1. Dominique Pasquier, Κουλτούρες τῶν Λυκειόπαιδων. Ἡ τυραννία τῆς πλειοψηφίας, μετάφραση Κατερίνα Νιγιάννη, ἐπιμέλεια Ἔφη Κορομηλᾶ, ἐκδ. Κατάρτι, Ἀθήνα 2007, σσ. 27-32. Ἡ μελέτη μας σέ πολλά σημεῖα της στηρίχθηκε στό ἐξαιρετικό αὐτό βιβλίο. Τό ἐν λόγῳ βιβλίο ἀναφέρεται στή γαλλική πραγματικότητα, ἡ ὁποία ὅμως, ὅπως νομίζουμε, δέν ἀπέχει πολύ τῆς ἑλληνικῆς.
2. Μάκη Παπαγεωργίου, Παιδί καί Ἰντερνέτ, ἐκδ. Ἐν πλῷ, Ἀθήνα 2010, σσ. 133-134.
3. Νίλ Πόστμαν, Τεχνοπώλιο, μετάφραση Κάτια Μεταξᾶ, ἐκδ. Καστανιώτη, Ἀθήνα 1999, σ. 23.
4. Dominique Pasquier, ἔνθ. ἀν., σ. 29.
5. Dominique Pasquier, ἔνθ. ἀν., σσ. 38-39.
6. Dominique Pasquier, ἔνθ. ἀν., σ. 27.
7. Dominique Pasquier, ἔνθ. ἀν., σ. 38.
8. Dominique Pasquier, ἔνθ. ἀν., σ. 53.
9. Dominique Pasquier, ἔνθ. ἀν., σ. 53.
10. Dominique Pasquier, ἔνθ. ἀν., σ. 66.
11. Dominique Pasquier, ἔνθ. ἀν., σ. 67.
12. Dominique Pasquier, ἔνθ. ἀν., σ. 85.
13. Dominique Pasquier, ἔνθ. ἀν., σ. 85.
14. Κορνηλίου Καστοριάδη, Ὁ θρυμματισμένος κόσμος, μετάφραση Ζήση Σαρίκα, Κώστα Σπαντιδάκη, Ὕψιλον/Βιβλία, Ἀθήνα 1992, σσ. 11 κ.ἑξ.
15. Dominique Pasquier, ἔνθ. ἀν., σ. 21.
16. Dominique Pasquier, ἔνθ. ἀν., σ. 68.
17. Ἀριστοτέλους, Πολιτικά 1339 b.
18. Ἀριστοτέλους, Πολιτικά 1339 b.
19. Βλέπε Δημήτρη Ἀγγελῆ, Αἰσθητική Βυζαντινή. Ἡ ἔννοια τοῦ κάλλους στόν Μέγα Βασίλειο, Ἐκδόσεις τῶν Φίλων, Ἀθήνα 2004, σ. 108.
20. Δημήτρη Μπαλτᾶ, «Ἀπό τήν κοινωνία τοῦ θεάματος στόν πολιτισμό τῆς εἰκόνας», στήν Εὐθύνη, τεῦχος 433, Ἀθήνα 2008, σσ. 42-43.
21. Δημήτρη Μπαλτᾶ, “Ἡ ἀνθρωπολογία τῆς μετανεωτερικότητας”, στήν Εὐθύνη, τεῦχος 439, Ἀθήνα 2008, σ. 328.
22. Dominique Pasquier, ἔνθ. ἀν., σσ. 179-180.
23. Dominique Pasquier, ἔνθ. ἀν., σ. 182.
24. Dominique Pasquier, ἔνθ. ἀν., σσ. 187-188.
25. Κωνσταντίνου Τσάτσου, “Γλώσσα καί ἔθνος”, στήν Εὐθύνη, τεῦχος 112, Ἀπρίλιος 1981, σ. 146.
26. Παράθεμα ἀπό Ἀντώνη Κουνάδη, “Γιά τήν γλωσσική μας παιδεία”, στήν Εὐθύνη, τεῦχος 429, Σεπτέμβριος 2007, σ. 427.
27. Ὁμήρου Ἰλιάδα, εἰσαγωγή-μετάφραση-σχόλια Ο. Κομνηνοῦ-Κακριδῆ, τόμος Α΄, ἐκδ. Ἰ. Ζαχαρόπουλος, Ἀθήνα χ.χ. σ. 209.
28. Ὁμήρου Ἰλιάδα, ἔνθ.ἀν., σ. 585.
29. Κ. Προκοπάκη, “Ἐπιδραση τῶν ἠλεκτρονικῶν μέσων μαζικῆς ἐπικοινωνίας καί ψυχαγωγίας στά παιδιά καί τούς ἐφήβους”, στά Νοσοκομειακά Χρονικά 20011;73 (1): σσ. 68-87.
30. Dominique Pasquier, ἔνθ. ἀν., σ. 163.
31. Βλ. τό ἀνωτέρω ἀναφερθέν βιβλίο τοῦ Μάκη Παπαγεωργίου, Παιδί καί Ἰντερνέτ.
32. Βλ. Μάκη Παπαγεωργίου, ἔνθ.ἀν., σσ. 141-151.
33. Μάκη Παπαγεωργίου, ἔνθ.ἀν., σ. 136.
34. Κορνηλίου Καστοριάδη, Παράθυρο στό χάος, μετάφραση Εὐγενία Τσελέντη, Ὕψιλον/Βιβλία, Ἀθήνα 2007, σ. 30.
35. Dominique Pasquier, ἔνθ. ἀν., σ. 178
36. Ἰωάννου Δαμασκηνοῦ, Λόγος Α΄, εἰς τό γενέσιον τῆς ὑπεραγίας Δεσποίνης ἡμῶν Θεοτόκου καί Ἀειπαρθένου Μαρίας, PG 96, 673 A.
37. Mill, J.S., “Inaugural”, St Andrew᾿s· ἀνατύπωση στον Cavenagh, ἐκδ. (1931). Παρατίθεται στό Simon Goldhill, Ποιός χρειάζευαι τούς Ἕλληνες; Ποιός χρειάζεται τά ἑλληνικά;, μετάφραση Γιῶργος Κουτσουνέλος, ἐκδ. Ἐνάλιος, Ἀθήνα 2003, σ. 3.
38. Χρήστου Γιανναρᾶ, “Ὁ ἑλληνικός δρόμος γιά τόν ἐξευρωπαϊσμό” στήν Καθημερινή τῆς 7ης Ἀπριλίου 2011, σ. 21
39. Dominique Pasquier, ἔνθ. ἀν., σ. 62.
40. Neil Postman, Διασκέδαση μέχρι θανάτου. ὁ Δημόσιος λόγος τήν ἐποχή τοῦ θεάματος, μετάφραση Ἑλένη Κανακίδου, Βούλα Παπαγιάννη, Ἀπό τόν Πολίτη τοῦ Ἔθνους στόν Πολίτη τοῦ Κόσμου, ἐκδ. Τυπωθήτω-Γιῶργος Δαρδανός, Ἀθήνα 2003, σ. 146. Φωτεινή Ρουγκούνη, Ἀφροδίτη Τζαμουράνη, ἐπιστημονική ἐπιμέλεια Πόπη Διαμαντάκου, ἐκδ. Κατάρτι, Ἀθήνα 2007, σσ. 9-10.
41. Neil Postman, ἔνθ. ἀν., σσ. 191-192.
42. Κώστας Ἀξελός, Πρός τήν πλανητική σκέψη, γ΄ ἀνατύπωση, ἐκδ. Ἐστίας, Ἀθήνα 1985, σ. 388.
43. Ἑλένη Κανακίδου, Βούλα Παπαγιάννη, Ἀπό τόν Πολίτη τοῦ Ἔθνους στόν Πολίτη τοῦ Κόσμου, ἐκδ. Τυπωθήτω-Γιῶργος Δαρδανός, Ἀθήνα 2003, σ. 146.
44. Βλ. τό ἄρθρο τοῦ Νήλ Πόστμαν, “Ἡ ἐξαφάνιση τῆς παιδικῆς ἡλικίας” στό συλλογικό τόμο Παιδική ἡλικία, ἐπιμέλεια Δήμητρα Μακρυνιώτη, ἐκδόσεις Νῆσος, Ἀθήνα 2001, σσ.131-147.
45. Κορνήλιος Καστοριάδης, Κρίστοφερ Λάς, “Ἀντιπαλεύοντας τήν ἰδιώτευση”, μετάφραση Νῖκος Μάλλιαρης, στό Μάγμα, τεῦχος 5, Δεκέμβριος 2009, σ. 77.
46. Κρίστοφερ Λάς, Ἡ κουλτούρα τοῦ ναρκισσισμοῦ, μετάφραση Βασίλης Τομανᾶς, ἐκδ. Νησίδες, Ἀθήνα χ.χ. σσ. 18-19.
47. Παράθεμα ἀπό τό Κρίστοφερ Λάς, Ἡ κουλτούρα τοῦ ναρκισσισμοῦ, ἔνθ.ἀν., σ. 72.
48. Μενέλαου Γκίβαλου, Ὁ “πολιτισμός” τῆς ἀγορᾶς, ἐφημερίδα Παρόν, 3 Ἰανουαρίου 2010.
49. Γιάγκο Φράνκο, “Ἡ ἄνοδος τῆς ἀσημαντότητας καί ἡ ψυχαναλυτική κλινική”, μετάφραση Δημήτης Μαρκόπουλος, στό Μάγμα, τεῦχος 5, Δεκέμβριος 2009, σσ. 69-70.
3 ΣΧΟΛΙΑ
Πολύ καλό κείμενο, με στοχευμένα και όχι γενικόλογα επιχειρήματα. Θα ήθελα να προσθέσω ότι σημαντικό ρόλο στη μη ανάγνωση βιβλίων από τους σημερινούς νέους δεν παίζουν μόνο ρόλο η τηλεόραση, το διαδίκτυο και τα βιντεοπαιχνίδια(τα τελευταία για παράδειγμα υπάρχουν στο μενού του παιδιού από τα τέλη της δεκαετίας του 1980). Θεωρώ ότι είναι και η θεώρηση του διαβάσματος από γονείς και παιδιά μόνο ως μέσο για επαγγελματική αποκατάσταση-δηλαδή λεφτά-.Αυτό από μόνο του οδηγεί στον καιάδα το εξωσχολικό διάβασμα όπως λογοτεχνικά,ιστορικά ή κοινωνικοπολιτικά βιβλία και δεν χρειάζεται κανένα internet κανένα call of duty ή super mario για να μείνει ο νέος (του πανεπιστημίου και μη) δίχως ιδέα για το τι παίζεται γύρω του. Πόσοι είναι οι φοιτητές που λένε -τι να το κάνω το ιστορικό βιβλίο- -τι σε νοιάζει και διαβάζεις αυτά τα αλαμπουρνέζικα αφού δεν είναι στην ειδικότητά σου?- και λοιπά τραγικά. Αν μάθουν τα παιδιά να διαβάζουν βιβλία από μικρά, πάντα θα διαβάζουν και δεν θα είναι όλη μέρα στον υπολογιστή,θα είναι όσο χρειάζεται..Δεν γίνεται και δεν πρέπει να εμποδιστεί η επαφή με τον υπολογιστή,απλά χρειάζεται μέτρο σε όλα και δυστυχώς το μέτρο έχει χαθεί εις βάρος του βιβλίου και για αυτό φταίνε πρώτα οι γονείς και μετά οι δάσκαλοι..Γιατί τα παιδιά ενώ υπάρχει υπολογιστής στο σπίτι παίρνουν και smartphone και tablet?Δεν τους φτάνει ο ένας υπολογιστής?χρειάζονται 10 πύλες πρόσβασης στο internet λες και είναι μάνατζερ πολυεθνικών?γιατί το κράτος πρόσφατα επιδότησε με έσπα την αγορά tablet και laptop και βούλιαξαν τα μαγαζιά απο φοιτητές και μαθητές για να ψωνίσουν ενώ είχαν ήδη οι πιο πολύ υπολογιστή?γιατί το κράτος δεν επιδότησε με εσπα την αγορά βιβλίων?γιατί στα βιβλιοπωλεία δε θα πάταγε κανείς!
Εξαιρετικό κείμενο.
Σε ότι αφορά τη μουσική επίδραση, ένα προχθεσινό συμβάν μπροστά στα μάτια μου και της μικρής κόρης μου, απλά επαναληπτικά δείχνει μια εκ των χειρότερων των επιδράσεων αυτών.
Νεαρός με μικρό τζιπάκι με προσπερνά, έχοντας δυνατά κονσερβοποιημένη μουσική ντίσκο. Δεν ήταν η ταχύτητα, αλλά ο χορός του οδηγού πάνω στο τιμόνι συνακολουθία της μουσικής, που οδήγησε σε απώλεια ελέγχου, τρελλή πορεία πάνω στις μπαριέρες, τουμπάρισμα και παρολίγο το θάνατο του νεαρού, ο οποίος λόγω των αθλητικών του και μόνο προσόντων, διασώθηκε τελικά με απλούς τραυματισμούς ολούθεν του σώματός του.
Αμέσως μετά τον τρομακτικό πάταγο, το μόνο που ακουγόταν σε απόσταση, ήταν η εξωφρενική κονσερβαρισμένη ντίσκο μουσική….
Υποδειγματικό κείμενο ως προς τις διαπιστώσεις και τις επισημάνσεις.
Θα ήταν ωφέλιμο να προστεθεί στη βιβλιογραφία και η αναφορά στο:
Natacha Polony, Τὰ χαμένα παιδιά μας, Μικρὴ μελέτη γιὰ τὸ χάσμα τῶν γενεῶν. Μετάφραση: Ξένια Σκούρα. Επιμέλεια: Δήμητρα Τουλάτου. Πρόλογος; Σταῦρος Ζουμπουλάκης. Ἐκδόσεις ΠΟΛΙΣ, Ἀθήνα 2006.
Aπόσπασμα από τη σελ. 50:
«Αυτό που φτιάξαμε είναι μια νεολαία χωρίς μνήμη, γεννημένη ἀπό το μηδέν. Εφηύραμε την πολιτισμικά αυθύπαρκτη γενιά. Υπάρχει μια λέξη που εκφράζει αυτό ακριβώς, αν δεν την πάρουμε με την υποτιμητική της σημασία αλλά με την καθαρά περιγραφική, η λέξη … Βάρβαρος είναι αυτός που δεν εντάσσεται – ούτε με την προσχώρηση ούτε με την αντίδρασή του- στον πολιτισμό, δηλαδή στη συνέχεια αυτού που δημιούργησαν όσοι προηγήθηκαν. Είναι ανιστορικός, εκτός γενιάς. Δεν αποτελεί καρπό της ύπαρξης των πατέρων του, είναι μετεωρίτης… Βρίσκεται στο hic et nunc, στο εδώ και τώρα, στο μονίμως επαναλαμβανόμενο παρόν, νομάδας τού χρόνου σε ένα άχρονο πεπρωμένο».