Του Τάσου Αναστασίου
Οι αλλαγές που ήρθαν στη ζωή μας ήταν ακαριαίες. Κι οι αλλαγές που θα έρθουν θα είναι ιστορικές. Θα αποτελεί μεγάλη έκπληξη αν η ανάπτυξη καταγράψει φέτος θετικό ρυθμό, παρά τις αισιόδοξες προβλέψεις του υπουργού Οικονομικών κ. Σταϊκούρα, αφού η εγχώρια ζήτηση έχει κάνει βουτιά. Ήδη σε τομείς όπως ο τουρισμός, οι μεταφορές, η εστίαση, η βιομηχανία της διασκέδασης, υπάρχει καθήλωση, ενώ σχεδόν όλοι οι κλάδοι (με εξαίρεση τα τρόφιμα) είναι πτωτικοί. Επομένως, η ύφεση είναι πολύ πιθανή. Σε παγκόσμιο επίπεδο, τουλάχιστον για τις χώρες της Δύσης, μπορεί να μιλάμε σε λίγο καιρό για κράχ. Αυτή η πτώση της οικονομικής δραστηριότητας που ζήσαμε με τα μνημόνια αφορούσε μια σταδιακή –σχεδόν προβλέψιμη– επιδείνωση των οικονομικών δεικτών ενώ τώρα πρόκειται για suddendeath. Ακόμα και σε καιρό πολέμου, ανεξάρτητα με το τι συμβαίνει στα πεδία μάχης, η ζωή, το εμπόριο και οι συναλλαγές συνεχίζονται έστω μετ’ εμποδίων, μάλιστα κλάδοι όπως π.χ. της παραγωγής μαχητικού εξοπλισμού εκτοξεύονται. Στην κατάσταση που βιώνουμε τώρα, οι συναλλαγές σχετίζονται μόνο με τα απολύτως απαραίτητα.
Αυτή τη στιγμή, η περιβόητη φράση της Μάργκαρετ Θάτσερ σχετικά με το ότι ‘’δεν υπάρχει κοινωνία, παρά μόνο άτομα και οικογένειες’’ ισχύει σε μεγάλο βαθμό, με την έννοια ότι οι κοινωνικές σχέσεις έχουν ελαχιστοποιηθεί και η ατομική (ή οικογενειακή) απόσυρση βασιλεύει. Ωστόσο, η πανδημία κατάφερε να ξεγυμνώσει τη φιλελεύθερη λογική και την αναγκαιότητα βελτιστοποίησης της ατομικής ωφελιμότητας που είναι στην ουσία το δόγμα του καπιταλισμού εμπλουτισμένο στις μέρες μας με τη διαγραφή των πάσης φύσεως ορίων, οικονομικών, πολιτισμικών, ηθικών.
Ξετυλίγεται σιγά σιγά –και είναι ακόμα η αρχή- η ανάγκη για συνολικές υποδομές σε εθνικό επίπεδο, για παράβλεψη των ιδιωτικών λύσεων, για προσπέραση των ατομικών δικαιωμάτων από τις συλλογικές διεκδικήσεις. Κι αυτό φαίνεται να μην είναι αποτέλεσμα επιλογής, βέβαια, αλλά προϊόν ανάγκης. Γιατί πως αλλιώς θα επανεκκινηθεί μια οικονομία που υπέστη σοκ; Μόνο με γενναία παροχή χρήματος , άρα με προσφορά χρήματος από τη Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα που είναι μονόδρομος. Ο Κέυνς λοιπόν επανέρχεται. Σε επίπεδο Ελλάδας, θα πρέπει η τόνωση της ζήτησης να συνοδευτεί με μια στόχευση για τοπικοποίηση της οικονομίας, με επαναφορά της μικρο-ιδιοκτητικής κλίμακας, με μια αντίστοιχη προώθηση της παραγωγής με κίνητρα ίδρυσης συνεταιρισμών και συνεργασίας ιδιωτών με συλλογικές δομές (δήμοι, περιφέρειες) καθώς και με μια γενικότερη προσπάθεια απεξάρτησης από τη διεθνή οικονομία.
Πριν από αυτά προέχει λίγο νερό και ένα χαστουκάκι για να συνέλθουμε από το ισχυρό χτύπημα.Τα μέτρα που ανακοίνωσε ο κ. Μητσοτάκης είναι προς τη σωστή κατεύθυνση. Δεν νομίζω, πάντως, ότι ο Πρωθυπουργός έγινε ξαφνικά κοινωνικά ευαίσθητος ή ότι ξέχασε τα φιλελεύθερα δόγματα που σπούδασε στα ακριβά πανεπιστήμια. Θεωρώ πως αντιδρά καθαρά σαν ο βλαχοδήμαρχος (της Ελλαδίτσας) που χαρούμενος κάνει χρήση της χρηματικής άνεσης που του επέτρεψε η πρωτεύουσα και το κεντρικό κράτος (των Βρυξελλών). Χαρείτε το για όσο κρατήσει η άδεια του Διευθυντηρίου.
