από το Άρδην τ. 61, Σεπτέμβριος – Οκτώβριος 2006
Η συνέντευξη του Αλεξάντερ Σολτζενίτσιν είναι βαρύνουσας σημασίας, όχι μόνο διότι είναι ο σημαντικότερος εν ζωή Ρώσος συγγραφέας, αλλά και διότι αντιστρατεύεται τα γνωστά στερεότυπα του λυσσαλέου “εθνικιστή”. Ο Σολτζενίστιν απορρίπτει τον “πόλεμο των πολιτισμών” στη Ρωσία, πιστεύει στη συμφιλίωση με τους μουσουλμάνους, ενώ ερμηνεύει και την αναπτυξη των νεο-φασιστικών ρευμάτων
άρδην
Αλεξάντερ Ισάγεβιτς, ποια είναι η γενική σου εντύπωση από την εξέλιξη της Ρωσίας την τελευταία περίοδο –με τον πρόεδρο Πούτιν– σε σύγκριση με τις περιόδους Γέλτσιν και Γκορμπατσόφ;
Με τον Γκορμπατσόφ, η έννοια και η αντίληψη του κράτους αυτή καθ’ εαυτή εγκαταλείφθηκε. (Γι’ αυτό και οι αναρίθμητες συνθηκολογήσεις και οι χωρίς όρους παραχωρήσεις στην εξωτερική πολιτική που του προσέδωσαν δόξα στη Δύση). Επί Γέλτσιν, αυτή η γραμμή ουσιαστικά συνεχίστηκε και ενισχύθηκε επιπλέον από το ανεξέλεγκτο πλιάτσικο που έγινε εις βάρος της δημόσιας περιουσίας και της εθνικής κληρονομιάς της Ρωσίας, και από την απραξία και τη διαπλοκή μπροστά σε μια πανεθνική κρίση. Με τον Πούτιν, έγιναν προσπάθειες, αν και με καθυστέρηση, ν’ ανατραπεί αυτή η τάση και να σωθεί το ρωσικό κράτος. Αρχικά, κάποιες από αυτές τις προσπάθειες ήταν μάλλον για το θεαθήναι, όμως αργότερα έγιναν πιο συγκεκριμένες. Δεδομένης της κατάστασης και των δυνατοτήτων μας, μπορούμε να πούμε ότι, σήμερα, η εξωτερική πολιτική της χώρας χαρακτηρίζεται από λογική και αυξανόμενο πραγματισμό. Η Ρωσία όμως χρειάζεται να κάνει πολλά ακόμη για να απαλλαγεί από το βαρύ φορτίο του παρελθόντος. Η ζωή και η καθημερινότητα του λαού είναι ακόμα δύσκολη και υπάρχει πολύ χάος.
-Τους τελευταίους μήνες παρατηρείται μια υπερκινητικότητα σε πολιτικό, και όχι μόνο, επίπεδο γύρω από τα επονομαζόμενα προγράμματα εθνικής προτεραιότητας, που περιλαμβάνουν μεταρρυθμίσεις στην παιδεία, στο σύστημα υγείας, στους τομείς στέγασης, κοινής ωφέλειας και γεωργίας. Τι πιστεύετε για αυτά τα σχέδια; Δόθηκαν οι σωστές προτεραιότητες;
Όταν ένα καράβι έχει 99 τρύπες στο κύτος του, και τις καλύτερες προθέσεις να ’χει κανείς, είναι αδύνατο να τις φτιάξει όλες αμέσως. Αυτά τα προγράμματα ορθώς λέγονται “προγράμματα εθνικής προτεραιότητας”. Όλα είναι ζωτικής σημασίας και σημαντικά. Όσο για τη γεωργία και την επαρχία που αργοπεθαίνει (ένα πρόβλημα που επισημάνθηκε πρόσφατα από τον δήμαρχο της Μόσχας Λούζκοβ, με τρόπο ιδιαίτερα έντονο) –η ύπαιθρος έχει εγκαταλειφθεί και υποβαθμίζεται δεκαετίες τώρα– πρέπει να γίνει κάτι άμεσα. Όχι μόνο εξαρτιόμαστε όλο και πιο πολύ από τις εισαγωγές τροφίμων από το εξωτερικό, αλλά χάνουμε και πολύτιμη γη.
-Θα ήταν φυσικό να υποθέσουμε ότι, τουλάχιστον, θα συγκαταλέγατε ένα δημογραφικό πρόγραμμα σε αυτές τις προτεραιότητες – κάτι σαν και αυτό που έχετε ο ίδιος χαρακτηρίσει “σώζοντας το έθνος”. Ποιές βραχυ- μεσο- και μακρο-πρόσθεσμες ενέργειες είναι αναγκαίες για να διασωθεί η Ρωσία και το ρωσικό έθνος που κυριολεκτικά αργοσβήνουν;
Πράγματι το υπέρτατο καθήκον του κράτους είναι να “διασώζει το έθνος” – αριθμητικά, φυσικά και ηθικά. [Σκεφτείτε ότι 25 εκατομμύρια συμπατριώτες μας αποκόπηκαν από τη Ρωσία ως αποτέλεσμα μιας τρελής συνομωσίας στο δάσος Μπελοβέζσκαγια (που έθεσε τέλος στην ΕΣΣΔ). Οι νομοθέτες μας βρίσκονταν υπό το κράτος του χάους. αλλόφρονες, με έναν τρόπο υστερικό και ανεύθυνο πήγαιναν από το ένα άκρο στο άλλο αντιφάσκοντας] Όλα τα μέτρα που αφορούν τη βελτίωση του βιοτικού επιπέδου –στέγαση, διατροφή, υγεία, παιδεία, ηθική κλ.π.– έχουν ουσιαστικά σχεδιαστεί για να σώσουν το έθνος. Αυτή είναι η υπέρτατη προτεραιότητα.
-Σχεδόν οι πάντες συμφωνούν ότι η Ρωσία πρέπει να φτιάξει ένα σύγχρονο σύστημα δημοκρατικής διακυβέρνησης. Όμως, για κάποιο λόγο, κανονικά πολιτικά κόμματα δεν ευδοκιμούν στον τόπο μας. Έτσι ο βασικός “κατασκευαστής” κομμάτων είναι το Κρεμλίνο – δηλαδή το κατεστημένο που εξουσιάζει. Πιστεύετε ότι μπορούν να υπάρξουν στη Ρωσία αληθινά πολιτικά κόμματα; Αν όχι, τι θα γίνει με τη δημοκρατία στη Ρωσία;
Τα κόμματα δεν ευδοκιμούν στη ρωσική γη γιατί είναι μια μη φυσιολογική μορφή (οργάνωσης) για μας. Τα κόμματα που έχουμε σήμερα μόνο εμπόδια φέρνουν στην ανάπτυξη της δημοκρατίας. (Έχω επανειλημμένα πει και γράψει ότι καταδικάζω την ιδέα των “πολιτικών κομμάτων”, ως μορφής “συλλογικού εγωϊσμού”, που ζει εις βάρος κάποιων άλλων. Θυμηθείτε την κλασική φόρμουλα του Τρότσκι: “Κανένα κόμμα δεν είναι άξιο του ονόματός του αν δεν στοχεύει στην κατάκτηση της εξουσίας.”) Ένα υγιές δημοκρατικό σύστημα μπορεί να αναπτυχθεί μόνο από τα κάτω, από τοπικές συλλογικότητες, βήμα βήμα, μέσω εκλογών από το ένα επίπεδο στο άλλο. Μόνο αυτή η δομή μπορεί να εγγυηθεί ότι τα έλλογα και γενικά συμφέροντα –βιομηχανικά, επαγγελματικά, περιβαλλοντικά, πολιτιστικά, εκπαιδευτικά, κ.λπ.– θα υπερισχύσουν. Είναι βέβαια ένας δύσκολος δρόμος σπαρμένος με γραφειοκρατικά εμπόδια όλων των ειδών. Πιστεύω πως ένα δημοκρατικό σύστημα που θα ξεκινά από την τοπική διακυβέρνηση για να φτάσει μέχρι την Εθνική Συνέλευση είναι το υγιέστερο για τη Ρωσία και ταιριάζει περισσότερο στην παράδοσή της.
–Θα ήθελα να σας κάνω μια άλλη σχετική ερώτηση. Εγώ, για παράδειγμα, πιστεύω ότι η Ρωσία άρχισε να χτίζει ένα δημοκρατικό πολιτικό σύστημα σε μια πολύ ακατάλληλη περίοδο, την στιγμή ακριβώς που η δυτικού τύπου δημοκρατία, η οποία υιοθετήθηκε ως μοντέλο προς μίμηση, περνά μια βαθιά θεσμική και εννοιολογική κρίση. Τι πρέπει να γίνει υπ’ αυτές τις συνθήκες;
Πράγματι, λειτουργούσαμε σαν ηλίθιοι πίθηκοι. Ναι, η δυτική δημοκρατία σήμερα περνάει σοβαρότατη κρίση και είναι ακόμη άγνωστο πώς θα την ξεπεράσει.Ο μόνος σωστός δρόμος για μας είναι να μην αντιγράφουμε άλλα μοντέλα και, χωρίς να αποκλίνουμε από τις δημοκρατικές αρχές, να δουλεύουμε για τη φυσική και ηθική ανόρθωση του λαού.
-Ο Μητροπολίτης Κύριλλος πρότεινε να συμπληρωθεί ο θεσμός των πολιτικών και πολιτειακών δικαιωμάτων και ελευθεριών με έναν θεσμό που θα συμβάλλει στην αποτροπή της διαφθοράς τόσο σε επίπεδο κράτους όσο και πολιτών στις πολιτικές/δημόσιες δραστηριότητές τους. Τι πιστεύετε για αυτήν την ιδέα;
Μιλώντας στη 10η εθνική Βουλή, ο Μητροπολίτης Κύριλλος ορθά επισήμανε, ότι “διασφάλιση των ελευθεριών δεν πρέπει να θέσει σε κίνδυνο την ύπαρξη της πατρίδας ή να προσβάλλει το θρησκευτικό ή εθνικό αίσθημα των ανθρώπων” αφού πρόκειται για ιερές αξίες, ισότιμες με “τα ανθρώπινα δικαιώματα”. Καταχρηστικά δικαιώματα είχε ο πρόγονός μας, ο άνθρωπός των σπηλαίων: ήταν “ελεύθερος” ν’ αρπάξει το κρέας του γείτονα και να τον αποτελειώσει μ’ ένα μεγάλο ρόπαλο. Αυτός ήταν και ο λόγος που οι κοινωνίες είχαν ανάγκη από διοικητικές αρχές και διοικούσες ελίτ, οι οποίες, με το πέρασμα των αιώνων, διατήρησαν τα “δικαιώματά” τους αλώβητα ενώ τα δικαιώματα των μαζών περιορίστηκαν δραστικά. Ακούμε αυτή τη συζήτηση περί “ανθρωπίνων δικαιωμάτων” από την εποχή του Διαφωτισμού ακόμα. σε αρκετές χώρες έχουν διασφαλιστεί, αλλά όχι πάντα μέσα σε πλαίσια ηθικών αρχών και αξιών. Αντιθέτως, δεν γίνεται καθόλου λόγος για τις “ανθρώπινες υποχρεώσεις”, σε σημείο που και η απλή έκκληση γι’ αυτοπειθαρχία να θεωρείται γελοία και παράλογη. Και όμως, μόνο η αυτοσυγκράτηση και η αυταπάρνηση μπορούν να εγγυηθούν την ηθική και αξιόπιστη επίλυση κάθε διαμάχης.
-Είναι σαφές ότι η κοινωνία μας διέρχεται μια ηθική κρίση που εμφανίζεται είτε ως παντελής απουσία ηθικών αξιών είτε ως ταυτόχρονη παρουσία διαφορετικών και αντιτιθέμενων ηθικών αρχών. Υπάρχει έξοδος από αυτή τη σύγκρουση; Τι πρέπει να κάνει το κράτος σε αυτήν την περίπτωση _ να επιβάλει ένα συγκεκριμένο σύστημα ηθικών αξιών; Και ποιες είναι αυτές οι αξίες;
Η κρατική αρχή πρέπει να δρα πάντοτε μέσα στα πλαίσια της ηθικής και με τρόπο πιο υπεύθυνο από ό,τι οι απλοί πολίτες. Πρέπει να αποτελεί παράδειγμα και όχι να επιβάλλει κανόνες με τη βία. Πιστεύω ότι η μόνη διέξοδος είναι η συνειδητή, εθελοντική αυτοσυγκράτηση και αυταπάρνηση των ανθρώπων, κυρίως αυτών που διαμορφώνουν την κοινή γνώμη.
-Υπάρχει μια τάση στη Ρωσία όλο και περισσότερες πολιτικές προσωπικότητες ν’ αυτοπροσδιορίζονται ως συντηρητικοί (ή φιλελεύθεροι συντηρητικοί) χωρίς να έχουν σαφή εικόνα του τι σημαίνει αυτό και είναι μάλλον ανίκανοι να διαμορφώσουν μια ξεκάθαρη θέση. Εσείς δεν είστε προφανώς ούτε φιλελεύθερος και σίγουρα ούτε σοσιαλιστής. Συνεπώς είστε συντηρητικός. Τι, κατά τη γνώμη σας, είναι ο σύγχρονος (επαναλαμβάνω ο σύγχρονος) ρωσικός συντηρητισμός;
Πιστεύω ότι ο συντηρητισμός είναι ένας αγώνας να διατηρηθούν και να στηριχθούν οι καλύτερες, οι πιο ανθρωπιστικές και λογικές παραδόσεις που έχουν δικαιωθεί μέσα από το πέρασμα μιας ιστορίας αιώνων. Η μορφή του συντηρητισμού που αναδύεται σήμερα στη Ρωσία αναπτύχθηκε περισσότερο ως μία φυσική αντίδραση απέναντι σε μια απόλυτη διάλυση. Είναι καθησυχαστική, αλλά ακόμα εμβρυακή, υποτυπώδης σε σχέση με τις σύγχρονες ανάγκες.
-Τελευταία έχει γίνει πολύς λόγος για τον ρώσικο εθνικισμό, την ξενοφοβία και τον ρωσικό φασισμό. Ποια είναι η άποψη σας για αυτό το πρόβλημα και στην θεωρία και στην πράξη;
Η ξενοφοβία δεν υπήρξε ποτέ γνώρισμα του ρωσικού λαού. Διαφορετικά μια μεγάλη αυτοκρατορία, αποτελούμενη από 120 εθνικότητες και εθνοτικές ομάδες, δεν θα είχε επιβιώσει. Όσο για τον όρο “φασισμός”, χρησιμοποιείται εξαιρετικά ελαστικά και ανεύθυνα ως μία βολική βρισιά που εμποδίζει την άνοδο της ρωσικής ταυτότητας και της ρωσικής εθνικής αυτογνωσίας. Ο γερμανικός ναζισμός όμως στηριζόταν στον γερμανικό εθνικό αυτοθαυμασμό (πολύ πριν τον Χίτλερ) Δεν μπορούμε να ισχυριστούμε το ίδιο για το ταπεινωμένο και υπό εξαφάνιση ρωσικό έθνος.
Η καταπίεση των Ρώσων προς όφελος άλλων εθνικών ομάδων ήταν μία από τις κεντρικές, έμμονες, ιδέες του Λένιν. Την επεδίωξε με αποφασιστικότητα με τη μορφή της “λενινιστικής πολιτικής για τις εθνικότητες”. Συνεχίστηκε με τον Στάλιν παρά τις υποκριτικές δηλώσεις του αργότερα. (Όσο για το τωρινό σύνταγμα, η λέξη “Ρώσοι” δεν αναφέρεται πουθενά!) Μετά από δεκαετίες, ένα συναίσθημα πικρίας και αγανάκτησης ριζώθηκε στη ρωσική συνείδηση.
Καθώς όλες οι εγγυήσεις για κοινωνική ασφάλεια χάθηκαν μέσα σε μια νέα εποχή “ελευθερίας της έκφρασης”, αυτή η διογκούμενη επιθετικότητα πήρε άσχημες, στρεβλές και επικίνδυνες μορφές, όπως οι επιθέσεις, τα ξυλοκοπήματα και οι φόνοι που διέπραξαν άξεστοι νεαροί. Χρειάζονται σκληρά και αποφασιστικά μέτρα για να σταματήσουν αυτές οι βάρβαρες επιθέσεις και δολοφονίες που απειλούν την κοινωνία μας. Παράλληλα, είναι ανάγκη να μελετήσουμε –για το καλό της κοινωνίας μας– τις ρίζες και τα αίτια αυτών των επιθετικών συμπεριφορών.
-Μήπως βρίσκεται σε εξέλιξη μια αληθινή “σύγκρουση πολιτισμών” (χριστιανικού εναντίον ισλαμικού); Μήπως έχει πεθάνει η δυτική χριστιανοσύνη, όπως πολλοί πιστεύουν, και πρόκειται, εν τέλει, για μια διαμάχη μεταξύ θρησκευτικών και κοσμικών κοινωνιών; Τι θα έπρεπε να κάνει η Ρωσία σε αυτή την περίπτωση;
Μια πιο ακριβής περιγραφή αυτής της παγκόσμιας διαμάχης θα ήταν Ο Τρίτος Κόσμος εναντίον του “Χρυσού Δισεκατομμυρίου”, διαμάχη που προκλήθηκε από την παγκόσμια διαίρεση μεταξύ πλούσιων και φτωχών. (Η Σαουδική Αραβία και κάποιες άλλες χώρες δεν αποτελούν εξαίρεση: χρησιμοποιούν την χωρίς όρια εκκοσμίκευση της Δύσης ως έναν εύκολο στόχο. Αυτή η αλαζονική εκκοσμίκευση εγείρει τη μέγιστη αγανάκτηση στον μουσουλμανικό κόσμο. Όσο για τη Ρωσία, είναι προφανές ότι “ξεφορτώνεται” αυτού του είδους την εκκοσμίκευση και, φυσικά, δεν μπορεί να συμπεριληφθεί στις προνομιούχες χώρες). Η θεωρία της “σύγκρουσης των πολιτισμών” συγκαλύπτει το αυξανόμενο χάσμα μεταξύ πλούσιων και φτωχών στον κόσμο.
Και, παρά την εμφανή εξασθένιση της χριστιανικής επιρροής παγκοσμίως και τη σφοδρή επέλαση του Ισλάμ, δεν βλέπω θρησκευτικούς πολέμους να ξεσπούν σε παγκόσμια ή ηπειρωτική κλίμακα.
Σε κάθε περίπτωση, η Ρωσία δεν πρέπει να παρασυρθεί σε οποιαδήποτε παγκόσμια σύρραξη.
-Προβλέπετε την ισλαμοποίηση της καθημερινής ζωής ή των πολιτικών διαδικασιών στη Ρωσία; Αν ναι, βρίσκετε αυτήν την προοπτική ενθαρρυντική ή τρομακτική;
Η σημερινή πολιτική των Ρώσων ηγετών –μία πολιτική ειρηνικής και αξιοπρεπούς συνύπαρξης με το Ισλάμ– είναι σίγουρα σωστή. Όμως με τη συνεχιζόμενη φυσική παρακμή του ρωσικού λαού υπάρχει βεβαίως ο κίνδυνος η ρώσικη κουλτούρα να υποσκελιστεί από άλλες (συμπεριλαμβανόμενης και της κινεζικής) κουλτούρες και θρησκείες, σε όλη την ρωσική επικράτεια. Αυτό το γεγονός είναι θλιβερό, αλλά έτσι συμβαίνει.
-Εγώ πιστεύω ότι εάν τα τρία βασικά υποκείμενα του ευρω-αντλαντικού πολιτισμού –κυρίως η Βορειοαμερικανική Ένωση, η (Δυτικο) Ευρωπαϊκή Ένωση και η Ανατολικοευρωπαϊκή (Ρωσική) Ένωση– δεν σχηματίσουν μία στρατηγική συμμαχία (με υπερ-κρατικές συγκροτήσεις), ο πολιτισμός μας θα εξαφανιστεί αργά ή γρήγορα. Πού πιστεύετε εσείς ότι έγκειται η σωτηρία του ευρω-ατλαντικού πολιτισμού;
Δυστυχώς, η παγκόσμια πολιτική διαδικασία δεν κινείται στην κατεύθυνση που μόλις περιγράψατε. Οι ΗΠΑ αναπτύσσουν τα στρατεύματα τους απο τη μια χώρα στην άλλη. Πράγμα που συνέβη στη Βοσνία τα τελευταία εννιά χρόνια, στο Κόσοβο, στο Αφγανιστάν τα τελευταία πέντε χρόνια, και στο Ιράκ τα τελευταία τρία χρόνια, αλλά θα συνεχιστεί και για πολύ καιρό ακόμη. Δεν υπάρχουν ουσιαστικές διαφορές μεταξύ των κινήσεων του ΝΑΤΟ και των ΗΠΑ. Βλέποντας ότι η Ρωσία σήμερα δεν αποτελεί απειλή για αυτό, το ΝΑΤΟ συστηματικά και πεισματικά διευρύνει το στρατιωτικό μηχανισμό του – στην Ανατολική Ευρώπη και στο νότο της Ρωσίας. Αυτό περιλαμβάνει ανοιχτή οικονομική και ιδεολογική υποστήριξη στις “πολύχρωμες” επαναστάσεις και την απαράδεκτη επιβολή των βορειο-ατλαντικών συμφερόντων, στην Κεντρική Ασία. Όλα αυτά δεν αφήνουν καμία αμφιβολία ότι η Ρωσία περικυκλώνεται με στόχο την απώλεση της εθνικής της κυριαρχίας. Η προσχώρηση της Ρωσίας στην ευρω-ατλαντική συμμαχία, που επιβάλλει με πυγμή τις δυτικές δημοκρατικές αξίες σε διάφορα μέρη του κόσμου, θα καταλήξει όχι στην εξάπλωση αλλά στην παρακμή του χριστιανικού πολιτισμού.
-Συμφωνείτε με την άποψη ότι ο κόσμος οδεύει ολοταχώς προς έναν νέο αυταρχισμό (πιθανώς ως αντίδραση στον απόλυτο φιλελευθερισμό);
“Ο απόλυτος φιλελευθερισμός”, όπως σωστά το έθεσες, έχει πλέον εξαντληθεί στον σημερινό κόσμο και είναι τώρα λίγο-πολύ μία χρεοκοπημένη δύναμη. Θα αντικατασταθεί από άλλες μορφές δημόσιας και κρατικής συνείδησης, αλλά δεν θα τολμούσα να προβλέψω την ουσία ή τη μορφή που θα πάρουν τελικά.
-Ποια είναι η δική σας αντίληψη για την κατάσταση της Ουκρανίας; Σε αυτό το πλαίσιο, τι σκέφτεστε για το πρόβλημα της διάσπασης του ρωσικού έθνους (το μεγαλύτερο διχοτομημένο έθνος στη σύγχρονη Ευρώπη); Θα έπρεπε η Ρωσία –αν όχι πολιτικά, τουλάχιστον πνευματικά– να μελετήσει την πιθανότητα την επανένωσης των ρώσικων εθνοτήτων και των ρωσικών εδαφών αν η Ουκρανία προσχωρήσει στην Ε.Ε. και ειδικά στο ΝΑΤΟ;
Με θλίβουν βαθύτατα αυτά που συμβαίνουν στην Ουκρανία – από τότε που έγινε το δημοψήφισμα του 1991. Η φανατική δίωξη της ρωσικής γλώσσας (η οποία, σύμφωνα με προηγούμενες δημοσκοπήσεις, ήταν η κύρια γλώσσα για πάνω από το 60% του ουκρανικού πληθυσμού) είναι απλά μια πράξη βαρβαρότητας που στρέφεται ενάντια στην κουλτούρα της ίδιας της Ουκρανίας. Μεγάλες εκτάσεις, που ουδέποτε υπήρξαν μέρος της ιστορικής Ουκρανίας, π.χ., Νοβορόσια, Κριμαία και ολόκληρη η νοτιοανατολική περιοχή, έχουν βίαια ενσωματωθεί στο σύγχρονο ουκρανικό κράτος και στην πολιτική του να αποκτήσει την ιδιότητα του μέλους του ΝΑΤΟ με οποιοδήποτε τίμημα. Κατά τη διάρκεια της περιόδου Γέλτσιν, ούτε μία συνάντηση από αυτές που έκανε με τους Ουκρανούς προέδρους δεν πέρασε χωρίς υποχωρήσεις και παραχωρήσεις σε αυτούς. Η απόσυρση του στόλου της Μαύρης Θάλασσας από τη Σεβαστούπολη (μια πόλη που ποτέ δεν εκχωρήθηκε στην Ουκρανία, ούτε την εποχή του Χρουτσώφ ακόμη) αποτελεί μια τεράστια προσβολή για ολόκληρη τη ρωσική ιστορία του 19ου και του 20ού αιώνα.
Υπ’ αυτές τις συνθήκες, η Ρωσία δεν πρέπει να αφήσει στην τύχη του τον ρωσικό πληθυσμό της Ουκρανίας (που ανέρχεται σε πολλά εκατομμύρια), εγκαταλείποντάς τον και κόβοντας κάθε δεσμό μαζί του.
-Θεωρείτε ότι η ρώσικη κουλτούρα και η ρώσικη λογοτεχνία πεθαίνουν – με την έννοια ότι δεν θα φτάσουν ποτέ ξανά, πολύ περισσότερο δεν θα ξεπεράσουν, τα πρότυπα του 19ου και 20ού αιώνα;
Παρά την ανεξέλεγκτη “μόλυνση” με αργκό και αγγλο-αμερικανισμούς (δεν αναφέρομαι στη φυσιολογική χρήση τεχνικών όρων αλλά σε δουλικούς μιμητισμούς), τα ρωσικά δεν θα ξεπέσουν, δεν θα μολυνθούν ανεπανόρθωτα, όσο θα συνεχίσει να υπάρχει ο ρώσικος λαός.
Το ίδιο ισχύει και για τη ρωσική λογοτεχνία. Παρά τα σκουπίδια, έχει διατηρήσει τον διαυγή και ενσυνείδητο πυρήνα που θα δημιουργήσει αριστουργήματα τα οποία θα στηρίξουν το πνεύμα μας, το ηθικό μας, και τη συνείδησή μας.
02.05.2006
- Ο Βιτάλι Τρετιάκοφ είναι διευθυντής της εφημερίδας Τα Νέα της Μόσχας
Μετάφραση:
Γιώργος Καρακώστας
