Του Πάτρικ Κόκμπερν*
Ο ιρακινός στρατός προγραμματίζει να επιτεθεί στην πόλη Φαλούτζα, 40 μίλια δυτικά της Βαγδάτης, η οποία κατελήφθη από μαχητές της Αλ Κάιντα, που αποτελούν κομμάτι μιας οργάνωσης-ομπρέλα του ισλαμικού κράτους του Ιράκ και του αλ-Ασάμ (ISIS). Έσκισαν τις εθνικές σημαίες του Ιράκ και σήκωσαν τη μαύρη σημαία της Αλ Κάιντα πάνω από τα κατειλημμένα αστυνομικά τμήματα, έβαλαν φωτιά σε στρατιωτικά οχήματα και αιχμαλώτισαν εβδομήντα πέντε στρατιώτες του Ιρακινού στρατού.
Ο έλεγχος της ιρακινής κυβέρνησης πάνω στην επαρχία Αμπάρ, που έχει μια τεράστια σουνίτικη πλειοψηφία και καλύπτει το μεγαλύτερο μέρος του δυτικού Ιράκ, βρίσκεται υπό αμφισβήτηση.
Η Αλ Κάιντα στο Ιράκ, που πριν τρία χρόνια εθεωρείτο ότι είχε ηττηθεί κατά κράτος, πραγματοποίησε μια θεαματική επαναφορά, μέσω του ISIS, αποσπώντας σημαντικά τμήματα της βόρειας και της ανατολικής Συρίας. Μεταδόθηκε ότι μερικοί από τους μαχητές που κρατούν το κέντρο της Φαλούντζας είναι Σύροι που πέρασαν κρυφά την συροϊρακινή μεθόριο. Οι πόλεμοι της Συρίας και του Ιράκ τείνουν να εξελιχθούν σε μια γενικευμένη σύγκρουση.
Η κατάρρευση της θέσης της κυβέρνησης ξεκίνησε τον προηγούμενο Δεκέμβριο, καθώς ο πρωθυπουργός Νούρι Αλ-Μαλίκι υποχώρησε στις πιέσεις σουνιτών διαδηλωτών στο Ανμπάρ, που διαδήλωναν επί ένα χρόνο ενάντια στις εξελισσόμενες διώξεις. Η κυβέρνηση ωθείται, υπό την πίεση των υποστηρικτών της, να αντιμετωπίσει άμεσα το σαρωτικό κύμα των βομβιστικών επιθέσεων που πραγματοποίησε το ανανεωμένο ISIS το 2013 και σκότωσε 8.000 πολίτες και 1.000 στρατιώτες και αστυνομικούς. Ακόμα δεκαπέντε άνθρωποι σκοτώθηκαν στη Βαγδάτη την περασμένη Κυριακή.
Ο Μαλίκι δίστασε να επιβάλει την πυγμή και την στρατιωτική ισχύ, μέσω μιας πιο σκληρής πολιτικής στο Ακμπάρ, και σε άλλες επαρχίες σουνιτικής πλειοψηφίας διατηρώντας το βλέμμα του στις επερχόμενες κοινοβουλευτικές εκλογές του Απριλίου, όπου ελπίζει να επικρατήσει για τρίτη φορά. Ωστόσο, τίποτε δεν έχει πάει καλά για τον Μαλίκι τις τρεις τελευταίες εβδομάδες. Στις 21 Δεκεμβρίου, σε μια ενέδρα του ISIS στο Ανμπάρ σκοτώθηκαν είκοσι τέσσερις ιρακινοί αξιωματικοί, ενώ ένταση επικράτησε μια βδομάδα μετά, όταν η κυβέρνηση συνέλαβε έναν ισχυρό σουνίτη βουλευτή, τον Αχμέτ Αλ Αλουανί, ο αδερφός του οποίου σκοτώθηκε σε συγκρούσεις με τις δυνάμεις ασφαλείας.
Στις 30 Δεκεμβρίου έκλεισε ένας καταυλισμός σουνιτών διαδηλωτών στο Ραμαντί, αλλά την επόμενη μέρα ο Μαλίκι, μπροστά στην κατακραυγή των σουνιτών ηγετών, πραγματοποίησε στροφή 180ο μοιρών και διέταξε την αποχώρηση του στρατού από τις πόλεις της Επαρχίας Αμπάρ, κυρίως το Ραμαντί και τη Φαλούτζα. Αυτές κατελήφθησαν από μαχητές του ISIS, το οποίο δεν μπόρεσε να διατηρήσει το Ραμαντί ενόψει μιας αντεπίθεσης από πολιτοφυλακές που υποστηρίζονται από την κυβέρνηση.
Ένα πρόβλημα της κυβέρνησης είναι ότι ο Μαλίκι έχει εμπλακεί σε έναν τριγωνικό αγώνα στον οποίο αντιμετωπίζει, πέρα από το ISIS, και κάποιους σουνίτες φυλάρχους που στήριξαν το κίνημα Σάουα (Αναγέννηση), το οποίο με τη σειρά του στράφηκε προς την Αλ Κάιντα με την υποστήριξη του αμερικανικού στρατού το 2006. Οι σουνίτες προύχοντες υποστήριξαν το κίνημα, παρ’ ότι οι σιίτες θεωρούν ότι απώτερός τους στόχος είναι να ανατρέψουν το πολιτικό καθεστώς της μετά Σαντάμ εποχής, που έδωσε τη διακυβέρνηση στην σιίτικη πλειοψηφία της χώρας, που είναι σε συμμαχία με τους Κούρδους.
Η ακαμψία της κυβέρνησης ώθησε ένα ειρηνικό κίνημα διαμαρτυρίας να εξελιχθεί σε ένοπλη αντίσταση, καθοδηγούμενη από την ιρακινή Αλ Κάιντα. Η τελευταία, βαριά κλονισμένη το 2010, πραγματοποίησε μια μεγάλη ανάκαμψη με μια σειρά αιματηρών βομβιστικών επιθέσεων, οι οποίες στόχευαν κυρίως σε σιίτες πολίτες. Η απάντηση στις διαδηλώσεις των σουνιτών και την ολική επαναφορά της Αλ Κάιντα συνίστατο σ’ ένα αυτοϋπονομευόμενο μείγμα αναλγησίας και υποχωρητικότητας.
Ο Μαλίκι υποσχέθηκε μεταρρυθμίσεις, αλλά τον Απρίλιο οι δυνάμεις του επέδραμαν σ’ έναν καταυλισμό διαδηλωτών νοτιοδυτικά του Κιρκούκ, σκοτώνοντας πενήντα τρία άτομα. Οι σουνίτες του Κιρκούκ, που θεωρούσαν μέχρι τότε τον Μαλίκι σύμμαχο εναντίον των Κούρδων, απαίτησαν την αποχώρηση του ιρακινού στρατού από τις περιοχές τους. Πολιτικά, η άνοδος του ISIS, που αποτελεί θανάσιμο εχθρό των σιιτών, τους οποίους θεωρεί αιρετικούς που τους αξίζει θάνατος, λειτουργεί προς το συμφέρον του Μαλίκι, γιατί παγιώνει την απήχησή του εντός της σιιτικής κοινότητας. Η απειλή της Αλ Κάιντα προκαλεί περισσότερη αμερικάνικη υποστήριξη, παροχή ελικοπτέρων, αντιαρματικών πυραύλων Χελφάιρ και συμβολή των μυστικών υπηρεσιών.
Η ιρακινή κυβέρνηση μπορεί να είναι παντελώς αντιδημοφιλής στις σουνίτικες περιοχές, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι η Αλ Κάιντα είναι αρεστή. Την τελευταία φορά που βρέθηκε στις δόξες της ήταν το 2006, αλλά έκτοτε η βία και η σκληρότητά της την κατέστησε αντιδημοφιλή μεταξύ των σουνιτών, ίσως περισσότερο απ’ όσο μεταξύ των Αμερικανών. Ο σεΐχης Αμπντούλ Μαλίκ αλ- Σααντί, ένας σημαντικός σουνίτης κληρικός στο Ιράκ, γνωστός στο παρελθόν για τη μετριοπάθειά του, τώρα υποστηρίζει ότι ο Μαλίκι δεν έχει φέρει στο Ιράκ τίποτε άλλο πέρα από τον πόλεμο, τη φτώχεια και το φατριαστικό μίσος. «Λαέ του Ακμπάρ, σεϊχηδες του Ακμπάρ, υπερασπιστείτε τον εαυτό σας και τον λαό σας!», διακηρύσσει.
*counterpunch.org, 03/01/2014
