Συγγραφέας: F. Bourg
Το 1994, το Παγκόσμιο Κύπελο Ποδοσφαίρου έδωσε τη δυνατότητα σ’ ένα ανθρακούχο αναψυκτικό να διαφημίσει τη μάρκα του σε 32 δισεκατομμύρια τηλεθεατές (σε συσσωρευμένη τηλεθέαση). Η τηλεόραση, εικόνισμα στο κέντρο του σπιτικού, επιτείνει τις σχέσεις ανάμεσα στον κόσμο των σπόρ και στην σφαίρα του εμπορίου. Ο κυρίαρχος παραγωγισμός συνιστά, προοδευτικά, την κινητήρια δύναμη ανάπτυξης του αθλητισμού προς την κατεύθυνση των επιδόσεων και των προγραμματισμένων ρεκόρ. Ακόμα και αν χρειάζεται γι’αυτό οι αθλητές να κάνουν κατάχρηση διεγερτικών ουσιών, να καταστρέφουν την υγεία τους και, μερικές φορές, να χάνουν την ζωή τους.
Το 1896, τη χρονιά επανεγκαθίδρυσης των Ολυμπιακών Αγώνων (Ο.Α.), ο Pierre de Coubertin, ο εμπνευστής της ιδέας, εμφορούμενος από μια αριστοκρατική ηθική και έναν ενάρετο εστετισμό, διεκήρυττε: “Θα ανορθώσω και πάλι το σώμα και το χαρακτήρα μιας νεολαίας αδύναμης και εσωστρεφούς με μέσo τον αθλητισμό, με τους κινδύνους και τις υπερβολές του. Θα διευρύνω τα οράματα και το πνεύμα της φέρνοντάς την σε επαφή με τους μεγάλους αστρικούς, πλανητικούς και ιστορικούς ορίζοντες”.
Έναν αιώνα, περίπου, αργότερα, οι δώδεκα φίρμες-ανάδοχοι των Ο.Α. του 1992 εξηγούσαν διαφορετικά, μέσω των media, την οικονομική τους συμμετοχή: “Οι Ο.Α. έχουν μια ιστορία. Την Ιστορία των ανδρών και των γυναικών που εργάστηκαν συστηματικά για να προσφέρουν στον κόσμο την ευκαιρία να συναντηθεί ξανά γύρω από τις μεγάλες αθλητικές επιδόσεις, οι οποίες προκαλούν τόσο δυνατά αισθήματα όσο και συγκινήσεις αλησμόνητες. Σήμερα, οι διεθνείς κοινότητες ενώνονται και πάλι για ένα μοναδικό σκοπό: να δώσουν ζωή στο Θρύλο“.
Σ’ αυτές τις δύο ηλικίες του αθλητισμού, αντιστοιχούν δύο διαφορετικές οικονομικές τάξεις. Το πέρασμα από την μιά στην άλλη υπέταξε τον αθλητισμό στη λογική του παραγωγισμού (ανταπόδοση) και στο δικό της τρόπο αξιολόγησης (το χρήμα). Καθώς το φαινόμενο αυτό επιταχύνεται, το σχοινί τεντώνεται ανάμεσα στους νόμους της οικονομίας και τις ηθικές αρχές του αγωνίζεσθαι θέτοντας το ζήτημα και των στόχων του αθλητισμού και της διαφύλαξης της αξιοπιστίας του. Της επιβίωσής του, εν τέλει.
Μερικά πρόσφατα περιστατικά υπογραμμίζουν την επιτάχυνση και την όλο και μεγαλύτερη σοβαρότητα που παίρνει το φαινόμενο. Ο γιαπωνέζικος όμιλος επιχειρήσεων Nintendo πήρε τον έλεγχο των Mariners του Σηάτλ, μιας ομάδας μπέιζ-μπωλ. Η Mac Donald είναι η ανάδοχος του μαραθώνειου της Μόσχας. Το τελευταίο Παγκόσμιο Κύπελλο Ποδοσφαίρου χρηματοδοτήθηκε από μια δεκάδα πολυεθνικών επιχειρήσεων. Η Κίνα θέλει να πάρει τους Ο.Α. του 2004. Το Μαρόκο απελπίζεται που δεν μπορεί να οργανώσει το Μundial Ποδοσφαίρου για το 1998. Το Ιράν και η Ινδία, μετά από μιά δεκαπενταετία άρνησης, επέτρεψαν ξανά την εισαγωγή προϊόντων Κόκα-Κόλα, που είναι ένας από τους πρώτους χρηματοδότες του αθλητισμού.(1)
Τρεις κινήσεις με μακροπρόθεσμες επιπτώσεις συσσωρεύτηκαν ώστε να προκληθεί ο σημερινός μετασχηματισμός.
Με την παρακμή των ιδελογιών, ο αθλητισμός εμφανίστηκε σαν ένα είδος νέας θρησκείας, σαν τρόπος μοναδικός παγκόσμιας και εφικτής συνεννόησης. Στον αθλητισμό επενδύονται αισθήματα, ο ίδιος δημιουργεί σύμβολα και εκτρέφει μύθους. Ακόμα περισσότερο, ο αθλητισμός δίνει εξαιρετικό υλικό στη δραματουργία της μικρής οθόνης. Έτσι, για παράδειγμα, το Παγκόσμιο Κύπελλο Ποδοσφαίρου το παρακολούθησαν με την ίδια ζέση από τη Βηρυττό μέχρι το Μπουένος Άϋρες, από τη Σεούλ μέχρι το Αλγέρι, από τη Μόσχα μέχρι η Γιαουντέ.
Από μια άλλη πλευρά, η φθορά του ταιϋλοριανού μοντέλλου οργάνωσης εργασίας ανάγκασε την εργοδοσία να διορθώσει τις μεθόδους λειτουργίας της (πειθαρχία, ιεραρχία, επίβλεψη, έλεγχο, καταμερισμό καθηκόντων), την εικόνα του προφίλ της (αυταρχική, κυνική) καθώς και την εικόνα της επιχείρησης (τόπος εκμετάλλευσης και ανισότητας). Οι αθλητικές αξίες (αφοσίωση, αίσθημα ευθύνης, ατομική προσπάθεια, συλλογικό πνεύμα) αντικαθιστούν πλεονεκτικά την προηγούμενη στρατιωτική αντίληψη της κινητοποίησης της εργατικής δύναμης.
Επίσης το τέλος της ένδοξης τριαντακονταετίας ωθεί τις επιχειρήσεις στην αναζήτηση νέων αγορών. Η εμφάνιση του “ελεύθερου χρόνου” και η απογείωση του μύθου του σώματος δημιουργούν ανάγκες (εξοπλισμός, υλικά διαιτητικά προϊόντα, εξειδικευμένες εφημερίδες και περιοδικά), η ικανοποίηση των οποίων ευνοεί το στήσιμο μιας πραγματικής οικονομικής αλυσίδας με υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης, του 10 με 15% το χρόνο.
Η σύζευξη των τριών διαστάσεων της “κρίσης” -της πολιτιστικής, της κοινωνικής και της οικονομικής- μετατρέπει το αθλητικό πρότυπο σε κλειδί επιτυχίας για τις επιχειρήσεις που χτυπιούνται μεταξύ τους. Το άθλημα έγινε έτσι όπως και η επιχείρηση, κατά την διάρκεια της δεκαετίας του ’80, ένα σχήμα απεικόνισης της επίδοσης, μια μορφή σχέσεων που διαμορφώθηκαν και οικοδομήθηκαν με βάση την αποτελεσματικότητα.(2)
Στο εξής, η αξία του αθλητισμού δεν εκτιμάται παρά με το μοναδικό κριτήριο των ρεκόρ. Το ολυμπιακό ρητό “Citius, altius, fortius” (πιο γρήγορα, πιο ψηλά, πιο δυνατά) γίνεται το στήριγμα αυτού του τύπου της εξέλιξης. Ο πρώτος ολυμπιονίκης ελευθέρας κολύμβησης των 100 μέτρων στην Αθήνα του 1896, είχε πετύχει ένα χρόνο που δεν θα του επέτρεπε να είναι ούτε πρωταθλητής νέων Γαλλίας το 1995. Ο καλύτερος σπρίντερ των 100 μέτρων το 1896 θα είχε μείνει 10 μέτρα πίσω από τον Carl Lewis. Και ο Henri Degrauge, ο πρώτος κάτοχος του παγκόσμιου ρεκόρ ποδηλατικής ώρας το 1893, διέτρεξε 19.966 χιλ. λιγότερα από τον Tony Rominger, τον σημερινό κάτοχο του τίτλου. Αυτά τα βήματα εξηγούνται από τις τεχνικές εξελίξεις. Τα στάδια γέμισαν από ερευνητές και μηχανικούς. Το κέρδος ενός χιλιοστού ή ενός εκατοστού του δευτερολέπτου είναι μια πραγματική πρόκληση, τέτοια που κάνει τις μάζες να δονούνται.
Το ποδήλατο του Chris Board, που έσπασε του Ιούλιο του 1993, το μυθικό ρεκόρ ώρας των Jacques Anquetil (+6111μ.), Eddie Merckx (+2849μ.) και Francesco Moser (+1119μ.), χρειάστηκε δύο χιλιάδες ώρες για να τελειοποιηθεί. Δημιουργήθηκε σε μια πρώτη εκδοχή από την Lotus, κατασκευάστρια αυτοκινήτων φόρμουλας Ι, και η γαλλική εταιρία Corima, η κατά τα άλλα εμπνεύστρια του μαχητικού ελικοπτέρου Τίγρης, ολοκλήρωσε τα της κατασκεύης του: ειδικά τέστ αεροδυναμικής (τεστ που επιτρέπουν μέσα σε ειδικές συνθήκες τη μελέτη των κινήσεων ενός ρευστού γύρω από ένα υλικό που υπόκειται σε μεγάλες ταχύτητες) που καταγράφονταν σε υπολογιστή για να αποκτηθεί η καλύτερη γεωμετρία του προφίλ και ο μικρότερος συντελεστής τριβής με τον αέρα, ενιαίο σκελετό από άνθρακα Κέβλαρ, που χρησιμοποιείται στην αεροναυτική, ρόδες με 4 βραχίονες, ανάρτηση του πρόσθιου τροχού από μονό άξονα στη θέση του παραδοσιακού πηρουνιού, ελάφρυνση του βάρους του ποδηλάτου (7.1 kg) χάρη στο καινούργια υλικά, σχέση πολαπλασιασμού ανάμεσα στο δίσκο και στον οδοντωτό τροχό 8.70μ. κ.λπ. κ.λπ. Για τη σύγκριση, ο πρωταθλητής Henri Degrauge διέθετε ένα ποδήλατο που ζύγιζε 15kg και διήνυε σε κάθε πεταλιά 4.70μ.
Ξεκινώντας από τη μέτρηση του VO(2) max (του ανώτατου όγκου οξυγόνου), οι επιστήμονες μπορούν τώρα να προκαθορίσουν με αρκετή ακρίβεια την επίδοση που θα πραγματοποιήσει ο αθλητής. Το παράδειγμα του Francesco Moser δείχνει ανάγλυφα τον προγραμματισμό του επιτεύγματος. Το 1984, ο καθηγητής Conconi και η ιατρική του ομάδα του Πανεπιστημίου της Φερράρα, βοήθησαν τον Ιταλό ποδηλάτη κατά την προετοιμασία της προσπάθειας του να καταρρίψει το παγκόσμιο ρεκόρ ώρας. Για να επεξεργαστούν επαναστατικές μεθόδους προπόνησης, με στόχο να εξωθήσουν στο μακρύτερο δυνατό σημείο το κατώφλι του αναερόβιου μεταβολισμού, το κρίσιμο δηλαδή σημείο πέρα από το οποίο η καρδιά δεν είναι πιά σε θέση να στείλει παραπάνω οξυγόνο στους μυς, οδηγήθηκαν, μετά από μια σειρά τεστ, στην κατανάλωση οξυγόνου, στον καρδιακό ρυθμό, και στην καλύτερη θέση του αθλητή πάνω στο ποδήλατο. H ταχύτητα που αναπτύσσεται σ’ αυτό το στάδιο, προσδιορίζει την επίδοση που μπορεί να πετύχει θεωρητικά ο δρομέας. Βέβαιοι για το αποτέλεσμά τους, ο Francesco Moser και οι είκοσι συνεργάτες του (φυσιολόγοι, βιοχημικοί, βιομηχανικοί, πληροφορικοί) μπόρεσαν να φύγουν με κάθε νηφαλιότητα για το Μεξικό, τον τόπο του άθλου που είχε ήδη σχεδιαστεί με τις καμπύλες του υπολογιστή. Η ποδηλασία βγαίνει, άραγε, ενισχυμένη από αυτές τις προόδους που οφείλονται στην επιστημονική έρευνα; Με αυτά τα δεδομένα το ρεκόρ ανήκει στον άνθρωπο, στο ποδήλατο ή στον επιστήμονα;
Τί χώρος μένει για την περιπέτεια, για το απρόσμενο, για τον αυτοσχεδιασμό ή για την αβεβαιότητα που είχαν εμπλουτίσει τον θρύλο του αθλήματος;
Ντοπάρισμα και διαβολεμένοι ρυθμοί
Ωστόσο, ο κύριος κίνδυνος για τους αθλητές παραμένει η λήψη χημικών ουσιών. Υποταγμένος σε διαβολεμένους ρυθμούς και στις απαιτήσεις του ανταγωνισμού (στην υποχρέωση για αποτελέσματα που επιβάλλονται από τους οπαδούς τους, τους ιδιώτες ή δημόσιους χορηγούς και τα τηλεοπτικά κανάλια), οι αθλητές μπαίνουν σε ολοένα και μεγαλύτερο πειρασμό να καταφεύγουν σε αμφισβητήσιμα μέσα για να ξεπερνούν τα όρια τους. Πώς να εκπλαγεί κανείς γι’ αυτό; Οι εικόνες που κυριαρχούν στο τέλος αυτού του αιώνα είναι εκείνες που εξυμνούν την επιτυχία. Η επίδοση δημιουργεί δίκαιο. Αυτός ο νεο-ατομικισμός, αυτή η θέληση να ξεπεραστούν τα όρια του δυνατού, καθιερώνουν νέα αναγνωριστικά σημεία που σηματοδοτούν το φανταστικό: τον συναγωνισμό, τον ανταγωνισμό, την επιτυχία. Η χρήση διεγερτικών ουσιών βρίσκεται μέσα στο πλαίσιο της έμμονης ιδέας για το ξεπέρασμα του εαυτού.
“Περιττό να αρνείται κανείς ότι το ντοπάρισμα βελτιώνει την επίδοση”(3), αναγνώρισε ο Dr. Jean-Pierre de Mondenard. Με τα αναβολικά ο Ben Johnson, ο ολυμπιονίκης που κατέρριψε το ρεκόρ των 100μ., έριξε κατά 46 εκατοστά του δευτερολέπτου τον καλύτερο του χρόνο, ενώ κατά την ίδια περίοδο των επτά χρόνων, ο Carl Lewis δεν βελτιώθηκε παρά κατά 8 εκατοστά. “Ήταν τόσο ωραίο να τον βλέπεις να προοδεύει…” σχολίασε ο γιατρός του καναδού αθλητή.
Από τη μια πλευρά, ο αθλητής υφίστατο την υπολογίσιμη πίεση των εταιρειών (Nike, Diadora, Toshiba) που του κατέβαλαν ποσό αντίστοιχο με δεκάδες εκατομμύρια φράγκα σαν αντίτιμο των άθλων του. Υφίστατο επίσης την πίεση από τον Καναδά, που τον μετέτρεψε σε εθνικό ήρωα, γιατί του επέτρεψε να επιβεβαιώσει την ύπαρξή του στον διεθνή κατάλογο των μεγάλων αθλητικών χωρών του κόσμου, δίπλα στις Ηνωμένες Πολιτείες. Την πίεση της ομάδας των στελεχών του (του γιατρού, του μάνατζερ και του συμβούλου) και των τηλεθεατών, εφ’ όσον είναι, άραγε, έτοιμο το κοινό να ενδιαφερθεί για ένα ολυμπιακό φινάλε χωρίς ρεκόρ;
Από την άλλη πλευρά, ο Ben Johnson θα όφειλε να σεβαστεί ορισμένους κανόνες στον αγώνα για την επίδοση. Ο εμβληματικός φταίχτης μετατράπηκε σε εξιλαστήριο θύμα και εγκαταλείφθηκε από τους σπόνσορές του. Δηλώνει ότι βοηθήθηκε από τεράστιες ποσότητες απαγορευμένων ουσιών, καταπόσιμες ή ενέσιμες, και αναρωτιέται για τις νοσηρές τους επιπτώσεις στην υγεία του.
Πριν από τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο, ο (ποδηλατικός) γύρος της Γαλλίας ήταν ήδη απάνθρωπος: μια διαδρομή 4000 χλμ. με βαρειά ποδήλατα, χωρίς προετοιμασία και χωρίς ιατρικές φροντίδες. Τότε, όμως, που η μέση διάρκεια ζωής για τους άνδρες στην Γαλλία ήταν τα 46 χρόνια, οι νικητές του Γύρου (Garin, Mague, Leduc) πέθαναν ηλικιωμένοι (πάνω από τα 70 χρόνια). Σήμερα, το προσδόκιμο επιβίωσης ενός νικητή του Γύρου δεν ξεπερνά τα 60 χρόνια (Bobet, Riviere, Anquetil), είναι δηλαδή σημαντικά συντομότερο από τη μέση διάρκεια ζωής των Γάλλων (72 χρόνια περίπου). Το ποδήλατο, λένε, βελτιώνει την υγεία…(5)
Το ντοπάρισμα όχι μόνο διαστρέφει το αθλητικό αποτέλεσμα αλλά απομακρύνοντας το κατώφλι του πόνου και της κόπωσης αλλά κάνει να σιωπούν τα θεμελιώδη σήματα συναγερμού του οργανισμού και επιτρέπει την αύξηση της εντατικοποίησης των προπονήσεων. Τα τεχνητά μέσα βλάπτουν σοβαρά την υγεία βραχυπρόθεσμα (κατάγματα από την υπερβολική προσπάθεια, ρήξεις τενόντων) και μακροπρόθεσμα (καρκίνος, καρδιακά νοσήματα).
Ο αθλητής έρχεται αντιμέτωπος με μια δύσκολη επιλογή: να χρησιμοποιήσει κάποια φάρμακα που ευνοούν την βελτίωση των επιδόσεων του ή όχι, πράγμα που ισοδυναμεί με την αποδοχή μιας υποδεέστερης θέσης στις αναμετρήσεις εφ’όσον ξέρει πως η νίκη ή το ρεκόρ σήμερα παίζεται με μια απόκλιση του 1%. Έχει, λοιπόν, την τάση να ευνοήσει το βραχυπόθεσμο (μια σίγουρη επιτάχυνση της καρριέρας του) σε σχέση με το μακροπρόθεσμο (την αβέβαιη γι’ αυτόν νοσηρότητα των ουσιών που καταναλώνει). Η παραφορά με την οποία λειτουργεί το σύστημα του ανταγωνισμού δεν του αφήνει παρά ελάχιστα περιθώρια χειρισμού. Οι χώρες που… έρχονται αντιμέτωπες στον αγώνα δρόμου για τα μετάλλεια, κάνουν τον νικητή εθνικό ήρωα. Οι τηλεθεατές δονούνται στο ρυθμό κατάρριψης των ρεκόρ. Οι σπόνσορες υποστηρίζουν τους νικητές.
Πέρα από τις βλάβες της τοξικομανίας, το σπόρ του ανταγωνισμού είναι το ίδιο αντιπαραγωγικό στο επίπεδο της δημόσιας υγείας: 85% από τους αθλητές υψηλού επιπέδου πέφτουν θύματα κάθε χρόνο κάποιου τραυματισμού που επιβάλλει μια διακοπή τουλάχιστον πέντε ημερών, το 5% της νοσοκομειακή περίθαλψης και το 10% των ημερών διακοπής της εργασίας οφείλεται σε αθλητικά ατυχήματα στη Γαλλία. Το 1987 μια υπουργική επιτροπή μελέτησε τις επιπτώσεις του σπορ υψηλού επιπέδου στην υγεία. Αποτέλεσμα: δεν είναι καθόλου καλές. Η έκθεση δεν είδε ποτέ το φως της δημοσιότητας.
Οι κίνδυνοι του αμερικάνικου φουτ-μπωλ, ενός από τους τομείς στους οποίους η απαίτηση για παραγωγή αποτελεσμάτων είναι τρομερή, επιβεβαιώνουν αυτήν την εικόνα του ανθρώπου του συντετριμμένου από την υπερ-προπόνηση και από τους διαβολεμένους ρυθμούς των αγώνων (δύο τη βδομάδα). Σ’ αυτό το άθλημα, όπου η δύναμη (120 κιλά κατά μέσο όρο ανά παίκτη), η ταχύτητα, οι συγκρούσεις και οι τοποθετήσεις του σώματος είναι αποφασιστικής σημασίας για να κερδίσει κανείς τη μπάλα, οι εγκεφαλικές διασείσεις, οι ημιπληγίες και οι παραλύσεις πολλαπλασιάζονται και περιορίζουν τη διάρκεια ζωής των παικτών στα 57 χρόνια, δεκαπέντε, δηλαδή χρόνια λιγότερο από τους συμπατριώτες τους.
Κατά τον ίδιο τρόπο, πώς να δεχτεί κανείς το τίμημα που πληρώθηκε στο βωμό της επίδοσης της αναγόμενης σε ύστατο σκοπό, όπως το μαρτυρεί η ιστορία της Mingxia Fu; Αυτή η Κινέζα αθλήτρια, η νεαρότερη κάτοχος χρυσού μεταλλείου των αγώνων της Βαρκελώνης (δεκατριών χρόνων και έντεκα μηνών), τοποθετήθηκε σ’ ένα προπονητικό κέντρο καταδύσεων από τα οκτώ της χρόνια. Από τότε, δεν βλέπει τους γονείς της παρά μόνο δύο φορές το χρόνο, στις διακοπές, και ακολουθεί ένα εντατικό πρόγραμμα προετοιμασίας. Υπάρχει εδώ σεβασμός για τη χάρτα των Ο.Α. σύμφωνα με την οποία ” ο ολυμπισμός είναι μια φιλοσοφία της ζωής που εξάρει και συνδυάζει σ’ ένα ισορροπημένο σύνολο τις ιδιότητες του σώματος, της θέλησης και του πνεύματος”;
Πώς να εμποδίσει, όμως, κανείς τους αθλητές από το να θέλουν να ξεπερνούν αδιάκοπα τις δυνατότητες τους, όταν οι επιταγές του θεάματος για το οποία ζουν απαιτούν μια διαρκή πρόοδο του ρεκόρ; Μπορεί το άθλημα να ζήσει χωρίς την ιδέα της προόδου της τεχνικής και των επιδόσεων, των εργαλείων και των μεθόδων; Θα ήταν σαν να διακινδύνευε να αφήσουν να του ξεφύγουν οι οπαδοί, τα κανάλια της τηλεόρασης, οι ιδιώτες ή δημόσιοι χορηγοί και οι αθλητές. Γιατί το καθένα καραδοκεί για τον άθλο που έρχεται πριν γευτεί το θρύλο που πλέκεται γύρω από τη μαγική στιγμή. “Πιστεύω πολύ στην παραδειγματική αξία του πρωταθλητή”, επαναλαμβάνει ακούραστα ο Juan Antonio Samaranch, ο πρόεδρος της Διεθνούς Επιτροπής Ολυμπιακών Αγώνων.
Περισσότερο από κάθε άλλη περίοδο, αυτό τα δέκα τελευταία χρόνια επρόκειτο να μας προσφέρουν αιτίες για απαισιοδοξία: την τρέλα της χημικής περιπέτειας, τα παράδοξα της τεχνολογίας, ικανής να εξωθήσει ταυτόχρονα τα όρια του κατορθωτού και να του αφαιρέσει την ανθρώπινη διάστασή του, και της συλλογικής προσκόλλησης στην τεχνική τελειότητα της επίδοσης. Το να αρνηθούμε τη θλιβερή δικαιολογία της μοίρας του αθλητή που έχει τσακίσει από το τίμημα που έχει καταβάλει είναι σαν να δικαιώνουμε ένα σπορ χωρίς συναγωνισμό; Ή σα να απορρίπτουμε αυτήν την ανθρώπινη περιπέτεια; Είναι σαν να εξάρουμε το αφελές όραμα του καθαρού αθλήματος; Ή σα να αρνούμαστε το άθλημα αυτό καθ’ εαυτό;
Aπο κει και πέρα, δεν θα άρμοζε το να υποβάλλουμε το αθλητικό γεγονός σε μια κριτική διαδικασία των αρχών του, των αξιών του και των σκοπών του; Η οικονομική λογική της αγοράς είναι μια μέθοδος και τίποτε άλλο. Και όμως η οικονομική λειτουργία του αθλήματος τείνει να γίνει ο υπέρτατος σκοπός. Αυτή η αντιστροφή των μέσων και των σκοπών συνιστά την πρώτη πηγή εκφυλισμού.
Μια δεύτερη απειλή έγκειται στην ανάπτυξη ενός οικονομικο-αθλητικού συμπλέγματος (ένα δίκτυο άμεσων ή έμμεσων σχέσεων ανάμεσα στις επιχειρήσεις, στα ΜΜΕ και στους αθλητικούς οργανισμούς) που ξεφεύγει όλο και περισσότερο από τον έλεγχο της επίσημης εξουσίας. Ο ρόλος της Διεθνούς Επιτροπής Ολυμπιακών Αγώνων και των διεθνών ομοσπονδιών ως παγκόσμιων ρυθμιστικών οργάνων, υποχωρεί σε όφελος μιας μικρής ομάδας επιχειρήσεων που παρέχουν τον εξοπλισμό (Adidas, Nike, Reebock), εμπορευματοποιούν (International Management Group, International Sport and Leisure, Proserv), χρηματοδοτούν (Coca-Cola, Philips, Mars) ή μεταδίδουν το άθλημα (τα αμερικάνικα κανάλια ABS, CBS, NBC, κυρίως).
Αποσυνδεδεμένος από τις θεμελειακές του αξίες, που τον έκαναν μια εναλλακτική πρόταση απέναντι στα κακά της εποχής, ο αθλητισμός αυτοπαγιδεύτηκε στη λογική της business και του δόλου, ενώ έπρεπε να δώσει ο ίδιος το νόημα για την ύπαρξή του. Η ηθική αξία των ορίων που πρέπει να χαραχθούν θα αρκέσει για να ξεπεραστεί ο παραγωγισμός;
1.Βλέπε Wladimir Andreff, Jean Francois Nys, Economie du sport PUF, 1994 και J. F Bourg Ethique sportive et orde economique, Universalia 1994, Aπρίλιος 1994
- Sylvere Piquet, «L’ entreprise communicate et les valeurs sportives», Revuee francaise de marketing, No 138, 1992
- L’ Equipe Magazine, 14 Aυγούστου 1989
- L’ Equipe, 21 Mαρτίου 1989
- Jean-Pierre de Mondenard, «Drogues, Dopages», Quel Corps? Ed. Chiron 1987
