Από το Άρδην τ. 73, Ιανουάριος-Φεβρουάριος 2009
Τους τελευταίους μήνες οι χρήστες του περιαστικού δάσους της Θεσσαλονίκης έγιναν μάρτυρες μιας απίστευτης κινητικότητας. Δεκάδες φαγάνες, εκσκαφείς, σωλήνες, συνεργεία, οικοδομικά υλικά μεταμόρφωσαν το Σέιχ Σου σε ένα απέραντο εργοτάξιο. Καμιά πινακίδα στις δύο πεζογέφυρες πρόσβασης δεν ενημέρωνε για το είδος των έργων ή τον φορέα υλοποίησής τους. Οι εργαζόμενοι των συνεργείων που ερωτούντο μιλούσαν για έργα πυροπροστασίας, αντιπλημμυρικά και αναδάσωσης. Το μέγεθος όμως και η έκταση της κινητοποίησης τεχνικών μέσων και ανθρώπινου δυναμικού ερχόταν σε αντίθεση με τις διαβεβαιώσεις των εργαζομένων στα συνεργεία. Οι εύλογες αμφιβολίες των χρηστών δεν άργησαν να επιβεβαιωθούν με τον πανηγυρικότερο τρόπο.
Ο ι φαγάνες και οι εκσκαφείς άρχισαν τους εκβραχισμούς και την κοπή δένδρων αρχικά στον δασικό δρόμο Β΄ κατηγορίας «Χίλια Δένδρα – Εξοχή» και αργότερα στον δασικό δρόμο «Γέφυρα Περραιβού – Μονή Κοιμήσεως Θεοτόκου», με ρυθμούς ασυνήθιστους για δημόσιο έργο. Ταυτόχρονα οι εκσκαφείς άνοιγαν ορύγματα, σε όλο το πλάτος των δρόμων, καθιστώντας αδύνατη τη προσπέλασή τους από δρομείς ή ποδηλάτες. Σημειωτέον ότι καμιά πινακίδα δεν πληροφορούσε το κοινό ότι εκτελούνται έργα και ότι οι δρόμοι είναι κλειστοί.
Μετά από όλα αυτά, κάποιοι από τους χρήστες του δάσους απευθύνθηκαν στο Δασαρχείο Θεσσαλονίκης και προς μεγάλη τους έκπληξη πληροφορήθηκαν ότι το Δασαρχείο, με έγκριση της Περιφέρειας, εκτελεί έργα οδοποιίας στο Σέιχ Σου, και μάλιστα χωρίς να έχει συντάξει περιβαλλοντική μελέτη.
Συγκεκριμένα, η Δ/νση Δασών της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας, με την υπ’ αριθμ. πρωτ. ΔΔ3412/5-10-2007 Απόφαση του Διευθυντή Δασών, ενέκρινε τη μελέτη «Βελτίωση και κατασκευή τεχνικών έργων δασικού αντιπυρικού οδικού δικτύου του περιαστικού δάσους Θεσσαλονίκης», η οποία έχει ως διακηρυγμένο της στόχο τη διαπλάτυνση των υπαρχόντων 18 δασικών δρόμων, Β΄ και Γ΄ κατηγορίας, σε 6 μέτρα και 5 μέτρα αντίστοιχα, με πρόσχημα τη διευκόλυνση της διέλευσης πυροσβεστικών οχημάτων για την καλύτερη αντιπυρική προστασία.
ΔΙΑΠΛΑΤΥΝΣΕΙΣ ΔΡΟΜΩΝ ΧΩΡΙΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ
Η εγκριτική απόφαση της Διευθύνσεως Δασών της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας είναι κατ’ αρχάς παράνομη, διότι ενέκρινε τη μελέτη «Βελτίωση και κατασκευή τεχνικών έργων δασικού αντιπυρικού οδικού δικτύου του περιαστικού δάσους Θεσσαλονίκης», που συνέταξε το Δασαρχείο Θεσσαλονίκης, χωρίς να περιλαμβάνεται σε αυτήν και η απαιτούμενη από τον νόμο 3208/03 μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων, με αποτέλεσμα να πλήττεται ανεπανόρθωτα ένα τόσο ευαίσθητο οικοσύστημα όπως αυτό του Σέιχ Σου, το οποίο κατόρθωσε να αναγεννηθεί παρά τα πλήγματα που υπέστη από την κατασκευή του Περιφερειακού το 1985 και τη μεγάλη πυρκαγιά του 1997.
Είναι όμως και απαράδεκτη, διότι απαλλάσσει το Δασαρχείο Θεσσαλονίκης από τη μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων, σε αντίθεση με άλλες Περιφέρειες, όπως αυτές της Αττικής και της Στερεάς Ελλάδος, που υπάγουν στην υποχρέωση σύνταξης περιβαλλοντικής μελέτης κάθε διαμόρφωση δασικών δρόμων, ακόμη κι αν αυτοί εξυπηρετούν πυροσβεστικά οχήματα, και επιβάλλουν κυρώσεις όταν παραβιάζονται οι όροι της μελέτης αυτής.
ΣΤΗ ΔΙΑΚΡΙΤΙΚΗ ΕΥΧΕΡΕΙΑ ΤΟΥ ΔΑΣΑΡΧΕΙΟΥ ΔΙΑΠΛΑΤΥΝΣΕΙΣ ΚΑΙ ΑΣΦΑΛΤΟΣΤΡΩΣΕΙΣ
Επιπλέον, η απόφαση αυτή είναι και επικίνδυνη, διότι ενέκρινε την παραπάνω μελέτη, που βρίθει αοριστιών και αντιφάσεων, αφού, σχετικά με τις διαπλατύνσεις, αλλού αναγράφει ότι οι διαπλατύνσεις των Β΄ κατηγορίας δρόμων θα φθάσουν τα 6 μέτρα και αλλού ότι θα φθάσουν τα 6 μέτρα κατ’ ελάχιστο όριο (!!!), ενώ, σχετικά με τον τύπο του οδοστρώματος, αλλού αναγράφεται ότι το υλικό θα είναι χαλίκι κι αλλού ότι θα είναι άσφαλτος (!!!). Κατά συνέπεια, καθίσταται αδύνατος ο έλεγχος νομιμότητας του έργου, βάσει της μελέτης αυτής, αφού επαφίεται στη διακριτική ευχέρεια του Δασαρχείου το μέγεθος των διαπλατύνσεων (και συνακόλουθα των κομμένων δένδρων) και το υλικό επίστρωσης του διαπλατυμένου οδοστρώματος (άσφαλτος ή χαλικόστρωση).
ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ – ΑΙΣΘΗΤΙΚΗΣ ΔΑΣΙΚΟΥ ΤΟΠΙΟΥ
Σε ό,τι αφορά στην εκτέλεση του έργου, οι διαπλατύνσεις έχουν φθάσει σε πολλά σημεία τα 15 μέτρα, ο αριθμός των κομμένων δένδρων είναι ανυπολόγιστος, καθώς αυτά απομακρύνονται άμεσα με φορτηγά, τα μπάζα από τους εκβραχισμούς ρίχνονται στα πρανή παρασύροντας και εκριζώνοντας εκατοντάδες δένδρα και θάμνους, τα διαμπερή ορύγματα για την τοποθέτηση σωληνωτών οχετών εμποδίζουν τη διέλευση ανθρώπων και ποδηλάτων, ενώ οι επιπτώσεις της κίνησης, της σκόνης και των θορύβων από τα μηχανήματα στη χλωρίδα και την πανίδα είναι παραπάνω από ευνόητες. Ακόμη, η προβλεπόμενη στη μελέτη τοποθέτηση 77 μεταλλικών πινακίδων κατεύθυνσης διαστάσεων 1,20×0,60 μέτρων σε δύο δασικούς δρόμους (Χίλια Δένδρα – Εξοχή και γέφυρα Περραιβού – Μονή Κοιμήσως Θεοτόκου), χωρίς διασταυρώσεις, συνολικού μήκους 23 χλμ., δηλαδή η τοποθέτηση μίας πινακίδας ανά 300 μέτρα, θα επιφέρει το τελειωτικό κτύπημα στο Σέιχ Σου, καταστρέφοντας πλήρως την αισθητική του τοπίου.
ΔΑΣΙΚΟΙ ΔΡΟΜΟΙ Ή ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΟΔΡΟΜΟΙ;
Σχετικά με τη χρήση του έργου αυτού, στη μελέτη αναγράφεται ρητά ότι οι δασικοί δρόμοι, που θα διαπλατυνθούν, θα χρησιμοποιούνται εκτός από τα πυροσβεστικά και τα δασικά οχήματα και από το κοινό (βλέπε Ι.Χ. αυτοκίνητα), που θα επιθυμεί να επισκεφθεί τα έργα δασικής αναψυχής, δηλ. μερικά κιόσκια και παγκάκια, που έχουν κατασκευασθεί πρόσφατα από την υπηρεσία αναδασώσεων. Δεδομένης της ομολογημένης από τους αρμοδίους της Διεύθυνσης Δασών και Δασαρχείου αδυναμίας να επιβλέπουν και να φυλάσσουν το δάσος λόγω έλλειψης προσωπικού μπορούμε εύκολα να φανταστούμε ότι, υπό το πρόσχημα της πρόσβασης στα έργα δασικής αναψυχής, οι διαπλατυμένοι και ασφαλτοστρωμένοι δασικοί δρόμοι θα χρησιμοποιούνται από τα αυτοκίνητα για τις ανάγκες της οδικής κυκλοφορίας. Έτσι, θα μετατραπούν, ντε φάκτο, οι δασικοί δρόμοι σε δημόσιους αυτοκινητόδρομους (όπως αυτό ήδη συνέβη στην περίπτωση του δασικού δρόμου Φιλίππειου – Εξοχή – Παπανικολάου, που, από δρόμος αποκλειστικής χρήσης ασθενοφόρων, μετατράπηκε ταχύτατα σε αυτοκινητόδρομο και μάλιστα πυκνής κυκλοφορίας), με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τον μοναδικό πνεύμονα της πόλης της Θεσσαλονίκης, η οποία κατέχει τα πρωτεία σε εκπομπές αστικών αέριων ρύπων παγκοσμίως.
ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΟΔΡΟΜΟΙ ΣΤΟ ΔΑΣΟΣ = ΠΥΡΚΑΓΙΕΣ
Σε μια εποχή όπου όλοι υφιστάμεθα τις πρώτες επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, η οποία άμεσα συναρτάται με την αλόγιστη χρήση του Ι.Χ. αυτοκινήτου, η δημιουργία μέσα στο δάσος του Σέιχ Σου αυτοκινητόδρομων προς εξυπηρέτηση της οδικής κυκλοφορίας μόνο ανεύθυνη, εγκληματική και παράλογη θα μπορούσε να χαρακτηριστεί.
Η Αμερικανική Δασική Υπηρεσία, με απόφαση που έλαβε το 2001, μετά δύο χρόνων διαβουλεύσεις με αρμόδιους επιστήμονες όλων των ειδικοτήτων, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι οι αυτοκινητόδρομοι μέσα στα δάση ευθύνονται στο μεγαλύτερο ποσοστό για τις καταστροφικότερες πυρκαγιές μεγάλης έκτασης και κήρυξε το 1/3 των εθνικών δασών «περιοχές απαγόρευσης κατασκευής δρόμων» (Roadless area), ενθαρρύνοντας ήπιες δραστηριότητες όπως η ορειβασία, πεζοπορία, ποδηλασία κ.λπ., με σκοπό την προστασία χλωρίδας και πανίδας (Πηγή: Natural Resources Defence Council).
Με το παραπάνω δεδομένο, το επιχείρημα του Δασαρχείου ότι οι υπάρχοντες δρόμοι που οργώνουν το Σέιχ Σου και έχουν συνολικό μήκος 160 χιλιομέτρων δεν επαρκούν για την κίνηση των πυροσβεστικών οχημάτων, δεν είναι μόνο έωλο, αλλά κυρίως επικίνδυνο, γιατί, εισάγοντας τα αυτοκίνητα στο δάσος, ανεβάζει στη νιοστή δύναμη την πιθανότητα πρόκλησης μεγάλης πυρκαγιάς.
Η καλύτερη προστασία του δάσους, τόσο από τις πυρκαγιές όσο και από τις καταπατήσεις, δεν είναι η διάνοιξη νέων ή η διαπλάτυνση υπαρχόντων δρόμων· είναι, αντίθετα, η διατήρηση του δασικού χαρακτήρα του οικοσυστήματος, με την ελαχιστοποίηση των τεχνικών έργων και παρεμβάσεων, που ενθαρρύνουν την ανεξέλεγκτη πρόσβαση με αυτοκίνητα σε όλα τα σημεία του. Η εμπειρία της καταστροφικής πυρκαγιάς του 1997 έδειξε ότι η καταστροφή του 10% περίπου του δάσους για τη διάνοιξη δασικών οδών και αντιπυρικών λωρίδων υπήρξε ελάχιστα αποτελεσματική στην αντιμετώπιση της φωτιάς, που κατέστρεψε τα 2/3 του δάσους, όσου είχε απομείνει μετά την κατασκευή της περιφερειακής οδού.
ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
Το Δασαρχείο θα πρέπει:
Να σταματήσει αμέσως τα έργα οδοποιίας στο Σέιχ Σου.
Να επανατοποθετήσει μπάρες στα σημεία εισόδου – εξόδου των δασικών δρόμων και να απαγορεύσει ρητά τη διάσχιση του δάσους στα αυτοκίνητα, επιβάλλοντας τις σχετικές κυρώσεις.
Να ενισχύσει τα μέτρα πυροπροστασίας (κατασκευή δασοπυροφυλακείων,
πρόσληψη δασοφυλάκων κ.λπ.).
Να επανασυνδέσει τους πολίτες της Θεσσαλονίκης με το Σέιχ Σου, ζητώντας από τις αρμόδιες υπηρεσίες και τα υπουργεία την κατασκευή πεζογεφυρών, που θα συνδέουν κάθε όμορη, με τον περιφερειακό, συνοικία με το δάσος (από την κατασκευή της περιφερειακής οδού έχουν απομείνει οι πεζογέφυρες της Ά. Τούμπας και των Συκεών).
Να μη γίνει το Σέιχ Σου, από ενιαίο δασικό οικοσύστημα, διαχειριζόμενο αστικό πάρκο.
Λ.Β.
