του Α. Φάρντελ, από το Άρδην τ. 61, Σεπτέμβριος – Οκτώβριος 2006
Στην περιοχή της Αγίας Πετρούπολης, ένας εργάτης της Φορντ βάζει σκοπό να επαναστατικοποιήσει τον ρώσικο συνδικαλισμό. Ανακαλύπτει την απεργία και τις μισθολογικές διεκδικήσεις.
«Θα είμαστε καταμεσής του δάσους, κοντά σε μια λίμνη, υπολογίστε γύρω στα είκοσι χιλιόμετρα μετά το εργοστάσιο». Αφήνοντας πίσω την Πετρούπολη, και στο τέρμα ενός ίσιου και μακρύ δρόμου που διέσχιζε σημύδες και ξύλινα αγροτόσπιτα, οι εργάτες της Φορντ έμοιαζαν σχεδόν, σε εκείνο το βουκολικό περιβάλλον, με συνωμότες. Εκείνο το απόγευμα του Σαββάτου, περίπου 175 εργάτες της αμερικάνικης αυτοκινητοβιομηχανίας κάνουν τη συνέλευσή τους. Ακούνε τους «μπριγκαντιέρους» (αρχηγούς βάρδιας), προετοιμάζοντας τη συνάντηση με τη διεύθυνση, που θα γίνει σε ένα μήνα. «Είμαστε οι πιονιέροι του μαχητικού συνδικαλισμού στη Ρωσία!» δηλώνει ο Βιάτσεσλαβ Γκρίντνεβ, εργάτης αλυσίδας.
Και, πράγματι, η σοβιετική εκδοχή του συνδικαλισμού δέχτηκε εδώ ένα ισχυρό ράπισμα. «Καταλάβαμε πως ένα συνδικάτο δεν είναι μια οργάνωση φτιαγμένη για να προσφέρει διακοπές σε θέρετρα, ή να κάνει έρανο για ένα δώρο γενεθλίων», συνεχίζει. Ή, ακόμα, για να εξασφαλίζει ότι οι μισθοί θα πληρωθούν στην ώρα τους. Στη διάρκεια αυτής της συνέλευσης, τίθεται το θέμα του σεβασμού στον εργάτη, των κοινωνικών εγγυήσεων, της αύξησης των μισθών, που πρέπει να παρακολουθεί εκείνη του ρυθμού εργασίας. Κάποια στιγμή, σηκώνεται ένας εργάτης και ευχαριστεί τον Αλεξέι Ετμάνοβ που του άνοιξε τα μάτια.
Καθαρή ματιά, κασκέτο, ο Αλεξέι Ετμάνοφ, 33 χρονών, είναι ο χαρισματικός αρχηγός όλων των συγκεντρωμένων εκεί εργατών. Κι αυτό, από την άνοιξη του 2005, όταν προσκλήθηκε στη Βραζιλία για ένα σεμινάριο οργανωμένο από μια ομάδα εργοστασιακών συνδικάτων. Άλλη ήπειρος, μέθοδοι διαφορετικές, αφάνταστα πλεονεκτήματα: ο Ρώσος συνδικαλιστής συγκλονίζεται. Στη διάρκεια των δύο εκείνων εβδομάδων, τα σκέφτεται και τα λογαριάζει, κάνει τις συγκρίσεις, παίρνοντας υπόψη του τις διαφορές βιοτικού επιπέδου. Σε σχέση με άλλα εργοστάσια της Φορντ, εγκατεστημένα σε άλλες γωνιές του κόσμου, οι μισθοί είναι υπερβολικά χαμηλοί, οι εργάτες δεν παίρνουν 13ο μισθό, και δεν έχουν συμμετοχή στα κέρδη. Όσο για τους συνδικαλιστές, τρέχουν αμέσως να τακτοποιήσουν τα όποια προβλήματα, με το αζημίωτο, φυσικά.
Στην επιστροφή του, αποφασίζει να εκπορθήσει το συνδικάτο του: τα δώρα, τα κουπόνια διακοπών, το μεθοκόπι μια φορά το χρόνο, ανήκουν σε άλλες εποχές. Το συνδικάτο οφείλει στο εξής να είναι μια δύναμη αγώνα, πρέπει να αλλάξουν εβδομήντα χρόνια υποταγής.
Έχοντας μπει στη Φορντ δυο χρόνια πριν ως ηλεκτρολόγος-οξυγονοκολλητής, πριν γίνει υπεύθυνος τμήματος, συγκεντρώνει γύρω του εννέα εργάτες. Αυτοί οι ακτιβιστές διατρέχουν το εργοστάσιο, πιάνοντας έναν προς έναν τους εργάτες. Τον Αύγουστο το 2005, ο Αλεξέι καλεί σε μια μεγάλη συνέλευση. Κατορθώνει να συγκεντρώσει πάνω από 1000 εργαζόμενους και εκλέγεται επικεφαλής του συνδικάτου, που δεν διέθετε ως τότε πάνω από 112 μέλη. «Είναι αλήθεια πως παίρνουμε πολύ πιο ψηλούς μισθούς από αλλού –κατά μέσο όρο 17.000 ρούβλια, αλλά προσδοκούμε τώρα και άλλα πράγματα πέρα από τη δουλειά. Θέλουμε επίσης ελεύθερο χρόνο, ψυχαγωγία», εξηγεί η Τατιάνα, μία από τους 1700 εργαζόμενους στη Φορντ. Και θυμίζει ότι, στους στόχους του φορντισμού, φιγουράρει η αύξηση της παραγωγικότητας, αλλά επίσης η αύξηση της αγοραστικής δύναμης για να τονωθεί η ζήτηση καταναλωτικών αγαθών.
Ο Αλεξέι θα μπορούσε να γίνει το μαύρο πρόβατο των ξένων επιχειρήσεων της περιοχής της Αγίας Πετρούπολης, όπου έχουν εγκατασταθεί και άλλες αυτοκινητοβιομηχανίες. Έχει ήδη αρχίσει να μεταδίδει την πείρα και τις συμβουλές του στους συνδικαλιστές των γειτονικών εργοστασίων, της Χάινεκεν, της Κατερπιλάρ και της Σκάνια. Στόχος του είναι να καταφέρει να τους συγκεντρώσει κάτω από το ίδιο λάβαρο.
Οι εργάτες παραδέχονται ότι όλα αυτό είναι δυνατά επειδή η Φορντ, όπως όλες οι ξένες εταιρείες, είναι έτοιμη να αναγνωρίσει ένα ρόλο στα συνδικάτα. «Φυσικά, δεχόμαστε απειλές. Όμως αυτό δεν έχει τίποτα να κάνει με τα όσα συμβαίνουν σε μια επιχείρηση 100% ρώσικη, όπου οι κανονισμοί είναι πολύ πιο αυστηροί, οι εργάτες συντριμμένοι, και στο έλεος μιας απόλυσης από τη μια μέρα στην άλλη, όπως στον καιρό του κομουνισμού», παρατηρεί ο Αλεξάντρ Ρέντκιν, μηχανικός. Τον Μάρτιο του 2006, πάντως, για να χτυπήσει μια απεργία, η διεύθυνση της Φορντ είχε προσλάβει 200 έκτακτους εργάτες.
Μετά τη συνέλευση, ακολουθούν τα παραδοσιακά αρνίσια σουβλάκια, συνοδευόμενα από μπόλικη βότκα. Και οι προπόσεις: «Για να αλλάξει η δουλειά! Για να ζήσουμε και εμείς την Κομμούνα μέσα στα εργοστάσια!» ενθουσιάζεται ο Αλεξέι, για να εξηγήσει, σοβαρεύοντας, ότι «με το να κάνεις ένα συνδικάτο ικανό να πολεμήσει, δίνεις επίσης μια ευκαιρία στην οικοδόμηση του κοινωνικού κράτους στη Ρωσία».
Μετάφραση:
Στράτος Ιωαννίδης
