Το φιλο-ισραηλινό “λόμπι” στις ΗΠΑ

Κατ’ αρ­χάς, αυ­τό που ο Σεθ Τίλ­μαν α­πο­κα­λεί “ισ­ρα­η­λι­νό λό­μπι” εί­ναι πο­λύ ευ­ρύ­τε­ρο α­πό την α­με­ρι­κα­νο-ε­βρα­ϊ­κή κοι­νό­τη­τα και α­γκα­λιά­ζει το με­γα­λύ­τε­ρο τμή­μα της φι­λε­λεύ­θε­ρης κοι­νής γνώ­μης, την η­γε­σί­α των συν­δι­κά­των, θρη­σκευ­τι­κούς φο­ντα­με­ντα­λι­στές2 , “συ­ντη­ρη­τι­κούς” που υ­πο­στη­ρί­ζουν μια ι­σχυ­ρή κρα­τι­κή μη­χα­νή προ­σα­να­το­λι­σμέ­νη σε κρα­τι­κά ε­λεγ­χό­με­νη πα­ρα­γω­γή υ­ψη­λής τε­χνο­λο­γί­ας α­πορ­ριμ­μά­των (δηλ. στρα­τιω­τι­κή πα­ρα­γω­γή), στο ε­σω­τε­ρι­κό, και σε στρα­τιω­τι­κές α­πει­λές και τυ­χο­διω­κτι­σμούς προς τα έ­ξω, και –δια­περ­νώ­ντας ο­ρι­ζο­ντί­ως ό­λες αυ­τές τις κα­τη­γο­ρί­ες– κά­θε εί­δους έν­θερ­μους ο­πα­δούς του ψυ­χρού πο­λέ­μου. Αυ­τές οι δια­συν­δέ­σεις ε­κτι­μού­νται στο Ισ­ρα­ήλ, κι ό­χι μο­να­χά α­πό τη δε­ξιά πτέ­ρυ­γα. Γι’ αυ­τό τον λό­γο, ο Γι­τζάκ Ρα­μπίν του Ερ­γα­τι­κού Κόμ­μα­τος, ο ο­ποί­ος έ­χει φή­μη πε­ρι­στε­ράς, εί­χε δια­φω­νή­σει με τις κι­νή­σεις για πο­λι­τι­κό συμ­βι­βα­σμό με­τά τον πό­λε­μο του 1973. Τό­νι­σε ό­τι το Ισ­ρα­ήλ έ­πρε­πε να προ­σπα­θή­σει να “κερ­δί­σει χρό­νο”, με την ελ­πί­δα ό­τι “αρ­γό­τε­ρα, θα βρε­θού­με σε κα­λύ­τε­ρη κα­τά­στα­ση, ό­ταν οι Η.Π.Α υ­ιο­θε­τή­σουν πιο ε­πι­θε­τι­κή στά­ση α­πέ­να­ντι στην Ε.Σ.Σ.Δ.3 .”
Πολ­λοί Α­με­ρι­κα­νοί σιω­νι­στές η­γέ­τες α­να­γνω­ρί­ζουν αυ­τούς τους πα­ρά­γο­ντες. (…). Ο Ζακ Τορ­κζά­ι­νερ, πρώ­ην πρό­ε­δρος της Σιω­νι­στι­κού Ορ­γα­νι­σμού της Α­με­ρι­κής και στέ­λε­χος της Πα­γκό­σμιας Σιω­νι­στι­κής Ορ­γά­νω­σης, έ­γρα­ψε ό­τι “Πρέ­πει, πρώ­τα απ’ ό­λα, να κα­τα­λή­ξου­με στο συ­μπέ­ρα­σμα ό­τι φυ­σι­κός σύμ­μα­χος του Σιω­νι­σμού εί­ναι η α­ντι­δρα­στι­κή δε­ξιά πτέ­ρυ­γα και ό­χι οι φι­λε­λεύ­θε­ροι4 .” Ως προς τους τε­λευ­ταί­ους κά­νει λά­θος, υ­πο­θέ­το­ντας ε­σφαλ­μέ­να ό­τι αυ­τοί δεν θα συμ­με­ρί­ζο­νταν την ψυ­χρο­πο­λε­μι­κή συ­ναί­νε­ση, ε­νώ στην πραγ­μα­τι­κό­τη­τα την προ­ώ­θη­σαν στα­θε­ρά και βο­ή­θη­σαν στη δια­τή­ρη­σή της. Πρέ­πει ε­πί­σης να ση­μειώ­σου­με ό­τι η α­με­ρι­κα­νι­κή α­ρι­στε­ρά και οι ει­ρη­νι­στι­κές ο­μά­δες, ε­κτός α­πό κά­ποια πε­ρι­θω­ρια­κά στοι­χεί­α, σε γε­νι­κές γραμ­μές, υ­πο­στή­ρι­ξαν ι­διαί­τε­ρα το Ισ­ρα­ήλ, ο­ρι­σμέ­νοι μά­λι­στα με πά­θος, πα­ρα­βλέ­πο­ντας πρα­κτι­κές που, σε δια­φο­ρε­τι­κή πε­ρί­πτω­ση, θα εί­χαν σπεύ­σει να κα­ταγ­γεί­λουν. Υ­πάρ­χει μια εν­δια­φέ­ρου­σα έκ­θε­ση α­πό­ψε­ων, συγ­γε­νών προς ε­κεί­νες του Ρα­μπίν, σε μια πρό­σφα­τη με­λέ­τη για τον “πραγ­μα­τι­κό α­ντι­ση­μι­τι­σμό στην Α­με­ρι­κή” α­πό τους Νέ­ι­θαν και Ρουθ Περ­λμιού­τερ, α­ντι­στοί­χως Eθνι­κού Προ­έ­δρου της Anti-Defamation League of B’nai Brith και της γυ­ναί­κας του, που εί­ναι ε­πί­σης δρα­στή­ριο η­γε­τι­κό στέ­λε­χος του σιω­νι­σμού. Στις Η­νω­μέ­νες Πο­λι­τεί­ες, η Anti-Defamation League (Α­ντι-Δυ­σφη­μι­στι­κή Έ­νω­ση) θε­ω­ρεί­ται μια ε­λευ­θε­ρια­κή ορ­γά­νω­ση πο­λι­τών, που κά­πο­τε ή­ταν α­ντά­ξια της φή­μης της. Τώ­ρα, ει­δι­κεύ­ε­ται στο να πα­ρε­μπο­δί­ζει την κρι­τι­κή συ­ζή­τη­ση πά­νω στην πο­λι­τι­κή του Ισ­ρα­ήλ, χρη­σι­μο­ποιώ­ντας με­θό­δους ό­πως κα­κό­βου­λη κρι­τι­κή, συ­μπε­ρι­λαμ­βα­νο­μέ­νων και των Ισ­ρα­η­λι­νών που δεν περ­νούν τις ε­ξε­τά­σεις νο­μι­μο­φρο­σύ­νης, δια­κι­νώ­ντας υ­πο­τι­θέ­με­νες “πλη­ρο­φο­ρί­ες” που κυ­κλο­φο­ρούν συ­νή­θως σε α­νυ­πό­γρα­φα φυλ­λά­δια κ.ο.κ5 . Στο Ισ­ρα­ήλ, χα­ρα­κτη­ρί­ζε­ται συ­νή­θως ως “έ­νας α­πό τους βα­σι­κούς στυ­λο­βά­τες” της ισ­ρα­η­λι­νής προ­πα­γάν­δας στις Η.Π.Α. (…)
Σύμ­φω­να με το ζεύ­γος Περ­λμιού­τερ, ο­μά­δες ό­πως το Ε­θνι­κό Συμ­βού­λιο των Εκ­κλη­σιών α­πει­λούν τα ε­βρα­ϊ­κά συμ­φέ­ρο­ντα με το να κα­λούν το Ισ­ρα­ήλ “να συ­μπε­ρι­λά­βει την Ο.Α.Π. στην ει­ρη­νευ­τι­κή δια­δι­κα­σί­α της Μέ­σης Α­να­το­λής.” “Οι α­πο­λο­γη­τές της α­ρι­στε­ράς –ό­πως και ε­κεί­νοι της δε­ξιάς– ερ­μη­νεύ­ουν συ­χνά τον α­ντι­ση­μι­τι­σμό ή την α­δια­φο­ρί­α τους για τα ε­βρα­ϊ­κά συμ­φέ­ρο­ντα ως κά­τι το συ­γκυ­ρια­κό”, και προ­σθέ­τουν ό­τι οι Ε­βραί­οι θα έ­πρε­πε να γνω­ρί­ζουν κα­λύ­τε­ρα.
Πα­ντού, το ε­πι­χεί­ρη­μα εί­ναι ό­τι τα συμ­φέ­ρο­ντα του Ισ­ρα­ήλ –που ε­κλαμ­βά­νο­νται υ­πόρ­ρη­τα ως τα συμ­φέ­ρο­ντα ε­νός α­πορ­ρι­πτι­κού Με­γά­λου Ισ­ρα­ήλ που αρ­νεί­ται τα δι­καιώ­μα­τα των Πα­λαι­στι­νί­ων– εί­ναι τα “ε­βρα­ϊ­κά συμ­φέ­ρο­ντα”, έ­τσι ώ­στε ο­ποιοσ­δή­πο­τε α­να­γνω­ρί­ζει δι­καιώ­μα­τα στους Πα­λαι­στι­νί­ους ή υ­πε­ρα­σπί­ζε­ται πο­λι­τι­κές που α­πει­λούν τα “ισ­ρα­η­λι­νά συμ­φέ­ρο­ντα”, ό­πως τα α­ντι­λαμ­βά­νο­νται οι συγ­γρα­φείς, εί­ναι, για να πα­ρα­φρά­σου­με την πα­λιά στα­λι­νι­κή ρη­το­ρι­κή, “α­ντι­κει­με­νι­κά” α­ντι­ση­μί­τες.
Θα πρέ­πει να ση­μειω­θεί ό­τι οι κα­τη­γο­ρί­ες για “α­ντι­ση­μι­τι­σμό” (ή, για την πε­ρί­πτω­ση των Ε­βραί­ων, για “ε­βρα­ϊ­κή αυ­το-α­πέ­χθεια”) υ­πήρ­ξαν έ­να γε­νι­κευ­μέ­νο και συ­χνά α­πο­τε­λε­σμα­τι­κό τέ­χνα­σμα για τη φί­μω­ση της κρι­τι­κής α­πέ­να­ντι στο Ισ­ρα­ήλ. Α­κό­μα και ο Ά­μπα Ε­μπάν, o δι­πλω­μά­της του Ερ­γα­τι­κού Κόμ­μα­τος που χαί­ρει με­γά­λης ε­κτί­μη­σης (και θε­ω­ρεί­ται η­γέ­της των ει­ρη­νι­στών), εί­ναι ι­κα­νός να γρά­φει ό­τι “Έ­να α­πό τα βα­σι­κά κα­θή­κο­ντά μας στον διά­λο­γο με τον μη-ε­βρα­ϊ­κό κό­σμο εί­ναι να α­πο­δεί­ξου­με ό­τι η διά­κρι­ση α­νά­με­σα σε α­ντι­ση­μι­τι­σμό και α­ντι­σιω­νι­σμό  δεν υ­φί­στα­ται στην πραγ­μα­τι­κό­τη­τα”, και ό­τι οι κρι­τι­κές α­πό Ε­βραί­ους (ε­δώ γί­νε­ται ι­διαί­τε­ρη μνεί­α σε μέ­να και στον Ι. Φ. Στό­ουν) χα­ρα­κτη­ρί­ζο­νται α­πό “έ­να βα­σι­κό σύ­μπλεγ­μα…. ε­νο­χής για την ε­πι­βί­ω­ση των Ε­βραί­ων”. Πα­ρο­μοί­ως, ο Ίρ­βιν­γκ Χά­ου, χω­ρίς ε­πι­χει­ρή­μα­τα, α­πο­δί­δει α­πλώς την ε­πι­κίν­δυ­νη διε­θνή α­πο­μό­νω­ση του Ισ­ρα­ήλ στους “ε­πι­δέ­ξιους ε­λιγ­μούς του πε­τρε­λαί­ου” και στο ε­ξής “χο­λω­μέ­νο α­πό­φθεγ­μα: α­κό­μα και στις πιο ζε­στές καρ­διές υ­πάρ­χει πά­ντα έ­να πα­γω­μέ­νο ση­μεί­ο για τους Ε­βραί­ους6 .”
Οι Περ­λμιού­τερ ει­ρω­νεύ­ο­νται ό­σους α­πευ­θύ­νουν “κρι­τι­κές στο Ισ­ρα­ήλ, ε­νώ α­πορ­ρί­πτουν τις κα­τη­γο­ρί­ες για α­ντι-ση­μι­τι­σμό”, αλ­λά αυ­τό το σχό­λιό τους εί­ναι α­νει­λι­κρι­νές. Η τα­κτι­κή εί­ναι δε­δο­μέ­νη. Ο Κρί­στο­φερ Σά­ικ­ς, στην ε­ξαί­ρε­τη με­λέ­τη του για την πε­ρί­ο­δο προ της ι­δρύ­σε­ως του ισ­ρα­η­λι­νού κρά­τους, ε­ντο­πί­ζει την κα­τα­γω­γή αυ­τού του τε­χνά­σμα­τος (“μια νέ­α φά­ση στη σιω­νι­στι­κή προ­πα­γάν­δα”) σε μια “βί­αι­η α­ντε­πί­θε­ση” του Δα­βίδ Μπεν-Γκου­ριόν ε­νά­ντια σ’ έ­να βρε­τα­νι­κό δι­κα­στή­ριο που εί­χε ε­μπλέ­ξει Σιω­νι­στές η­γέ­τες σε ε­μπό­ριο ό­πλων το 1943: “Α­πό ε­δώ και στο ε­ξής ο α­ντι­σιω­νι­σμός θα ταυ­τί­ζε­ται με τον α­ντι­ση­μι­τι­σμό7.”
Μέ­σα στους κόλ­πους της ισ­ρα­η­λι­νής κοι­νό­τη­τας, η ε­νό­τη­τα στην “υ­πο­στή­ρι­ξη του Ισ­ρα­ήλ” που α­παι­τή­θη­κε, σε γε­νι­κές γραμ­μές, ε­πι­τεύ­χθη­κε. Υ­πάρ­χει α­κό­μα μια ζω­ντα­νή δια­μά­χη στην α­με­ρι­κα­νο-ε­βρα­ϊ­κή κοι­νό­τη­τα για το ε­άν εί­ναι θε­μι­τό να α­σκεί­ται κρι­τι­κή στην πο­λι­τι­κή του Ισ­ρα­ήλ, και το πιο ε­ντυ­πω­σια­κό απ’ ό­λα εί­ναι ό­τι η ύ­παρ­ξη μιας τέ­τοιας δια­μά­χης δεν προ­κα­λεί την ε­ντύ­πω­ση που σί­γου­ρα της α­να­λο­γεί. Η θέ­ση ό­τι η κρι­τι­κή στο Ισ­ρα­ήλ δεν νο­μι­μο­ποιεί­ται υ­πο­στη­ρί­ζε­ται, για πα­ρά­δειγ­μα, α­πό τον Ε­λάι Βάι­ζελ, ο ο­ποί­ος λε­ει χα­ρα­κτη­ρι­στι­κά:
“Υ­πε­ρα­σπί­ζο­μαι το Ισ­ρα­ήλ – τε­λεί­α. Προσ­διο­ρί­ζο­μαι σε σχέ­ση με το Ισ­ρα­ήλ – τε­λεί­α. Πο­τέ δεν ε­πι­τί­θε­μαι, πο­τέ δεν κρι­τι­κά­ρω το Ισ­ρα­ήλ ό­ταν βρί­σκο­μαι έ­ξω α­πό τα σύ­νο­ρά του.”
Ό­σον α­φο­ρά την πο­λι­τι­κή του Ισ­ρα­ήλ στα κα­τε­χό­με­να ε­δά­φη, ο Βάιζελ α­δυ­να­τεί να σχο­λιά­σει ο­,τι­δή­πο­τε:
“ Δεν γνω­ρί­ζω τι και πως θα έ­πρε­πε να πρά­ξου­με, διό­τι μου δια­φεύ­γουν βα­σι­κές γνώ­σεις και ση­μα­ντι­κές πλη­ρο­φο­ρί­ες…. Για μπο­ρέ­σει κα­νείς να α­πο­κτή­σει πρό­σβα­ση σ’ ό­λες τις πλη­ρο­φο­ρί­ες πρέ­πει να εί­ναι σε θέ­ση ι­σχύ­ος… Δεν έ­χω αυ­τές τις πλη­ρο­φο­ρί­ες, ο­πό­τε δεν γνω­ρί­ζω γι’ αυ­τό…8 ”
Εί­ναι πο­λύ δύ­σκο­λο να συ­να­ντή­σει κα­νείς πα­ρό­μοια λα­τρεί­α του κρά­τους, ε­κτός ε­άν α­να­τρέ­ξει στα χρο­νι­κά του Στα­λι­νι­σμού και του Φα­σι­σμού. Ο Βάιζελ θε­ω­ρεί­ται στις Η.Π.Α ε­πι­κρι­τής του φα­σι­σμού, ε­νώ τι­μά­ται ως έ­νας ε­γκό­σμιος ά­γιος.
Σημειώσεις
1. Σχε­τι­κά με την πο­λι­τι­κή ε­πιρ­ρο­ή αυ­τού που α­πο­κα­λεί­ται “ισ­ρα­η­λι­νό λό­μπι”, βλέ­πε Seth Tillman, The United States in the Middle East (Indiana, Bloomington, 1982). Ο Τίλ­μαν συμ­με­τεί­χε στην Ε­πι­τρο­πή Διε­θνών Σχέ­σε­ων της Γε­ρου­σί­ας με ι­διαί­τε­ρη ε­να­σχό­λη­ση για τη Μέ­ση Α­να­το­λή.
2. Βλ. Stephen Zunes, “Strange Bedfellows”, Progressive, Νο­έμ­βριος 1981. Ο συγ­γρα­φέ­ας πα­ρα­τη­ρεί ό­τι η έν­θερ­μη υ­πο­στή­ρι­ξη του Ισ­ρα­ήλ συμ­βα­δί­ζει εύ­κο­λα με τον φα­να­τι­κό α­ντι-ση­μι­τι­σμό. Βλ. ε­πί­σης Richard Bernstein, “Evangelicals Strengthening Bonds with Jews”, New York Times, 6 Φε­βρουα­ρί­ου 1983, και J. A. James, “Friends in need”, Jerusalem Post, 20 Ια­νουα­ρί­ου 1983, ό­που γί­νε­ται συ­ζή­τη­ση για την “εν­δε­χό­με­νη ση­μα­σί­α της υ­πο­στή­ρι­ξης των Ευαγ­γε­λι­κών” στην α­με­ρι­κα­νι­κή πο­λι­τι­κή και την “τε­ρά­στια υ­πο­δο­μή” σε μέ­σα ε­νη­μέ­ρω­σης που έ­χουν στην ε­ξου­σί­α τους, κα­θώς και για την ευ­ρύ­τα­τη χρη­μα­το­δό­τη­ση που μπο­ρεί να α­ντλη­θεί. Η Davar α­να­φέ­ρει ό­τι το Temple Mount Fund (Ί­δρυ­μα του Ό­ρους του Να­ού), “που ε­δρεύ­ει στο Ισ­ρα­ήλ και στις Η­ΠΑ και χρη­μα­το­δο­τεί­ται α­πό εξ­τρε­μι­στές Χρι­στια­νούς”, σκο­πεύ­ει να δω­ρί­σει δέ­κα ε­κα­τομ­μύ­ρια δο­λά­ρια σε ε­βρα­ϊ­κούς ε­ποι­κι­σμούς στη Δυ­τι­κή Ό­χθη· 23 Ια­νουα­ρί­ου 1983 (Israleft News Service). Εί­ναι μια λο­γι­κή υ­πό­θε­ση –που τώ­ρα πια α­κού­γε­ται ε­νί­ο­τε στο Ισ­ρα­ήλ– ό­τι μια συμ­μα­χί­α Ισ­ρα­η­λι­νών και Προ­τε­στα­ντών Ευαγ­γε­λι­κών μπο­ρεί να γί­νει ό­λο και πιο ση­μα­ντι­κή στη Λα­τι­νι­κή Α­με­ρι­κή, α­κο­λου­θώ­ντας το πρό­τυ­πο της Γουα­τε­μά­λας, ό­που το κα­θε­στώς του Ρί­ος Μό­ντες (το ο­ποί­ο δια­δέ­χθη­κε και μά­λι­στα ξε­πέ­ρα­σε τους προ­κα­τό­χους του σε δο­λο­φο­νι­κή βαρ­βα­ρό­τη­τα) υ­πο­στη­ρί­ζε­ται α­πό κι­νή­μα­τα Ευαγ­γε­λι­κών Προ­τε­στα­ντών ε­νώ κα­θο­δη­γεί­ται και τρο­φο­δο­τεί­ται α­πό το Ισ­ρα­ήλ.
3. Α­να­φέ­ρε­ται α­πό τον Amnon Kapeliouk, Israel: la fin des mythes (Albin Michel, Πα­ρί­σι, 1975, σελ. 219). Το βι­βλί­ο αυ­τό, γραμ­μέ­νο α­πό έ­ναν δια­κε­κρι­μέ­νο Ισ­ρα­η­λι­νό δη­μο­σιο­γρά­φο, α­πο­τε­λεί την κα­λύ­τε­ρη πα­ρου­σί­α­ση των πο­λι­τι­κών της ισ­ρα­η­λι­νής κυ­βέρ­νη­σης (Ερ­γα­τι­κό Κόμ­μα) στην πε­ρί­ο­δο 1967-1973. Πολ­λοί εκ­δό­τες των Η­ΠΑ προ­σεγ­γί­στη­καν για να εκ­δο­θεί το βι­βλί­ο στα αγ­γλι­κά, αλ­λά κα­νέ­νας δεν θέ­λη­σε να το α­να­λά­βει.
4. Α­να­φέ­ρε­ται α­πό τον Zunes, “Strange Bedfellows.”
5. Βλέ­πε, για πα­ρά­δειγ­μα, την έκ­δο­ση Pro-Arab Propaganda in America: Vehicles and Voices: a Handbook (Anti-Defamation League of B’nai Brith, 1983) Thomas Mountain, “Campus anti-Zionism”, Focus (Brandeis University), Φε­βρουά­ριος 1983, και πολ­λά φυλ­λά­δια και μπρο­σού­ρες που κυ­κλο­φό­ρη­σαν σε κο­λέ­για ό­λης της χώ­ρας, τυ­πι­κά χω­ρίς υ­πο­γρα­φή, τα ο­ποί­α οι φοι­τη­τές που τα μοι­ρά­ζουν τα α­πο­δί­δουν στην League.
6. Abba Eban, Congress Bi-Weekly, 30 Μαρ­τί­ου 1973, λό­γος που εκ­φω­νή­θη­κε στις 31 Ιου­λί­ου 1972· Irving Howe, “Thinking the Unthinkable about Israel: a Personal Statement”, New York magazine, 24 Δε­κεμ­βρί­ου 1973.
7. Christopher Sykes, Crossroads to Israel: 1917-1948 (Indiana, Bloomington, 1965), σελ 247.
8. Συ­νέ­ντευ­ξη, Jewish Post & Opinion, 19 Νο­εμ­βρί­ου 1982. Ο Dale V. Miller, που πή­ρε τη συ­νέ­ντευ­ξη, τον ερ­μη­νεύ­ει αρ­κε­τά εύ­στο­χα και δεί­χνει να τον ε­πι­δο­κι­μά­ζει κα­θώς υ­πο­στη­ρί­ζει ό­τι η “αρ­μο­διό­τη­τα” της κρι­τι­κής εί­ναι “το α­πο­κλει­στι­κό δι­καί­ω­μα των ί­διων των Ισ­ρα­η­λι­νών.” Σχε­τι­κά με τη στά­ση του Βάι­ζελ α­πέ­να­ντι στη σφα­γή του Σε­πτέμ­βρη στη Βη­ρυ­τό, βλ. σελ. 386-7 του βι­βλί­ου του Τσόμ­σκι.
Μετάφραση: Γ. Ρ. – Χ. Σ.

* Α­πό το βι­βλί­ο του Νoam Chom­sky, Fateful Triangle, The United States, Israel and the Palestinians, Pluto Press, Λον­δί­νο, 1999,  α­πό το δεύ­τε­ρο κε­φά­λαιο.