούσε αλλά και ήθελε να βοηθήσει τους Παλαιστίνιους.
Τελικά, μετά τον εφιαλτικότερο βομβαρδισμό, στις 12 Αυγούστου, έγινε δεκτό το “Σχέδιο Χαμπίμπ”.
Προέβλεπε ότι οι Φενταγίν θα εγκατέλειπαν τη Βηρυττό κατά ομάδες και θα πήγαιναν να εγκατασταθούν σε διάφορες αραβικές χώρες. Η μεταφορά τους θα γινόταν με ελληνικά πλοία, βάσει διαβεβαιώσεων των ΗΠΑ για την ασφάλειά τους. Η Ουάσιγκτον έδωσε εγγυήσεις και για τους Παλαιστίνιους αμάχους που θα έμεναν πίσω μετά την αναχώρηση των στρατιωτικών δυνάμεων του PLO. Φρόντισε όμως ο Χαμπίμπ να “διευκρινίσει” πως οι υποσχέσεις αυτές στηρίζονταν σε όσα του είχαν δηλώσει, προφορικά, οι Εβραίοι αρμόδιοι και οι “λιβανικές ένοπλες δυνάμεις” [11] .
Με πλοία υπό ελληνική ή κυπριακή σημαία, οι μαχητές της ΟΑΠ έφυγαν για την Ιορδανία, το Ιράκ, την Τυνησία, τη Βόρειο και Νότιο Υεμένη. Ζήτησαν και τους συνόδευσαν Έλληνες αξιωματικοί.
Πριν επιβιβασθούν, οι φενταγίν έκαναν το σήμα της νίκης. (Αργότερα ο Ισάμ Σαρτάουϊ, ηγετικό στέλεχος της PLO, θα πει: “ακόμα μια τέτοια νίκη, και θα μας πνίξουν όλους στη θάλασσα”).
Συγχρόνως έφθασε στην Βηρυττό “πολυεθνική δύναμη”, πάντοτε σύμφωνα με το “Σχέδιο Χαμπίμπ” [12] . Μετείχαν, βέβαια, οι ΗΠΑ, με 1200 πεζοναύτες. Η Ιταλία και τη Γαλλία προσπάθησαν και πέτυχαν να λάβουν μέρος, για να τονίσουν την ιδιότητά τους ως μεγάλων μεσογειακών δυνάμεων. Έστειλε μια μικρή μονάδα και η Βρεταννία, ικανοποιώντας παράκληση του Αραφάτ, ο οποίος ήθελε και δική μας συμμετοχή. Δεν μας δέχθηκαν: εμάς μας έχουν για τα θελήματα.
Στις 30 Αυγούστου θα αναχωρήσει από το λιμάνι της Βηρυττού ο Γιασέρ Αραφάτ, με ελληνικό και αυτός εμπορικό πλοίο. Τον συνοδεύει ο Βασίλης Σαραντίτης, προσωπικός εκπρόσωπος του Έλληνα πρωθυπουργού και προορισμός είναι ο Πειραιάς. Πολεμικά σκάφη της Ελλάδας και της Γαλλίας, κυρίως δε η αμερικανική αεροπορία προστατεύουν τον αρχηγό των Παλαιστινίων.
Στην Ελλάδα τον υποδέχεται ο Αντρέας, μέσα σε παλαϊκό ενθουσιασμό. Μεγάλη δεξίωση δίδεται στη “Μεγάλη Βρεταννία”, όπου εμφανίζονται πρασινοφρουροί με μαντήλες στα κεφάλια τους.
Ας αναφέρουμε τη συνέχεια, με κάθε συντομία.
Αμέσως μετά την αποχώρηση του PLO από τη Βηρυττό, ο Ρήγκαν θα παρουσιάσει σχέδιο που αποκλείει τη δημιουργία παλαιστινιακού κράτους και καλεί το Ισραήλ να παγώσει τον επεικισμό των κατεχομένων. Ο Μπέγκιν αρνείται.
Από την Αθήνα ο Αραφάτ θα πάει στην Τύνιδα όπου θα μείνει πολλά χρόνια. Παρά τις δυνατότητες που προσφέρουν οι δημογραφικές προοπτικές και η Ιντιφάντα, θα ακολουθήσει τον κατήφορο του ενδοτισμού, τον οποίο διευκολύνει η δολοφονία δύο μεγάλων αγωνιστών: του Αμπού Τζιχάντ και του Αμπού Ιγιάντ. Το καλοκαίρι του 1982 θα οδηγήσει στις ολέθριες για τους Παλαιστίνιους συμφωνίες του Όσλο.
Στο Λίβανο θα εκλεγεί νέος Πρόεδρος, ο Μπεσίρ Τζεμαγιέλ. Δεν θα προλάβει να αναλάβει. Η δολοφονία του, από πράκτορες της Συρίας, του Ισραήλ ή των δύο, θα γίνει αφορμή να καταλάβουν οι Ισραηλινοί τη Δυτική Βηρυττό και, με την ανοχή τους, να σφαγούν, από οπαδούς του Μπεσίρ, οι Παλαιστίνιοι πρόσφυγες των καταυλισμών Σάμπρα και Σατίλα.
Αργότερα, κομάντος αυτοκτονίας θα εκτελέσουν ομαδικά τους Αμερικανούς πεζοναύτες της “πολυεθνικής”. Σήμερα ο Λίβανος τελεί υπό συριακή επικυριαρχία, με εξαίρεση την παραμεθόρια περιοχή στο νότο, που ελέγχει το Ισραήλ.
Η Ελλάδα, παρατρεχάμενος του ιμπεριαλισμού, δεν θα ωφεληθεί ουσιαστικά.
Στην αρχή, πολλοί θαυμάζουν τη στάση μας. (Θυμάμαι ένα ξένο να μου λέει πως για πρώτη φορά αναγνώρισε την Ελλάδα όπως την είχε στο μυαλό του). Γρήγορα όμως γίνεται αντιληπτή η αλήθεια.
Οι Αμερικανοί μας ευχαριστούν και αυτό είναι όλο. Το ίδιο συμβαίνει και με τους Παλαιστίνιους. Ο Παπανδρέου με στέλνει στην Τύνιδα, με ειδική αποστολή. Πρέπει να διαβιβάσω στον Αραφάτ έκκληση να βοηθήσει την ελληνική οικονομία. Φυσικά το διάβημα πέφτει στο κενό.
Εν τούτοις “το καλοκαίρι του ’82” θα γίνει κεντρικό στοιχείο της Πασοκικής μυθολογίας [13] και θα χρησιμοποιηθεί στην προσπάθεια να συγκαλυφθεί η καθολική ασυνέπεια: ΕΟΚ, ΝΑΤΟ, βάσεις, “διακοινοτικές” συνομιλίες στην Κύπρο, υφαλοκρηπίδα (1987), Νταβός, δώδεκα μίλια…
Ίσως υπάρχουν μέλη του “Κινήματος” τα οποία ειλικρινά πιστεύουν πως η πολιτική του στο Παλαιστινιακό ήταν ακριβώς εκείνη των διακηρύξεων.
Όσα εγώ θυμάμαι συμπληρώνονται από την ατμόσφαιρα μιας ζεστής νύχτας και των άδειων πια γραφείων του PLO, όπου μόνον ένα τηλέτυπο έχει απομείνει.
Χαμογελώντας ειρωνικά, μια κοπέλα στέλνει το τελευταίο επαναστατικό μήνυμα της Βηρυττού.
Σημειώσεις
[1] Βλ.Itagaki Yuzo et al., ed., The Israeli Invasion of Lebanon, 1982. Tokyo, Sanyusha Publishing Company, 1983.
Michael Jansen, The Battle of Beirut: Why Israel Invaded Lebanon. Boston, South End Press, 1983.
Jonathan Randal, The tragedy of Lebanon: Christian Warlords, Israeli Adventurers and American Bunglers. London, Chatto and Windus. The Hogarth Press, 1983.
[2] Επίσης, πολλοί Λιβανέζοι αστοί (Μαρωνίτες, αλλά και σουννίτες μουσουλμάνοι) ήθελαν να “απαλλαγούν” από την παρουσία των Παλαιστινίων, των αόπλων προσφύγων περιλαμβανομένων. Επιπλέον στόχοι της εισβολής ήσαν: α) να εκδιωχθούν οι Σύροι από ολόκληρο το Λίβανο, β) να τεθεί το νότιο τμήμα της χώρας υπό τον πλήρη έλεγχο του Τσαχάλ και γ) να αναλάβει την εξουσία στη Βηρυττό μια φιλοϊσραηλινή κυβέρνηση που να υπογράψει χωριστή ειρήνη με το εβραϊκό κράτος.
[3] Η Δυτική Βηρυττός ήταν, κυρίως, ο τομέας των μουσουλμάνων και των ελληνορθόδοξων Λιβανέζων, καθώς και των Παλαιστινίων. Στην Ανατολική Βηρυττό ζούσαν οι περισσότεροι Μαρωνίτες, που είχαν συμμαχήσει με το Ισραήλ.
[4] Jansen, op.cit. σελ. 13.
[5] Jansen, op.cit. σελ. 13.
[6] Τσαχάλ είναι ο στρατός του Ισραήλ.
[7] Ψευδώνυμο του Γιασσέρ Αραφάτ.
[8] Γι’ αυτό η ΜΙΤ και η Μοσσάντ θα συνεργαστούν εντατικά τότε στη Βηρυττό.
[9] Βλ., ιδίως, την απόφαση 181(ΙΙ) από 29 Νοεμβρίου 1947 της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ στο: United Nations Resolutions on Palestine and the Arab-Israeli Conflict 1947-1974, έκδοση του Ινστιτούτου Παλαιστινιακών Σπουδών, Βηρυττός, 1975, σελ. 4 επ.
[10] Βλ. ιδίως την απόφαση 242 από 22 Νοεμβρίου 1967 του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών, 0p.cit.,σελ.143. Το αγγλικό κείμενο της απόφασης αυτής τάσσεται υπέρ αποχώρησης του Ισραήλ “από εδάφη” που κατέλαβε κατά τον πόλεμο του έτους εκείνου ( “Withdrawal of Israel armed forces from territories occupied in the recent conflict”). Το γαλλικό όμως κείμενο λέει: ( “des territoires occupιs” ).
[11] Πρόκειται για τις “Λιβανικές Δυνάμεις” (Forces Libanaises) των Μαρωνιτών, που είχαν συμμαχήσει με το Ισραήλ. Αρχηγός τους ήταν ο Μπεσίρ Τζεμαγιέλ.
[12] Δεν χρειάζεται να επισημάνουμε πόσο πάγιες είναι οι μέθοδοι που χρησιμοποιούν οι ιμπεριαλιστές.
[13] Τόσο μάλλον που το Παλαιστινιακό ήταν κεντρικό σημείο της ιδεολογίας του ΠΑΣΟΚ, όπως επανειλλημένα είχε διακηρυχθεί:
(α) “Το Ισραήλ είναι η αιχμή της αμερικάνικης παρουσίας στο μεσανατολικό χώρο, η υποϊμπεριαλιστική δύναμη …”. “Το Παλαιστινιακό Κίνημα είναι η αιχμή του αντιιμπεριαλιστικού αγώνα στην περιοχή – και ίσως σε παγκόσμια κλίμακα”. (Το ΠΑΣΟΚ στο διεθνή χώρο, επιμέλεια Επιτροπής Διεθνών Σχέσεων του Κινήματος, Αθήνα, 1977. Εκδόσεις Αιχμή, σελ. 17 και 19).
(β) “Για μας, για την Ελλάδα, ο δρόμος προς την εθνική ανεξαρτησία συνδέεται άρρηκτα με την πάλη ενάντια στον ιμπεριαλισμό (…). Το ΠΑΣΟΚ θα υποστηρίξει για τούτο: τον αγώνα των Παλαιστινίων για επιστροφή στην πατρίδα τους σε μια ειρηνική Μέση Ανατολή, ελεύθερη από ξένες επεμβάσεις. Θα αναγνωρίσει την Οργάνωση για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης ως νόμιμο εκπρόσωπο του Παλαιστινιακού Λαού”. (Κατευθυντήριες Γραμμές Κυβερνητικής Πολιτικής του Πανελλήνιου Σοσιαλιστικού Κινήματος. Επιμέλεια έκδοσης: Επιτροπή Τύπου – Εκδόσεων του ΠΑΣΟΚ, Αθήνα 1977, σελ. 23. Βλ. και το “Συμβόλαιο με το Λαό”: Διακήρυξη Κυβερνητικής Πολιτικής, έκδοση ΚΕ.ΜΕ.ΔΙΑ., ΠΑΣΟΚ, Ιούλιος 1981, σελ. 36).
[Πράγματι, η πρώτη ενέργεια της κυβέρνησης Παπανδρέου, τον Οκτώβριο του 1981, ήταν να αναβαθμίσει το γραφείο του PLO στην Αθήνα].
(γ) “Υποστηρίζουμε σταθερά τον αγώνα των Παλαιστινίων για αυτοδιάθεση, για να αποκτήσουν δική τους πατρίδα και για να γυρίσουν όλοι οι πρόσφυγες στα σπίτια τους”. (Α. Παπανδρέου στο Οι Προγραμματικές δηλώσεις της Κυβέρνησης, έκδοση Γενικής Γραμματείας Τύπου και Πληροφοριών, Αθήνα 1981, σελ. 15).
