Βομβαρδίζοντας το Ιράκ το 1920

του Μάριου Ευριβιάδη, από το Άρδην τ. 42, Ιούνιος 2003

Στη διάρ­κεια του Α΄ Πα­γκο­σμί­ου Πο­λέ­μου η Με­σο­πο­τα­μί­α, το ση­με­ρι­νό Ι­ράκ, πε­ρι­ήλ­θε α­πό τους Ο­θω­μα­νούς στον έ­λεγ­χο των Βρε­τα­νών και, με­τά το τέ­λος του πο­λέ­μου, η πε­ριο­χή τέ­θη­κε υ­πό Βρε­τα­νι­κή διοί­κη­ση με ε­ντο­λή της Κοι­νω­νί­ας των Ε­θνών. Το 1921, οι Βρε­τα­νοί ε­γκα­τέ­στη­σαν μο­ναρ­χι­κό κα­θε­στώς, με Βα­σι­λιά τον Φεúζάλ I της φυ­λής των Χα­σε­μι­τών η ο­ποί­α, με τη βο­ή­θεια των Βρε­τα­νών, η­γή­θη­κε της Α­ρα­βι­κής ε­ξέ­γερ­σης κα­τά των Ο­θω­μα­νών στον Α’ Πα­γκό­σμιο Πό­λε­μο.
Οι Βρετ­α­νοί α­πε­χώ­ρη­σαν α­πό το Ι­ράκ το 1932 α­φή­νο­ντας ό­μως πί­σω τους βρε­τα­νι­κές και αμε­ρι­κα­νι­κές ε­ται­ρεί­ες που στη δε­κα­ε­τί­α του 1920 άρ­χι­σαν να εκ­με­ταλ­λεύ­ο­νται τα πε­τρέ­λαια του ση­με­ρι­νού Ι­ράκ και να ε­λέγ­χουν στην πρά­ξη την ιρα­κι­νή μο­ναρ­χί­α.
Πριν ε­λεγ­χθεί το Ι­ράκ με την ε­γκα­τά­στα­ση της μο­ναρ­χί­ας και των πε­τρε­λα­ϊ­κών ε­ται­ρειών, και συ­γκε­κρι­μέ­να κα­τά την πε­ρί­ο­δο 1919-24, υ­πήρ­ξε με­γά­λη α­να­τα­ρα­χή η ο­ποί­α ο­δή­γη­σε σε μια θρη­σκο- ε­θνι­κι­στι­κή ε­ξέ­γερ­ση κα­τά των Βρε­τα­νών, με κυ­ρί­αρ­χο σύν­θη­μα «να φύ­γουν οι ά­πι­στοι» α­πό το Ι­ράκ. Τό­τε οι Βρε­τα­νοί δια­τη­ρού­σαν έ­να ε­ξαι­ρε­τι­κά μι­κρό α­ριθ­μό στρα­τευ­μά­των για να ε­λέγ­ξει μια πε­ριο­χή 170 χι­λιά­δων τε­τρα­γω­νι­κών μι­λί­ων. Ο α­ριθ­μός των στρα­τευ­μά­των τους δεν ξε­περ­νού­σε τις 4.000 χι­λιά­δες οι ο­ποί­οι ε­πι­κου­ρού­ντο α­πό πε­ρί­που 10.000 Ιν­δούς.
Η ε­πα­νά­στα­ση των Ι­ρα­κι­νών και οι λι­γο­στές χερ­σαί­ες δυ­νά­μεις των Βρετ­α­νών α­νά­γκα­σαν τους τε­λευ­ταί­ους να θέ­σουν σε ε­φαρ­μο­γή σχέ­διο μα­ζι­κών α­ε­ρο­πο­ρι­κών βομ­βαρ­δι­σμών χρη­σι­μο­ποιώ­ντας τη Βρετ­α­νι­κή Βα­σι­λι­κή Α­ε­ρο­πο­ρί­α. Η τε­λευ­ταί­α εί­χε α­να­δει­χθεί σε ση­μα­ντι­κό ερ­γα­λεί­ο στον Α’ Πα­γκό­σμιο Πό­λε­μο. Στην πε­ρί­πτω­ση του Ι­ράκ θα μπο­ρού­σε να χρη­σι­μο­ποι­η­θεί για βομ­βαρ­δι­σμούς και πο­λυ­βο­λι­σμούς.
Α­πό την αρ­χή της ε­ξέ­γερ­σης τέ­θη­κε α­πό τη Βα­σι­λι­κή Α­ε­ρο­πο­ρί­α ζή­τη­μα για τη χρή­ση χη­μι­κών και δη­λη­τη­ριω­δών α­ε­ρί­ων και ζη­τή­θη­κε σχε­τι­κή ε­ξου­σιο­δό­τη­ση α­πό τον τό­τε Υ­πουρ­γό Πο­λέ­μου (Minister of War and Air) Ου­ίν­στον Τσώρ­τσιλ.
Το αί­τη­μα προς τον Τσώρ­τσιλ ε­ξέ­φρα­ζε τους σχε­τι­κούς προ­βλη­μα­τι­σμούς για χρή­ση χη­μι­κών ό­πλων και α­ε­ρί­ων λό­γω των η­θι­κών φραγ­μών και αμ­φι­βο­λιών που δη­μιούρ­γη­σε η χρή­ση τους κα­τά την διάρ­κεια του Α’ Πα­γκο­σμί­ου Πο­λέ­μου από τον τό­τε «πο­λι­τι­σμέ­νο» κό­σμο της Ευ­ρώ­πης. Ο Τσώρ­τσιλ, τε­λι­κώς, ε­ξου­σιο­δό­τη­σε τη χρή­ση τους με γρα­πτές ο­δη­γί­ες που συ­μπε­ρι­λάμ­βα­ναν και το ε­ξής: «Δεν κα­τα­νο­ώ αυ­τή την υ­πε­ρευαι­σθη­σί­α κα­τά της χρή­σης των α­ε­ρί­ων. Υ­πο­στη­ρί­ζω σθε­να­ρά τη χρή­ση δη­λη­τη­ριω­δών α­ε­ρί­ων κα­τά μη-πο­λι­τι­σμέ­νων φυ­λών (uncivilized tribes)».
Το α­πο­τέ­λε­σμα ή­ταν η ε­ξέ­γερ­ση να πνι­γεί στο αί­μα. Οι ε­πα­να­στά­τες εί­χαν 8.000-9.000 νε­κρούς και ε­κα­το­ντά­δες χω­ριά κα­τε­στραμ­μέ­να α­πό α­ε­ρο­πο­ρι­κούς βομ­βαρ­δι­σμούς και τη χρή­ση δη­λη­τη­ριω­δών α­ε­ρί­ων, κυ­ρί­ως μου­στάρ­δας. Α­πό την πλευ­ρά τους, οι Βρετα­νοί εί­χαν 400 νε­κρούς στρα­τιώ­τες και πά­νω α­πό 600 α­γνο­ού­με­νους.
Ο Άρ­θουρ Χά­ρις, ε­πι­κε­φα­λής των α­ε­ρο­πο­ρι­κών ε­πι­δρο­μών κα­τά των Ι­ρα­κι­νών ε­πα­να­στα­τών, σε δια­βαθ­μι­σμέ­νη α­να­φο­ρά του προς τους προ­ϊ­στα­μέ­νους του με­τά α­πό μια α­ε­ρο­πο­ρι­κή ε­πι­δρο­μή, έ­γρα­ψε: «Οι Ά­ρα­βες και οι Κούρ­δοι γνω­ρί­ζουν τώ­ρα τι ση­μαί­νει βομ­βαρ­δι­σμός διό­τι βλέ­πουν γύ­ρω τους τα θύ­μα­τα και τις κα­τα­στρο­φές. Γνω­ρί­ζουν ό­τι μέ­σα σε 45 λε­πτά έ­να με­γά­λο χω­ριό μπο­ρεί κυ­ριο­λε­κτι­κά να ε­ξα­φα­νι­σθεί (wiped out) και το έ­να τρί­το του πλη­θυ­σμού του να σκο­τω­θεί ή να τραυ­μα­τι­σθεί».
Πα­ράλ­λη­λα, σε μια άλ­λη μη-δια­βαθ­μι­σμέ­νη α­να­φο­ρά της προς το Βρετανι­κό Κοι­νο­βού­λιο, η Βα­σι­λι­κή Α­ε­ρο­πο­ρί­α γνω­στο­ποί­η­σε στους νο­μο­θέ­τες τις ο­δη­γί­ες προς τους πι­λό­τους και τα μέ­τρα που λή­φθη­καν ώ­στε να α­πο­φεύ­γο­νται οι α­πώ­λειες στον ά­μα­χο πλη­θυ­σμό. Στην α­να­φο­ρά υ­πο­στη­ρί­χθη­κε ό­τι οι α­ε­ρο­πο­ρι­κές ε­πι­δρο­μές ή­ταν λι­γό­τε­ρο α­πάν­θρω­πες και κα­τα­στρο­φι­κές α­πό τις χερ­σαί­ες ε­πι­χει­ρή­σεις διό­τι «στό­χος τους ή­ταν να ε­πι­βλη­θεί υ­πο­τα­γή με τις λι­γό­τε­ρες κα­τα­στρο­φές και α­πώ­λειες ζω­ών».
Η α­λή­θεια ό­μως ή­ταν δια­φο­ρε­τι­κή. Και αυ­τό ε­ξώ­θη­σε τον Λά­ιο­νελ Τσάρ­λτον, υ­ψη­λό­βαθ­μο στέ­λε­χος της Βα­σι­λι­κής Α­ε­ρο­πο­ρί­ας που συμ­με­τεί­χε στους βομ­βαρ­δι­σμούς κα­τά των Ι­ρα­κι­νών, να πα­ραι­τη­θεί, το 1923, δια­μαρ­τυ­ρό­με­νος δη­μό­σια για την πο­λι­τι­κή των μα­ζι­κών βομ­βαρ­δι­σμών και της χρη­σι­μο­ποί­η­σης χη­μι­κών και δη­λη­τη­ριω­δών α­ε­ρί­ων κα­τά του πληθυσμού.