Του Σεμίχ Ιντίζ * από την Ρήξη φ. 141
Οι ηγέτες της Τουρκίας, του Ιράν και της Ρωσίας, έχουν συμφωνήσει κατ’ αρχάς στην διεξαγωγή μιας συνδιάσκεψης για τη Συρία, που θα πραγματοποιηθεί στην Κωνσταντινούπολη.
Η απόφαση λήφθηκε έπειτα από τις πρόσφατες τηλεφωνικές συνομιλίες μεταξύ του Τούρκου, του Ρώσου και του Ιρανού προέδρου. Η ακριβής ημερομηνία μένει να καθοριστεί. Οι υπουργοί Εξωτερικών από τις τρεις χώρες θα πραγματοποιήσουν μια προπαρασκευαστική συνάντηση στην Αστάνα, τον Μάρτιο. Με δεδομένες τις τελευταίες εξελίξεις στη Συρία, οι οποίες απαιτούν αυξημένη στρατιωτική συνεργασία μεταξύ των τριών χωρών. Η Άγκυρα, βέβαια, επιθυμεί η συνδιάσκεψη να γίνει το συντομότερο δυνατό.
Ωστόσο, η τουρκική επέμβαση στο Αφρίν […] καθώς και οι κοινές επιχειρήσεις των Ρώσων, του συριακού στρατού και ιρανικών δυνάμεων στο Ιντλίμπ, έχουν δημιουργήσει εντάσεις μεταξύ της Άγκυρας και των άτυπων συμμάχων της στη Μόσχα και την Τεχεράνη.
Η απόπειρα των ΗΠΑ, ωστόσο, να ενισχύσουν τις θέσεις τους σε περιοχές που ελέγχει το κουρδικό YPG, παραμένει το κύριο κίνητρο για τη διατήρηση της άτυπης τριμερούς συμμαχίας. Έτσι, παρά τις υποψίες των Τούρκων σχετικά με τις μακροπρόθεσμες προθέσεις που έχουν για τη Συρία οι Ρώσοι και οι Ιρανοί (πράγμα που ισχύει και αντιστρόφως), οι τρεις δεν θα επιτρέψουν στις πιθανές εντάσεις που υπάρχουν μεταξύ τους να λειτουργήσουν προς όφελος των ΗΠΑ και αυτό δεν ισχύει μόνο για τη Συρία, αλλά και για την ευρύτερη περιοχή.
Η συνδιάσκεψη της Κων/πολης σκοπεύει να παρουσιάσει μια εικόνα στενότερης συνεργασίας μεταξύ της Τουρκίας, της Ρωσίας και του Ιράν και την ίδια στιγμή να βρει πρακτικούς τρόπους που θα αποτρέψουν τους τρεις να συγκρουστούν μεταξύ τους στη Συρία. Οι διαφορές της Άγκυρας με τη Μόσχα γύρω από το ζήτημα του Ιντλίμπ παραμένει ένας βραχνάς για τη ρωσοτουρκική συνεργασία στη Συρία. Προσεκτικά, ώστε να μην αναφέρεται οποιαδήποτε ρώσικη ανάμειξη στο Ιντλίμπ, το υπουργείο Εξωτερικών της Άγκυρας κατήγγειλε το συριακό καθεστώς στις 7 Φεβρουαρίου, για τις επιχειρήσεις που πραγματοποιεί εκεί, καθώς και στην ανατολική Γκούτα, καλώντας για «άμεση παύση των εχθροπραξιών από το καθεστώς».
Αποτελεί επίσης κοινό μυστικό ότι η Μόσχα είναι έντονα δυσαρεστημένη για τις ένοπλες ομάδες που έχουν συμμαχήσει με την Τουρκία στη βόρεια Συρία, οι οποίες είναι οι ίδιες που η Μόσχα και η Δαμασκός πολεμούν στο Ιντλίμπ.
Είναι αμφίβολο εάν τα σχέδια του Ερντογάν για το Ιντλίμπ θα μπορέσουν τελικά να συνυπάρξουν με εκείνα του συριακού καθεστώτος ή της Μόσχας. Στις 8 Φεβρουαρίου, είπε, στο πλαίσιο μιας συνάντηση στο προεδρικό του παλάτι, ότι «[η Τουρκία] θα λύσει και το ζήτημα του Αφρίν και εκείνο του Ιντλίμπ, καθώς επιθυμούμε να επιστρέψουν τα αδέρφια μας οι πρόσφυγες στη χώρα τους». Η πλειοψηφία των προσφύγων που βρίσκονται σήμερα στην Τουρκία διέφυγαν από τη Συρία όταν το καθεστώς απελευθέρωνε εδάφη που κατείχε ο ISIS.
Η Τουρκία επίσης ανησυχεί για τους απώτερους σχεδιασμούς που έχουν οι Ρώσοι για τους Κούρδους. Η Μόσχα μπορεί να έδωσε το πράσινο φως στην Τουρκία για την επιχείρηση στο Αφρίν, αλλά δεν την υποστήριξε άνευ όρων. Αντίθετα, κατηγορεί τις ΗΠΑ ότι εξωθούν την Τουρκία σε κινήσεις για τις οποίες πιστεύουν ότι περιπλέκουν την κατάσταση στη Συρία.
Ο Κερίμ Χας, Τούρκος πανεπιστημιακός που διδάσκει στο κρατικό πανεπιστήμιο της Μόσχας, λέει ότι η Μόσχα δεν έχει εγκαταλείψει τα σχέδιά της για τη χορήγηση πολιτικών, διοικητικών και κοινωνικών δικαιωμάτων στους Κούρδους. Η Μόσχα έθεσε μια τέτοια πρόταση στο πλαίσιο του προσχεδίου συνταγματικών αλλαγών για τη Συρία, που κατέθεσε στο τραπέζι κατά τη διάρκεια της συνδιάσκεψης που πραγματοποίησαν Τουρκία, Ρωσία και Ιράν τον Ιανουάριο του 2017 στην Αστάνα, προς μεγάλη δυσαρέσκεια της Άγκυρας.
Ο Χας επίσης πιστεύει ότι η Ρωσία διατηρεί κι ένα απώτερο κίνητρο, επιτρέποντας στην Τουρκία να κινηθεί προς το Αφρίν. Γράφοντας για το BBC της Τουρκίας, υποστήριξε ότι οι δυσκολίες που μπορεί να αντιμετωπίσει εκεί ο τουρκικός στρατός, καθώς και ο διαρκώς αυξανόμενος αριθμός των θυμάτων, «μπορεί να καταστούν εργαλείο στα χέρια της Μόσχας, ώστε να πιέσει την Τουρκία για να ευθυγραμμιστεί περισσότερο με τους σχεδιασμούς της πρώτης σχετικά με τους Κούρδους της Συρίας.
Η Άγκυρα επίσης καταγράφει τις αναφορές ότι η Δαμασκός επιτρέπει τη μεταφορά ενισχύσεων του YPG στο Αφρίν. Πολλοί πιστεύουν ότι κάτι τέτοιο δεν θα ήταν δυνατό δίχως την υποστήριξη των Ρώσων.
Την ίδια στιγμή, ο πρόεδρος Μπασάρ Αλ Άσαντ συνεχίζει να εκφράζει την αντίθεσή του με την επιχείρηση της Τουρκίας στο Αφρίν. Η Δαμασκός προειδοποίησε ότι τα τουρκικά τζετ μπορεί να καταρριφθούν, και πρόσφατα προώθησε πυραυλικά συστήματα στο Ιντλίμπ και το Χαλέπι. Αυτή η κίνηση, που δεν θα πραγματοποιούνταν δίχως την έγκριση των Ρώσων, ήταν σαφέστατα μια προειδοποιητική βολή προς την Τουρκία. […]
Η Ρωσία επίσης ενίσχυσε την ισχύ της αεράμυνάς της στην περιοχή, αφότου έχασε ένα πολεμικό τζετ από πυρά εδάφους των δυνάμεων της αντιπολίτευσης στο Ιντλίμπ. Τα τουρκικά ΜΜΕ ανέφεραν ότι ο συριακός εναέριος χώρος έκλεισε για τα τουρκικά αεροσκάφη, όταν οι Ρώσοι ενίσχυαν τις δυνάμεις τους στην περιοχή. Αυτό το επεισόδιο κατέδειξε τα όρια που μπορεί να αντιμετωπίσει η επιχείρηση της Άγκυρας στη Βόρεια Συρία, αποτρέποντας μια στενή συμμαχία και συνεργασία με τη Μόσχα. Εξάλλου, οι επιτελείς του τουρκικού στρατού ανησύχησαν ιδιαίτερα από την κατάρριψη του ισραηλινού τζετ στη Συρία, στις 10/02.
Ο Σεντάν Εργίν, βασικός αρθρογράφος της Χουριέτ και πρώην απεσταλμένος της εφημερίδας στην Ουάσιγκτον, συμφωνεί με εκείνους που βλέπουν απώτερες στοχεύσεις στο πράσινο φως που έδωσε η Μόσχα για την εισβολή της Τουρκίας στο Αφρίν: «Με το να διευκολύνουν την έναρξη της επίθεσης στο Αφρίν, για την οποία η Μόσχα γνώριζε ότι θα εξόργιζε τους Αμερικάνους, η Ρωσία έσπρωξε την Τουρκία να απομακρυνθεί ολοένα και περισσότερο από τις ΗΠΑ», έγραψε ο Εργκίν στο άρθρο του της 1ης Φεβρουαρίου.
Οι σχέσεις της Άγκυρας με την Τεχεράνη επίσης αντιμετωπίζουν πιθανή επιδείνωση, που αν δεν ελεγχθεί, μπορεί και να ξεφύγει. Αυτό έγινε φανερό μετά την έκκληση που απηύθυνε ο Ροχανί, στις 6 Φεβρουαρίου, καλώντας την Τουρκία να σταματήσει τις στρατιωτικές της επιχειρήσεις στο Αφρίν. Ο Ροχανί, μιλώντας σε δημοσιογράφους της Τεχεράνης, πρόσθεσε: «Μια ξένη στρατιωτική επέμβαση πρέπει να πραγματοποιείται με την άδεια της χώρας και του λαού όπου επεμβαίνει», κριτικάροντας την απρόσκλητη στρατιωτική παρουσία της Τουρκίας στη Συρία.
Η Άγκυρα εξοργίστηκε επίσης όταν η κρατική ιρανική τηλεόραση ισχυρίστηκε ότι η Τουρκία χρησιμοποιεί χημικά όπλα στο Αφρίν. Το ελεγχόμενο από την κυβέρνηση πρακτορείο Αναντολού αποκάλεσε «κατασκευασμένη» την ιρανική είδηση.
* από την ιστοσελίδα al-monitor.com μετάφραση: Γιώργος Ρακκάς
