Ι. Αλούς
Το Παλαιστινιακό, στην πραγματικότητα, αντιπροσωπεύει το σημείο σύγκλισης των αντιθέσεων πολλών από τα προβλήματα του αραβικού κόσμου σήμερα. Επομένως, η κατανόηση του Παλαιστινιακού θα μας βοηθήσει να κατανοήσουμε πολλά από τα προβλήματα στον αραβικό κόσμο και ένα μεγάλο μέρος των συγκρούσεων που εξελίσσονται στα πλαίσιά του.
Ουσιαστικά, η Παλαιστίνη είναι κατά το 1/3 έρημος. Είναι πολύ φτωχή σε ορυκτό πλούτο και δεν έχει καθόλου πετρέλαιο. Η καλλιεργήσιμη γη της είναι πολύ λίγη σε σύγκριση με αυτήν, για παράδειγμα, της Αιγύπτου, της Συρίας, του Ιράκ ή του Σουδάν. Η έκταση της Παλαιστίνης είναι μόνον 27.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα. Το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού της ήταν βασικά ένα σύνολο φτωχών αγροτών όταν το κράτος του Ισραήλ ανακηρύχτηκε, στις 15 Μαΐου του 1948. Επομένως μπορούμε με ασφάλεια να πούμε ότι αυτοί οι φτωχοί αγρότες δεν αποτελούσαν σε καμία περίπτωση απειλή για τα σιωνιστικά ή τα ιμπεριαλιστικά σχέδια στον αραβικό κόσμο. Και μπορούμε με βεβαιότητα να πούμε ότι δεν υπάρχουν πλούτη στην Παλαιστίνη που να δικαιολογούν όλες τις προσπάθειες που καταβάλλονται για να τεθεί υπό κατοχή και να ελεγχθεί. Έτσι μπαίνει το λογικό ερώτημα: Γιατί τέθηκε υπό κατοχή η Παλαιστίνη; Και γιατί πετάχτηκαν οι Παλαιστίνιοι από τη χώρα τους, και μάλιστα εκατοντάδες χιλιάδες από αυτούς εκδιώχθηκαν με τη βία;
Από τη στιγμή που θα έχουμε μια απάντηση σε αυτή την ερώτηση, θα έχουμε ένα μοντέλο που θα μας βοηθήσει να καταλάβουμε πολλές από τις συγκρούσεις που λαμβάνουν χώρα στον αραβικό κόσμο σήμερα.
Είναι σημαντικό σε αυτό το σημείο να πάμε λίγο πίσω στη σύγχρονη ιστορία, ή ίσως την ιστορία του 19ου και του 18ου αιώνα. Όταν ο Ναπολέων ήρθε να καταλάβει την Αίγυπτο, κάλεσε τον εβραϊκό λαό να τον ακολουθήσει στην Παλαιστίνη. Είχε αρχίσει να γίνεται φανερό ότι ο έλεγχος του αραβικού κόσμου προϋπέθετε τον έλεγχο της στρατηγικής τοποθεσίας της Παλαιστίνης. Όταν ο Μοχάμεντ Άλι, Πασάς της Αιγύπτου, κατέλαβε τη Συρία και την περιοχή όπου σήμερα βρίσκεται η Σαουδική Αραβία, οι ευρωπαϊκές δυνάμεις τον νίκησαν και επανέφεραν την Αίγυπτο κάτω από τον έλεγχο της Οθωμανικής αυτοκρατορίας. Τότε οι Βρετανοί αποφάσισαν να δημιουργήσουν ένα εβραϊκό κράτος στην Παλαιστίνη. Ο σκοπός αυτού του κράτους ήταν να εμποδίσει οποιοδήποτε κράτος στον αραβικό κόσμο να επεκταθεί από την Αίγυπτο στη Συρία, το Ιράκ και τη Σαουδική Αραβία, και να εμποδίσει οποιαδήποτε ομάδα να επεκταθεί από το ανατολικό τμήμα του αραβικού κόσμου στη Βόρεια Αφρική. Υπάρχουν ιστορικά ντοκουμέντα που δείχνουν καθαρά πως οι Βρετανοί θεωρούσαν ότι η εγκαθίδρυση ενός εβραϊκού κράτους στην Παλαιστίνη θα εμπόδιζε την εμφάνιση ενός τέτοιου ισχυρού κράτους στον αραβικό κόσμο. Η σημασία της Παλαιστίνης επομένως έγκειται στη στρατηγική της θέση μεταξύ της ασιατικής και της αφρικανικής πτέρυγας του αραβικού κόσμου.
Αμέσως μετά την ήττα του Μοχάμεντ Άλι Πασά, οι Βρετανοί αποφάσισαν να πάρουν υπό την προστασία τους όσους Εβραίους ζούσαν στην Παλαιστίνη. Αυτό συνέβη το 1840. Γιατί να θέλουν οι Βρετανοί να το κάνουν αυτό; Υπάρχουν δύο λόγοι. Ο πρώτος έχει να κάνει με το γεγονός ότι οι Βρετανοί είχαν πολλές αποικίες σε όλον τον κόσμο. Η καπιταλιστική τάξη στην Αγγλία ήθελε να καταστήσει ασφαλείς τις οδούς προς τις αποικίες της, ειδικά στην Ινδία, και ο αραβικός κόσμος τύχαινε να αποτελεί τον κόμβο των χερσαίων επικοινωνιών και μεταφορών. Ο δεύτερος λόγος έχει να κάνει με τον διεθνή ανταγωνισμό. Ήταν ζωτικής σημασίας για τη βρετανική άρχουσα τάξη να εξασφαλίσει ότι δεν θα πέσει αυτή η στρατηγικής σημασίας περιοχή υπό τον έλεγχο εχθρικής δύναμης που θα έθετε σε κίνδυνο τον δρόμο προς τις αποικίες της και θα απειλούσε την παγκόσμια κυριαρχία της. Αφού ανοίχτηκε η διώρυγα του Σουέζ το 1869, η θέση της Παλαιστίνης έγινε ακόμη σημαντικότερη. Τώρα πέρα από τις χερσαίες μεταφορές, η Παλαιστίνη έλεγχε μία ζωτική αρτηρία που θα ένωνε την Ευρώπη με την Άπω Ανατολή.
Στις αρχές του 20ού αιώνα, ανακαλύφθηκε πετρέλαιο σε πολλά μέρη του αραβικού κόσμου. Στις δεκαετίες του ’20 και του ’30, αμερικανικές και βρετανικές εταιρείες άρχισαν να σκάβουν για να βρουν πετρέλαιο σε πολλά μέρη του Αραβικού Κόλπου και της Αραβικής Χερσονήσου. Εκείνη την εποχή, η οικονομική ανάπτυξη στη Δυτική Ευρώπη και τη Βόρεια Αμερική αντικαθιστούσε το κάρβουνο με το πετρέλαιο σαν πηγή ενέργειας. Έτσι το πετρέλαιο έγινε ένα αγαθό στρατηγικής σημασίας, οικονομικά και πολιτικά. Ήταν περισσότερο παρά ποτέ απαραίτητος ο έλεγχος της Παλαιστίνης ώστε να ελεγχθούν οι πόροι του αραβικού κόσμου, περιλαμβανομένου του πετρελαίου του.
Δύο πράγματα συνέβησαν στο πρώτο μισό, ή στο πρώτο τέταρτο του 20ού αιώνα, και αυτά τα δύο πράγματα πρέπει να τα δούμε μαζί: Το πρώτο ήταν η Διακήρυξη Μπάλφουρ, η οποία έδινε την Παλαιστίνη στους Εβραίους στις 2 του Νοέμβρη του 1917 –φυσικά η Παλαιστίνη ήταν υπό βρετανική κυριαρχία– και το δεύτερο ήταν η συμφωνία Σάικς-Πικό μεταξύ των Βρετανών και των Γάλλων, που διαιρούσε σε μικρά κομμάτια τον αραβικό κόσμο, ειδικά την περιοχή που περιβάλλει την Παλαιστίνη από την πλευρά της Ασίας.
Αυτοί οι δύο στόχοι, η διαίρεση του αραβικού κόσμου και η κατοχή της Παλαιστίνης, είναι τα δύο σκέλη στα οποία στέκονται τα ιμπεριαλιστικά συμφέροντα στον αραβικό κόσμο. Έχουμε κατοχή, από τη μια πλευρά, και καταστροφή της εθνικής κυριαρχίας και της ενότητας από την άλλη. Σε αυτά τα κρατίδια, τοποθετήθηκαν στην εξουσία προνομιούχα στρώματα τα οποία εξυπηρετούν τα συμφέροντα των ιμπεριαλιστικών τάξεων στη Δύση. Με άλλα λόγια, οι Παλαιστίνιοι δεν απετέλεσαν άμεσο στόχο σε αυτή τη διαδικασία, τα δεινά τους υπήρξαν υποπροϊόν της υλοποίησης των ιμπεριαλιστικών σχεδίων στον αραβικό κόσμο. Αυτό που μας προσφέρει αυτή η ιστορική αναδρομή είναι ένας τρόπος να εξετάζουμε τα πράγματα που συμβαίνουν σήμερα στον αραβικό κόσμο και στην καρδιά του, την Παλαιστίνη. Με άλλα λόγια, αυτό που συμβαίνει σήμερα δεν είναι μια σύγκρουση μεταξύ σιωνιστών και Παλαιστινίων, αυτό που συμβαίνει είναι στην πραγματικότητα ένας αγώνας ενάντια στον ιμπεριαλισμό και τον σιωνισμό από τον αραβικό λαό.
Εδώ είναι σημαντικό να πούμε μια-δυο κουβέντες για το σιωνιστικό εγχείρημα αυτό καθεαυτό. Σιωνισμός σημαίνει δημιουργία μιας πατρίδας για τους Εβραίους στην Παλαιστίνη. Όλοι αυτοί που υποστηρίζουν αυτό το εγχείρημα και εργάζονται για αυτό δεν ξεκινάνε αναγκαστικά από τα ίδια ιμπεριαλιστικά κίνητρα. Ενδέχεται ακόμη και να έχουν, ή να πιστεύουν ότι έχουν, θρησκευτικά ή άλλα κίνητρα. Ανεξάρτητα όμως από τις προθέσεις τους, δεν παύουν να γίνονται εργαλεία στα χέρια του βρετανικού και του αμερικανικού ιμπεριαλισμού.
Δεν πιστεύω στον λεγόμενο “πόλεμο των πολιτισμών”. Πιστεύω ότι ο ιμπεριαλισμός λειτουργεί με βάση οικονομικά και πολιτικά συμφέροντα σε ένα στρατηγικό, παγκόσμιο επίπεδο. Αυτό όμως δεν εμποδίζει τον ιμπεριαλισμό να χρησιμοποιεί τη θρησκεία όταν του είναι απαραίτητη για να επιτύχει αυτά τα συμφέροντα. Και είναι έτσι που το σιωνιστικό εγχείρημα κατέληξε να εξυπηρετεί το ιμπεριαλιστικό εγχείρημα. Υπάρχουν και άλλα παραδείγματα όπου ο ιμπεριαλισμός χρησιμοποιεί τη θρησκεία για να επιτύχει τους στόχους του. Για παράδειγμα, η χρήση του Ισλάμ στο Αφγανιστάν τη δεκαετία του ’80, η χρήση του Ισλάμ στα Βαλκάνια τη δεκαετία του ’90, και επίσης η χρήση του Χριστιανισμού για την εξυπηρέτηση των ίδιων συμφερόντων όπου αυτό ήταν απαραίτητο. Είναι σημαντικό να ειπωθεί αυτό για να ξεκαθαριστεί ότι αυτό που συμβαίνει στην Παλαιστίνη σήμερα δεν αποτελεί πόλεμο πολιτισμών. Ας θυμηθούμε ότι η κουλτούρα την οποία η Διεθνής Τράπεζα, το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και η Παγκόσμια Οργάνωση Εμπορίου προσπαθούν να επιβάλουν δεν είναι μια προτεσταντική χριστιανική κουλτούρα, αλλά μια κουλτούρα που εξυπηρετεί καλύτερα τα συμφέροντα των κυρίαρχων τάξεων στις ιμπεριαλιστικές χώρες, στη μητρόπολη. Και είναι το ίδιο είδος κουλτούρας που θα έχει αρνητικά αποτελέσματα στην Ελλάδα, όσο έχει και στον αραβικό κόσμο.
Αυτό που συμβαίνει σήμερα στον αραβικό κόσμο είναι μια προσπάθεια εκσυγχρονισμού της συμφωνίας Σάικς-Πικό που διαμέλισε τον αραβικό κόσμο. Υπάρχει ένα νέο σχέδιο, ο λεγόμενος “μεσανατολισμός”, και αυτό το νέο σχέδιο στηρίζεται στην ανανέωση και τον εκσυγχρονισμό των δύο σκελών του ιμπεριαλισμού στον αραβικό κόσμο.
[Σύμφωνα με αυτό το σχέδιο] από τη μια, τα υπάρχοντα αραβικά κράτη θα πρέπει να κατατεμαχιστούν περαιτέρω σε μικρότερα κρατίδια.
Από την άλλη μεριά, η σιωνιστική κατοχή της Παλαιστίνης θα αλλάξει μορφή. Τώρα ο στόχος δεν είναι μόνον ο έλεγχος της γης στην Παλαιστίνη, αλλά η οικοδόμηση μιας μεσανατολικής αυτοκρατορίας της οποίας το κέντρο θα είναι το Ισραήλ. Αντί για άμεση κατοχή της γης, θα έχουμε οικονομική, πολιτική και πολιτιστική κατοχή μιας σιωνιστικοποιημένης Μέσης Ανατολής.
Αυτή η νέα κατάσταση έχει δημιουργήσει νέες αντιθέσεις στον αραβικό κόσμο. Πολλά από τα αραβικά καθεστώτα, που έως τώρα υπηρετούσαν ιμπεριαλιστικά συμφέροντα, ανακάλυψαν στα μέσα της δεκαετίας του ’90 ότι υπάρχει σχέδιο για τον διαμελισμό τους και τον περιορισμό της περιφερειακής τους ισχύος. Αναφέρομαι ειδικότερα στα τρία Αραβικά κράτη, τη Συρία, τη Σαουδική Αραβία και την Αίγυπτο. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο αυτά τα τρία κράτη σήμερα προσπαθούν να σταματήσουν το ισραηλινό σχέδιο για τη μετατροπή του Αραφάτ σε έναν ακόμα υπηρέτη της Μοσάντ. Να ξεκαθαρίσω εδώ ότι δεν λεω ότι τα κράτη αυτά ακολουθούν επαναστατική γραμμή –δεν λεω τέτοιο πράγμα– αλλά, έχοντας βρεθεί στο στόχαστρο, ασκούν μια αντι-πίεση στον Αραφάτ να μη δεχτεί τους όρους της Αμερικής και του Ισραήλ. Έτσι η μάχη σήμερα είναι η μάχη για τον εκσυγχρονισμό της συμφωνίας Σάικς-Πικό.
Και σε αυτή την εικόνα της σύγκρουσης, ένα πράγμα παραμένει σαφές: αυτή η σύγκρουση θα συνεχιστεί. Επειδή ο ιμπεριαλισμός και ο σιωνισμός έχουν αποφασίσει ότι θέλουν να ελέγχουν αυτή την περιοχή του κόσμου, ώστε να εκμεταλλεύονται τους πόρους του, να εμποδίζουν την ανάπτυξή του και να κρατάνε τον λαό της κάτω από καταπίεση, δικτατορίες και κατοχή. Και το λεω αυτό ανεξάρτητα από το αν θα πετύχει το σχέδιο του μεσανατολισμού ή όχι. Το σχέδιο αυτό έχει επίσης μια πολιτιστική πλευρά. Είναι σημαντικό για την επιτυχία αυτού του σχεδίου να μετατραπεί η ταυτότητα της περιοχής και του λαού της από αραβική σε μεσανατολική. Γιατί αν πούμε “αραβική”, τότε οι σιωνιστές δεν έχουν θέση σε αυτή την περιοχή. Αν αντίθετα πούμε “μεσανατολική”, τότε το Ισραήλ θα υπάρχει ανάμεσα σε ένα μωσαϊκό από μικρά κράτη. Έτσι η μάχη σήμερα είναι επίσης μια μάχη για την υπεράσπιση της ταυτότητας. Το σχέδιο του μεσανατολισμού είναι το αποτέλεσμα της διασταύρωσης δύο σχεδίων: του Σιωνισμού από τη μία μεριά και της παγκοσμιοποίησης από την άλλη. Αλλά, σε αντίθεση με αυτό το σχέδιο, υπάρχει ένα αντι-σχέδιο, και αυτό είναι το σχέδιο των λαών να παραμείνουν ελεύθεροι από κατοχή και καταπίεση. Υποστηρίζω αυτό το σχέδιο και πιστεύω ότι τελικά θα νικήσει, ανεξάρτητα από τα οποιαδήποτε εμπόδια.
Σας ευχαριστώ πάρα πολύ.
Μετάφραση από τα αγγλικά: Αλφόνσος Πάγκας