Η επιβίωση του ελληνισμού επιβάλλει τον εκσυγχρονισμό του με βάση την μακραίωνη παράδοσή του

551

      

Πίνακας του Σωτήρη Σόρογκα 

  Η επιβίωση του ελληνισμού ως συνόλου επιβάλλει τον εκσυγχρονισμό του όχι βάσει ξένων προτύπων αλλά της μακραίωνης παράδοσής του

                    «Αν ο ελληνισμός θέλει να επιβιώσει ως  διακεκριμένη ταυτότητα, το πρώτο που θα έπρεπε να κάνει θα ήταν να παράγει όσα τρώει. Δεν εννοώ διόλου κάποιαν οικονομική αυτάρκεια με την παλιά έννοια, αλλά την απαλλαγή από την πολιτική και την πρακτική του παρασιτικού καταναλωτισμού.»

                                                                                              Παναγιώτης Κονδύλης

Δημοσιεύτηκε στα ΕΠΙΚΑΙΡΑ, τεύχος 373^ο

 του Ιωάννη Χρ. Ιακωβίδη  

  Επιστημονικός Συνεργάτης στο Κέντρο Ανατολικών Σπουδών

  του Παντείου Πανεπιστημίου. Διαπιστευμένος αρθρογράφος του περιοδικού ΕΠΙΚΑΙΡΑ

      Η στρέβλωση της Ιστορίας, η αριστεία σε διωγμό και ο σταδιακός εξοβελισμός των Αρχαίων Ελληνικών από τα σχολεία,  η επιβολή του Μονοτονικού, η περιθωριοποίηση της παράδοσής μας και η ταύτιση του πατριωτισμού με τον εθνικισμό, η κομματοκρατία, η καταναλωτική μανία και η επικράτηση της ήσσονος προσπάθειας, η παρασιτική οικονομία, η διαρκώς εξαπλούμενη διαφθορά και η θεοποίηση του τζόγου αποτελούν όψεις του νεοελληνικού βίου που είχε εντοπίσει ήδη από το 1986 ο καθηγητής φιλοσοφίας και συγγραφέας, Χρήστος Γιανναράς, στο «Finis Graeciae». Η οικονομική, πνευματική και ηθική  κατάρρευση του παρόντος ανάγεται σε εκείνη την περίοδο.

Ο Γιώργος Καραμπελιάς θεωρεί ότι ο ελληνισμός διαχρονικά δεν έχει ορθοποδήσει μετά το 1204 (Α΄ άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Σταυροφόρους) ως αυτόνομος χώρος, επειδή οι Γενουάτες, οι Βενετοί και λοιποί Φράγκοι διαμέλισαν τη Ρωμανία και συνετέλεσαν στη διάλυσή της το 1453 από τους Οθωμανούς (σ.σ.: « Το 1204…» διδάχτηκε στο πλαίσιο του μαθήματος «Εθνική ταυτότητα και ελληνισμός της Διασποράς» του καθηγητή στο τμήμα Κοινωνιολογίας του Παντείου Πανεπιστημίου, Γεράσιμου Καραμπελιά). Το 1830 ιδρύθηκε το ελληνικό κράτος υπό την προστασία της Αγγλίας, Γαλλίας και Ρωσίας. Έκτοτε συνεχίζεται η πολιτική, οικονομική και πολιτιστική εξάρτηση από τη Δύση μέσω της Βαυαροκρατίας (1832- 1862), της Βασιλευόμενης Δημοκρατίας (1863-1974), πλην ενός μικρού διαστήματος  της Αβασίλευτης Δημοκρατίας (1924-35), της γερμανικής Κατοχής (1941-44) και της αμερικανικής επιρροής (1947 και εξής). Με την ένταξη της Ελλάδος στην (τότε) Ε.Ο.Κ.(1979) συνεχίζεται η ανωτέρω διαδικασία πρόσδεσής της στο άρμα του δυτικού κόσμου. Δεν διστάζει να επισημάνει και να ψέξει το γεγονός ότι, κατά τις τελευταίες δεκαετίες, σημαντική μερίδα των διανοουμένων μας ταυτίζεται με το παρακμάζον πολιτικό σύστημα το οποίο της παρέχει εισοδήματα και αξιώματα, και όχι με τον χειμαζόμενο λαό.

     Πέραν της Αριστεράς και της Δεξιάς. Η υπέρβαση

Στο πρόσφατα κυκλοφορήσαν βιβλίο του «Πέραν της Αριστεράς και της Δεξιάς. Η υπέρβαση»  θεωρεί ότι η νεοφιλελεύθερη Δεξιά και η εθνομηδενιστική/πολυπολιτισμική  Αριστερά συνιστούν αλληλοσυμπληρούμενες πολύπλευρες διαστάσεις της Παγκοσμιοποίησης, η οποία στηρίζεται στο «άτομο», «τον άνθρωπο χωρίς ιδιότητες» του Ρόμπερτ Μούζιλ ή τον «άνθρωπο –μηχανή», τον « μετάνθρωπο», με την επέκταση της χρήσης τεχνητών οργάνων, την κλωνοποίηση κ.λπ. Η Δεξιά προωθεί τον οικονομικό φιλελευθερισμό, ενώ η Αριστερά τον ιδεολογικό και πολιτισμικό. Ταυτόχρονα και οι δύο στηρίζονται στον εργαλειακό Διαφωτισμό. Κατά της μικρής ιδιοκτησίας στρέφονται παραδόξως και οι νεοφιλελεύθεροι και οι μαρξιστές, παρότι υπήρχε από αρχαιοτάτων χρόνων. Ο σοσιαλισμός επιβάλλεται να στηρίζει τους μικροαστούς, αλλιώς δεν θα υπάρχει. Ο δυτικός πολιτισμός καταστρέφεται από τον γιγαντισμό των επιχειρήσεων  και για να σωθεί χρειάζεται μια γενικευμένη σεισάχθεια, ενώ ο σοβιετικός κατέρρευσε εξαιτίας του κρατισμού, αν και ο Χρουτσώφ είχε συλλάβει το πρόβλημα και εισήγαγε από τα μέσα της δεκαετίας του 1950 ατομικά κίνητρα στην παραγωγική διαδικασία. Διαρκώς διευρυνόταν το χάσμα ανταγωνιστικότητας με τη Δύση, μέχρι την τελική κατάρρευση της Ε.Σ.Σ.Δ. και των άλλων κρατών του ανατολικού συνασπισμού. Σήμερα η χώρα, ανεξαρτήτως των εκάστοτε κυβερνώντων κομμάτων, αριστερών ή δεξιών, έχει μετατραπεί ουσιαστικά σε αποικία. Βρισκόμαστε στο μεταίχμιο Ανατολής και Δύσης και για να επιζήσει ο ελληνισμός-πέραν της Αριστεράς και της Δεξιάς – πρέπει να στηριχτεί σε έναν εκσυγχρονισμό βάσει της δικής μας παράδοσης. Άλλωστε, πρώτοι οι Κινέζοι υπερέβησαν το δίπολο «Αριστερά- Δεξιά», συνδυάζοντας τον κρατισμό διά του κομμουνιστικού κόμματος με τις πολυεθνικές.

Προς επίρρωση της άποψής του για άρση αυτής αντίθεσης ακολουθούν τα εξής αποσπάσματα: «(…) Την ίδια στιγμή που ο Ρέηγκαν και η Θάτσερ εγκαινίαζαν τη νεοφιλελεύθερη επανάστασή τους, η νέα Αριστερά προετοίμαζε ιδεολογικά τον δρόμο για την επικράτηση  ενός πλανητικού… θατσερισμού! Επιτιθέμενοι , ήδη από τη δεκαετία του 1960, στις προκαπιταλιστικές αξίες και θεσμούς που εξακολουθούσαν να επιβιώνουν στον καπιταλιστικό κόσμο, άνοιγαν, ιδεολογικά και αξιακά τον δρόμο στην επικράτηση του νεοφιλελευθερισμού: «Κάτω τα έθνη, οι θρησκείες, η οικογένεια, η διαφοροποίηση των φύλων, οι “δεσμεύσεις”, ζήτω το ανεξάρτητο, αυτόνομο άτομο, χωρίς θεό και αφέντη». Μια πολιτιστική επανάσταση, που έβλεπε τον εαυτό της ως δήθεν αντικαπιταλιστική, στην πραγματικότητα ήταν υπερκαπιταλιστική, δηλαδή άνοιγε τον δρόμο για την εποχή που ο καπιταλισμός δεν θα εκμεταλλεύεται μόνο τους εργαζόμενους, αλλά και θα διαμορφώνει τον ίδιο τον ψυχισμό ή, ακόμα-ακόμα, την ίδια τους τη φύση (η εποχή του “μετανθρώπου”) .

Δεδομένων αυτών των εξελίξεων, η ιστορική Αριστερά έχει εξαντληθεί στις ίδιες τις προϋποθέσεις της. Μαζί με τη νεοφιλελεύθερη Δεξιά, πασχίζει να εξαλείψει το ίδιο ιστορικό παρελθόν και κάθε παράδοση που μας συνδέει με αυτό. Εξάλλου, εκκινούν από μία κοινή ιδεολογική ρίζα, εκείνη του Διαφωτισμού και, προφανώς, στην Ελλάδα, είναι αυτή η εθνομηδενιστική Αριστερά που προσπαθεί να απορρίψει τη συνέχεια του ελληνικού έθνους.(…)»

« (…) Η δημιουργία του «νέου ανθρώπου» στη Σοβιετική Ένωση, του υπερανθρώπου στη χιτλερική Γερμανία και του τεχνολογικά και φαρμακολογικά ανακατασκευασμένου ατόμου, στη σύγχρονη δυτική επιδίωξη του «μετανθρώπου», στηρίζονται στην ίδια κοινή πίστη περί της πλήρους «κατασκευασιμότητας» του ανθρώπου.(…)»

« (…) Πού ήταν πλέον η Ρωσία του Ντοστογιέφσκι, του Τολστόι, του Τσέχωφ, του Σαγκάλ, του Καντίνσκι, του Γιεσένιν και της Αχμάτοβα; Πού ήταν η Ρωσία του Πλεχάνωφ, του Τρότσκι και του Λένιν; Συντρίμμια. Και είχε συντριβεί από το ίδιο το δημιούργημα των τελευταίων. Πολλοί ανάμεσά τους πίστευαν όντως πως ο σοσιαλισμός θα προκαλούσε μια τεράστια άνθηση του πολιτισμού, ενώ στην πραγματικότητα προκάλεσε μια πνευματική ερήμωση, που μόνο ο αντιστασιακός Σολτζενίτσιν κατόρθωσε να περιγράψει. Τι τύπο ανθρώπου άφησε πίσω της η κατάρρευση της Σοβιετίας; Ολιγάρχες, πόρνες, μαφίες και μάζες πνευματικά εξαθλιωμένες, που βυθίστηκαν στον αλκοολισμό. Και αυτό, διότι η μπολσεβίκικη επανάσταση είχε καταστρέψει την υλική βάση του πνευματικού πλούτου της κοινωνίας, δηλαδή τον κοινωνικό και οικονομικό πλουραλισμό. Και όχι μόνο μέσα από την απαλλοτρίωση του μεγάλου κεφαλαίου ή της μεγάλης ιδιοκτησίας, αλλά κυρίως μέσα από την καταστροφή της μικρής και μεσαίας ιδιοκτησίας, των εκατομμυρίων ελεύθερων επαγγελματιών, των …σοβιέτ και τον κολχόζ, τα οποία θεωρητικώς είχαν αυτοδιαχειριζόμενο χαρακτήρα. Οι μεν πρώτοι εξανδραποδίσθηκαν, οι δε δεύτεροι κρατικοποιήθηκαν! Έτσι έπαψαν πλέον να υπάρχουν “συνομιλητές” στο εσωτερικό της κοινωνίας. Μιλούσε μόνο η εξουσία.(…)»

«(…)  Ζούμε σε μια χώρα, οι ελίτ της οποίας, με βάση μια γενιτσαρική αντίληψη του εκσυγχρονισμού, αρνούνταν επίμονα την ίδια την ιστορική της πραγματικότητα, ως χώρας αποικιοκρατούμενης .(…) Ο Πωλ Νιζάν, ο Αλγερινός διανοούμενος, έχει χαρακτηρίσει ως Chiens de Garde (Μαντρόσκυλα) τους διανοούμενους της χώρας του, οι οποίοι δεν κατανοούσαν το ζήτημα της αποικιοκρατίας σε ένα διάσημο και πασίγνωστο βιβλίο (καθόλου παράδοξα δεν έχει μεταφραστεί στα ελληνικά, ίσως γιατί κάτι θα θύμιζε στους Έλληνες διανοουμένους). Σε εκείνο το βιβλίο τόνιζε πως “όταν ένας αποικιοκρατούμενος λαός δεν έχει συνείδηση της κατάστασής του, δεν μπορεί να καταφέρει τίποτα.” (…) Η πραγματικότητα συγκρουόταν με ένα σχήμα που αγνοούσε πως οι Έλληνες υπήρξαν ο πρώτος αποικιοκρατούμενος λαός της νεώτερης ιστορίας, κατακτήθηκαν το 1204 και έκτοτε, επί οκτώ αιώνες, είναι είτε κατακτημένοι είτε υποτελείς. Και αυτό το καθοριστικό γεγονός  να το αρνούνται οι ελίτ του πρώτου σύγχρονου αποικιοκρατούμενου λαού! (…)»

« (…) Οι Έλληνες που είχαν πιστέψει το 1981 πως, μπαίνοντας στην Ε.Ε., θα απέφευγαν τον εξ ανατολών κίνδυνο, και είχαν αφεθεί στην αποδυνάμωση του αγωνιστικού αντιστασιακού ήθους, κατασκευάζοντας μια κοινωνία με μειωμένα αντανακλαστικά, βρίσκονται αίφνης μπροστά στην πραγματικότητα: οι οποιεσδήποτε συμμαχίες έχουν νόημα και αποτέλεσμα μόνο εάν εσύ ο ίδιος είσαι ισχυρός, με συναίσθηση της ταυτότητας και των συμφερόντων σου. Και όλα αυτά τα χρόνια της μεταπολίτευσης κυριαρχούσε η ακριβώς αντίθετη ιδεολογία. Η ιδεολογία της μικρότερης προσπάθειας, της εγκατάλειψης του αγωνιστικού ήθους του ελληνισμού οι Έλληνες μεταβλήθηκαν σε γερασμένο λαό, με εκτεταμένο αλκοολισμό, χρήση ναρκωτικών και ψυχοφάρμακα.(…) Από χώρα αγροτική, γίναμε εισαγωγείς αγροτικών προϊόντων. Και η κατάρρευση αυτού του μοντέλου μάς ήρθε ακόμα πιο απότομα, αιφνιδιαστικά, χωρίς εισαγωγές και προλόγους, εν μιά νυκτί .(…)»

«(…) Η Ελλάδα δεν καθυστέρησε σε πολλούς τομείς της υλικής παραγωγής, και όχι μόνο, επειδή ήταν ορθόδοξη, καθυστέρησε επειδή ήταν κατεχόμενη. Εάν ξεχάσει κανείς ότι η υπεροχή της Δύσης έχει πίσω της  αρκετούς αιώνες αποικιοκρατίας, τότε δεν μπορεί να συναγάγει αυθεντικά ιστορικά συμπεράσματα, διότι ο πλούτος που έχει συσσωρευτεί στη Δύση αποσπάστηκε από τον υπόλοιπο πλανήτη. Αντιθέτως, τα Βαλκάνια απομυζούνταν και από τη Δύση και από την Ανατολή. Είναι θαύμα ότι έχουμε και αυτό το επίπεδο. Εμείς γνωρίσαμε αποικιοκρατία, λεηλασίες, καταστροφές μετά το 1200, σχεδόν αδιάκοπα και επαναλαμβανόμενα, γι’ αυτό επί παραδείγματι και δεν έχουμε κτισμένο χώρο που να δείχνει την ιστορική μας συνέχεια εκτός από ελάχιστα εκκλησάκια και σπασμένα μάρμαρα… και η εκκλησία μας, η Αγία Σοφία, κινδυνεύει να ξαναγίνει τζαμί.(…)»

Ο Ελληνικός δρόμος

« (…) Ως εκ τούτου ανοίγεται εκ νέου μια περίοδος διερώτησης και αναζήτησης για τον ανθρώπινο πολιτισμό και την πορεία του, στην οποία ο “ελληνικός δρόμος”, της σύνθεσης συναισθήματος και διανοίας-τόσο εκείνου της αρχαίας Ελλάδας όσο και ενός κατ’ εξοχήν ελληνικού δημιουργήματος, του χριστιανισμού-εμφανίζεται και πάλι ως απάντηση πέραν της δυτικής νοησιαρχίας και του ανατολικού ανορθολογισμού.(…)»

«(…) Οι σύγχρονοι Έλληνες, παρότι στο επίπεδο της κουλτούρας, των παραγωγικών δομών, της φιλοσοφικής επεξεργασίας, των εκπαιδευτικών δομών, των γνώσεων, βρίσκονται όντως σε κατώτερο επίπεδο από άλλους κληρονόμους της ελληνορωμαϊκής παράδοσης, δηλαδή τους δυτικούς, εντούτοις ως προς την “αυθόρμητη ιδεολογία” τους, τον τρόπο του βίου, τον ψυχισμό τους, βρίσκονται πιο κοντά από οποιονδήποτε άλλον στον “ελληνικό δρόμο”. Γι’ αυτό και η προτίμηση στις μικροϊδιοκτητικές δομές, στο εμπόριο και τη ναυτοσύνη , σε ό, τι αφορά στην παραγωγή· (…)» Και σήμερα , καθώς ο δυτικός δρόμος οδηγεί στον βαθμό μηδέν του πολιτισμού, του “μετανθρώπου”, και ο ανατολικός στο “Ισλαμικό Κράτος”, όχι μόνο αποκτά εκ νέου νόημα η ελληνική σύνθεση, αλλά προσλαμβάνει μια δραματική επικαιρότητα για την ίδια τη διάσωση του πλανήτη και του ανθρώπινου πολιτισμού.(…)»

« (…) Και αν μέχρι το 1922 θα επιχειρείται η σύνθεση πολιτειακής και πολιτισμικής συγκρότησης, έκτοτε θα καταστεί ανέφικτη. Η γενιά του 1930, πρώτη, θα επιχειρήσει να διαμορφώσει μια πρόταση που μοιάζει να συνεχίζει την αντίληψη του Καποδίστρια . Δηλαδή, το κουτσουρεμένο ελληνικό κράτος (χωρίς τη Σμύρνη και την Πόλη) να ενσωματώσει την ιστορική και πολιτισμική παράδοση του ελληνισμού στα έστω περιορισμένα όριά του .Κατά κάποιον τρόπο, το ίδιο αίτημα θα θέσουν διανοούμενοι όπως ο Παναγιώτης Κανελλόπουλος ή ο Κωνσταντίνος Τσάτσος. Ο Πόλεμος και ο Εμφύλιος που ακολούθησαν έθεσαν στο επίκεντρο της αντιπαράθεσης και των προβληματισμών όχι πλέον τη διαμόρφωση ενός ελληνοκεντρικού οράματος, αλλά την επιλογή στρατοπέδου (αμερικανική Δύση ή σοβιετική Ανατολή) και την εσωτερική παραταξιακή και ταξική αντιπαράθεση.(…) Για εβδομήντα χρόνια , μέχρι τη μεγάλη κρίση του 2010, θα πάψει να υπάρχει οποιοδήποτε συνεκτικό και καθολικό όραμα για τον ελληνικό λαό και, αντιθέτως, θα κυριαρχούν αποκλίνουσες κατευθύνσεις και οράματα στενά, “παραταξιακά” .(…)»

Για να σωθεί το έθνος μας υπάρχουν δύο επιλογές: «(…) Είτε μαϊμουδίζεις τους ξένους και εισάγεις τα πάντα, προϊόντα, και ιδέες, όπως κάνει η σύγχρονη Ελλάδα ή προσπαθείς να κτίσεις τον σύγχρονο κόσμο σου, ενσωματώνοντας το οθνείο στην παράδοσή σου . Προφανώς λοιπόν δεν ζητούμε να “εκσυγχρονίσουμε” τον Παπαδιαμάντη μέσα από “μεταφράσεις”, αλλά γεννώντας σήμερα συγγραφείς που συνεχίζουν την παράδοση και το έργο του.(…) Είναι αναγκαίο να υπάρξει σύγχρονη πρόταση ζωής και κοινωνίας με την αναβάθμιση της κοινοτικής παράδοσης και την καταπολέμηση του αθηνοκεντρισμού. Επιβάλλεται να γίνει ένα ακόμα βήμα. « (…) Αντίσταση και όραμα ταυτόχρονα: για να αντισταθούμε πρέπει να διαθέτουμε όραμα και για να το προτάξουμε πρέπει να αντισταθούμε.(…)»

 

                                                   Ενδεικτική βιβλιογραφία  

-Γιανναράς Χρήστος, Finis Graeciae, Ιανός, 2014.

– www.epikaira.gr/article/to-sxedio-gia-ti-xora.

–Δανιηλίδης Δημοσθένης, Η νεοελληνική κοινωνία και οικονομία, Εκδοτικός Οίκος Α. Α. Λιβάνη, 1985.
-Καραμπελιάς  Γιώργος, 1204. Η διαμόρφωση του Νεώτερου Ελληνισμού, Εναλλακτικές  Εκδόσεις, 2012.

– Η αποστασία των διανοουμένων, Εναλλακτικές  Εκδόσεις, 2012.

– Πέραν της Αριστεράς και της Δεξιάς: Η Υπέρβαση, Εναλλακτικές Εκδόσεις 2016.

–  Κλαστρ Πιέρ, Η κοινωνία ενάντια στο κράτος, Αλεξάνδρεια, 1992.

– Κοκορίκος Αντώνης, Το σχέδιο για τη χώρα. Μια νέα ανάγνωση εθνογένεσης στον 21^ο αιώνα, Ι. Σιδέρης, 2015.

-Κονδύλης Παναγιώτης, Οι αιτίες της παρακμής της σύγχρονης Ελλάδας. Η καχεξία του αστικού στοιχείου στη νεοελληνική κοινωνία και ιδεολογία, Θεμέλιο, 2011.

– Κοντογιώργης Γεώργιος, Κομματοκρατία και δυναστικό κράτος – Μια ερμηνεία του ελληνικού αδιεξόδου, εκδόσεις Πατάκη, 2012.

– Λαυρέντζος  Αναστάσιος, Σιωπηρή Άλωση, εκδόσεις  Πραγματεία, 2016.

-Μορέν Εντγκάρ, Η ανθρώπινη φύση, το χαμένο παράδειγμα, Εναλλακτικές Εκδόσεις, 2000.

– Μούζιλ Ρόμπερτ, Ο άνθρωπος χωρίς ιδιότητες, Οδυσσέας, 2004.

– Nizan Paul , Les Chiens de garde, préface de Serge Halimi, Paris, 2012.

– Παπαϊωάννου Κώστας, Η αποθέωση της Ιστορίας, Εναλλακτικές Εκδόσεις, 1992.

-Πικετύ Τομά, Το Κεφάλαιο τον 21ο αιώνα, μετάφραση: Ελίζα Παπαδάκη, Πόλις, 2014.

– Σβορώνος Γ. Νίκος, Το Ελληνικό έθνος. Γένεση και διαμόρφωση του Νέου Ελληνισμού, επιμέλεια: Νάσος Βαγενάς, Πόλις, 2017.