Από την μονάδα SUV της Toyota στην Τουρκία.
Η εικόνα της τουρκικής οικονομίας σήμερα
του Βασίλη Στοϊλόπουλου
Μια πολύ ενδιαφέρουσα παρουσίαση της σημερινής οικονομικής κατάστασης της γείτονας Τουρκίας παρουσίασε το γερμανικό περιοδικό der Spiegel (13-11-2017), βασισμένη σε πρόσφατα στοιχεία της Παγκόσμιας Τράπεζας. Ιδιαίτερα, η έκθεση επικεντρώνεται στα αποτελέσματα που έχει να παρουσιάσει η δεκαπεντάχρονη «Εποχή Ερντογάν» (2002-2017).
Τα αποτελέσματα της «Pro-Business-Culture»
Η δημιουργία μιας εν γένει «Pro-Business-Culture» στα τελευταία δεκαπέντε χρόνια είχε σαν αποτέλεσμα πολλές χώρες της Δύσης να χρησιμοποιούν την Τουρκία σαν «εφαλτήριο» για τις αγορές της Μέσης Ανατολής και της Κεντρικής Ασίας. Μια εξέλιξη που συνέβαλε στον τριπλασιασμό της οικονομικής της δύναμης στην περίοδο 2002-2017, καθώς το Ακαθάριστο Εθνικό Προϊόν από 240 δισεκατομμύρια δολάρια που ήταν το 2002 έφτασε σήμερα στα 850 δισεκατομμύρια δολάρια και αναμένεται σε λίγα χρόνια να φτάσει στο ένα τρισεκατομμύριο.
Βασικός παράγοντας σε αυτήν την επιτυχία ήταν η προσέλκυση στη Τουρκία ξένων επενδύσεων. Ενώ το 2002 οι ξένες επενδύσεις δεν ξεπερνούσαν το ένα δισεκατομμύριο δολάρια, το 2007 εκτοξεύτηκαν στα 22 δισεκατομμύρια (17,8 το 2015 και 12,3 το 2016). Η δημογραφική εξέλιξη της Τουρκίας αποτελεί ίσως ακόμα πιο σημαντική παράμετρο για την οικονομική βελτίωση της Τουρκίας. Ενώ το 1960 ο πληθυσμός ήταν μόλις 28 εκατομμύρια, σήμερα αγγίζει τα 80 εκατομμύρια. Μόνο τα τελευταία δεκαπέντε χρόνια, η αύξηση έφτασε στα 14 εκατομμύρια. Η πολύ μεγάλη πληθυσμιακή αύξηση δεν οφείλετε μόνο στο γεγονός ότι αναλογούν 2,05 γεννήσεις ανά γυναίκα (Ελλάδα : 0,7) αλλά και η άνοδος του προσδόκιμου ζωής το οποίο αυξήθηκε από τα 45,4 χρόνια το 1960 στα 75,4 σήμερα (Ελλάδα 68,2 και 81,6 αντίστοιχα).
Η οικονομική ανάπτυξη παρουσιάζει σταθερή άνοδο την τελευταία δεκαπενταετία και μόνο στην περίοδο της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης 2008-09 σημειώθηκε υποχώρηση (- 4,75%) της τουρκικής οικονομίας. Το ρεκόρ ανάπτυξης σημειώθηκε το 2011 με 11,1%, ενώ για το 2017 εκτιμάται ότι θα φτάσει στο 5,1%. Παρά την οπισθοχώρηση που προκάλεσε το αποτυχημένο πραξικόπημα τον Ιούλιο του 2016, η κυβέρνηση Ερντογάν εκτιμά ότι μέχρι το 2020 θα υπάρχει ανάπτυξη της τάξης του 5,5%. Σημαντική πρόοδος επιτεύχθηκε στο ζήτημα του πληθωρισμού. Το 2002 ο πληθωρισμός κυμαίνονταν στο 44,9%, ενώ το 2016 ήταν μόλις 7,8%. Τον Οκτώβριο του 2017 καταγράφηκε όμως πληθωρισμός σχετικά μεγαλύτερος, φτάνοντας στο 11,9%.
Σταθερή υποτίμηση παρουσιάζει η τουρκική λίρα, καθώς πριν από δέκα χρόνια είχε διπλάσια αξία απ΄ ότι σήμερα. Μόνο τις τελευταίες εβδομάδες το τουρκικό νόμισμα έχασε περισσότερο από 4% της αξίας του σε σχέση με το ευρώ, ενώ συνολικά τον τελευταίο χρόνο σχεδόν το 30%. Επίσης, μετά από μια περίοδο θεαματικής ανάπτυξης της εργατικής παραγωγικότητας μεταξύ του 2001 και του 2007 (7,7%, Γερμανία μόνο 1%), αυτή άρχισε σταδιακά να μειώνεται και μέχρι το 2012 έπεσε στο 1,9%.
Παρότι η τουρκική οικονομία έχει να επιδείξει επιτυχίες σε πολλές εξωτερικές αγορές, με αποτέλεσμα τη δημιουργία εκατομμυρίων νέων θέσεων εργασίας, η ανεργία παραμένει σε υψηλά επίπεδα (10,2% από 8,8% στην αρχή της «εποχής Ερντογάν»), ενώ δεν πρέπει να παραβλέπεται το γεγονός ότι στην τουρκική αγορά εισέρχονται κάθε χρόνο εκατοντάδες χιλιάδες νέοι εργαζόμενοι. Επίσης, η κατά κεφαλή οικονομική δύναμη (αγοραστική ικανότητα) στην Τουρκία εξακολουθεί να είναι με 24.244 δολάρια πιο χαμηλή από αναπτυγμένες χώρες της Δύσης και η απόσταση από αυτές, όπως π.χ. η Γερμανία (48.730 δολάρια), μεγαλώνει αντί να μειωθεί.
Υπάρχει ακόμα και το ζήτημα του δημόσιου χρέους της Τουρκίας, κυρίως σε ευρωπαϊκές τράπεζες που φτάνει συνολικά τα 270 εκατομμύρια δολάρια (Ισπανία 86,8 – Γαλλία 41,5 – Μ. Βρετ. 23,5 – ΗΠΑ 18,7 – Γερμανία 15,1 – Ιαπωνία 13,1 – Ιταλία 10,7 – Ελβετία 6,0 – Καναδάς 1,6). Παράλληλα, το σημερινό έλλειμμα στις τρέχουσες συναλλαγές της Τουρκίας ανέρχεται στα 33 δισεκατομμύρια δολάρια το χρόνο.
Ενδεικτικά παραδείγματα οικονομικής ανάπτυξης της Τουρκίας.
- Μεταξύ των εκατό σημαντικότερων κατασκευαστικών εταιρειών διεθνώς περιλαμβάνονται επτά από την Τουρκία.
- Η εταιρεία ηλεκτρικών συσκευών Arcelik διατηρεί 14 εργοστάσια (τα μισά στο εξωτερικό) και πριν μερικά χρόνια κατάφερε να εξαγοράσει και τον παραδοσιακό γερμανικό γίγαντα Grundik.
- Η παραγωγή αυτοκινήτων στην Τουρκία έχει τριπλασιαστεί τα τελευταία χρόνια με τη βοήθεια και της γερμανικής Daimler.
- Ενώ το 2002 ο αριθμός των τουριστών στην Τουρκία ήταν μόλις 10,4 εκατομμύρια, το 2015 έφτασε στα 36. Λόγω του πραξικοπήματος τον Ιούλιο του 2016 οι αφήξεις τουριστών μειώθηκαν στα 25,4 εκατομμύρια. Όμως για το 2017 αναμένεται να φτάσει στα 31 εκατομμύρια. Η τουρκική κυβέρνηση εκτιμά ότι για τα επόμενα χρόνια τα ετήσια έσοδα από τον τουρισμό θα φτάνουν τα 30 δισεκατομμύρια δολάρια.
