του Γεώργιου Μπαμπινιώτη
…Προκειμένου για την Ελληνική, είναι ανάγκη να θυμόμαστε ότι ελληνικά δεν είναι μόνον η δημοτική, την οποία μιλάμε και γράφουμε σήμερα ως επίσημη (από το 1976) γλώσσα. Ελληνικά είναι και η λόγια γλωσσική μας παράδοση (αρχαΐζουσα, καθαρεύουσα αυστηρή και απλή). Ελληνικά είναι και η γλώσσα που μιλούσαν και έγραφαν στο Βυζάντιο. Ελληνικά και η γλώσσα της αρχαιότητας. Ελληνικά και η γλώσσα των Ευαγγελίων και μεγάλο μέρος της γραπτής έκφρασης του χριστιανισμού. Αυτό σημαίνει ότι την Ελληνική υποχρεούμεθα να τη μελετάμε και στη διαχρονική της διάσταση.
Η διαχρονική προσέγγιση της Ελληνικής γλώσσας αποκαλύπτει δύο καίριες διαστάσεις της: α. την οικουμενικότητα της Ελληνικής, β. τον ενιαίο χαρακτήρα της. Η οικουμενικότητα της Ελληνικής οφείλεται στο υψηλό γόητρο που απέκτησε η Ελληνική διεθνώς μέσα από τα μεγάλα κείμενα της επιστήμης, της λογοτεχνίας και του εν γένει στοχασμού της αρχαιότητας. Οφείλεται επίσης στη λειτουργία της, επί Μ. Αλεξάνδρου, ως διεθνούς γλώσσας του πολιτισμού και του εμπορίου, στο κύρος της ως γλώσσας της βυζαντινής αυτοκρατορίας στον Μεσαίωνα, στην αίγλη της ως γλώσσας του πνεύματος στην Αναγέννηση, στην καθιέρωσή της ως γλώσσας της διεθνούς επιστημονικής ορολογίας και στην ισχύ που απέκτησε ως επίσημη γλώσσα της νέας θρησκείας, του χριστιανισμού.
Από τη διαχρονική μελέτη της Ελληνικής προκύπτει σαφώς και ο ενιαίος χαρακτήρας της Ελληνικής γλώσσας. Μιλώντας για ενιαία Ελληνική γλώσσα (προϊόν της διδασκαλίας της Σχολής του Γεωργίου Χατζιδάκι), εννοούμε ότι ο ίδιος λαός, οι Έλληνες, στον ίδιο γεωγραφικό χώρο, την Ελλάδα, μιλάει χωρίς διακοπή 40 αιώνες τώρα και επίσης γράφει με την ίδια γραφή (από τον 8ο π.Χ. αι.) και την ίδια ορθογραφία (από το 400 π.Χ.)- την ίδια γλώσσα, την Ελληνική. Αυτό δεν σημαίνει, φυσικά, ότι η γλώσσα των αρχαίων Ελλήνων είναι φωνητικά, γραμματικά, συντακτικά και λεξιλογικά ίδια και απαράλλακτη η γλώσσα που μιλάμε και γράφουμε σήμερα! Μεταβολές στην Ελληνική γλώσσα τους 40 αυτούς αιώνες έγιναν πολλές, όχι όμως τόσες και τέτοιες που να αλλοιώσουν τη δομική φυσιογνωμία και το λεξιλόγιο της Ελληνικής κατά τρόπο που να μην αναγνωρίζεται ότι πρόκειται για την ίδια γλώσσα. Ο δομικός σκελετός της Ελληνικής, τα κύρια χαρακτηριστικά της δομής της αρχαίας και της βυζαντινής εξακολουθούν να προσδιορίζουν και τη σύγχρονη Ελληνική, αφού οι αλλαγές που έγιναν αφορούν περισσότερο στη δήλωση των δομικών κατηγοριών (καταλήξεις, σχηματιστικά στοιχεία, φθόγγους, κ.τ.ό.) και λιγότερο στις ίδιες τις δομικές κατηγορίες (χρόνου, ποιού, ενεργείας, φωνής, εγκλίσεως, πτώσεως, αριθμού, γένους, κ.λπ.). Ειδικότερα στο λεξιλόγιο, παράλληλα προς την επιβίωση λέξεων, που αποτελεί φυσική μορφή της ιστορικής συνέχειας της Ελληνικής, υπήρξε και ευρείας κλίμακας αναβίωση αρχαίων και παλαιότερων λέξεων, οφειλόμενη στα “επιστροφικά κινήματα” του αττικισμού (αρχαίου και βυζαντινού), του καθαρισμού (κοραϊκού και μετακοραϊκού), της αρχαΐζουσας και της καθαρεύουσας (αυστηρής ή και απλής), γεγονός που εξασφάλισε στην Ελληνική ιδιαίτερη και πανθομολογούμενη διαχρονική ενότητα.
Γεώργιος Μπαμπινιώτης (Ιστορία της Ελληνικής Γλώσσας, ΕΛΙΑ, Αθήνα 1999, σελ 326-327)
