Δίκες κατά των Ελλήνων στην Αλβανία του Ραμίζ Αλία

562

του Κ. Δημητρόπουλου, από το Άρδην τ. 75, Μάιος-Ιούνιος 2009

Το κείμενο που ακολουθεί αποτελεί τμήμα διδακτορικής εργασίας. Αφορά δικαστικά έγγραφα περιοχών που εγκαταβιεί ο ελληνισμός.

Ο ελληνισμός στην προ του 1991 Αλβανία ζει κάτω από ένα καθεστώς διπλής καταπίεσης. Στους κοινωνικούς εξαναγκασμούς, που αποτελούν κοινό γνώρισμα με τους υπόλοιπους λαούς της χώρας, προστίθενται και οι εθνικοί. Οι ελληνικής καταγωγής πολίτες κατατάσσονται στην κατηγορία του εσωτερικού εχθρού. Η εθνική διαφοροποίηση του εσωτερικού εχθρού θεωρείται ότι βοηθά στη συσπείρωση των υπηκόων, αλλά και στην εξέλιξη της διαμόρφωσης του κυρίαρχου έθνους. Το Κόμμα-Κράτος υπολογίζει ακόμα πως η κατάταξη των Ελλήνων σε αυτή την ομάδα θα διασπάσει, εντέλει, και τη συνοχή της.
Πολλά είναι τα μέλη του ελληνικού πληθυσμού που συλλαμβάνονται και αυτή την περίοδο. Οι κατηγορούμενοι δικάζονται από τα λαϊκά δικαστήρια και τους λαϊκούς δικαστές1 στους τόπους καταγωγής τους ή στα τακτικά δικαστήρια και τους τακτικούς δικαστές2 που εδρεύουν στις πρωτεύουσες των νομών. Τα λαϊκά δικαστήρια δικάζουν παραπτώματα που με τη σύγχρονη ορολογία θα μπορούσαμε να τα χαρακτηρίσουμε ως πταίσματα ή και πλημμελήματα. Όποιος παραπεμφθεί σε ένα τέτοιο δικαστήριο μπορεί να αθωωθεί ή να καταδικαστεί, ανάλογα με τη βούληση του οικείου λαϊκού συμβουλίου και, κυρίως, της κομματικής οργάνωσης. Οι προσωπικές σχέσεις και η πολιτική, λεγόμενη, συμπεριφορά του κατηγορούμενου και της οικογένειάς του μπορούν να κρίνουν μια απόφαση, εκτός αν διαφορετικά έχει προαποφασιστεί στα περιφερειακά ή κεντρικά κομματικά γραφεία. Στην περίπτωση που η απόφαση είναι καταδικαστική, αυτή μπορεί να έχει φαινομενικά μικρές επιπτώσεις (πρόστιμο, αγγαρεία ή δημόσια επίπληξη). Ένας κατηγορούμενος σχεδόν πάντα κρίνεται ένοχος. Στη μεγάλη πλειονότητα των περιπτώσεων, οι αρχές ασφαλείας κρατούν τον καταδικασθέντα σε κάποια μορφή ομηρείας και τον μετατρέπουν σε πληροφοριοδότη. Παράλληλα, τον χρησιμοποιούν ως άλλο ένα μέσο διοχέτευσης και εμπέδωσης της κομματικοκρατικής γραμμής.
Όταν μια υπόθεση κρίνεται ως σοβαρή, ο κατηγορούμενος μεταφέρεται στην έδρα του νομού για να δικαστεί από τακτικό δικαστήριο. Στα τακτικά δικαστήρια τα πράγματα είναι εντελώς διαφορετικά. Η ακροαματική διαδικασία, ασχέτως της βαρύτητας του θέματος που εξετάζεται, δεν είναι χρονοβόρα. Πιθανόν να μην ξεπερνά και τη διάρκεια μίας μέρας. Λαμβάνονται υπόψη τα διαβιβαστικά έγγραφα της ασφάλειας και, όταν η κατηγορία είναι σοβαρή, οι καταδίκες εκτός από βέβαιες είναι και αυστηρές: πολύχρονες φυλακίσεις και εξορίες.

Α. Κατηγορούμενοι
Οι άνθρωποι που δικάζονται, συνήθως καταδικάζονται3. Οι ποινές είναι βαριές και εξοντωτικές για αδικήματα που σε συνθήκες στοιχειώδους δημοκρατίας δεν θα καταγράφονταν καν στο αστυνομικό δελτίο.
Από τις καταδικαστικές αποφάσεις που μελετήθηκαν, μερικά από τα στοιχεία που περιγράφουν την ταυτότητα του κάθε κατηγορουμένου προκαλούν ιδιαίτερη εντύπωση: π.χ. κοινωνική καταγωγή, εθνική καταγωγή, συμμετοχή στο Κόμμα. Σαφώς και όλα τους συνθέτουν μια πολιτική διακρίσεων. Ακόμα και τα παραποιημένα και χωρίς το τελικό σίγμα ονόματα.
Ο τόπος κατοικίας ή καταγωγής σχετίζεται με την πιθανότητα επιτυχίας που έχει αυτός που κατηγορείται ότι επιζητεί ή επιχείρησε την απόδρασή του από το κράτος. Οι κάτοικοι των παραμεθορίων περιοχών βίωναν μεγαλύτερη πίεση από το καθεστώς. Έχοντας γνώση της γεωμορφολογίας του τόπου τους, ήταν εν δυνάμει ύποπτοι φυγής. Για να παραμείνουν στις εστίες και να μην εξοριστούν ατομικά, οικογενειακά ή και ομαδικά4, όφειλαν να πληροφορούν τις αρχές για κάθε έναν «ξένο» που βρισκόταν στις περιοχές τους, όπως και οτιδήποτε υπέπιπτε στην αντίληψή τους και μπορούσε να αφορά πιθανότητα διάρρηξης των συνόρων. Το καθεστώς φόβου αλλά και αλληλοπαρακολούθησης που επικρατεί σε αυτά τα χωριά, δεν επιτρέπει αποδράσεις.
Αν οι πρόγονοι του κατηγορούμενου είχαν χαρακτηριστεί «κουλιάκοι», τότε η κοινωνική καταγωγή είναι επιβαρυντική. Το επίθετο αυτό ακολουθεί, καταδιώκει και επιβαρύνει τη θέση οποιουδήποτε. Τα μέλη των οικογενειών αυτών και οι απόγονοί τους είναι πάντα ύποπτοι και, παρ’ ότι βρίσκονται στο περιθώριο της κοινωνικής ζωής, λέγεται πως επηρεάζουν αρνητικά τη νεολαία και αποτελούν τους πάγιους οργανωτές κάθε παράνομης πράξης.
Ένα άτομο που δεν έχει οικογενειακές υποχρεώσεις μπορεί να λάβει ευκολότερα μια απόφαση που το κράτος τη χαρακτηρίζει ως εγκληματική. Η επιθυμία ενός άγαμου να δραπετεύσει από τη χώρα έχει περισσότερες πιθανότητες να ξεπεράσει το στάδιο της θεωρίας. Η οικογενειακή κατάσταση ενός επίδοξου φυγά, δηλαδή η ύπαρξη συζύγου και τέκνων, δεν συμβάλλει στη λήψη μιας τέτοιας απόφασης, αφού γνωρίζει ότι τα μέλη της οικογένειάς του θα υποφέρουν από την –επιτυχή ή όχι– πράξη του5. Οι νέοι που δεν νυμφεύονται νωρίς, γίνονται αντικείμενο υποψίας από τις αρχές ασφαλείας και τους συνεργάτες τους. Τις περισσότερες φορές η αγαμία ενός κατηγορουμένου αποτελεί ένα ακόμα βήμα προς μια σίγουρη καταδίκη.
Στο εδώλιο του κατηγορουμένου κάθονται συνήθως άτομα που δεν έχουν εκπαίδευση πανεπιστημιακού επιπέδου. Οι περισσότεροι δεν ολοκληρώνουν καν τη μέση εκπαίδευση. Το μορφωτικό τους επίπεδο μπορεί να οριστεί περισσότερο ως χαμηλό. Εκτιμούμε πως όσοι κατορθώνουν να εισαχθούν και να αποφοιτήσουν από πανεπιστημιακά ιδρύματα είναι περισσότερο ταυτισμένοι, ή τουλάχιστον αποδέχονται και την καθεστηκυία τάξη, που τους προσφέρει ένα ανώτερο από τον μέσο όρο επίπεδο ζωής. Η στάση της οικογένειας απέναντι στο Κόμμα-Κράτος, και ειδικότερα η άμεση σχέση με αυτό βοηθά και ανοίγει τον δρόμο προς το πανεπιστήμιο. Η τάξη των μορφωμένων είναι απαραίτητη στο Κόμμα-Κράτος και τα μέλη της πρέπει να σχετίζονται με αυτό
Η ελληνική εθνική καταγωγή ταυτίζεται σε μεγάλο βαθμό με τις πιο βαριές κατηγορίες κατά του κράτους. Πολλές από τις περιοχές των Ελλήνων γειτνιάζουν γεωγραφικά με το ελληνικό κράτος. Οι ελληνικής καταγωγής φυγάδες είναι πάντα οι περισσότεροι. Το ίδιο συμβαίνει και στα δικαστήρια. Όσοι οδηγούνται εκεί είναι πολλαπλάσιοι από τους μη ελληνικής καταγωγής.
Μας εντυπωσιάζει το γεγονός ότι στα στοιχεία του κατηγορούμενου καταγράφεται και η ιδιότητα του μέλους του Κόμματος. Το αν είναι οργανωμένος στο Κόμμα αποτελεί συστατικό στοιχείο της εικόνας του και γίνεται γνωστό στους δικαστές και επισήμως.
Από τα δικαστικά έγγραφα που ερευνήθηκαν αποδεικνύεται πως πολλοί άνθρωποι, μικρό χρονικό διάστημα μετά την αποφυλάκισή τους, οδηγούνταν και πάλι στα δεσμωτήρια. Το ποινικό μητρώο συνοδεύει και βαραίνει τον κάτοχό του. Το καθεστώς θεωρεί πως όσοι έχουν καταγραφεί ως εχθρικά διακείμενοι πρέπει να παραμένουν για πάντα εκτός της κοινωνικής ζωής. Οι ίδιοι αυτοί άνθρωποι είναι πάντα και τα καλύτερα θύματα της «υπερευαισθησίας» των κατά τόπους κομματικοκρατικών αξιωματούχων. Παράλληλα, αποτελούν τους απαραίτητους πρωταγωνιστές σε σκευωρίες που στήνονται με σκοπό τον εκφοβισμό του λαού συγκεκριμένων περιοχών. Στις επιχειρήσεις αυτές ο κατάλογος συμπληρώνεται και από ανθρώπους που έχουν καταδικαστεί για καθαρώς ποινικά αδικήματα.
Φαίνεται από το αρχειακό υλικό πως τα άτομα που δικάζονται με τις κατηγορίες που προαναφέραμε συγκεντρώνουν ιδιαίτερα και σταθερά χαρακτηριστικά. Αυτός που εμμέσως αμφισβητεί το καθεστώς δεν θα πρέπει παρά να είναι ένας κοινός εγκληματίας. Εγκληματίας όμως όχι όπως τον εννοεί μόνο το Κόμμα-Κράτος, αλλά και η κοινωνία στο σύνολό της. Τα εγκλήματα κατά της ηθικής τάξης είναι από αυτά που αναγνωρίζονται και καταδικάζονται από το σύνολο των ανθρώπων. Αυτοί που διατυπώνουν απόψεις ενάντια στην κομματικοκρατική ηγεσία, τον τρόπο διακυβέρνησης, την καταπίεση, όσοι επιμένουν να μιλάνε θετικά για το έθνος τους ή το κράτος με το οποίο συνδέονται εθνικά, και πολύ περισσότερο όταν προσπαθούν να μεταβούν σε αυτό, είναι σίγουρα άτομα αμφιβόλου ηθικής και ασφαλώς τα «αποβράσματα» της κοινωνίας.
Αναλυτικότερα, και εξετάζοντας το περιεχόμενο των υποθέσεων και του λοιπού αρχειακού υλικού, επιβεβαιώνονται όλα όσα προαναφέραμε:

1. Ποινικό παρελθόν κατηγορουμένων.
   Οι κατηγορούμενοι, όταν παρουσιάζονται ενώπιον του δικαστηρίου, είναι ήδη χαρακτηρισμένοι και καταδικασμένοι για κλοπές6, ξυλοδαρμούς, βιασμούς7 ή έχουν αορίστως ποινικό μητρώο8. Ακόμα και σε άλλες περιπτώσεις που έχουν έμμεση σχέση με τον ελληνισμό, οι κατηγορούμενοι είναι ήδη πρώην κατάδικοι9.
2. Συνομιλητές των μελλοντικών κατηγορουμένων
   Ένας κατηγορούμενος δεν θα μπορούσε παρά μόνο ανάμεσα σε άτομα που έχουν παρόμοια με αυτόν ηθικά και κοινωνικά χαρακτηριστικά να ξεδιπλώσει τις απόψεις του10. Δεν μπορεί οποιοσδήποτε να «αναπτύξει εχθρικές πράξεις προπαγανδίζοντας εναντίον της λαϊκής εξουσίας»11. Το Κόμμα-Κράτος, μέσω των θεσμών του, οφείλει να αποδεικνύει στον απλό πολίτη πως οι αντίπαλοι βρίσκονται αποκλειστικά ανάμεσα στα άτομα του περιθωρίου. Πρόκειται για άτομα που έχουν περιοριστεί στο παρελθόν και που πρέπει να τύχουν και στο μέλλον τέτοιας αντιμετώπισης, ή για άλλα άτομα που η συμπεριφορά τους τα προορίζει να έχουν τέτοια μοίρα.
   Στα εγκληματικά στοιχεία εντάσσονται και όσοι ανέχονται και δεν καταγγέλλουν συζητήσεις που περιστρέφονται γύρω από ζητήματα που όλοι γνωρίζουν ότι είναι ποινικώς κολάσιμα. Από τα κατηγορητήρια διαπιστώνεται πως οι κατηγορούμενοι μίλησαν με πολλούς ανθρώπους για τα θέματα που κατηγορήθηκαν και καταδικάστηκαν στη συνέχεια. Οι συνομιλητές τους χωρίζονται σε δύο μεγάλες κατηγορίες:
   α) οι μη ποινικοί, που έσπευσαν και ενημέρωσαν τις αρχές ασφαλείας και αργότερα τους γνωρίζουμε και ως μάρτυρες κατηγορίας, και
   β) οι φυλακισμένοι, οι οποίοι όμως συνεργάζονται με τις κρατικές υπηρεσίες.
   Το Κόμμα-Κράτος μεγιστοποιεί τη βαρύτητα των καταγραμμένων ποινικώς κολάσιμων πράξεων. Η ομάδα των φυλακισμένων συνομιλητών ενδυναμώνει την επιχειρηματολογία της κυρίαρχης άποψης πως ακόμα και άτομα του κοινού ποινικού δικαίου δεν συγκαλύπτουν τόσο μεγάλα εγκλήματα εναντίον του κράτους και δεν ανέχονται την αμφισβήτηση του καθεστώτος.

Β. Κατηγορίες
Τα άρθρα του Ποινικού Κώδικα αφορούν τις συνήθεις κατηγορίες που οδηγούν σε βαριές καταδίκες: «προδοσία κατά της πατρίδας με τη μορφή απόδρασης εκτός κράτους»12 και «διαφώτιση και προπαγάνδα εναντίον του κράτους»13. Οι περιπτώσεις κατηγοριών που αφορούν αποδράσεις είναι, φυσικά, οι απόπειρες. Ως απόπειρα λογαριάζεται και δικάζεται ακόμα και η έκφραση πρόθεσης κατά τη διάρκεια μιας ιδιωτικής συζήτησης. Η εξωτερίκευση σκέψεων και ιδίως θετικών γνωμών για τη ζωή εκτός της χώρας θεωρείται «προετοιμασία απόδρασης»14. Μόνον όσες αποδράσεις είχαν ολοκληρωθεί δεν είναι δυνατόν να δικαστούν, καθώς οι δραπέτες είχαν εξασφαλίσει την ατιμωρησία τους μέσω της ασυλίας που τους παρέχει η χώρα στην οποία κατέφυγαν. Ο δραπέτης υφίσταται όμως την εκδίκηση του Κόμματος-Κράτους μέσω της τιμωρίας των μελών της οικογένειάς του.
Η έκφραση γνώμης που εκλαμβάνεται ως έκφραση αντίθεσης προς το καθεστώς με οποιονδήποτε τρόπο –άμεσο ή έμμεσο– θεωρείται ποινικό αδίκημα και δικάζεται. Ο ακραίος, αντιδημοκρατικός και πρωτόγονος αλβανικός Ποινικός Κώδικας δεν διαχωρίζει τις υβριστικές αναφορές κατά της καθεστηκυίας τάξης από την κριτική και το σχόλιο.

Γ. Αποφάσεις
Στις δικαστικές αποφάσεις, οι δικαστές δεν φείδονται αρνητικών χαρακτηρισμών προς τους κατηγορουμένους. Αυτοί οι τελευταίοι είναι –προφανώς– τυχοδιώκτες15 και διεφθαρμένοι άνθρωποι16. Η κοινή γνώμη οφείλει να γνωρίζει πως άτομα που φτάνουν σε τέτοιες πράξεις έχουν σκοτεινό παρελθόν, ενώ η συμπεριφορά τους έχει σαφώς αντικοινωνικό χαρακτήρα.
Καταγράφονται πράξεις που μπορεί, ακόμα και σε ένα συντηρητικό περιβάλλον, να χαρακτηριστούν απλώς και μόνον κοινωνικά επιλήψιμες, αλλά που στην περίπτωση της Αλβανίας του Ραμίζ Αλία είναι ποινικά κολάσιμες. Η κοινωνία υποκαθίσταται από το Κόμμα-Κράτος, και οτιδήποτε θεωρείται αντικοινωνικό δικάζεται. Στα έγγραφα των δικαστικών αποφάσεων καταγράφεται πως οι κατηγορούμενοι διήγαν βίον ανήθικον, αφού παρακολουθούσαν τα ελληνικά τηλεοπτικά προγράμματα, πίνοντας ποτά και ασχολούμενοι με έκφυλες γυναίκες17.
Ποιες όμως μπορεί να είναι οι πράξεις που χαρακτηρίζονται ως εχθρικές από το καθεστώς; Δικαστική απόφαση αναφέρεται σε συζητήσεις18 και εχθρικά σχόλια εναντίον του τόπου…19, που αφορούν περιγραφή και σύγκριση της κατάστασης από τις δύο μεριές των συνόρων. Αποτέλεσμα αυτών των συζητήσεων είναι η απόφαση για φυγή. Η κατάσταση των κατηγορουμένων μπορεί να χειροτερεύσει εφόσον οι ίδιοι – ακόμα και έγκλειστοι για άλλα αδικήματα, «… εκπαιδεύουν (σ.σ. και άλλους) καταδικασμένους μειονοτικούς…»20, προς την ίδια κατεύθυνση.
Αυτές οι συζητήσεις βρίσκονται μέσα στα δικαστικά έγγραφα. Αφορούν τη ζωή στο γειτονικό κράτος της Ελλάδας, που, ας σημειώσουμε, πρόκειται για τη χώρα με την οποία οι κατηγορούμενοι συνδέονται εθνικά, γλωσσικά, πολιτιστικά, θρησκευτικά κ.λπ. Η παρακολούθηση τηλεοπτικών εκπομπών και η ακρόαση ραδιοφωνικών σταθμών οδηγεί τους κατηγορουμένους στο να εκφράσουν τη γνώμη τους για τη ζωή στην Ελλάδα και να τη συγκρίνουν, αναπόφευκτα, με αυτή που ήδη ζουν. Συμπεραίνουν πως στην Ελλάδα «η διαβίωση του λαού είναι καλή, από εκεί έχει πολλά, οι νέοι έχουν αυτοκίνητα και πηγαίνουν όπου τους κάνει κέφι, ενώ εδώ … ο λαός υποφέρει, είναι απομονωμένος, κάνοντας την παραμικρή κίνηση σε βάζουν φυλακή»21. Τα πράγματα γίνονται ακόμα πιο άσχημα με την κριτική προς το Κόμμα-Κράτος και την ηγεσία του: «… το κυριότερο λάθος το έχει ο καθοδηγητής του Κόμματος» και βέβαια όταν η κριτική μετατρέπεται σε «υβριστικά λόγια», τα οποία σε λίγο, όπως καταγράφονται και επίσημα, δεν ήταν τίποτε άλλο από σχόλια του τύπου «…αυτός κατάντησε άσχημα τον λαό»22. Σε κανένα σημείο των επίσημων δικαστικών εγγράφων δεν γίνεται αναφορά στο όνομα του αρχηγού του κράτους. Οι κατηγορούμενοι αναφέρονται σε αυτόν, αλλά το όνομα δεν καταγράφεται ποτέ. Το επίθετο που χρησιμοποιείται για να περιγραφεί είναι το «καθοδηγητής»23, που υπό διαφορετικές συνθήκες θα προκαλούσε και άλλους συνειρμούς24.
Εμμέσως, τα δικαστικά έγγραφα, μέσω της αναπαραγωγής των «εχθρικών» και «εγκληματικών» θέσεων των κατηγορουμένων, μας δίνουν τη δυνατότητα να πληροφορηθούμε και για γεγονότα που δεν βγήκαν στο φως της δημοσιότητας και τα οποία δείχνουν την ύπαρξη μιας μαζικής αντίθεσης προς το καθεστώς, σε περιοχές της χώρας οι οποίες ήταν γνωστές για την τοποθέτησή τους υπέρ αντιχοτζικών σχηματισμών: «… που δεν του έφαγαν το κεφάλι όταν πήγε στον Βορρά»25. Οι λαοί της χώρας έτρεφαν την ψευδαίσθηση των δραστικών βελτιώσεων στη ζωή τους μετά την ανάληψη της εξουσίας από τον Ραμίζ Αλία. Η «αλλαγή της κατάστασης …» δεν πραγματοποιήθηκε26. Η οικονομία τελικά χειροτέρεψε και δεν έγιναν βήματα προόδου ούτε και στο θέμα των πολιτικών ελευθεριών. Ο αντικαταστάτης του Ενβέρ Χότζα «βγήκε χειρότερος»27. Με μία πρόταση, οι ίδιοι οι κατήγοροι καταγράφουν όχι μόνο τις απόψεις που κυκλοφορούν στους κύκλους του ελληνικού λαού, αλλά μεταφέρουν και τον βαθμό συνειδητοποίησης της κατάστασής τους.
Από τις δικαστικές αποφάσεις που ερευνήθηκαν αποδεικνύεται πως αρκετοί από τους ανθρώπους του κοινωνικού περιγύρου των κατηγορουμένων βρέθηκαν στη συνέχεια και μάρτυρες κατηγορίας. Μεγάλο μέρος του πληθυσμού υποκύπτει σχεδόν εθελοντικά ή με μικρή πίεση στην ανάγκη του καθεστώτος να διαιωνίσει τον φόβο και την τρομοκρατία. Άτομα που ανήκουν στο φιλικό ή και το άμεσα συγγενικό περιβάλλον επαναλαμβάνουν τα όσα άκουσαν από τα χείλη των κατηγορουμένων στις ανακριτικές και δικαστικές αρχές ή και διακηρύττουν την προσπάθεια αποτροπής της όποιας προσπάθειας αμφισβήτησης της τάξης28.

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

1. Οι «λαϊκοί δικαστές» εκλέγονται καθ’ υπόδειξιν, κατά τη διάρκεια των εκλογών των λαϊκών συμβουλίων, μαζί με τους λαϊκούς ενόρκους.
2. Το τακτικό δικαστήριο στελεχώνεται από τον πρόεδρο και τους δύο βοηθούς του.
3. Στα ιδιώματα των Ελλήνων της Βόρειας Ηπείρου η έκφραση «τον δίκασαν» ισοδυναμεί με: «τον καταδίκασαν». Όσοι και για οποιοδήποτε λόγο συλλαμβάνονται θεωρούνται και καταδικασμένοι. Το δικαστήριο αναλαμβάνει το τυπικό μέρος της υπόθεσης, καθώς και αυτό του δημόσιου στιγματισμού του συλληφθέντα.
4. Η περισσότερο τρανταχτή περίπτωση αφορά την εκτόπιση του συνόλου των κατοίκων του χωριού Περδικάρι.
5. Η πιο συνηθισμένη ποινή που περιμένει τα τέκνα και τη σύζυγο του φυγά είναι ο εκτοπισμός.
6. «… i dënuar për përvetim të pasurisë socialiste e qytetare…» (μετ.: «καταδικασμένος για οικειοποίηση της σοσιαλιστικής περιουσίας των πολιτών»), στο Republika Populore Socialiste e Shqipërisë, Gjykata e Rrethit …, Vendim Nr 47 (Nr. 43 Aktit), «N’ emër të Populit», ….1988, σ. 1
7. «… i dënuar njëhrë për mardhënie seksuale me dhunë dhe një herë për përvetim të pasurisë së tjetrit…» (μετ.: «καταδικασμένος για βίαιες σεξουαλικές σχέσεις και μια φορά για κλοπή περιουσίας του άλλου»), στο Republika Populore Socialiste e Shqipërisë, Gjykata e Rrethit …, Vendim Nr 17 (Nr. 16 Aktit), «N’ emër të Populit», …1987, σ. 1.
8. «… i dënuar dy herë i ndjekur në gjëndje arresti…» (μετ.: «καταδικασμένος δύο φορές σε κατάσταση κράτησης»), στο Republika Populore Socialiste e Shqipërisë, Gjykata e Rrethit …, Vendim Nr 7 (Nr. 7 Aktit), «N’ emër të Populit», …1988, σ. 1.
9. «në bazë të neneve 47/gj e 11, 55/1 e 101/2 e 11 të K. Penal» (μετ.: «στη βάση των άρθρων 47/gj και 11, 55/1 και 101/2 και 11 του Ποινικού Κώδικα»), στο Republika Populore Socialiste e Shqipërisë, Gjykata e Rrethit …, Vendim Nr 17 (Nr. 16 Aktit), «N’ emër të Populit»,…1987.
10. «… është njohur dhe me të dënuar të tjerë…».
11. «… ka zhvilluar veprimtari armiqësore duke propaganduar kundër pushtetit popullor…».
12. Tradhti ndaj Atdheut në formën e aratisjes jashtë shtetit.
13. Agjitacion e propagandë kundër shtetit
14. «… në formen e aratisjes mbetur në fazën e pregatitjes…» (μετ.: «με μορφή απόδρασης που έχει μείνει στη φάση της προετοιμασίας»), στο Republika Populore Socialiste e Shqipërisë, Gjykata e Rrethit …, Vendim Nr 17 (Nr. 16 Aktit), «N’ emër të Populit», …1987, σ. 1.
15. «aventurierë» στο Republika Populore Socialiste e Shqipërisë, Gjykata e Rrethit …, Vendim Nr 7 (Nr. 7 Aktit), «N’ emër të Populit», …1987, σ. 1.
16. «njerëz të shturur» στο Republika Populore Socialiste e Shqipërisë, Gjykata e Rrethit …, Vendim Nr 7 (Nr. 7 Aktit), «N’ emër të Populit», …1987, σ. 1.
17. «… duke ndjekkur emisionet televizive greke, duke pirë pije alkolike duke u marrë me femra tëdegjeneruara…», στο Republika Populore Socialiste e Shqipërisë, Gjykata e Rrethit …, Vendim Nr 7 (Nr. 7 Aktit), «N’ emër të Populit»,…1987, σ. 1.
18. «…të bisedojnë për veprimtari armiqësore kundër vendit tone» (μετ.: πράξεις εχθρικές ενάντια στον τόπο μας) στο Republika Populore Socialiste e Shqipërisë, Gjykata e Rrethit …, Vendim Nr 7 (Nr. 7 Aktit), «N’ emër të Populit»,…1987, σ. 2.
19. Republika Populore Socialiste e Shqipërisë, Gjykata e Rrethit …, Vendim Nr 7 (Nr. 7 Aktit), «N’ emër të Populit»,… 1987, σ. 2.
20. Republika Populore Socialiste e Shqipërisë, Gjykata e Rrethit…, Vendim Nr 7 (Nr. 7 Aktit), «N’ emër të Populit»,… 1987, σ. 2.
21. «…jashtë shtetit në Greqi jetesa e popullit është e mirë, andej ka bollëk, të rin të kanë veturat e tyre e bredhin nga t’ju dojë qejfi, kurse këtu nëvendin tonëpopulli vuan, është i izoluar, për të bërë lëvizjen më të vogël të fusin në burg”στο Republika Populore Socialiste e Shqipërisë, Gjykata e Rrethit…, Vendim Nr 7 (Nr. 7 Aktit)», «N’ emër të Populit»,… 1987, σ. 2.
22. Republika Populore Socialiste e Shqipërisë, Gjykata e Rrethit…, Vendim Nr 7 (Nr. 7 Aktit), «N’ emër të Populit»,… 1987, σ. 3.
23. Republika Populore Socialiste e Shqipërisë, Gjykata e Rrethit…, Vendim Nr 7 (Nr. 7 Aktit), «N’ emër të Populit»,… 1987, σσ. 2-3.
24. Fόhrer, καθοδηγητής, οδηγητής στα γερμανικά. Με το επίθετο αυτό αποκαλούνταν ο καγκελάριος της Γερμανίας, Αδόλφος Χίτλερ.
25. Republika Populore Socialiste e Shqipërisë, Gjykata e Rrethit…, Vendim Nr 7 (Nr. 7 Aktit), «N’ emër të Populit»,… 1987, σ. 2.
26. Republika Populore Socialiste e Shqipërisë, Gjykata e Rrethit…, Vendim Nr 7 (Nr. 7 Aktit), «N’ emër të Populit»,… 1987, σ. 2.
27. Republika Populore Socialiste e Shqipërisë, Gjykata e Rrethit…, Vendim Nr 7 (Nr. 7 Aktit), «N’ emër të Populit»,… 1987, σ. 2.
28. «… ο κατηγορούμενος … πλησιάζει και δημιουργεί φιλία με τον μάρτυρα …», «ο κατηγορούμενος … έχει πει σ’ αυτόν τον μάρτυρα …», στο Republika Populore Socialiste e Shqipërisë, Gjykata e Rrethit…, Vendim Nr 7 (Nr. 7 Aktit), «N’ emër të Populit»,… 1987, σσ. 2-3.