Πρασινίζουν τους δρόμους τους για να αντιμετωπίσουν τις πλημμύρες
Αποφασίσαμε να μεταφράσουμε και να διανείμουμε στο δημοτικό συμβούλιο το παρόν κείμενο, δημοσιευμένο στην έγκυρη, βρετανική Γκάρντιαν (28/12/2017), γιατί καταγράφει μερικές απ’ τις πράσινες καινοτομίες που προωθούνται ανά τον κόσμο στο πεδίο του αστικού σχεδιασμού για την αντιμετώπιση παρόμοιων (και συχνά πιο οξυμένων) φαινομένων σαν αυτό που βίωσε η πόλη μας στις 10 Μαΐου.
Είναι γνωστό, ότι η μεταφορά προτύπων από τη διεθνή πείρα πρέπει να γίνεται μεθοδικά και λελογισμένα, ώστε αυτά να ανταποκρίνονται στις οικείες ιδιαιτερότητες. Ωστόσο πιστεύουμε ότι η γνωστοποίηση και η συζήτηση τέτοιων παραδειγμάτων θα συμβάλει ώστε να αποφασίσει επιτέλους ο δήμος να ξεκινήσει μια έρευνα σε συνεργασία με τα πανεπιστημιακά ιδρύματα, ή ακόμα και με ιδιωτικά γραφεία που δραστηριοποιούνται στον αστικό σχεδιασμό, ώστε να προκύψουν βέλτιστες πρακτικές προς αυτή την κατεύθυνση.
Κυρίως γιατί, φαινόμενα όπως αυτό της 10ης Μαΐου, δεν είναι τυχαία, αλλά οφείλονται σε ανθρωπογενή αίτια, έχουν να κάνουν με έναν συνδυασμό παραγόντων κλιματικής αλλαγής και αστοχίας του παλαιού, τσιμεντοκρατούμενου αστικού σχεδιασμού, πράγμα που σημαίνει ότι, δυστυχώς, θα τα βρίσκουμε συχνά μπροστά μας από εδώ και πέρα.
Δημοτική Παράταξη
«Μένουμε Θεσσαλονίκη»
Του Helen Roxburgh*
Ένα μικρό κομμάτι της Σαγκάης γίνεται όλο και πιο πράσινο, σε κάθε του δρόμο. Στην συνοικία του Λινγκάνγκ, τα πεζοδρόμια αποκτούν συστοιχίες δένδρων, παρτέρια, και οι πλατείες μεταβάλλονται σε κήπους. Ενώ, μεταξύ των γερανών και των εργοταξίων, τα νέα κατασκευαστικά σχέδια παρουσιάζουν νέα κτήρια που επενδύονται με πράσινο και υγρό στοιχείο.
Το Λινγκάνγκ, που είναι γνωστό επίσης και ως Νανχούι, μετά τη μετονομασία του το 2012 έχει αναλάβει μια αποστολή: Να γίνει η «σπογγώδης πόλη» της Σαγκάης και να λειτουργήσει ως πιλότος για την ανάπτυξη μιας φιλικής προς το περιβάλλον εναλλακτικής πολιτικής, αντί των παραδοσιακών συστημάτων απορροής και προστασίας απ’ τις πλημμύρες, σε μια παράκτια πόλη που αντιμετωπίζει μεγάλο κίνδυνο μακροπρόθεσμα από την άνοδο της στάθμης των υδάτων.
Η επέκταση του τσιμέντου στην Κίνα πολύ συχνά μπλόκαρε τη φυσική ροή του νερού, σκεπάζοντάς τη με σκληρές, αδιαπέραστες επιφάνειες. Για να αντιμετωπίσει τις συνέπειες αυτής της εξέλιξης, το σχέδιο για τη σπογγώδη πόλη εστιάζει στις πράσινες υποδομές, όπως οι υγρότοποι, οι πράσινες ταράτσες και οι κήποι του νερού.
«Στο φυσικό περιβάλλον, οι βροχοπτώσεις είτε απορροφώνται από το έδαφος, είτε καταλήγουν στα ποτάμια και τις θάλασσες, αλλά αυτή η διαδικασία ανακόπτεται όταν έχουμε την ανάπτυξη αδιαπέραστων, σκληρών επιφανειών σε μεγάλη κλίμακα», λέει ο Γουέν Μέι Ντουμπελάαρ, διευθυντής του τομέα διαχείρισης υδάτων στην Κίνα, της εταιρείας Arcadis. «Πλέον μόνο ένα 20%-30% του νερού απορροφάται από το έδαφος στις αστικές περιοχές, γεγονός που διαρρηγνύει τον κύκλο του νερού, προκαλώντας πλημμύρες και μόλυνση των υδάτινων επιφανειών».
Στο Λινγκάνγκ, οι μεγάλοι του δρόμοι χτίζονται πλέον με διαπερατές πλάκες, που επιτρέπουν στο νερό να στραγγίξει στο έδαφος. Οι νησίδες τους γεμίζονται με χώμα και φυτά για να χρησιμοποιηθούν ως υδάτινοι κήποι, ενώ τα κτήρια έχουν πράσινες ταράτσες και ταμιευτήρες νερού.
Από τις εκτεταμένες καταστροφικές πλημμύρες του Πεκίνου το 2012, η προστασία απ’ τις πλημμύρες βρίσκεται στην κορυφή της κρατικής ατζέντας. Η πρωτοβουλία για τις σπογγώδεις πόλεις ξεκίνησε το 2015 αναπτύσσοντας δεκαέξι πιλοτικά παραδείγματα, που έπειτα έγιναν τριάντα για να συμπεριλάβουν και τη Σαγκάη.
«Η πρώτη προτεραιότητα είναι να προσπαθήσουμε να διατηρήσουμε ή να αποκαταστήσουμε τα φυσικά ρέματα, επειδή αυτός είναι ο φυσικός τρόπος για να μειώσουμε τον κίνδυνο πλημμυρών», λέει ο καθηγητής Χούι Λι του πανεπιστημίου Τονγκί. «Στο Γιουχάν, για παράδειγμα, το κύριο πρόβλημα είναι ότι πολλά μικρά ρέματα καλύφθηκαν από την εκτεταμένη δόμηση. Αντίθετα, το πλεονέκτημα της περιοχής του Λινγκάνγκ είναι ότι έχει διατηρήσει αρκετό χώρο ακάλυπτο από το τσιμέντο, ενώ έχει και μια τεχνητή λίμνη που μπορεί να συγκρατήσει πολύ νερό κατά τη διάρκεια μιας σφοδρής βροχόπτωσης».
«Στο παρελθόν, οι άνθρωποι έπαιρναν τη γη μακριά από το νερό· τώρα πρέπει να τη δώσουμε πίσω»
Το Λινγκάνγκ μπορεί να εισάγει καινοτομίες στον αστικό του ιστό, αλλά οι αλλαγές σε παλαιότερες περιοχές της Σαγκάης είναι δύσκολες. Πρόσφατες αναπλάσεις, μεταξύ άλλων, έγιναν και στην παρόχθια πρώην βιομηχανική περιοχή του Γουέστ Μπαντ, με τη χρήση κήπων νερού, διαπερατών υλικών και ανυψωμένων πεζοδρόμων ώστε να ξαναγίνει φυσικά σπογγώδης η περιοχή.
Αλλά είναι δύσκολο να βρεθεί χώρος ώστε να επανέλθει το πράσινο. Ακόμα και τα πάρκα που υπάρχουν ήδη συνιστούν χαμένες ευκαιρίες, λέει ο Λι, καθώς συνήθως είναι κατασκευασμένα σε υψομετρική διαφορά από τους δρόμους και έτσι αποτυγχάνουν να λειτουργήσουν ως τόποι απορροής των πλημμυρών. Η μεγαλύτερη επικέντρωση γίνεται στις πράσινες ταράτσες –η τοπική κυβέρνηση της Σαγκάης θέλει να φτιαχτούν 400.000 τ.μ. από αυτές– καθώς και στη σταδιακή ανάπλαση των πεζοδρομίων.
Η κυβέρνηση σχεδιάζει, μέχρι το 2020, το 20% της δομημένης έκτασης των πιλοτικών περιοχών να έχουν αποκτήσει αυτές τις «σπογγώδεις» ιδιότητες, έτσι ώστε να δεσμεύεται να επαναχρησιμοποιείται ή να απορροφάται από το έδαφος περίπου το 70% των νερών από τις καταιγίδες. Μέχρι το 2030, προβλέπεται ότι το 80% αυτών των περιοχών θα έχουν προσαρμοστεί στο νέο μοντέλο.
Ο στόχος αυτός μεταθέτει την πίεση στις νέες περιοχές, ώστε να καλύψουν τις αδυναμίες των παλαιότερων, όπου η ανάπλασή τους φαίνεται αμφίβολη ακόμα και μέχρι το 2030.
Το σχέδιο αντιμετωπίζει και άλλες προκλήσεις. Η κεντρική κυβέρνηση θα παρέχει μόνο το 1/5 των απαιτούμενων κεφαλαίων – το υπόλοιπο θα πρέπει να βρεθεί από τις τοπικές κυβερνήσεις ή από συχνά απρόθυμους ιδιώτες επενδυτές.
Οι πανεπιστημιακοί έχουν προειδοποιήσει ότι τα σχεδιαστικά μοντέλα που αναπτύσσονται δεν είναι αρκετά διαφοροποιημένα ώστε να ανταποκριθούν στις τεράστιες γεωγραφικές μεταβολές της Κίνας, ενώ την ίδια στιγμή οι νέες καινοτομίες θα πρέπει και να συμβαδίζουν και με τις πρακτικές ανάγκες του αστικού ιστού.
Ωστόσο, οι πολεοδόμοι και οι ειδήμονες του αστικού σχεδιασμού υποστηρίζουν ότι η διαδικασία έφερε στο φως νέες καινοτομίες που συμβάλλουν στον βιώσιμο σχεδιασμό ώστε να αντιμετωπίσει η Κίνα τα προβλήματα πλημμυρών ή/και λειψυδρίας…
*εφημερίδα The Guardian, 28 Δεκεμβρίου 2018
