από το Άρδην τ. 63, Φεβρουάριος – Μάρτιος 2007
Επειδή η παραπάνω περιγραφή από το βιβλίο του Δημήτρη Τσαρδάκη, το οποίο είχαμε παρουσιάσει στο Άρδην, κέντρισε το ενδιαφέρον του συνεργάτη μας που είχε αναλάβει την παρουσίαση του βιβλίου του, αποφασίσαμε να διερευνήσουμε λίγο περισσότερο το συγκεκριμένο ζήτημα και να δούμε σε ποιο βαθμό ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα και σε ποιους αφορά.
Έτσι προμηθευτήκαμε τα πρακτικά των δύο εκλογικών διαδικασιών στο Τμήμα Επικοινωνίας και Μέσων Μαζικής Επικοινωνίας του Παντείου Πανεπιστήμιο της 17ης Δεκεμβρίου του 1992 και της 14ης Μαΐου 1999, με αντικείμενο την εκλογή αναπληρωτή καθηγητή στο συγκεκριμένο τμήμα.
Από τα πρακτικά της 17ης Δεκεμβρίου διαβάζουμε πως πρόκειται για την: «Πλήρωση μιας θέσης ΔΕΠ στη βαθμίδα του αναπληρωτή καθηγητή στον τομέα μέσων Μαζικής Επικοινωνίας με γνωστικό αντικείμενο ‘Κοινωνιολογική και Πολιτική Ανάλυση των ΜΜΕ’ (υποψήφιοι κ.κ. Δημ. Ψυχογιός, Δημ. Τσαρδάκης.)».
Πρόεδρος του εκλεκτορικού σώματος ήταν ο καθ. Γ. Βέλτσος.
Το διδακτορικό του διδάκτορα του Πανεπιστημίου του Γκαίτε της Φραγκφούρτης Δ. Τσαρδάκη είχε ως αντικείμενο την επίδραση της τηλεόρασης στις διαδικασίες κοινωνικοποίησης των παιδιών και στηριζόταν σε μια διπλή έρευνα, στην Ελλάδα και τη Γερμανία, ενώ είχε δημοσιευτεί από γερμανικό εκδοτικό οίκο. Το θέμα της διατριβής του συνυποψηφίου του, Δ. Ψυχογιού, διδάκτορα της Παντείου ήταν «Προίκες, φόροι, σταφίδα και ψωμί – Οικονομία και Οικογένεια στην Αγροτική Ελλάδα».
Είναι προφανές από τη θεματολογία των διδακτορικών, όπως και από τυις δημοσιεύσεις των δύο υποψηφίων, πως μόνο ο υποψήφιος Δ. Τσαρδάκης είχε τα τυπικά προσόντα εκλογής στη συγκεκριμένη έδρα. Και κανονικά υπήρχαν δύο δυνατότητες, είτε ο τελευταίος να εκλεγεί από το εκλεκτορικό σώμα, είτε να κηρυχθεί άγονη η εκλογή αν το εκλεκτορικό έκρινε πως δεν πληρούσε τις ουσιαστικές προϋποθέσεις, και να επαναπροκηρυχθεί η θέση.
Ωστόσο δεν έγινε τίποτε από αυτά και εξελέγη ο Δημ. Ψυχογιός, γνωστός δημοσιογράφος του συγκροτήματος Λαμπράκη και συγγραφέας δηλητηριωδών σχολίων κατά οιουδήποτε αντι-εκσυγχρονιστή στο «Βήμα».
Αντιρρήσεις γι’ αυτή τη μη νομότυπη, τυπικά και ουσιαστικά, εκλογή, έφεραν οι καθηγητές Ηλίας Κατσούλης, Θ. Λίποβατς, ιδιαίτερα ο πρώτος, ενώ επιφυλάξεις διετύπωσαν οι Στ. Παπαγεωργίου, και Μ. Ανατωνοπούλου. Ο καθηγητής κοινωνιολογίας Δημήτρης Τσαούσης, τακτικό μέλος του εκλεκτορικού, δεν προσήλθε καν στην εκλογή. Ο Ηλίας Κατσούλης μάλιστα αναφέρει στα πρακτικά επ’ αυτού: «Ο κ. Τσαούσης ο οποίος ήταν και ο άνθρωπος ο οποίος παρακολούθησε το διδακτορικό του κ. Ψυχογιού… δεν ήρθε σήμερα αν και ήταν μέλος του εκλεκτορικού σώματος, διότι δεν ένιωθε ευχάριστα με όλη αυτή τη διαδικασία και είπε ότι εκτιμάει και αγαπάει τον υποψήφιο, αλλά δεν θεωρεί ότι είναι κατάλληλος, δηλαδή νόμω κατάλληλος γι’ αυτήν τη θέση». (σ. 22 των πρακτικών του 1992). Σε αυτές τις αντιρρήσεις απάντησαν διεξοδικά οι Βέλτσος, Καραποστόλης και Ανδρεάδης, οι οποίοι αποτελούσαν και την εισηγητική επιτροπή του εκλεκτορικού, συνηγορώντας ενθέρμως υπέρ της εκλογής Ψυχογιού. Ο Βέλτσος μάλιστα τόνισε, όπως το περιγράφει ήδη ο Δ. Τσαρδάκης, στο βιβλίο του πως δεν υπάρχει λόγος παρέμβασης του Συμβουλίου Επικρατείας, διότι «είναι θέματα δικά μας, αντικείμενα δικά μας να χειριστούμε τον τρόπο με τον οποίο η γνώση αυτοαναφέρεται, αυτοσυστρέφεται και επιστημολογεί. Λοιπόν, αν μπορούμε να το κάνουμε αυτό, εγώ νομίζω πως μπορώ να το κάνω» (σ. 26 των πρακτικών του 1992). Δεδομένου λοιπόν ότι η γνώση είναι «αυτοαναφορική» και «αυτοσυστρεφόμενη» για τον μέντορα του κ. Σημίτη «μεταμοντέρνο» κ. Βέλτσο, μπορεί και να γράφει στα παλιά της τα παπούτσια την «αστική νομιμότητα» και να επιλέγει όποιον της αρέσει. Έτσι, αυτοαναφερόμενη, πραγματοποιήθηκε η εκλογή του Ψυχογιού με δύο αποχές και δύο ψήφους υπέρ, με επιφυλάξεις.
Η συνέχεια ήταν ακόμα πιο διαφωτιστική για την νομιμότητα την οποία σέβεται και επικαλείται όποτε του αρέσει το καθηγητικό κατεστημένο.
Το Συμβούλιο Επικρατείας μετά από προσφυγή του Δ. Τσαρδάκη ακύρωσε, μετά από 6 χρόνια (!) την εκλογή του Δ. Ψυχογιού. Η νομότυπη διαδικασία θα ήταν η επαναπροκήρυξη της συγκεκριμένης θέσης, ώστε να εμφανιστούν όλοι οι πιθανοί υποψήφιοι για να την διεκδικήσουν. Και όμως η παρέα του Παντείου αποφάσισε εντελώς διαφορετικά και απλώς… επανέλαβε την εκλογή του 1992, εντελώς παράνομα, με τους ίδιους υποψηφίους, και με το ίδιο εκλεκτορικό σώμα (!) έτσι ώστε να μην υπάρξει κανένας νέος πιθανός διεκδικητής της. Δεδομένου μάλιστα ότι ο Δ. Τσαρδάκης δεν επιθυμούσε πλέον να είναι υποψήφιος ο κ. Ψυχογιός ήταν ο μοναδικός διεκδικητής!
Σε αυτή την αξιομνημόνευτη συνεδρίαση έγινε ένας αγώνας δρόμου μεταξύ τακτικών και αναπληρωματικών μελών του εκλεκτορικού, ποιος απ’ όλους θα απέφευγε τη συμμετοχή του, με τη μια ή την άλλη δικαιολογία, ούτως ώστε να μη φορτωθεί την ευθύνη μιας τόσο εξόφθαλμης παρανομίας.
Διαβάζουμε λοιπόν από τα πρακτικά του 1999:
Από τους εκλέκτορες απουσιάζει σήμερα, ο καθηγητής κ. Κλ. Ναυρίδης, ο καθηγητής κ. Στ. Παπαγεωργίου και ο καθηγητής κ. Α.Θ. Χριστουλίδης, ενώ η αναπληρώτρια καθηγήτρια κ. Μ. Αντωνοπούλου και ο καθηγητής κ. Δ. Τσαούσης απέστειλαν τις υπ’ αριθ. πρωτ. Παν/μίου 2612/12-5-99 και υπ’ αρ. πρωτ. Τμήματος 53α/4-3-99 επιστολές αντίστοιχα, με τις οποίες γνωστοποιούν στο Τμήμα η μεν κ. Μ. Αντωνοπούλου ότι δεν μπορεί να παρευρεθεί λόγω ασθενείας, ενώ ο κ. Δ. Τσαούσης λόγω φόρτου εργασιών και ανειλημμένων υποχρεώσεων ζητά η επιστολή του να θεωρηθεί ως παραίτηση από το ειδικό εκλεκτορικό σώμα. Κατόπιν αυτών εκλήθησαν κατά σειρά τα αναπληρωματικά μέλη, πρώτα ο καθηγητής κ. Χ. Γιανναράς και στη συνέχεια ο καθηγητής κ. Στ. Παπαστάμου οι οποίοι με τις υπ’ αρ. πρωτ. Παν/μίου 2549/10-5-99 και 2613/12-5-99 επιστολές τους αντίστοιχα ειδοποίησαν ότι δεν μπορούν να συμμετάσχουν λόγω ανειλημμένων υποχρεώσεων. Εν συνεχεία εκλήθη το επόμενο αναπληρωματικό μέλος καθηγητής κ. Κλ. Κουτσούκης, ο οποίος δήλωσε αδυναμία να συμμετάσχει στη συνεδρίαση με το υπ’ αριθ. πρωτ. Παν/μίου 2611/12-5-99 σημείωμα του λόγω άλλης ανειλημμένης υποχρέωσης την ίδια ημέρα και ώρα. Το τέταρτο αναπληρωματικό μέλος καθηγητής κ. Αθ. Λίποβατς δεν μπορεί να συμμετέχει λόγω εκπαιδευτικής άδειας, ενώ το πέμπτο αναπληρωματικό μέλος καθηγητής κ. Αιμ. Μεταξόπουλος ειδοποιήθηκε και παρίσταται στη συνεδρίαση. Η έκτη αναπληρωματική, καθηγήτρια κ. Θ. Κονσόλα δεν μπορεί να συμμετέχει λόγω εκπαιδευτικής άδειας. Κατόπιν αυτού εκλήθη το 7ο αναπληρωματικό μέλος η καθηγήτρια κ. Λ. Μουσούρου, η οποία δήλωσε αδυναμία να προσέλθει με το υπ’ αρ. πρ. Παν/μίου 2610/12-5-99 σημείωμά της. Ο καθηγητής κ. Δ. Χαραλάμπης, ένατο αναπληρωματικό μέλος, αν και ειδοποιήθηκε, δεν παρίσταται στη σημερινή συνεδρίαση (σ. 3 των πρακτικών).
Όπως διαπιστώνει ο αναγνώστης μόνο ο αγωνιστής… Αιμίλιος (Μεταξόπουλος) ανέλαβε τις ευθύνες του και έσπευσε να συμμετάσχει στο εκλεκτορικό για να υποστηρίξει βέβαια την επανεκλογή του Ψυχογιού. Οι υπόλοιποι δώδεκα (!) τακτικοί ή αναπληρωματικοί με τον ένα ή άλλο τρόπο απείχαν από τη διαδικασία.
Μια διαδικασία που κι αυτή τη φορά υπήρξε αξιομνημόνευτη. Στην πρώτη εκλογή του 1992 είχε επισημανθεί ότι ο Ψυχογιός δεν είχε καμία επιστημονική δημοσίευση στον τομέα που επιθυμούσε να καταλάβει και είχαν επιστρατευθεί επιχειρήματα όπως το ότι οι μελέτες ήταν υπό… δημοσίευση. Ας δούμε τι διημείφθη επτά χρόνια μετά μεταξύ της καθ. Π. Ζέρη και του Δ. Ψυχογιού:
κ. Πρόεδρος: Υπάρχει κάποια ερώτηση προς τον υποψήφιο;
κ. Π. Ζέρη: Κύριε Ψυχογιέ έχετε δημοσιεύσει σε επιστημονικό περιοδικό ένα άρθρο για τα Μέσα Μαζικής Επικοινωνίας από το 1992 που εκλεγήκατε μέχρι σήμερα;
κ. Δ. Ψυχογιός: Αυτό θα το κρίνει το εκλεκτορικό σώμα.
κ. Δ. Δημηρούλης: Πάμε αναδρομικά σ’ αυτό, η διαδικασία πάει αναδρομικά.
κ. Π. Ζέρη: Με συγχωρείτε, εγώ στην έγγραφη γνώμη που κατέθεσα, περισσότερο ασχολήθηκα με το θέμα της νομιμότητας. Τώρα όμως επειδή ακριβώς ο κ. Ψυχογιός αναφέρθηκε στην έκθεση με συγκεκριμένες αναφορές που έκανε, γι’ αυτό και το ρωτάω αυτό. Και δεν καταλαβαίνω γιατί δεν απαντά. Γιατί δεν απαντάτε κ. Ψυχογιέ;
κ. Δ. Ψυχογιός: Θα απαντήσω κ. Ζέρη. Αλλά δεν καταλαβαίνω ή κρίνετε τους τύπους, τη νομιμότητα, ή κρίνετε την ουσία.
Π. Ζέρη: Επί του τύπου.
κ. Δ. Ψυχογιός: Επί του τύπου τότε. Ή πάτε στο 1992 και κρίνομαι με τους όρους του 1992. Αν θέλετε να πάμε στα ζητήματα ουσίας, τότε πρέπει να αποσύρετε αυτή την ερώτηση.
κ. Π. Ζέρη: Το 1992 είχατε:
κ. Δ. Ψυγογιός: Φυσικά. Οι δημοσιεύσεις μου αναφέρονται στο υπόμνημα μου και στην εισηγητική έκθεση που υπήρχε από εκείνη την εποχή.
κ. Π. Ζέρη: Υπό δημοσίευση ή δημοσιευμένο;
κ. Δ. Ψυχογιός: Δημοσιευμένο κυρία Ζέρη.
κ. Π. Ζέρη: Υπό δημοσίευση.
κ. Πρόεδρος: Κυρία Ζέρη εντάξει. Απάντησε ο κ. Ψυχογιός. Άλλη ερώτηση υπάρχει προς τον υποψήφιο; (σ. 6)
Απ’ ότι φαίνεται ο επανεκλεγείς το 1999 καθηγητής δεν είχε προλάβει στα επτά χρόνια που μεσολάβησαν να δημοσιεύσει ούτε τις «υπό δημοσίευση» μελέτες του 1992, πράγμα που επισήμανε και πάλι η Π. Ζέρη (σ. 13), χωρίς κανείς να της απαντήσει. Και όμως… Διότι όπως εμβριθώς ανέλυσαν οι κύριοι Ανδρεάδης, Βέλτσος, Καραποστόλης, Ποταμιάνος και Μεταξόπουλος, αγροτική κοινωνιολογία και επικοινωνία είναι… παραπλήσια αν όχι και ταυτόσημες! Ο Γ. Ανδρεάδης θα χρησιμοποιήσει τον Levi-Strauss και τον Sahlins για να υποστηρίξει πως οι τρόποι με τους οποίους γίνονται οι γάμοι έχουν και συνέπειες «επικοινωνιακές» και άρα όπερ έδει δείξαι: το διδακτορικό του Ψυχογιού ασχολείται με την επικοινωνία. Για άλλη μια φορά δε ο Γιώργος Βέλτσος θα το εκφράσει υπέροχα: «Επικοινωνία είναι εκτός από την ανταλλαγή των γυναικών και των προϊόντων και η ανταλλαγή των μηνυμάτων και των σημείων». (σ. 10). Όσο για την δημοσίευση επιστημονικών μελετών αρκούν τα λιβελογραφήματα του Ψυχογιού στο «Βήμα».
Είναι προφανές πως η συγκεκριμένη περίπτωση δεν αποτελεί παρά μία ανάμεσα σε πολλές άλλες και ίσως υπολείπεται άλλων ως προς τις σκανδαλώδεις διαδικασίες, αλλά είναι απόλυτα ενδεικτική για τα ήθη που κυριαρχούν στο πιο χαρακτηριστικό για την παραγωγή… σκανδάλων, Πανεπιστήμιο της χώρας, το Πάντειο.
