Αρχική » Ελληνική και Ιουδαιο-Χριστιανική αντίληψη

Ελληνική και Ιουδαιο-Χριστιανική αντίληψη

από Άρδην - Ρήξη

του Π. Κυραγιάννη, από το Άρδην τ. 17, Δεκέμβριος 1998 – Ιανουάριος 1999

Οι δυο τρόποι σκέψης, ελληνικός και ιουδαιοχριστιανικός, είχαν τεράστια επίδραση στην ιστορία. Σ’ αυτούς βασίζεται, κατά μεγάλο μέρος, ο σημερινός πολιτισμός. Αλλά δεν υπάρχει πραγματική σύνδεση τους. Είναι σαν δυο ρεύματα, τα οποία σε ελάχιστα σημεία, όχι τα πιο «ανθρώπινα», έχουν επαφή, αλλά συνολικά έχουν πολύ διαφορετικές κατευθύνσεις. Σ’ αυτό οφείλεται, κατά πολύ, η αντιφατική, καταπιεστική για τους λαούς, πορεία της ιστορίας και η κρίση του σημερινού κόσμου.

Σύγκριση των δύο τρόπων σκέψης είναι απαραίτητη: Πρώτα ένα κοινό σημείο: ούτε ο Ελληνισμός ούτε ο Ιουδαίοι χριστιανισμός, είναι, ουσιαστικά, φυλετικά και εθνικά χαρακτηριστικά. Είναι ακριβώς τρόποι σκέψης. «Έλληνες είναι οι της Ελληνικής παιδείας μετέχοντες». Ιουδαιο-χριστιανοί, είναι αυτοί που έχουν την αντίστοιχη πίστη (πολλές φορές πάθος ή και φανατισμό).

Οι Έλληνες έκαναν κριτική στη θρησκεία, στους θεούς. Πολλές φορές, μερικοί, ομολογούσαν κυνικά ότι υποστήριζαν τη θρησκεία για λόγους συμφέροντος. Παράδειγμα ο Πλάτων, ο οποίος ήταν διχασμένος, μεταξύ της φιλοσοφικής αναζήτησης της αλήθειας -και δημιούργησε κάποια αξεπέραστα αριστουργήματα- και της φιλοσοφικής υποστήριξης των ολιγαρχικών. Για τη θρησκεία, ακολουθεί τον αγαπημένο του θείο, Κριτία, ηγέτη των τριάντα τυράννων. Για τον Πλάτωνα η θρησκεία δεν είναι παρά το σπουδαίο ψέμα ενός σοφού και πανούργου ανθρώπου, με σκοπό την υποταγή του λαού. Αντίθετα, οι Ιουδαιο-χριστιανοί δεν έκαναν ποτέ κριτική στη θρησκεία και τον θεό τους, αλλά ήταν γεμάτοι φόβο και τυφλή πίστη-υποταγή.

Κατά τους Έλληνες, το Σύμπαν και οι θεοί δημιουργήθηκαν από το χάος. Κατά τους Ιουδαιο-χριστιανούς, ο θεός δημιούργησε το Σύμπαν. (Η σύγχρονη κοσμολογία τείνει να δικαιώσει την άποψη των Ελλήνων). Επί πλέον και οι θεοί Έλληνες δεν μπορούσαν να ξεφύγουν από τη Μοίρα. Ενώ ο θεός των Ιουδαιο-χριστιανών εξουσίαζε τη Μοίρα. Ακόμη και μερικοί εξαιρετικοί Έλληνες άνθρωποι (Ήρωες φιλικοί) μπορούσαν να αντιμετωπίσουν κάποιο θεό και να τον κάνουν να υποχωρήσει. Αυτό ήταν αδιανόητο για τους Ιουδαιο-χριστιανούς. Αυτές οι διαφορές έχουν τεράστια σημασία κοινωνική, πολιτική, πολιτιστική και στον τρόπο σκέψης. Οι θεοί των Ελλήνων δεν ήταν αδημιούργητοι και επομένως παντοδύναμοι και δεν μπορούσαν να ξεφύγουν απ’ τη Μοίρα, δηλαδή τους Νόμους της Φύσης-Σύμπαντος. Κι επειδή ο Ουρανός είναι ο μεγεθυντικός καθρέφτης της Γης, αντίστοιχα στη Γη οι ηγέτες δεν ήταν παντοδύναμοι και ούτε, τουλάχιστον σε τελευταία ανάλυση, μπορούσαν να ξεφεύγουν, πάντα και τελικά, απ’ τους Νόμους της πολιτείας. Αντίθετα, ο θεός των Ιουδαιο-χριστια-νών ήταν αδημιούργητος, παντοδύναμος και εξουσίαζε τους Νόμους της Φύσης. Αντίστοιχα, στη Γη, οι «ελέω θεού» ηγέτες είχαν απόλυτη εξουσία πάνω στους ανθρώπους και στους νόμους. («Η Γαλλία είμαι εγώ»). Αυτός είναι ένας βασικός λόγος που οι Έλληνες εφεύραν την άμεση Δημοκρατία (όπου διεξαγόταν ταξική πάλη, κατά την οποία τα λαϊκά στρώματα περιόριζαν τη δύναμη των πλουσίων και τους ανάγκαζαν να δίνουν ένα μέρος του πλούτου «τους», για το σύνολο).

Οι Έλληνες, ακόμη και στην περίοδο της πατριαρχίας, είχαν και θεές και ιέρειες. Οι Ιουδαιο-χριστιανοί έχουν θεό αρσενικό (πατέρα) που έκανε και Γυιό και μόνο ιερείς και απαγορεύεται η πρόσβαση των γυναικών σε «ιερούς χώρους». Δημιουργείται το ερώτημα γιατί η πλειοψηφία των γυναικών δέχεται αυτή την υποτίμηση.

Ένα σύμβολο τεράστιας σημασίας για τους Έλληνες είναι ο Προμηθέας. Επαναστάτησε εναντίον της δικτατορίας των θεών, υπερασπιζόμενος τους ανθρώπους, στους οποίους έφερε το «θείο πυρ» του Ναού. Είναι ο «πάοχων θεός» υπέρ των ανθρώπων. Στους Ιουδαιο-χρι-στιανούς, ο «Εωσφόρος» (Αυτός που φέρει την Εώ = Αυγή), ήταν ο επαναστάτης άγγελος, που έφερε την αυγή του Νου στους ανθρώπους, όπως ο Προμηθέας. Αλλά και ο «Χριστός» ήθελε να φέρει τη σωτηρία στους ανθρώπους και ήταν ο «πάσχων θεός» υπέρ αυτών, όπως ο Προμηθέας (πάλι!). Δηλαδή, ο «Προμηθέας» είναι και «Χριστός» και «Εωσφόρος». (Προμηθέας= «Χριστός + «Εωσφόρος»). Αυτό σημαίνει ότι στους Έλληνες είναι ένας και ενιαίος: ο Επαναστάτης εναντίον των θεών, προς όφελος των ανθρώπων κι ο «πάσχων θεός» υπέρ αυτών. Αντίθετα, οι Ιουδαιο-χριστιανοί διαχωρίζουν τον επαναστάτη από τον «πάσχοντα θεό». Ένα χαρακτηριστικό είναι ότι, σε αρχαιότερες εποχές, όπου οι κοινωνικές συνθήκες δεν επέτρεπαν στους ανθρώπους να αμφισβητήσουν τους θεούς, ο Ησίοδος λέει ότι τιμωρήθηκε ορθά ο Προμηθέας. Δηλαδή τότε ο Προμηθέας ήταν πολύ περισσότερο «Εωσφόρος» (και πολύ λίγο «πάσχων θεός») και μάλιστα υπό την Ιουδαιο-χριστιανική έννοια, δηλαδή οι Έλληνες ταυτίζονταν με τους Ιουδαιο-χριστιανούς, εναντίον του Επαναστάτη. Αλλά αργότερα, με την αλλαγή του κοινωνικοπολιτικού καθεστώτος (δημοκρατία), ο Αισχύλος είναι υπέρ του Προμηθέα, εναντίον του Δία. Ενώ οι Ιουδαιο-χριστιανοί ήταν πάντα εναντίον του «Εωσφόρου» και δεν τον αποκατέστησαν ποτέ. Αυτό δείχνει την ικανότητα εξέλιξης της σκέψης των Ελλήνων και την δυσκινησία της σκέψης των Ιουδαιο-χριστιανών.

Είναι πολύ εύστοχα συμβολικό ότι οι Έλληνες θεωρούσαν ως όργανα του Δία, δυο Ολύμπιες οντότητες: το Κράτος και τη Βία. Αυτό φυσικά συμβόλιζε τα αντίστοιχα γήινα όργανα του ηγέτη, στη Γη. Είναι χαρακτηριστικό ότι ο ιστορικός ανθρώπινος Ιησούς, σταυρώθηκε από το Κράτος και τη Βία των Ρωμαίων και των Ιουδαίων συμμάχων τους. (Σαδουκαίοι, Φαρισαίοι). (Όπως ο Προμηθέας σταυρώθηκε, δηλαδή αλυσοδέθηκε, από το Κράτος και τη Βία, του Δία).

Η έννοια της θρησκευτικής ταυτότητας ήταν άγνωστη στους Έλληνες. Δεν υπάρχουν επιβεβλημένα ιερά κείμενα και εξ Αποκαλύψεως Αλήθειες. Οι Έλληνες εμπνέονταν από τον Όμηρο, τον Ησίοδο, από τους μύθους και τη φιλοσοφική και τη θεολογική ερμηνεία τους και ο πολυθεϊσμός τους είναι εξ ορισμού ανεκτικός και ανοικτός. Δεν υπήρχε ένα κλειστό, περιχαρακωμένο σύστημα, δηλαδή μια συγκροτημένη εκκλησία. Γι’ αυτό οι Έλληνες δεν είχαν Αγίους και προφήτες όπως οι Ιουδαιο-χριστιανοί, αλλά Ήρωες, φιλοσόφους και Επιστήμονες. Οι Έλληνες είχαν την αντίληψη του Κυκλικού χρόνου. Τα διάφορα γεγονότα επαναλαμβάνονταν κατά μεγάλες χρονικές περιόδους, σ’ ένα Σύμπαν που ουσιαστικά δεν είχε απόλυτη αρχή και απόλυτο τέλος (μόνο σχετική αρχή και σχετικό τέλος κάθε περιόδου). Οι Ιουδαιο-χριστιανοί έχουν την αντίληψη του ευθύγραμμου χρόνου, από μια απόλυτη αρχή προς ένα απόλυτο τέλος (εσχατολογική αντίληψη). Υπάρχει συνεχώς εξέλιξη, «πρόοδος». Ιστορικά συνέβαλε πράγματι σε μεγάλη βελτίωση των αντικειμενικών όρων διαβίωσης του ανθρώπου. Αλλά: α) συνοδεύτηκε από μεγάλες θυσίες, μεγάλου πλήθους ανθρώπων (αυτό στηρίχτηκε ιδεολογικά, στο ότι θα υπήρχε ανταμοιβή μετά θάνατον) β) στη σημερινή εποχή έφθασε στα όριά της, καταστρέφοντας τη Φύση και μαζί της τον ψυχισμό του ανθρώπου. Συνολικά, τα χαρακτηριστικά του Έλληνα είναι: έρευνα, ελευθερία, λογική, σκέψη, επιστήμη, φιλοσοφία, αμφισβήτηση, άμεση Δημοκρατία. Λόγω της αντίληψης κυκλικού χρόνου και όχι ευθύγραμμου, με ιμπεριαλισμό ενάντια στη Φύση, ο Έλληνας είχε άμεση επαφή με τη Φύση, ένιωθε κομμάτι της, θεωρούσε το γυμνό ανθρώπινο σώμα φυσικό, ωραίο και όχι «βρώμικο» και αντικείμενο «ντροπής». Γι’ αυτό είχε έντονο ερωτισμό, και σωματικό αλλά και διανοητικό, τον δεύτερο και ως προς τη Φύση, την καλλιτεχνί-α, την έρευνα του Σύμπαντος και του ανθρώπου· χαρακτηριστικό ήταν το φαινόμενο της «εταίρας» (που ουσιαστικά σημαίνει «σύντροφος»), η οποία ήταν γυναίκα με μεγάλη μόρφωση. Οι άνδρες πλήρωναν κυρίως για τη διανοητική συντροφιά της, για «διανοητικό έρωτα» και μικρή σημασία είχε ο σωματικός έρωτας. Χαρακτηριστικό επίσης είναι αυτό που λέει ο Πλάτων για τη φιλοσοφία: είναι «φιλία» της σοφίας, ερωτική επιδίωξη, μια αξιόκοπη προσπάθεια, ένας διαρκής ασταμάτητος έρωτας όπου η σοφία είναι η «Καβαφική Ιθάκη».

Ο Έλληνας ήταν το αιώνιο παιδί, αλλά ερευνητικό, εφευρετικό, επιστημονικό, φιλοσοφικό αλλά και ερωτικό παιδί. Ο Έλληνας ταίριαζε και σ’ αυτό που έλεγε ο Φρόιντ: συσχέτιση Άνδρα – Επιστήμης, λόγω δυνατότητας συνεχούς εξέλιξης. 0 Ιουδαιο-χριστιανισμός αντίθετα έχει για χαρακτηριστικό την έντονη πίστη, το συναίσθημα, την αλληλεγγύη, η οποία κορυφώθηκε με τις χριστιανικές κοινότητες« Γυναίκα -θρησκεία» ιστορικά. κατά την εποχή του ανερχόμενου χριστιανισμού, οι Έλληνες τον κατηγορούσαν για τα εξής: (κυρίως φιλόσοφοι όπως Κέλσος, Πορφύριος κ.λπ) ότι έχει δόγματα, προϊόντα βάρβαρης σκέψης, από έναν δεισιδαίμονα και απολίτιστο λαό. ότι η χριστιανική ηθική δεν περιέχει κάτι νέο και σπουδαίο. Η αποστροφή προς την ειδωλολατρία δεν είναι        πρωτότυπη. Οι Έλληνες δεν είναι ειδωλολάτρες και ο Ηρόδοτος έλεγε ότι δεν είναι λογικό, αντικείμενα που έχουν κατασκευαστεί από ανθρώπινα χέρια, να θεωρούνται ως θεοί. Η αντίθεση του Ιησού προς τους πλούσιους είχε προηγούμενο στον Πλάτωνα: «είναι αδύνατο να είναι κανείς εξαιρετικά αγαθός και εξαιρετικά πλούσιος». Γίνεται συνεχής παραχάραξη των πραγματικών γεγονότων της ζωής του Ιησού. Η ανάσταση των νεκρών δεν είναι δυνατή διότι: τα μόρια των νεκρών γίνονται ανόργανες ουσίες, οι οποίες μέσω φυτών, ζώων, γίνονται μόρια άλλων ανθρώπων. Επομένως τα ίδια ακριβώς άτομα της ύλης, έχουν υπάρξει σε πολλούς διαφορετικούς ανθρώπους, σε διαφορετικά χρόνια. Αν γινόταν ανάσταση ταυτόχρονα όλων αυτών, αν τα άτομα της ύλης γίνονταν τμήμα ενός, θα έλειπαν από τους υπόλοιπους, οι οποίοι δεν θα ήταν ολοκληρωμένοι. Οι χριστιανοί απαντούσαν ότι τα άτομα της ύλης ενός νεκρού ανθρώπου δεν μπορούν να γίνουν τμήματα ενός άλλου ζωντανού ανθρώπου, διότι ο οργανισμός του «αναγνωρίζει» ότι προέρχονται από άλλον άνθρωπο και δεν τα απορροφά, αλλά τα αποβάλλει. Έτσι- κανείς άνθρωπος δεν έχει κοινά άτομα με κανέναν άλλο και έτσι είναι δυνατή η ανάσταση. Αλλά σύμφωνα με τη σημερινή επιστήμη, τα ίδια ακριβώς άτομα κάνουν κύκλο από άνθρωπο σε άνθρωπο, ακόμη και με την αναπνοή. Κυριολεκτικά αναπνέουν ο ένας τον άλλον. Επομένως, σε κάθε άνθρωπο, υπάρχουν πολλά άτομα που υπήρξαν σε όλους τους ανθρώπους που έζησαν κάποτε. Η άποψη, επομένως, των Ελλήνων, που ήταν πολύ προχωρημένη για την εποχή της, επιβεβαιώνεται από τις σημερινές επιστήμες. Γενικά, οι Έλληνες κατηγορούσαν τους χριστιανούς ότι, αντί για έρευνα με λογική σκέψη, εφάρμοζαν το «πίστευε και μη ερεύνα». Επομένως στο διανοητικό επίπεδο, ο Ελληνισμός ήταν σαφώς ανώτερος από τον Ιουδαιο-χριστιανισμό. Στη στάση όμως απέναντι στην εξουσία και στην αλληλεγγύη, οι πρώτοι χριστιανοί ήταν ανώτεροι. Οι Έλληνες εκείνη την εποχή είχαν χάσει την αγωνιστικότητα τους και είχαν υποκύψει στους Ρωμαίους. Ήταν συντηρητικοί και θεωρούσαν ότι το να δώσει κάποιος όρκο στον Αυτοκράτορα ήταν καλό, διότι σ’ αυτόν έχει δοθεί η επίγεια εξουσία, και ό,τι μπορεί να πάρει κάποιος απ’ τη ζωή, απ’ αυτόν το παίρνει, θεωρούσαν φυσική τη δομή του Ρωμαϊκού κράτους, την ύπαρξη τάξεων, πλούσιων και φτωχών. Αντίθετα, ο Ιησούς ήταν έντονα επαναστάτης, με νοοτροπία έξω από τα εθνικά και θρησκευτικά όρια, κοινοκτημονική, «ερωτική», εναλλακτική. Οι πρώτοι χριστιανοί είχαν ένα κοινοκτημονικό, «ερωτικό» και εναλλακτικό τρόπο ζωής. «Τα είχαν όλα κοινά» (πράξεις των Αποστόλων). Τον πυρήνα τον είχαν πάρει απ’ τους Εσσαί-ους, οι οποίοι είχαν υποστεί επίδραση από κάποια κινήματα Ελλήνων, όπως ο Κήπος του Επίκουρου, που ήταν εναλλακτική κοινότητα. Αλλά ο Παύλος διαστρέβλωσε τη διδασκαλία του Ιησού. Μοιάζει με τον Πλάτωνα, που διαστρέβλωσε τη διδασκαλία του Σωκράτη. Για αιώνες υπήρξε πάλη ανάμεσα στους Ε-βιωνίτες, πιστούς στη διδασκαλία του Ιησού, και στους Παυλιανιστές που ήθελαν την ενσωμάτωση στο Ρωμαϊκό κράτος. Επειδή σιγά-σιγά έγιναν πολυάριθμοι πλούσιοι χριστιανοί, η προπαγάνδα των Παυλιανιστών άρχισε να επικρατεί. Η κοινοκτημοσύνη άρχισε να αντικαθίσταται από την ευσπλαχνία. Εκδηλώθηκαν ταξικοί ανταγωνισμοί μέσα στον ίδιο το χριστιανισμό (οι αιρέσεις εκφράζανε και αυτή την κατάσταση). Μέσα στον χριστιανισμό άρχισαν να υπάρχουν πλούσιοι, φτωχοί, εργοδότες, εργάτες. Η παλιά αδελφοσύνη άρχισε να χάνεται. Υπήρχαν όμως πάντα χριστιανοί που ήθελαν την επιστροφή στην πρώτη περίοδο. Υπήρχαν εξαιρέσεις: ο Χρυσόστομος ήταν βέβαιος πως μπορούσε, κάθε στιγμή, να εφαρμοστεί η κοινοκτημοσύνη, αφού οι πρόγονοι την είχαν εφαρμόσει. Τελικά ο χριστιανισμός έγινε τόσο συντηρητικός που η ρωμαϊκή εξουσία τον ενσωμάτωσε. Από τότε η εκκλησία έγινε ο υποστηρικτής κάθε εξουσίας. Η αλληλεπίδραση Ελληνισμού – Ιουδαιο-χριστιανισμού είχε ως αποτέλεσμα τον ονομαζόμενο «Ελληνοχριστιανικό πολιτισμό». Στην πραγματικότητα όμως δεν υπήρξε τέτοιος. Ήταν μια σύγκλιση στο επίπεδο του δόγματος. Αγνοήθηκε η φιλοσοφία του Ελληνισμού και του χριστιανισμού. Η Ελληνική φιλοσοφία έγινε θεραπαινίδα (υπηρέτρια) της θεολογίας, με αποτέλεσμα έναν εκκλησιαστικο-κρατικό (θεοκρατικό) πολιτισμό.

Στη σημερινή εποχή υπάρχει κρίση πολιτισμού, όπως στην εποχή του Ιησού. Είναι επιτακτική ανάγκη να δημιουργηθεί μια γνήσια, αυτή τη φορά, σύνδεση Ελληνισμού-Ιουδαιο-χριστιανισμού. (Χωρίς, βέβαια, τα ξεπερασμένα θρησκευτικά στοιχεία). Μαζί με τα βασικά στοιχεία των άλλων πολιτισμών. Σε μια ενότητα και πάλη των αντιθέτων, που είναι και συμπληρωματικά (Μαρξ). Τα εναλλακτικά κινήματα αποτελούν ένα αρχικό σπέρμα. Η ιδέα του «αντίχριστου» φοβίζει με το τέλος του κόσμου. Αλλά «αντίχριστος» για τους αντιπάλους και «Χριστός» για τους φίλους μπορεί να είναι, συμβολικά, ένα και το αυτό κίνημα (ίσως προσωποποιημένο, από τον γνωστότερο εκφραστή του).

Το «τέλος του κόσμου» ίσως είναι το τέλος του «κόσμου» των αντιπάλων του κινήματος, των κυρίαρχων τάξεων. Η «φωτιά» που θα «κάψει» τον σάπιο κόσμο τους και μαζί τον εκκλησιαστικό-θρησκευτικό σκοταδισμό, σ’ όλες τις μεταμορφώσεις του (κοινωνικές, πολιτικές. Μέσα μαζικής ενημέρωσης), όχι σε μια «επαναστατική ανατρεπτική στιγμή», αλλά σε μια μακροχρόνια επαναστατική διαδικασία, ίσως είναι το «πυρ» του «Προμηθέα». Δηλαδή ο Ελληνικός Νους, με τη μορφή των επιστημών -φιλοσοφίας και των εναλλακτικών ιδεών. Τότε ο «Εωσφόρος» θα φέρει μια διαρκή νέα Αυγή. Και ο «χριστός»-«Αντίχριστος», ο «θεός»-δημιουργός, που υπάρχει μέσα σε κάθε άνθρωπο, θα δημιουργεί μακροχρόνια ένα νέο κόσμο, ένα νέο εναλλακτικό πολιτισμό.

ΣΧΕΤΙΚΑ

ΑΦΗΣΤΕ ΕΝΑ ΣΧΟΛΙΟ