Του Νίκου Μελέτη από το liberal.gr
Συμφωνία για την έναρξη διαπραγματεύσεων για τη σύναψη συνυποσχετικού για την παραπομπή της οριοθέτησης των θαλασσίων ζωνών μεταξύ Ελλάδας και Αλβανίας στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης ανακοίνωσαν από τα Τίρανα οι Ν.Δένδιας και ο Ε. Ράμα.
Μια απόφαση σημαντική, καθώς μπορεί εφόσον δεν εμπλακεί η διαδικασία και πάλι στην τοξική πολιτική κατάσταση στην Αλβανία, να άρει το αδιέξοδο που έχει προκύψει από το 2009 με την ακύρωση από το Αλβανικό Συνταγματικό Δικαστήριο της Συμφωνίας που είχαν υπογράψει οι δυο χώρες και συγχρόνως να συμβάλει στην εμπέδωση της ανάγκης επίλυσης των θεμάτων οριοθέτησης μέσω του διαλόγου και του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης.
Μετά τις συμφωνίες με την Ιταλία και την Συμφωνία μερικής οριοθέτησης με την Αίγυπτο η Συμφωνία με την Αλβανία για παραπομπή στην Χάγη δημιουργεί μια σημαντική «διπλωματική μάζα» απέναντι στον τουρκικό αναθεωρητισμό και την επιδίωξη της για επιβολή τετελεσμένων αντί του διαλόγου για την οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών.
Η παραπομπή του θέματος της οριοθέτησης των θαλασσίων ζωνών μεταξύ Ελλάδας και Αλβανίας στην Χάγη, δίνει διέξοδο και στο αλβανικό πολιτικό σύστημα να υπάρξει λύση από ανεξάρτητο τρίτο δικαστικό μηχανισμό, όπως είναι το Διεθνές Δικαστήριο, και έτσι να ξεπερασθούν τα εμπόδια που ορθώνονται από την απόφαση του Συνταγματικού Δικαστηρίου της Αλβανίας που αποτύπωναν απολύτως τις τουρκικές ερμηνείες του Δίκαιου της θάλασσας. Μέχρι τώρα κάθε προσπάθεια διαπραγμάτευσης έπεφτε πάνω στην απόφαση αυτή και καθώς στην Αλβανία δεν υπάρχει συγκροτημένο συνταγματικό Δικαστήριο, (απόρροια της πολιτικής κρίσης και της σύγκρουσης του πρωθυπουργού Ε. Ράμα με τον πρόεδρο Ι.Μέτα) ακόμη κι αν κατέληγαν οι δυο πλευρές σε συμφωνία, αυτή δεν θα επικυρώνονταν από τα Τίρανα, καθώς δεν θα υπήρχε Συνταγματικό Δικαστήριο για να την κρίνει.
Η Ελλάδα πάντως έχει ενημερώσει ότι πριν από την ολοκλήρωση του συνυποσχετικού θα γίνει η επέκταση των ελληνικών χωρικών υδάτων στα 12 ν.μ. στο Ιόνιο μέχρι το Ταίναρο, όπως έχει εξαγγελθεί από τον πρωθυπουργό Κ.Μητσοτάκη και τον ΥΠΕΞ Ν.Δένδια.
Σε κάθε περίπτωση πάντως απαιτείται διαρκής «πίεση» στην αλβανική πλευρά η οποία δεν διακρίνεται για την αξιοπιστία της για την τήρηση των δεσμεύσεων που αναλαμβάνει ακόμη και για πολύ λιγότερο ευαίσθητα θέματα.
Καθώς οι εκλογές της 25ης Απριλίου έχουν βαρύνει ιδιαίτερα το πολιτικό κλίμα στην Αλβανία είναι πολύ πιθανόν παρά τις επαφές του Ν.Δένδια τόσο με τον Ι.Μέτα (που αν και πρόεδρος πρακτικά ηγείται της αντιπολίτευσης και έχει σχεδόν πολεμικές σχέσεις με τον πρωθυπουργό Ε. Ράμα) αλλά και με τους ηγέτες της αντιπολίτευσης, να επιδιωχθεί πολιτική εκμετάλλευση του θέματος, καθώς οι αλληλοκατηγορίες μεταξύ της πολιτικής ηγεσίας της χώρας για «ξεπούλημα της Αλβανίας στην Ελλάδα» είναι συνήθεις.
Εξάλλου και το ύφος των δηλώσεων Ραμα ήταν ξεκάθαρο, ενώ αναφέρθηκε με ιδιαίτερα οξύ τρόπο στην αντιπολίτευση. Στην Αλβανία συμβαίνει το οξύμωρο, ο κ. Ράμα ο οποίος ως αρχηγός της αντιπολίτευσης το 2009 προσέφυγε στο Συνταγματικό Δικαστήριο για να ακυρωθεί η Συμφωνία που είχε υπογράψει η τότε πολιτική ηγεσία Μπερίσα-Μπάσα κατηγορώντας τους για «ξεπούλημα» των συμφερόντων της χώρας, τώρα που επιχειρεί να προωθήσει κατά δήλωση του την επίλυση της διαφοράς ως πρωθυπουργός δέχεται από τον κ.Μπερίσα, αλλά και τον Ι.Μέτα τις ίδιες κατηγορίες..
Κρίσιμο σημείο είναι όμως το εάν θα χρειαστεί και για τον ορισμό της διαπραγματευτικής ομάδας του αλβανικού υπουργείου Εξωτερικών επίσημη εξουσιοδότηση από τον Προέδρο Ι.Μέτα και εάν αυτός εν μέσω προεκλογικής περιόδου θα επιχειρήσει να βραχυκυκλώσει την διαδικασία απλώς και μόνον για να πλήξει τον θανάσιμο αντίπαλο του Ε.Ράμα.
Πάντως με την ευρωπαϊκή πορεία της Αλβανίας να βρίσκεται σε κρίσιμη καμπή υπάρχει ένας ισχυρός μοχλός πίεσης στα Τίρανα.
Στην διάρκεια των συνομιλιών με τον Ε.Ράμα τέθηκαν και τα ζητήματα της μειονότητας με τον κ.Δένδια να κάνει λόγο για «προόδους που η αλβανική πλευρά έχει κάνει στους τομείς των θεμάτων που αφορούν την ελληνική εθνική μειονότητα» αν και βεβαίως παρά κάποιες νομοθετικές ρυθμίσεις παραμένουν σε εκκρεμότητα τόσο η υλοποίηση τους όσο και η ρύθμιση εκκρεμοτήτων που αφορούν και τον αυτοπροσδιορισμό στην απογραφή και τα θέματα περιουσιών.
Οι δυο πλευρές συμφώνησαν ακόμη να συζητηθεί η ανανέωση και εμβάθυνση του Συμφώνου Φιλίας του 1996 και να επιδιωχθεί η Διακυβερνητική συνάντηση για την προώθηση της συνεργασίας των δυο χωρών σε όλους τους τομείς.
Ο κ.Ράμα πάντως επέμεινε ότι δεν υφίσταται πρακτικά μειονοτικό ζήτημα, καθώς η προστασία των δικαιωμάτων των μελών της ελληνικής μειονότητας είναι καθήκον της ίδιας της αλβανικής Πολιτείας, ενώ ζήτησε να υπάρχει αντίστοιχος σεβασμός των δικαιωμάτων των Αλβανών πολιτών που ζουν στην Ελλάδα.
Και οι δυο πλευρές αναφέρθηκαν στην κατάργηση του Εμπολέμου, που αν και ουσιαστικά έχει καταργηθεί, υπάρχει επιμονή της αλβανικής πλευράς και για τυπικές κινήσεις για την με επίσημο τρόπο κατάργηση του και φαίνεται ότι αναζητείται φόρμουλα σε αυτή την κατεύθυνση, που θα μπορούσε να είναι το ανανεωμένο Σύμφωνο Φιλίας.
Στην επίσκεψη του κ.Δένδια στα Τίρανα ήταν σαφής η πρόθεση της Αθήνας να δώσει προτεραιότητα στην θετική ατζέντα με την Αλβανία, με παράλληλη στήριξη της ευρωπαϊκής πορείας της αλλά και στην Συμφωνία για την παραπομπή στην Χαγη, παρά στο μεγάλο πρόβλημα που παραμένει με την συστηματική πολιτική αφομοίωσης (και εκδίωξης) της μειονότητας από τις εστίες της. Ενώ στο χώρο του Βορειοηπειρωτικού Ελληνισμού είναι διάχυτη η απογοήτευση για το γεγονός ότι στην διάρκεια της πανδημίας και το κλείσιμο των συνόρων με την Αλβανία και τον περιορισμό στις διελεύσεις πλήγηκε κυρίως το όλο και πιο γερασμένο Τμήμα της ελληνικής Εθνικής μειονότητας που παραμένει στην Βόρειο Ήπειρο.
