Οι σχεδιασμοί της Γερμανίας μπλοκάρονται στην ουκρανική σύγκρουση
Από τη Ρήξη φ. 99
Μία ημέρα πριν την έναρξη της συνδιάσκεψης της Ε.Ε. για την Ανατολική Συνεργασία, το σχέδιο επέκτασης του Βερολίνου απειλείται με αποτυχία. Μόνον δύο χώρες, η Γεωργία και η Μολδαβία, θα υπογράψουν συμφωνίες σύνδεσης, ενώ η Λευκορωσία και η Αρμενία προτίμησαν την Ευρασιατική Τελωνειακή Ένωση με τη Ρωσία. Ωστόσο, το μεγαλύτερο πλήγμα προέρχεται από την Ουκρανία, η οποία διέκοψε τις συνομιλίες για την υπογραφή του Συμφώνου Σύνδεσης με την ΕΕ. Η Γερμανία δεν άφησε πέτρα για πέτρα, στην προσπάθειά της να αποκόψει εντελώς την Ουκρανία από τη ρώσικη σφαίρα επιρροής και να την εντάξει στο ηγεμονικό σύστημα του Βερολίνου. Τα γερμανικά ΜΜΕ τώρα μιλούν για τη «μάχη για την Ουκρανία» και την εγκαθίδρυση ενός νέου «σιδηρούν παραπετάσματος» στην Ανατολή. Οι σύμβουλοι της γερμανικής κυβέρνησης είχαν, στην πραγματικότητα, σχεδιάσει να συνεχίσουν με την ενσωμάτωση της Ρωσίας σε μια ευρωπαϊκή ζώνη ελεύθερου εμπορίου, αφότου οι έξι χώρες θα είχαν ενταχθεί πλήρως στη γερμανική σφαίρα επιρροής. Και αυτό τίθεται τώρα υπό αμφισβήτηση.
Η πραγματική σπουδαιότητα της Ανατολικής Συνεργασίας, που το Βερολίνο σχεδίαζε να ιδρύσει αυτή την εβδομάδα στο Βίλνιους, μπορεί να γίνει αντιληπτή από ιστορικής σκοπιάς –αν κοιτάξουμε ποια ήταν η κατάσταση στην Ευρώπη πριν από είκοσι πέντε χρόνια. Ακόμα κι όταν η Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας είχε μια σχετική επιρροή στην Ανατολή, περιοριζόταν σε μεγάλο βαθμό από την Λαϊκή Δημοκρατία της Γερμανίας (ΛΔΓ). Συμπληρωματική, η επέκταση της βιομηχανίας της ΟΔΓ προς την Ανατολή είχε μπλοκαριστεί από την ύπαρξη της συμμαχίας των σοσιαλιστικών κρατών. Οι ανατροπές της περιόδου 1989-1991 άνοιξαν τις θύρες για την ΟΔΓ. Η προετοιμασία και η υλοποίηση της διεύρυνσης της ΕΕ προς ανατολάς όχι μόνον διευκόλυνε την ολοκληρωτική ενσωμάτωση αυτών των χωρών στο γερμανικό ηγεμονικό σύστημα, αλλά και συγχρόνισε τις οικονομίες και τους θεσμούς τους στα γερμανικά πρότυπα. Ο στόχος είναι τώρα να ενσωματωθούν οι εναπομείναντες πέντε χώρες της νοτιοανατολικής Ευρώπης που δεν είναι ενταγμένες στην Ε.Ε. Για να συνεχίσουν την προς Ανατολάς επέκταση, το Βερολίνο και η Βρυξέλλες εισήγαγαν την ιδέα μιας ένωσης άλλων έξι χωρών της Ανατολικής Ευρώπης και του Καυκάσου –την Ανατολική Συνεργασία. Αυτή η Ανατολική Συνεργασία αποτελεί επίσης μέρος της προσπάθειας των Γερμανών να εξαπλώσουν την επιρροή τους και να συντονίσουν τους θεσμούς αυτών των χωρών με τα ευρωγερμανικά πρότυπα («οικονομική σύγκλιση»).
Ένα νέο «σιδηρούν παραπέτασμα»
Αυτό το σχέδιο είναι καταδικασμένο να αποτύχει. Ακόμα και αν η συμφωνία σύνδεσης πρόκειται να υπογραφεί με τη Γεωργία και τη Μολδαβία στην επικείμενη συνδιάσκεψη του Βίλνιους, και ήδη έχουν ξεκινήσει διαπραγματεύσεις με το Αζερμπαϊτζάν. Η Αρμενία αποφάσισε να συμμετάσχει στην Ευρασιατική Τελωνειακή Ένωση, που ήδη περιλαμβάνει τη Λευκορωσία. Η Ευρασιατική Τελωνειακή Ένωση είναι μια συμμαχία που κυριαρχείται από τη Ρωσία και θεωρείται ανταγωνιστική από το Βερολίνο και τις Βρυξέλλες. Ωστόσο, πιο σημαντικό είναι το γεγονός ότι η Ουκρανία, η μεγαλύτερη και μακράν πιο σημαντική από τις έξι χώρες της Ανατολικής Συνεργασίας, έχει ματαιώσει τις διαπραγματεύσεις για την υπογραφή της συμφωνίας σύνδεσης. Η πλειοψηφία των ολιγαρχών της χώρας προτιμούν να παραμένουν μετέωροι μεταξύ Δύσης και Ανατολής, δίχως να παίρνουν το μέρος κανενός, ελπίζοντας ότι έτσι θα διατηρήσουν τη μέγιστη ελευθερία κινήσεων. Σύμφωνα με τις προειδοποιήσεις του Βερολίνου, η απόρριψη της συμφωνίας σύνδεσης της Ε.Ε. θα μπορούσε να οδηγήσει ακόμα και στην προσχώρηση της Ουκρανίας στις ρώσικες συμμαχίες. Και τα γερμανικά μέσα μιλούν ακόμα για ένα νέο «σιδηρούν παραπέτασμα» (1).
Ο αγώνας για την παροχή φυσικού αερίου
Κατά τα προηγούμενα χρόνια, η Γερμανία εργάστηκε σκληρά για να ενσωματώσει την Ουκρανία στο ηγεμονικό της σύστημα. Μια σφοδρή διαπάλη για την εξουσία έλαβε χώρα στο ενεργειακό πεδίο. Η Ουκρανία ήταν πάντοτε εξαρτώμενη από την ρώσικη παροχή φυσικού αερίου και αυτό, με τη σειρά του, διευκόλυνε τη Ρωσία ώστε να πιέζει εντονότερα το Κίεβο. Ωστόσο, η ραγδαία άνοδος στην παραγωγή αμερικανικού σχιστολιθικού αερίου, ανέλπιστα ανοίγει νέες προοπτικές για το Βερολίνο και τις Βρυξέλλες. Εδώ και λίγο καιρό, οι ΗΠΑ είναι σε θέση να ρίξουν μεγάλες ποσότητες σχιστολιθικού αερίου στην αγορά, και με ολοένα μεγαλύτερες ποσότητες φτηνού υγρού αερίου –για παράδειγμα από το Κατάρ– να είναι διαθέσιμες, το αέριο της παγκόσμιας αγοράς μπορεί τώρα να παραδοθεί στην Ουκρανία μέσω της Δυτικής Ευρώπης –από αγωγούς οι οποίοι μέχρι πρότινος παρείχαν στη Δυτική Ευρώπη ρώσικο αέριο μέσω της Ουκρανίας. Αυτό έχει καταστεί δυνατό από τη στιγμή που οι ρώσικες μεταφορές κατευθύνονται από τη Βαλτική μέσω του αγωγού Νορθ Στριμ. Από πέρυσι η Δύση, με τη συμμετοχή γερμανικών επιχειρήσεων, προμηθεύει την Ουκρανία με φυσικό αέριο –κυρίως μέσω των αγωγών της Πολωνίας και της Ουγγαρίας προς το παρόν (2). Τώρα, μια ακόμη συμφωνία πρόκειται να επικυρωθεί μεταξύ της Ουκρανίας και της Σλοβακίας, για την οποία θεωρείται ότι θα άρει για τα καλά την ουκρανική εξάρτηση από το ρώσικο αέριο. Η Μπρατισλάβα είχε αρνηθεί επανειλημμένως να πάρει μέρος στους ανταγωνισμούς μεταξύ της Μόσχας και του Βερολίνου, αλλά τώρα υποχωρεί, υπό την πίεση της ΕΕ. Η γερμανική πολυεθνική RWE Corp. πρόκειται να ξεκινήσει την παροχή φυσικού αερίου στην Ουκρανία μέσω των σλοβένικων αγωγών στα μέσα του 2014 (3).
«Η Μάχη για την Ουκρανία»
Εάν η Ουκρανία επιμείνει στην άρνησή της να υπογράψει τη συμφωνία σύνδεσης με την ΕΕ, αυτό θα αποτελέσει μια πολιτική ήττα για τις γερμανικές προσπάθειες. Το Βερολίνο, ασφαλώς, δεν το βάζει κάτω. Η γερμανική κυβέρνηση ανακοίνωσε ότι συνεχίζει να στηρίζει την αλλαγή πλεύσης του Κιέβου προς δυσμάς και δεν αποκλείει ότι η συμφωνία σύνδεσης θα υπογραφεί σε επόμενη φάση. Την προηγούμενη εβδομάδα, αναλυτές θεωρούσαν ήδη δεδομένο ότι δεν θα υπάρξει τελική συμφωνία στο Βίλνιους. Το κύριο ζήτημα είναι να μη χαθεί η επαφή στο Κίεβο, «ώστε το ουκρανικό εκκρεμές να μην στραφεί προς τα ανατολικά». Εάν αυτό επιτύχει, η υπογραφή της συμφωνίας σύνδεσης μπορεί να αναβληθεί για την άνοιξη του 2014 (4). Εν τω μεταξύ, οι στενοί σύμμαχοι του Βερολίνου στην Ουκρανία ξεκίνησαν διαδηλώσεις, ώστε να εξαναγκάσουν την κυβέρνηση να υπογράψει την συμφωνία σύνδεσης (5). Τα γερμανικά ΜΜΕ ήδη αναφέρονται σε μια «μάχη για την Ουκρανία» (6). Η πλάστιγγα του ανταγωνισμού μεταξύ του Βερολίνου, των Βρυξελλών, του Κιέβου και της Μόσχας, δεν έχει γείρει ακόμα αποφασιστικά.
Προς τον Ειρηνικό;
Πέρα από τη μάχη για την Ουκρανία, οι ιθύνοντες της γερμανικής εξωτερικής πολιτικής έχουν στρέψει το βλέμμα τους στην επόμενη μέρα της συνδιάσκεψης στο Βίλνιους. Ακόμα και εάν η συμφωνία σύνδεσης υπογραφεί, η ΕΕ θα εισέλθει σε δοκιμασία, σύμφωνα με μια έκθεση που δημοσίευσε το Γερμανικό Συμβούλιο Διεθνών Σχέσεων (DGAP). Θα πρέπει να εφαρμοστούν οι απαραίτητες μεταρρυθμίσεις στις χώρες της Ανατολικής Συνεργασίας, υπό την επίβλεψή της. Το DGAP προβλέπει ότι η εφαρμογή της συμφωνίας σύνδεσης συνεπάγεται «σκληρά και πολύ επώδυνα μέτρα κοινωνικής προσαρμογής». Έπειτα, θα μπορούσε, μακροπρόθεσμα να προσεγγιστεί και η Μόσχα, προκειμένου να ενταχθεί στο ευρωπαϊκό σύστημα μέσω μιας κοινής ζώνης ελεύθερου εμπορίου, για παράδειγμα (7). Αυτό θα δημιουργούσε την προοπτική μιας ανενόχλητης οικονομικής επέκτασης για τις γερμανικές επιχειρήσεις όχι μόνο μέχρι τα Ουράλια, αλλά μέχρι τον Ειρηνικό Ωκεανό. Ωστόσο, τα σχέδια αυτά έχουν υποστεί έναν ισχυρό κλονισμό. Μέσω της άρνησης της Ουκρανίας να υπογράψει την συμφωνία σύνδεσης της ΕΕ, η επέκταση του ηγεμονικού συστήματος του Βερολίνου έχει υποστεί για πρώτη φορά ένα σοβαρό πλήγμα.
Σημειώσεις
[1] Theo Sommer: Ein neuer Eiserner Vorhang? www.zeit.de 25.11.2013. See also Europas Werte
[2] Δες επίσης Kampf um die Pipelines και Battle for the Ukraine
[3] Ukraine durchbricht das russische Erdgasmonopol; Frankfurter Allgemeine Zeitung 20.11.2013
[4] Letzte Station Straßburg; Frankfurter Allgemeine Zeitung 16.11.2013
[5] see also Protestbündnis für Europa
[6] Die Schlacht um die Ukraine; Frankfurter Allgemeine Sonntagszeitung 24.11.2013
[7] Andrzej Olechowski, Adam D. Rotfeld, Rainder Steenblock, Rita Süssmuth, Karsten Voigt: Über Vilnius hinaus denken: Polen und Deutschland müssen die EU-Ostpolitik vorantreiben, DGAPstandpunkt No. 8, Νοέμβριος 2013.
πηγή: german-foreign-policy.com
