Μια απότίμηση των Αμερικανικών εκλογών

του Γ. Ρακκά, από το Άρδην τ. 51, Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2004

Η νiκη του Μπους στις α­με­ρι­κα­νι­κές ε­κλο­γές ε­πι­βε­βαί­ω­σε το γε­γο­νός ό­τι η στρο­φή της α­με­ρι­κα­νι­κής κοι­νω­νί­ας προς τον συ­ντη­ρη­τι­σμό, που α­κο­λού­θη­σε την τρο­μο­κρα­τι­κή ε­πί­θε­ση της 11ης Σε­πτεμ­βρί­ου, δεν έ­χει συ­γκυ­ρια­κό χα­ρα­κτή­ρα. Εν τέ­λει, η κα­τά­στα­ση ε­κτά­κτου α­νά­γκης στην ο­ποί­α έ­χει θέ­σει τις ΗΠΑ η συμ­μα­χί­α των προ­τε­στα­ντών, των νε­ο­συ­ντη­ρη­τι­κών και των σιω­νι­στών, που υ­πα­γό­ρευε τον αυ­ταρ­χι­σμό στο ε­σω­τε­ρι­κό και μια πο­λι­τι­κή ό­ξυν­σης ό­λων των α­ντι­θέ­σε­ων και των συ­γκρού­σε­ων στο ε­ξω­τε­ρι­κό, ε­δρά­ζε­ται πο­λύ πε­ρισ­σό­τε­ρο σε “δο­μι­κούς” πα­ρά­γο­ντες, ό­πως εί­ναι η κρί­ση της πα­γκο­σμιο­ποί­η­σης, η αμ­φι­σβή­τη­ση της Νέ­ας Τά­ξης στη Μέ­ση Α­να­το­λή αλ­λά και αλ­λού, πα­ρά την εν­στι­κτώ­δη α­ντί­δρα­ση και τον πα­νι­κό που προ­κά­λε­σαν τα χτυ­πή­μα­τα της 11ης Σε­πτεμ­βρί­ου.

Μια δι­χα­σμέ­νη κοι­νω­νί­α
Παρ’ ό­λα αυ­τά, η κι­νη­το­ποί­η­ση που χα­ρα­κτή­ρι­σε αυ­τές τις ε­κλο­γές, ό­πως και η χω­ρίς προ­η­γού­με­νο για τα τε­λευ­ταί­α 20 χρό­νια… πο­λι­τι­κο­ποί­η­σή τους, μας α­να­γκά­ζει να ε­ξε­τά­σου­με το ζή­τη­μα των ε­κλο­γών σε σχέ­ση με την ί­δια την α­με­ρι­κα­νι­κή κοι­νω­νί­α.
Για πρώ­τη φο­ρά με­τά α­πό το Βιετ­νάμ, λοι­πόν, η α­με­ρι­κα­νι­κή κοι­νω­νί­α φά­νη­κε τό­σο δι­χα­σμέ­νη πο­λι­τι­κά. Α­νά­με­σα στους ψη­φο­φό­ρους του Μπους και του Κέ­ρι υ­πάρ­χει έ­να με­γά­λο χά­σμα που κα­τα­δει­κνύ­ει την α­πό­λυ­τη, κά­θε­τη δια­φο­ρά στις α­ντι­λή­ψεις, τις στά­σεις και τις συ­μπε­ρι­φο­ρές.
Απ’ τη μια έ­χου­με τους ψη­φο­φό­ρους της υ­πε­ρορ­θό­δο­ξης Α­με­ρι­κής, που αι­σθά­νο­νται α­πει­λού­με­νοι με­τά α­πό την 11η Σε­πτεμ­βρί­ου και εί­ναι δια­τε­θει­μέ­νοι να στη­ρί­ξουν τις “ρι­ζι­κές λύ­σεις” του Μπους, ο­ποιο­δή­πο­τε τί­μη­μα κι ε­άν έ­χουν αυ­τές για τους υ­πό­λοι­πους λα­ούς του πλα­νή­τη. Ταυ­τό­χρο­να, ό­λοι αυ­τοί συ­σπει­ρώ­νο­νται ο­λο­έ­να και πε­ρισ­σό­τε­ρο γύ­ρω α­πό τον σκλη­ρό πυ­ρή­να του προ­τε­στα­ντι­σμού, προ­σπα­θώ­ντας μέ­σα στο χά­ος της α­με­ρι­κά­νι­κης κοι­νω­νί­ας να συ­γκρο­τή­σουν στα­θε­ρό­τε­ρα πρό­τυ­πα και α­ξί­ες α­πό αυ­τά που ε­πι­βάλ­λει η κα­τα­να­λω­τι­κή μο­νο­κουλ­τού­ρα. [Γι’ αυ­τό και το 20% των Α­με­ρι­κα­νών ψη­φο­φό­ρων υ­πο­στή­ρι­ξαν τον Μπους για λό­γους “η­θι­κών α­ξιών”].
Απ’ την άλ­λη, οι ψη­φο­φό­ροι του Κέ­ρι –κυ­ρί­ως κά­τοι­κοι των με­γα­λο­α­στι­κών κέ­ντρων– α­πο­τέ­λε­σαν έ­να ε­τε­ρό­κλη­το μίγ­μα α­πό έ­να με­γά­λο κομ­μά­τι του α­ντι­πο­λε­μι­κού κι­νή­μα­τος που ή­θε­λε με ο­ποιον­δή­πο­τε τρό­πο να α­πο­φύ­γει την ε­πα­νε­κλο­γή του Μπους αλ­λά και α­πό ό­λους ό­σους εμ­μέ­νουν στον φι­λε­λευ­θε­ρι­σμό, στον κο­σμο­πο­λι­τι­σμό και την “α­νοι­χτή κοι­νω­νί­α”, σ’ αυ­τό το σύ­νο­λο των α­ξιών που συ­γκρο­τού­σαν την πά­λαι πο­τέ κρα­ταιά εκ­δο­χή της Κλι­ντο­νι­κής, “αι­σιό­δο­ξης” εκ­δο­χής της πα­γκο­σμιο­ποί­η­σης.
Ε­ντού­τοις, τα ε­τε­ρό­κλη­τα χα­ρα­κτη­ρι­στι­κά των ψη­φο­φό­ρων που συ­σπει­ρώ­θη­καν γύ­ρω α­πό τον Κέ­ρι έ­θε­σαν και τα ό­ρια της κι­νη­το­ποί­η­σής του, ό­ρια που δεν συμ­βα­δί­ζουν με τις προ­ϋ­πο­θέ­σεις για μια ε­κλο­γι­κή νί­κη. Το ευ­και­ρια­κό αυ­τής της συ­μπό­ρευ­σης κα­τα­γρά­φη­κε πλή­ρως στην πα­ρου­σί­α του υ­πο­ψη­φί­ου των Δη­μο­κρα­τι­κών: Υ­πέρ του πο­λέ­μου στο Ι­ράκ αλ­λά ε­νά­ντια στην α­νά­λη­ψη της μο­νο­με­ρούς δρά­σης, χω­ρίς ι­διαί­τε­ρο πρό­γραμ­μα για την οι­κο­νο­μί­α, ο Κέ­ρι συ­γκρού­στη­κε κά­θε­τα με τον Μπους μό­νο στο ζή­τη­μα των ο­μο­φυ­λο­φί­λων, ε­νώ για τα πε­ρισ­σό­τε­ρα φρό­ντι­σε α­πλά να δια­χω­ρι­στεί α­πό την α­κραί­α, υ­περ­βο­λι­κά αυ­ταρ­χι­κή του πυγ­μή. Αυ­τή η στά­ση, ό­μως, δεν έ­πει­σε κα­νέ­ναν: ού­τε ό­λους ό­σους πε­ρί­με­ναν έ­να δια­φο­ρε­τι­κό πρό­γραμ­μα στην οι­κο­νο­μί­α, ού­τε αυ­τούς που εί­ναι ε­νά­ντια στον πό­λε­μο.

Μια α­κό­μη νί­κη του σιω­νι­σμού
Α­ναμ­φί­βο­λα, η ε­πι­βε­βαί­ω­ση της κυ­ριαρ­χί­ας των Ρε­μπου­μπλι­κά­νων στις Η.Π.Α. α­πο­τε­λεί μια α­κό­μα νί­κη του σιω­νι­σμού. Η ε­πα­νε­κλο­γή του Μπους δεί­χνει ό­τι εν τέ­λει η πο­λι­τι­κή του στη Μέ­ση Α­να­το­λή –Ι­ράκ, Πα­λαι­στί­νη– κέρ­δι­σε τη νο­μι­μο­ποί­η­ση της α­με­ρι­κα­νι­κής κοι­νω­νί­ας. Και η πο­λι­τι­κή του δεν ή­ταν κα­μί­α άλ­λη πέ­ρα α­πό αυ­τήν που α­πο­ζη­τού­σε την ε­ξώ­θη­ση της α­ντι­πα­ρά­θε­σης με τον Α­ρα­βι­κό Κό­σμο και το Ι­σλάμ στα ά­κρα, τη στα­δια­κή συ­ντρι­βή ό­λων των κρα­τών-πα­ριών, την έ­ντα­ση της κα­τα­στο­λής και της χει­ρα­γώ­γη­σης πα­γκο­σμί­ως.
Σε ό,τι α­φο­ρά τη Μέ­ση Α­να­το­λή, λοι­πόν, η ε­πα­νε­κλο­γή του Μπους ε­πι­βε­βαιώ­νει την κυ­ριαρ­χί­α του σιω­νι­στι­κού λό­μπι στον τρό­πο που σκέ­φτε­ται και δρα η μο­να­δι­κή υ­περ­δύ­να­μη. Ο σιω­νι­σμός ε­πι­θυ­μεί τη δια­τή­ρη­ση της α­να­σφά­λειας και του χά­ους στην πε­ριο­χή, για να α­να­πα­ρά­γει τον ρό­λο του ως του πο­λυ­τι­μό­τε­ρου συμ­μά­χου των ΗΠΑ αλ­λά και για να νο­μι­μο­ποιεί, εν μέ­σω της πό­λω­σης, τα ρι­ζι­κά μέ­τρα που ε­φαρ­μό­ζει έ­να­ντι των Πα­λαι­στι­νί­ων.
Γι’ αυ­τό και, ή­δη α­πό τώ­ρα, μπο­ρού­με να προ­βλέ­ψου­με ό­τι η δεύ­τε­ρη θη­τεί­α του Μπους θα σφρα­γι­στεί α­πό τη συ­νέ­χι­ση της γε­νο­κτο­νί­ας των Πα­λαι­στι­νί­ων, τη συ­νέ­χι­ση των συ­γκρού­σε­ων στο Ι­ράκ, αλ­λά και α­πό μια νέ­α ε­πέμ­βα­ση (στο Ι­ράν ή στη Συ­ρί­α, με τη δεύ­τε­ρη να συ­γκε­ντρώ­νει με­γα­λύ­τε­ρη πι­θα­νό­τη­τα) που θα ε­πε­κτεί­νει τον πό­λε­μο σε ό­λη τη Μέ­ση Α­να­το­λή.
Η διά­σπα­ση της Δύ­σης
Βέ­βαια, οι ε­ξε­λί­ξεις που προ­δια­γρά­φο­νται με­τά τη νί­κη των ρε­μπου­μπλι­κά­νων εν­δέ­χε­ται να διευ­ρύ­νουν και το χά­σμα α­νά­με­σα σε ΗΠΑ και Ευ­ρώ­πη. Κα­τά τη διάρ­κεια των ε­κλο­γών, οι πε­ρισ­σό­τε­ρες ευ­ρω­πα­ϊ­κές κυ­βερ­νή­σεις, μα­ζί με τη συ­ντρι­πτι­κή πλειο­ψη­φί­α της κοι­νής γνώ­μης των χω­ρών τους, ε­ξέ­φρα­σαν την υ­πο­στή­ρι­ξή τους προς τον Κέ­ρι, ε­πι­θυ­μώ­ντας να θέ­σουν τέ­λος στις μο­νο­πο­λι­κές δια­θέ­σεις του Μπους.
Για­τί η λο­γι­κή της δια­κυ­βέρ­νη­σης, οι α­ντι­λή­ψεις και οι α­ξί­ες της Ευ­ρώ­πης προ­σι­διά­ζουν πε­ρισ­σό­τε­ρο στην πο­λι­τι­κή του Κλί­ντον, ό­που οι ε­πεμ­βά­σεις και η ορ­γά­νω­ση της Νέ­ας Τά­ξης α­ντλού­σε τις προ­φά­σεις α­πό μια ερ­γα­λεια­κή προ­σέγ­γι­ση του Διε­θνούς Δι­καί­ου, τη χρη­σι­μο­ποί­η­ση των αν­θρω­πί­νων δι­καιω­μά­των για τη νο­μι­μο­ποί­η­ση των πο­λε­μι­κών ε­πι­χει­ρή­σε­ων και την ά­σκη­ση της πα­γκό­σμιας η­γε­μο­νί­ας μέ­σα α­πό τους διε­θνείς θε­σμούς. Αυ­τό το πα­γκό­σμιο πο­λι­τι­κό status quo προσέ­δι­δε στην Ευ­ρώ­πη με­γα­λύ­τε­ρο ρό­λο στη δια­χεί­ρι­ση της Νέ­ας Τά­ξης πραγ­μά­των.
Πέ­ρα ό­μως α­πό τις πο­λι­τι­κό-οι­κο­νο­μι­κές συ­γκρού­σεις, μπο­ρού­με να δια­κρί­νου­με το χά­σμα αυ­τό και σε ε­πί­πε­δο προ­τύ­πων, στά­σε­ων και συ­μπε­ρι­φο­ρών. Για­τί το πο­λι­τι­στι­κό κλί­μα που ε­πι­κρα­τεί στην Ευ­ρώ­πη τεί­νει να γί­νει ο­λο­έ­να και πιο α­σύμ­βα­το με την πο­λι­τι­στι­κή η­γε­μο­νί­α που α­σκούν στις ΗΠΑ οι φο­ντα­με­ντα­λι­στές –προ­τε­στά­ντες και Ε­βραί­οι.
Ό­λα αυ­τά δεί­χνουν πως το χά­σμα α­νά­με­σα στις δύ­ο πλευ­ρές του Α­τλα­ντι­κού εί­ναι υ­παρ­κτό και θα διευ­ρυν­θεί α­κό­μα πε­ρισ­σό­τε­ρο, πα­ρά τη ση­με­ρι­νή α­δυ­να­μί­α της Ευ­ρώ­πης να δη­μιουρ­γή­σει τις πο­λι­τι­κές προ­ϋ­πο­θέ­σεις για πε­ρισ­σό­τε­ρη αυ­το­νο­μί­α έ­να­ντι της με­γα­λύ­τε­ρης υ­περ­δύ­να­μης.

Οι συ­νέ­πειες για την Ελ­λά­δα
Για τη χώ­ρα μας, οι πιέ­σεις να ευ­θυ­γραμ­μι­στού­με πε­ρισ­σό­τε­ρο στα σχέ­δια των Α­με­ρι­κά­νων θα ε­ντα­θούν. Ο Μπους θα συ­νε­χί­σει να ε­πι­δει­κνύ­ει την προ­νο­μια­κή σχέ­ση της χώ­ρας του με την Τουρ­κί­α, εν ό­ψει μά­λι­στα της κλι­μά­κω­σης της σύ­γκρου­σης στη Μέ­ση Α­να­το­λή.
Ό­πως έ­γι­νε προ­φα­νές και α­πό την πρό­σφα­τη α­να­γνώ­ρι­ση του κρά­τους των Σκο­πί­ων ως “Μα­κε­δο­νί­ας” α­πό τις ΗΠΑ, πλέ­ον η κυ­βέρ­νη­ση Μπους εί­ναι δια­τε­θει­μέ­νη α­προ­σχη­μά­τι­στα να πιέ­σει την ελ­λη­νι­κή πλευ­ρά ποι­κι­λο­τρό­πως, προ­κει­μέ­νου να α­πο­δε­χθεί την ε­πί­λυ­ση του Κυ­πρια­κού στη λο­γι­κή του Α­νάν, τις τουρ­κι­κές διεκ­δι­κή­σεις και τη στή­ρι­ξη της εισ­δο­χής της Τουρ­κί­ας στην Ευ­ρω­πα­ϊ­κή Ένω­ση.
Σε γε­νι­κό­τε­ρο ε­πί­πε­δο, η α­να­ζω­πύ­ρω­ση των συ­γκρού­σε­ων και των α­ντι­θέ­σε­ων που συ­νε­πά­γε­ται η ε­κλο­γή Μπους πιέ­ζει εκ των πραγ­μά­των την ελ­λη­νι­κή πλευ­ρά να συ­ντα­χθεί πιο ε­νερ­γά με το στρα­τό­πε­δο των ΗΠΑ. Κα­θώς ό­μως, η ταύ­τι­ση με τους Α­με­ρι­κανούς ση­μαί­νει και πε­ραι­τέ­ρω συρ­ρί­κνω­ση της αυ­το­νο­μί­ας της χώ­ρας και αρ­νη­τι­κές ε­ξε­λί­ξεις σε ό,τι α­φο­ρά τα ε­θνι­κά μας δί­καια, η α­ντί­θε­ση του ελ­λη­νι­κού λα­ού α­πέ­να­ντι στις ΗΠΑ εν­δέ­χε­ται να πά­ρει μα­ζι­κό­τε­ρες, α­κό­μα, δια­στά­σεις.