Μπροστά στη νέα ενεργειακή κρίση

του Ν. Ντάσιου, από το Άρδην τ. 51, Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2004

Το πα­γκό­σμιο ε­νερ­γεια­κό α­διέ­ξο­δο
Ε­νΩ η τι­μΗ του πε­τρε­λαί­ου υ­περ­βαί­νει τα 50$ το βα­ρέ­λι και η πο­λι­τι­κή α­νι­σορ­ρο­πί­α στη Μέ­ση Α­να­το­λή φαί­νε­ται να δια­τη­ρεί­ται και να ε­πε­κτεί­νε­ται θέ­το­ντας σε αμ­φι­σβή­τη­ση τα πά­για γε­ω­πο­λι­τι­κά συμ­φέ­ρο­ντα των ε­πα­νε­κλεγ­μέ­νων Ρε­που­μπλι­κά­νων, το πρό­ταγ­μα ε­νός νέ­ου ε­νερ­γεια­κού υ­πο­δείγ­μα­τος γί­νε­ται πλέ­ον κα­θο­ρι­στι­κό για τη σω­τη­ρί­α του πλα­νή­τη και για την α­ντι­με­τώ­πι­ση της διο­γκού­με­νης φτώ­χειας.
Σύμ­φω­να με ό­λες τις διε­θνείς ε­κτι­μή­σεις, η ε­πα­να­φο­ρά της τι­μής του πε­τρε­λαί­ου στα χα­μη­λά ε­πί­πε­δα των 25 δο­λα­ρί­ων α­πο­μα­κρύ­νε­ται συ­νε­χώς. Πέ­ραν των γε­γο­νό­των στη Μ. Α­να­το­λή, η εί­σο­δος της Κί­νας και της Ιν­δί­ας στη φά­ση της τα­χύρ­ρυθ­μης οι­κο­νο­μι­κής α­νά­πτυ­ξης έ­χει δια­μορ­φώ­σει μια ση­μα­ντι­κή α­νι­σορ­ρο­πί­α στην α­γο­ρά πε­τρε­λαί­ου. Ει­δι­κό­τε­ρα, πα­ρα­τη­ρεί­ται υ­περ­βάλ­λου­σα ζή­τη­ση η ο­ποί­α, σε συν­δυα­σμό με την α­να­σφά­λεια που χα­ρα­κτη­ρί­ζει την ε­φο­δια­στι­κή α­λυ­σί­δα, κυ­ρί­ως λό­γω της κοι­νω­νι­κής και της πο­λι­τι­κής α­να­τα­ρα­χής στις πε­ριο­χές ό­που βρί­σκο­νται τα με­γα­λύ­τε­ρα βε­βαιω­μέ­να α­πο­θέ­μα­τα, πιέ­ζει την τι­μή του πε­τρε­λαί­ου ό­λο και υ­ψη­λό­τε­ρα. Το φαι­νό­με­νο ε­πι­τεί­νε­ται με τις συμ­φω­νί­ες Σα­ου­δι­κής Α­ρα­βί­ας-Ρω­σί­ας και τη στα­δια­κή γε­ω­πο­λι­τι­κή με­τα­στρο­φή της πρώ­της πε­τρε­λαιο­πα­ρα­γω­γού χώ­ρας στον κό­σμο α­πό τις Η­ΠΑ προς τη Ρω­σί­α.
Η προσ­δο­κί­α ό­τι η τι­μή του μαύ­ρου χρυ­σού μπο­ρεί να υ­πο­χω­ρή­σει ση­μα­ντι­κά θα ή­ταν α­δι­καιο­λό­γη­τη, ε­νώ δεν α­πο­κλεί­ε­ται να α­νέλ­θει σε ε­πί­πε­δα που σί­γου­ρα θα ε­πι­βρα­δύ­νουν την οι­κο­νο­μι­κή α­νά­πτυ­ξη. Γι’ αυ­τό χρειά­ζε­ται να κα­τα­στρώ­σου­με ε­ναλ­λα­κτι­κά σχέ­δια α­ντι­με­τώ­πι­σης των ε­ξε­λί­ξε­ων στον ε­νερ­γεια­κό το­μέ­α και στο μέ­τρο που ε­πι­τρέ­πουν οι γνω­στές τε­χνο­λο­γί­ες να δρο­μο­λο­γή­σου­με λύ­σεις στα­δια­κής υ­πο­κα­τά­στα­σης του πε­τρε­λαί­ου α­πό άλ­λες πη­γές ε­νέρ­γειας.
Ε­ναλ­λα­κτι­κές ε­νερ­γεια­κές ε­φαρ­μο­γές σε πα­γκό­σμια κλί­μα­κα
Το νέ­ο αυ­τό υ­πό­δειγ­μα ε­πι­τα­χύ­νε­ται σή­με­ρα στο διε­θνές ε­πί­πε­δο με την χρή­ση δύ­ο νέ­ων τε­χνο­λο­γιών.
Υ­βρι­δι­κοί Κι­νη­τή­ρες
Οι τε­χνο­λο­γί­ες αυ­τές –υ­βρι­δι­κοί η­λε­κτρο­κι­νη­τή­ρες και α­νε­μο­γεν­νή­τριες προ­ω­θη­μέ­νης κα­τα­σκευ­ής– μας δί­νουν πραγ­μα­τι­κά την ι­στο­ρι­κή δυ­να­τό­τη­τα α­πο­γα­λα­κτι­σμού α­πό το πε­τρέ­λαιο. Η ε­πέ­κτα­ση της χρή­σης των υ­βρι­δι­κών η­λε­κτρο­κι­νη­τή­ρων, ό­πως για πα­ρά­δειγ­μα στο Toyota Prius, θα ή­ταν δυ­να­τόν να πε­ριο­ρί­σει την πα­γκό­σμια κα­τα­νά­λω­ση της βεν­ζί­νης στο μι­σό. Η προ­ο­πτι­κή αυ­τή ε­στιά­ζε­ται μό­νο στη δη­μιουρ­γί­α πιο α­πο­τε­λε­σμα­τι­κών κι­νη­τή­ρων χω­ρίς να συ­νυ­πο­λο­γι­στούν –ό­πως θα έ­πρε­πε– πα­ράλ­λη­λες πο­λι­τι­κές: πε­ριο­ρι­σμού της χρή­σης του Ι.Χ., υ­πο­κα­τά­στα­σης των με­τα­κι­νή­σε­ων με μέ­σα μα­ζι­κής με­τα­φο­ράς και με πο­δή­λα­το, νέ­ος χω­ρο­τα­ξι­κός σχε­δια­σμός κ.λπ.
Αυ­τή την στιγ­μή υ­πάρ­χουν 3 υ­βρι­δι­κά μο­ντέ­λα αυ­το­κι­νή­του στην α­γο­ρά: το Toyota Prius, το Honda Insight και η υ­βρι­δι­κή έκ­δο­ση του Honda Civic. Στην ί­δια κα­τη­γο­ρί­α ε­ντάσ­σε­ται ε­πί­σης η κυ­κλο­φο­ρί­α της υ­βρι­δι­κής έκ­δο­σης του Accord sedan της Honda. Ε­πι­πλέ­ον η Ford προ­ω­θεί στην α­γο­ρά μια υ­βρι­δι­κή εκ­δο­χή του Escape SUV. Η General Motors θα προ­σφέ­ρει μια σει­ρά α­πό α­νά­λο­γα αυ­το­κί­νη­τα ξε­κι­νώ­ντας α­πό το Saturn VUE το 2006 α­κο­λου­θού­ντος του Chevy Tahoe και του Chevy Malibu. Η ί­δια ε­ται­ρί­α –η General Motors– έ­χει προ­ω­θή­σει 235 υ­βρι­δι­κά λε­ω­φο­ρεί­α στο Σηάτλ σχε­διά­ζο­ντας τη μεί­ω­ση της κατανάλωσης βεν­ζί­νης κα­τά 60% στην πό­λη αυ­τή. Στην ί­δια κα­τεύ­θυν­ση κι­νού­νται και άλ­λες πό­λεις στις Η­ΠΑ ό­πως π.χ. η Φι­λα­δέλ­φεια, το Χιού­στον και το Πόρ­τλα­ντ.
Η χρή­ση καυ­σί­μου υ­δρο­γό­νου σε συν­δυα­σμό με τη χρή­ση η­λε­κτρι­κής ε­νέρ­γειας ως υ­πο­κα­τά­στα­το της βεν­ζί­νης α­πο­τε­λεί μια πραγ­μα­τι­κή δυ­να­τό­τη­τα υ­πέρ­βα­σης της ε­ξάρ­τη­σης α­πό το πε­τρέ­λαιο στην αυ­το­κί­νη­ση.
Αν σ’ έ­να υ­βρι­δι­κό αυ­το­κί­νη­το προ­σθέ­σου­με έ­ναν α­να­φλε­κτή­ρα σε λει­τουρ­γί­α με μια δεύ­τε­ρη μπα­τα­ρί­α που ν’ αυ­ξά­νει τη δυ­να­τό­τη­τα α­πο­θή­κευ­σης της ε­νέρ­γειας, οι ο­δη­γοί θα μπο­ρούν να κα­λύ­πτουν πολ­λές α­πό τις κα­θη­με­ρι­νές τους με­τα­κι­νή­σεις με τη χρή­ση η­λε­κτρι­κής ε­νέρ­γειας πε­ριο­ρί­ζο­ντας μ’ αυ­τόν τον τρό­πο κα­τά πο­λύ τη χρή­ση της βεν­ζί­νης. Η χρή­ση η­λε­κτρι­κής ε­νέρ­γειας μπο­ρεί να πε­ριο­ρί­σει κα­τά 20% τη χρή­ση βεν­ζί­νης και αν σ’ αυ­τό το πο­σο­στό συ­νυ­πο­λο­γί­σου­με έ­να 50% α­πό τη χρή­ση καυ­σί­μου υ­δρο­γό­νου φτά­νου­με σε έ­να συ­νο­λι­κό πο­σο­στό πε­ριο­ρι­σμού κα­τά 70% στη χρή­ση της βεν­ζί­νης!
Βέ­βαια, η χρή­ση ε­ναλ­λα­κτι­κών καυ­σί­μων δεν εί­ναι ο μό­νος τρό­πος για να πε­ριο­ρί­σου­με την α­τμο­σφαι­ρι­κή ρύ­παν­ση, το φαι­νό­με­νο του θερ­μο­κη­πί­ου και την τρύ­πα του ό­ζο­ντος. Αλ­λά σε συν­δυα­σμό με τις πα­ρα­πά­νω λύ­σεις, μπο­ρεί να συμ­βά­λει στη μεί­ω­ση των ε­πι­πτώ­σε­ων στο πε­ρι­βάλ­λον α­πό την κυ­κλο­φο­ρί­α πε­ρί­που ε­νός δι­σε­κα­τομ­μυ­ρί­ου αυ­το­κι­νή­των σε ό­λη τη γη.
Α­νε­μο­γεν­νή­τριες
Κά­νο­ντας μια α­να­σκό­πη­ση στην ε­ξέ­λι­ξη των τε­χνο­λο­γιών που α­φο­ρούν στις α­νε­μο­γεν­νή­τρι­ες, θα δια­πι­στώ­σου­με την ου­σια­στι­κή πρό­ο­δο που έ­χει πραγ­μα­το­ποι­η­θεί α­πό τις αρ­χές του 1990. Πρό­ο­δος που συ­νί­στα­ται στον σχε­δια­σμό ού­τως ώ­στε να μπο­ρούν να λει­τουρ­γούν σε πο­λύ χα­μη­λό­τε­ρες τα­χύ­τη­τες α­έ­ρα, να με­τα­τρέ­πουν τον ά­νε­μο σε η­λε­κτρι­κή ε­νέρ­γεια πο­λύ πιο α­πο­τε­λε­σμα­τι­κά και να εκ­με­ταλ­λεύ­ο­νται σε με­γα­λύ­τε­ρη κλί­μα­κα τις α­έ­ριες μά­ζες.
Στα 1990 οι α­νε­μο­γεν­νή­τριες ή­ταν το πο­λύ 120 πό­δια ύ­ψος ε­νώ οι ση­με­ρι­νές φτά­νουν τα 300 πό­δια. Αυ­τό δι­πλα­σιά­ζει την α­πό­δο­ση της α­νε­μο­γεν­νή­τριας δε­δο­μέ­νου ό­τι ο ά­νε­μος στα υ­ψη­λό­τε­ρα ε­πί­πε­δα εί­ναι πιο δυ­να­τός και πιο διαρ­κής.
Στην Ευ­ρώ­πη, η οποία έ­χει κά­νει πο­λύ ση­μα­ντι­κά βή­μα­τα στη χρή­ση της αιο­λι­κής ε­νέρ­γειας, τα αιο­λι­κά πάρ­κα ε­ξυ­πη­ρε­τούν σή­με­ρα τις α­νά­γκες 40 ε­κατ. κα­τα­να­λω­τών. Πέρ­σι η Ευ­ρω­πα­ϊ­κή Ε­ται­ρί­α Αιο­λι­κής Ε­νέρ­γειας προ­έ­βλε­ψε ό­τι μέ­χρι το 2020 αυ­τή η πη­γή ε­νέρ­γειας θα κα­λύ­πτει τις α­νά­γκες 195 ε­κατ. κα­τα­να­λω­τών (σχε­δόν του μι­σού πλη­θυ­σμού της Δυ­τι­κής Ευ­ρώ­πης )!
Η αιο­λι­κή ε­νέρ­γεια ε­πε­κτεί­νε­ται πο­λύ γρή­γο­ρα για­τί εί­ναι φτη­νή, ά­φθο­νη, κα­θα­ρή και βρί­σκε­ται πα­ντού. Το δε κό­στος της βρί­σκε­ται συ­νε­χώς σε ε­λεύ­θε­ρη πτώ­ση τις τε­λευ­ταί­ες δε­κα­ε­τί­ες. Οι πρώ­τες αιο­λι­κές ε­γκα­τα­στά­σεις στην Κα­λι­φόρ­νια –ό­που ξε­κί­νη­σε η βιο­μη­χα­νί­α των α­νε­μο­γεν­νη­τριών στις αρ­χές του 1980– πα­ρή­γα­γε η­λε­κτρι­κή ε­νέρ­γεια με κό­στος πε­ρί­που 0,38$ / KWh (0,3€ / KWh). Σή­με­ρα πολ­λές α­νε­μο­γεν­νή­τριες πα­ρά­γουν η­λε­κτρι­κή ε­νέρ­γεια με 0,04$ / KWh ( 0,032€ / KWh)! Και η τι­μή αυ­τή συ­νε­χώς μειώ­νε­ται.
Έ­να ση­μα­ντι­κό έλ­λειμ­μα στην α­πο­τε­λε­σμα­τι­κή α­ξιο­ποί­η­ση αυ­τών των νέ­ων ε­νερ­γεια­κών πό­ρων εί­ναι το δί­κτυο με­τα­φο­ράς και τρο­φο­δό­τη­σης π.χ. για το καύ­σι­μο υ­δρο­γό­νο ή για τη συσ­σώ­ρευ­ση ε­νέρ­γειας, που πα­ρά­γε­ται με τον ά­νε­μο, στις μπα­τα­ρί­ες των αυ­το­κι­νή­των.
Του­λά­χι­στον 22 κρά­τη σή­με­ρα στις Η­ΠΑ έ­χουν α­να­πτύ­ξει ε­μπο­ρι­κές συ­ναλ­λα­γές για την πώ­λη­ση η­λε­κτρι­κής ε­νέρ­γειας πα­ρα­γό­με­νης α­πό α­νε­μο­γεν­νή­τριες. Ο α­ντα­γω­νι­σμός με­τα­ξύ των α­γρο­τών συ­νε­χώς αυ­ξά­νε­ται. Α­γρό­τες χω­ρίς κα­μί­α ε­πέν­δυ­ση πα­γί­ου κε­φα­λαί­ου στο ε­νερ­γη­τι­κό τους ει­σπράτ­τουν πε­ρί τα 2.500€ τον χρό­νο α­πό τον το­πι­κό ορ­γα­νι­σμό Η­λε­κτρι­σμού σαν α­ντα­πο­δο­τι­κά ο­φέ­λη για την το­πο­θέ­τη­ση μιας α­νε­μο­γεν­νή­τριας στο κτή­μα τους σε ε­πι­φά­νεια γύ­ρω στο 1τε­τρα­γω­νι­κό μέ­τρο. Η ί­δια ε­πι­φά­νεια θα πα­ρή­γα­γε σι­τά­ρι α­ξί­ας 97€ τον χρό­νο!
Η συ­νύ­παρ­ξη καλ­λιερ­γειών –με βιο­λο­γι­κό τρό­πο– και πα­ρα­γω­γής η­λε­κτρι­κής ε­νέρ­γειας α­πό α­να­νε­ώ­σι­μες πη­γές α­πο­τε­λεί α­ναμ­φί­βο­λα ση­μα­ντι­κή διέ­ξο­δο για τους μι­κρούς καλ­λιερ­γη­τές που θα πλήτ­το­νται συ­νε­χώς α­πό τις μειω­μέ­νες ε­πι­δο­τή­σεις που προ­βλέ­πο­νται α­πό την α­να­μορ­φω­μέ­νη ΚΑΠ. Ε­πι­πλέ­ον, μπο­ρεί να συ­ντε­λέ­σει στην πα­ρα­μο­νή α­γρο­τών σε πε­ριο­χές που α­ντι­με­τω­πί­ζουν κρί­ση στην πε­ρι­φέ­ρεια αλ­λά και να δη­μιουρ­γή­σει νέ­ες σχέ­σεις κοι­νω­νι­κών ο­μά­δων που δια­βιούν σε α­στι­κά κέ­ντρα με τους τό­πους κα­τα­γω­γής τους.
Τα λε­φτά που δα­πα­νώ­νται για την πα­ρα­γω­γή η­λε­κτρι­κής ε­νέρ­γειας με τον ά­νε­μο στη­ρί­ζουν την το­πι­κή οι­κο­νο­μί­α και συ­ντε­λούν στην αυ­τό­κε­ντρη το­πι­κή α­νά­πτυ­ξη.
Εί­ναι προ­φα­νές πως έ­να νέ­ο ε­νερ­γεια­κό υ­πό­δειγ­μα που στη­ρί­ζε­ται στο καύ­σι­μο υ­δρο­γό­νο, στον υ­βρι­δι­κό η­λε­κτρο-κι­νη­τή­ρα και στη μα­ζι­κή πα­ρα­γω­γή αιο­λι­κής ε­νέρ­γειας θα στα­μα­τού­σε την κα­τα­στρο­φι­κή ε­ξάρ­τη­σή μας α­πό το πε­τρέ­λαιο και τα συ­να­φή πο­λυε­θνι­κά και ε­θνι­κά μο­νο­πώ­λια. Θα συ­ντε­λού­σε ε­πί­σης στην α­ντι­στρο­φή του ελ­λείμ­μα­τος του ε­μπο­ρι­κού ι­σο­ζυ­γί­ου της χώ­ρας ε­νώ θα έ­δι­νε τη δυ­να­τό­τη­τα για έ­να πιο α­πο­κε­ντρω­μέ­νο, μι­κρής κλί­μα­κας και το­πι­κής διά­στα­σης α­να­πτυ­ξια­κό πρό­τυ­πο που θα α­να­ζω­ο­γο­νού­σε την ελ­λη­νι­κή ε­παρ­χί­α.
Τέ­λος, και ί­σως το πιο ση­μα­ντι­κό, θα μεί­ω­νε δρα­μα­τι­κά τις εκ­πο­μπές διο­ξει­δί­ου του άν­θρα­κα που συμ­βάλ­λουν στο φαι­νό­με­νο του θερ­μο­κη­πί­ου και στην α­πο­στα­θε­ρο­ποί­η­ση του κλί­μα­τος του πλα­νή­τη μας.
Τι συμ­βαί­νει ό­μως στη χώ­ρα μας;
Η ε­νερ­γεια­κή ε­ξάρ­τη­ση α­πό το πε­τρέ­λαιο στην Ελ­λά­δα
Η Ελ­λά­δα α­πο­κλί­νει συ­νε­χώς α­πό τις προ­ο­πτι­κές ε­νερ­γεια­κής αυ­το­νο­μί­ας και ε­ναλ­λα­κτι­κών ε­φαρ­μο­γών. Σε πρό­σφα­τη έκ­θε­ση της Ευ­ρω­πα­ϊ­κής Έ­νω­σης α­να­φέ­ρε­ται πως, μέ­χρι το 2010, η ε­ξάρ­τη­ση της Ελ­λά­δας α­πό το ει­σα­γό­με­νο πε­τρέ­λαιο θα φτά­σει στο 75% της συ­νο­λι­κής εγ­χώ­ριας ε­νερ­γεια­κής κα­τα­νά­λω­σης. Πο­σο­στό ε­ξάρ­τη­σης ι­διαί­τε­ρα ε­πι­κίν­δυ­νο, τη στιγ­μή που στην υ­πό­λοι­πη Ευ­ρώ­πη οι ει­σα­γω­γές ε­νερ­γεια­κών πρώ­των υ­λών α­ντι­προ­σω­πεύ­ουν (κα­τά μέ­σο ό­ρο) το 50% της συ­νο­λι­κής κα­τα­νά­λω­σης.
H Ελ­λά­δα δα­πα­νά ε­τη­σί­ως πε­ρί­που το 4% του ε­θνι­κού ει­σο­δή­μα­τός της για τις ει­σα­γω­γές πε­τρε­λαί­ου, ε­νώ το α­ντί­στοι­χο μέ­σο πο­σο­στό στην Ευ­ρω­πα­ϊ­κή Έ­νω­ση των 15 χω­ρών-με­λών (προ της διεύ­ρυν­σης) εί­ναι χα­μη­λό­τε­ρο α­πό 1,5%. Ει­δι­κό­τε­ρα, σύμ­φω­να με στοι­χεί­α της στα­τι­στι­κής υ­πη­ρε­σί­ας της Ευ­ρω­πα­ϊ­κής Έ­νω­σης, η Ελ­λά­δα ει­σή­γα­γε το 2001 πε­ρί­που 19,5 ε­κα­τομ­μύ­ρια τό­νους αρ­γού πε­τρε­λαί­ου, που κό­στι­σαν το 3,8% του Α­κα­θά­ρι­στου Εγ­χώ­ριου Προ­ϊ­ό­ντος (στα­θε­ρές τι­μές 1995), δη­λα­δή πε­ρί­που 4,2 δι­σε­κα­τομ­μύ­ρια ευ­ρώ.
Σύμ­φω­να δε με τις προ­βλέ­ψεις της Ευ­ρω­πα­ϊ­κής Έ­νω­σης (European Union Energy Outlook), η συ­νο­λι­κή κα­τα­νά­λω­ση ε­νέρ­γειας στη χώ­ρα μας θα φτά­σει τους 40,5 ε­κα­τομ­μύ­ρια τό­νους ι­σο­δύ­να­μου πε­τρε­λαί­ου το 2020 (α­πό πε­ρί­που 28 ε­κα­τομ­μύ­ρια που εί­ναι σή­με­ρα)!
Τα πα­ρα­πά­νω στοι­χεί­α εί­ναι α­πο­κα­λυ­πτι­κά για την ανορθολογική κα­τα­νά­λω­ση ε­νέρ­γειας σε μια χώ­ρα χω­ρίς βα­ριά βιο­μη­χα­νί­α, με το 40% της ε­νερ­γεια­κής κα­τα­νά­λω­σης να α­ντι­στοι­χεί στις με­τα­φο­ρές, το 34,4% στα νοι­κο­κυ­ριά, το ε­μπό­ριο, τους το­μείς των υ­πη­ρε­σιών και της γε­ωρ­γί­ας και μό­νο έ­να 25,6% στη βιο­μη­χα­νί­α.
Θα πε­ρί­με­νε κα­νείς η Ελ­λά­δα να εί­ναι λι­γό­τε­ρο ε­ξαρ­τώ­με­νη α­πό το ει­σα­γό­με­νο πε­τρέ­λαιο. Α­ντι­θέ­τως ό­μως, η ε­νερ­γεια­κή ζή­τη­ση αυ­ξά­νε­ται διαρ­κώς.

4. Οι βα­σι­κές αι­τί­ες της ε­ξάρ­τη­σης
   Ως βα­σι­κές αι­τί­ες αυ­τής της ε­νερ­γεια­κής σπα­τά­λης μπο­ρούν να θε­ω­ρη­θούν:
5. Το χα­μη­λό κό­στος του η­λε­κτρι­σμού (που πα­ρά­γε­ται κυ­ρί­ως α­πό λι­γνί­τη και πε­τρέ­λαιο) δεν βο­η­θά στην ε­νερ­γεια­κή ευαι­σθη­το­ποί­η­ση των πο­λι­τών και στην προ­ώ­θη­ση νέ­ων τε­χνο­λο­γιών ε­ξοι­κο­νό­μη­σης.
6. Τα μέ­σα μα­ζι­κής με­τα­φο­ράς δεν χρη­σι­μο­ποιού­νται ευ­ρέ­ως, ο α­ριθ­μός των αυ­το­κι­νή­των πολ­λα­πλα­σιά­ζε­ται (μέ­σα σε έ­ναν χρό­νο, α­πό το 2002 έ­ως το 2003, προ­στέ­θη­καν πε­ρί­που 260.000 νέ­α ο­χή­μα­τα και μά­λι­στα το με­ρί­διο α­γο­ράς των α­παι­τη­τι­κών σε ε­νέρ­γεια, με κυ­βι­σμό 2.000 κυ­βι­κών, δι­πλα­σιά­στη­κε). Το 31,7% των ε­πι­βα­τι­κών αυ­το­κι­νή­των που κυ­κλο­φο­ρούν σή­με­ρα δεν εί­ναι κα­τα­λυ­τι­κά. Ε­πι­πλέ­ον, τα ο­χή­μα­τα κι­νού­νται αρ­γά μέ­σα στις πό­λεις με α­πο­τέ­λε­σμα να κα­τα­να­λώ­νουν πε­ρισ­σό­τε­ρα καύ­σι­μα.
7. H με­τα­φο­ρά προ­ϊ­ό­ντων γί­νε­ται κυ­ρί­ως με φορ­τη­γά αυ­το­κί­νη­τα και ντα­λί­κες, ε­νώ η χρή­ση του σι­δη­ρο­δρό­μου υ­πο­λεί­πε­ται κα­τά πο­λύ ε­κεί­νης των άλ­λων ευ­ρω­πα­ϊ­κών χω­ρών.
8. Οι υ­πάρ­χου­σες κτι­ρια­κές κα­τα­σκευές δεν έ­χουν σχε­δια­στεί με γνώ­μο­να την ε­νερ­γεια­κή α­πό­δο­ση. Χα­ρα­κτη­ρι­στι­κό εί­ναι πως ο πρώ­τος κα­νο­νι­σμός θερ­μο­μό­νω­σης κτι­ρί­ων ε­φαρ­μό­στη­κε το 1979, ε­νώ μό­λις πριν α­πό λί­γα χρό­νια το Υ­ΠΕ­ΧΩ­ΔΕ κα­θιέ­ρω­σε τον θε­σμό της “ε­νερ­γεια­κής ταυ­τό­τη­τας” των κτι­ρί­ων, χω­ρίς α­κό­μη να έ­χει βρει ευ­ρεί­α ε­φαρ­μο­γή.
9. Α­κό­μη και οι νέ­ες οι­κο­δο­μές δεν ε­φαρ­μό­ζουν πρα­κτι­κές ε­ξοι­κο­νό­μη­σης ε­νέρ­γειας. Α­ντί­θε­τα, κα­τα­σκευά­ζο­νται γρα­φεί­α α­πό γυα­λί, το ο­ποί­ο αυ­ξά­νει τις ε­νερ­γεια­κές α­νά­γκες για θέρ­μαν­ση και κλι­μα­τι­σμό, χει­μώ­να – κα­λο­καί­ρι.
10. Υ­πάρ­χουν αυ­ξη­μέ­νες α­νά­γκες ά­ντλη­σης υ­δά­των, λό­γω κα­κής δια­χεί­ρι­σης των υ­δά­τι­νων πό­ρων, με α­πο­τέ­λε­σμα ο γε­ωρ­γι­κός το­μέ­ας να α­να­δει­κνύ­ε­ται σε ι­διαί­τε­ρα ε­νερ­γο­βό­ρο.
11. Οι φο­ρο­α­παλ­λα­γές που εί­χαν θε­σμο­θε­τη­θεί για τη χρή­ση α­να­νε­ώ­σι­μης ε­νέρ­γειας α­κυ­ρώ­θη­καν, ε­νώ, α­ντί­θε­τα, ως μέ­τρο α­ντι­με­τώ­πι­σης της ση­με­ρι­νής κρί­σης, προ­τεί­νε­ται η μεί­ω­ση της φο­ρο­λο­γί­ας στα καύ­σι­μα.
12. Μέ­τρα ε­ξοι­κο­νό­μη­σης χω­ρίς ε­φαρ­μο­γή
    Α­πό τα πα­ρα­πά­νω προ­κύ­πτει ό­τι ο Έλ­λη­νας κα­τα­να­λώ­νει σή­με­ρα 70% πε­ρισ­σό­τε­ρη ε­νέρ­γεια α­πό τον μέ­σο Ευ­ρω­παί­ο και η χώ­ρα δεν α­κο­λου­θεί, ού­τε στο ε­λά­χι­στο, “μέ­τρα α­πε­ξάρ­τη­σης” ό­πως αυ­τά που για πα­ρά­δειγ­μα ε­φαρ­μό­ζο­νται στη Γερ­μα­νί­α ή την Ι­σπα­νί­α.
    Κά­νο­ντας μια σύ­γκρι­ση με τις προ­α­να­φε­ρό­με­νες χώ­ρες και με βά­ση στοι­χεί­α του 2003, προ­κύ­πτει η τε­ρά­στια δια­φο­ρά της ε­ξάρ­τη­σης α­πό το πε­τρέ­λαιο στη χώ­ρα μας.
    Σύμ­φω­να με στοι­χεί­α του Ιν­στι­τού­του Ε­νέρ­γειας Νο­τιο­α­να­το­λι­κής Ευ­ρώ­πης (IENE), και της Τρα­πέ­ζης της Ελ­λά­δος, “το 2003 πλη­ρώ­σα­με πε­ρί­που 5,3 δισ. ευ­ρώ για ει­σα­γω­γή καυ­σί­μων (πο­σό αυ­ξη­μέ­νο κα­τά 13% σε σχέ­ση με το 2002 και το ο­ποί­ο α­ντι­στοι­χεί στο 23,5% του ε­μπο­ρι­κού ι­σο­ζυ­γί­ου της χώ­ρας μας). Το 2004 υ­πο­λο­γί­ζε­ται ό­τι θα χρεια­στούν πά­νω α­πό 6 δισ. ευ­ρώ –πο­σό που α­ντι­στοι­χεί στο 4% του Α­ΕΠ με δε­δο­μέ­νη την κα­τα­κό­ρυ­φη αύ­ξη­ση της τι­μής του πε­τρε­λαί­ου”.
    Πε­ρισ­σό­τε­ρα α­πό δύ­ο δι­σε­κα­τομ­μύ­ρια ευ­ρώ ε­τη­σί­ως θα ε­ξοι­κο­νο­μού­σε η ελ­λη­νι­κή οι­κο­νο­μί­α αν μεί­ω­νε την ε­ξάρ­τη­ση α­πό το πε­τρέ­λαιο στα μέ­σα ε­πί­πε­δα της Ευ­ρω­πα­ϊ­κής Έ­νω­σης.
    Α­πό πού μπο­ρού­με να ξε­κι­νή­σου­με;
    Συ­νυ­πο­λο­γί­ζο­ντας τις ση­μα­ντι­κές ε­ναλ­λα­κτι­κές και­νο­το­μί­ες σε διε­θνές ε­πί­πε­δο μπο­ρού­με να α­ντι­στρέ­ψου­με τη ζο­φε­ρή ε­νερ­γεια­κή ει­κό­να της χώ­ρας μας.
    Κατ’ αρ­χάς με­γά­λες δυ­να­τό­τη­τες προ­σφέ­ρει η υ­πο­κα­τά­στα­ση του πε­τρε­λαί­ου α­πό φυσικό α­έ­ριο, το ο­ποί­ο υ­πάρ­χει σε με­γά­λες πο­σό­τη­τες σε πιο στα­θε­ρές χώ­ρες και δεν έ­χει πά­ρει α­κό­μη τη θέ­ση που του α­να­λο­γεί στον ε­νερ­γεια­κό χάρ­τη της χώ­ρας. Σε πρώ­τη φά­ση λοι­πόν θα πρέ­πει να ε­πι­διω­χθεί η γε­νί­κευ­ση της χρή­σης του φυσικού α­ε­ρί­ου, τό­σο για κί­νη­ση ό­σο και για θέρ­μαν­ση.
    Πα­ράλ­λη­λα με­γά­λες οι­κο­νο­μί­ες στην κα­τα­νά­λω­ση πε­τρε­λαί­ου μπο­ρούν να πραγ­μα­το­ποι­η­θούν μέ­σω με­τα­στρο­φής των προ­τι­μή­σε­ων των πο­λι­τών α­πό τα ι­διω­τι­κά αυ­το­κί­νη­τα στις μα­ζι­κές με­τα­φο­ρές. Γι’ αυ­τό, το σι­δη­ρο­δρο­μι­κό δί­κτυο θα πρέ­πει να εκ­συγ­χρο­νι­στεί τα­χύ­τα­τα. Οι α­στι­κές συ­γκοι­νω­νί­ες να α­πο­κτή­σουν α­ξιο­πι­στί­α και κί­νη­ση με α­έ­ριο. Οι στό­λοι των με­τα­φο­ρι­κών μέ­σων να με­τα­τρα­πούν στη χρή­ση α­ε­ρί­ου.
    Ει­δι­κό­τε­ρα για τις α­στι­κές πε­ριο­χές, οι ε­πι­στή­μο­νες α­πό την Ο­μά­δα Φυ­σι­κής Κτι­ρια­κού Πε­ρι­βάλ­λο­ντος του Τμή­μα­τος Φυ­σι­κής του Πα­νε­πι­στη­μί­ου Α­θη­νών ζη­τούν δρά­ση και ε­νιαί­α πο­λι­τι­κή και προ­τεί­νουν, με­τα­ξύ άλ­λων, τα ε­ξής:

• Βελ­τί­ω­ση του α­στι­κού μι­κρο­κλί­μα­τος, ε­ξά­λει­ψη της θερ­μι­κής νη­σί­δας, μεί­ω­ση των α­να­γκών για κλι­μα­τι­σμό.
• Έμ­φα­ση στα δέ­ντρα και το πρά­σι­νο τα ο­ποί­α μειώ­νουν τη θερ­μο­κρα­σί­α των πό­λε­ων και συ­νει­σφέ­ρουν στην ε­ξοι­κο­νό­μη­ση (τα δέ­ντρα προ­σφέ­ρουν σκια­σμό στα κτί­ρια κα­τά τη θε­ρι­νή πε­ρί­ο­δο, συ­νει­σφέ­ρουν στη μεί­ω­ση του φαι­νο­μέ­νου του θερ­μο­κη­πί­ου, φιλ­τρά­ρουν τη ρύ­παν­ση, μειώ­νουν τον θό­ρυ­βο, προ­λαμ­βά­νουν τη διά­βρω­ση).
• Εν­σω­μά­τω­ση πα­θη­τι­κών συ­στη­μά­των στο κέ­λυ­φος των κτι­ρί­ων, χρή­ση ε­νερ­γεια­κών συ­στη­μά­των υ­ψη­λής α­πό­δο­σης ώ­στε να μειω­θεί η ε­νερ­γεια­κή τους κα­τα­νά­λω­ση.
• Θε­σμι­κά, οι­κο­νο­μι­κά και ρυθ­μι­στι­κά μέ­τρα, α­νά­πτυ­ξη και ε­φαρ­μο­γή ε­νερ­γεια­κής νο­μο­θε­σί­ας που θα ε­ξα­σφα­λί­ζει υ­ψη­λή ε­νερ­γεια­κή α­πό­δο­ση και μι­κρή ε­νερ­γεια­κή κα­τα­νά­λω­ση.
• Εν­σω­μά­τω­ση του πε­ρι­βαλ­λο­ντι­κού κό­στους στην τι­μή των προ­ϊ­ό­ντων και των υ­πη­ρε­σιών (“πρά­σι­νος φό­ρος”).
• Υ­ιο­θέ­τη­ση των αρ­χών ε­ξοι­κο­νό­μη­σης ε­νέρ­γειας α­πό τους κα­τοί­κους των πό­λε­ων.
  Σχε­τι­κά, τέ­λος, με το μέ­χρι σή­με­ρα εκ­δη­λω­θέν ε­πεν­δυ­τι­κό εν­δια­φέ­ρον για τις Α­ΠΕ, κα­θώς και οι α­ντί­στοι­χες θε­τι­κές γνω­μο­δο­τή­σεις της Pυθ­μι­στι­κής Aρχής Eνέρ­γειας, ε­πι­τρέ­πουν να ε­κτι­μη­θεί το μέ­γε­θος της ι­σχύ­ος που μπο­ρεί να ε­γκα­τα­στα­θεί στη χώ­ρα σε 600MW πε­ρί­που.
  Tαυ­τό­χρο­να με τις πα­ρα­πά­νω πα­ρεμ­βά­σεις, θα πρέ­πει να ε­πα­νε­ξε­τα­σθεί το θε­σμι­κό πλαί­σι­ο για την α­νά­πτυ­ξη των AΠE και να προ­χω­ρή­σει έ­νας νέ­ος ε­θνι­κός χω­ρο­τα­ξι­κός σχε­δια­σμός για την ε­γκα­τά­στα­ση των μο­νά­δων, για την α­πλο­ποί­η­ση της ση­με­ρι­νής πο­λυ­δαί­δα­λης α­δειο­δο­τι­κής δια­δι­κα­σί­ας, κα­θώς ε­πί­σης και για την α­να­μόρ­φω­ση των κρι­τη­ρί­ων α­ξιο­λό­γη­σης των ε­πεν­δυ­τι­κών προ­τά­σε­ων.
  Tο μεί­ζον πρό­βλη­μα των α­ντι­δρά­σε­ων των το­πι­κών κοι­νω­νιών θα α­ντι­με­τω­πι­στεί με τη σύ­στα­ση ε­νός φο­ρέ­α που θα α­να­λά­βει την ε­νη­μέ­ρω­ση των κα­τοί­κων και την ευαι­σθη­το­ποί­η­σή τους.
  Εί­ναι προ­φα­νές πως ό­λα αυ­τά θα ή­ταν δυ­να­τά στο πλαί­σιο ε­νός νέ­ου α­να­πτυ­ξια­κού υ­πο­δείγ­μα­τος με ρι­ζι­κή α­πο­κέ­ντρω­ση, ε­νί­σχυ­ση της πε­ρι­φέ­ρειας, στή­ρι­ξη των το­πι­κών οι­κο­νο­μιών, ορ­θο­λο­γι­κή χρή­ση των το­πι­κών φυ­σι­κών πό­ρων, α­νά­τα­ξη της πα­ρα­γω­γι­κής βά­σης της χώ­ρας. Έ­να ε­ναλ­λα­κτι­κό α­να­πτυ­ξια­κό υ­πό­δειγ­μα που α­πο­τε­λεί ό­ρο ε­πι­βί­ω­σης για τη χώ­ρα μας.
• Ο Νί­κος Ντά­σιος είναι Α­να­πτυ­ξια­κός