από το Άρδην τ. 18, Μάρτιος-Απρίλιος 1999
Οι πρόσφυγες γύρισαν σπίτια τους. Αλλά δεν είναι όλα τόσο απλά, αν πιστέψουμε τον Jiri Dienstbier, επίτροπο του ΟΗΕ επιφορτισμένο με την επίβλεψη των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην πρώην Γιουγκοσλαβία.
GAZETA WYBORCZA, Βαρσοβία
Η δουλειά σας σάς υποχρεώνει να ταξιδεύετε συχνά στο Κόσσοβο. Τι αντιπροσωπεύει, για σας, ο Απελευθερωτικός Στρατός του Κόσσοβο (UCK);
Είναι ένα αντάρτικο κίνημα με μια παράξενη ιδεολογία. Υπάρχει, για παράδειγμα, μια μαοϊκή πτέρυγα, καθυστερημένων απογόνων του Εμβέρ Χότζα. Άλλοι είναι μέλη της μαφίας που λειτουργεί κανονικά στην Ελβετία και τη Γερμανία. Αλλά οι περισσότεροι είναι αναμφισβήτητα φτωχά παιδιά της επαρχίας που τους αρέσουν τα όπλα. Αυτομάτως, οι Αλβανοί πρόσφυγες στη Δύση ήρθαν να τους δουν, με πολλά λεφτά, και τους μοίρασαν όπλα.
Όταν ο σερβικός στρατός νίκησε τον UCK και εμφανίστηκε η απειλή των βομβαρδισμών του NATO, οι μαφιόζοι επέστρεψαν ήσυχα στη Δύση και τα παιδιά στη γωνία έμειναν εκεί. Και φοβούνται ότι θα δικαστούν για τρομοκρατία.
Υπονοείτε ότι η Δύση φοβάται περισσότερο τους Αλβανούς αντάρτες παρά τη Σερβία;
Ναι. Η Γιουγκοσλαβία του πρόεδρου Μιλόσεβιτς είναι σίγουρα ένα αυταρχικό καθεστώς, αλλά οι μαοϊκοί νοσταλγοί του Εμβέρ Χότζα και η μαφία είναι χειρότεροι. Για μένα, ο Μιλόσεβιτς δεν είναι ένας εθνικιστής Σέρβος. Είναι ένας πραγματιστής και οπορτουνιστής. Η ιδεολογία δεν του χρησιμεύει παρά για να κρατηθεί στην εξουσία.
Αν δεν είναι ένας εθνικιστής, γιατί λοιπόν άρχισε τη διαμάχη στο Κόσοοβο το 1989;
Γιατί οι τοπικές αρχές της Πρίστινα του αντιστάθηκαν και ήθελαν να περιορίσουν την εξουσία του. Ζητούσαν περισσότερη αυτονομία και, σε απάντηση, ο Μιλόσεβιτς ήρε κάθε αυτονομία το 1990. Αλλά, ταυτόχρονα, στο Βελιγράδι, υπάρχουν 100.000 Αλβανοί και δεν τους συμβαίνει τίποτα κακό.
Το Κόσσοβο δεν είναι Βοσνία-Ερζεγοβίνη, δεν υπάρχει το ίδιο παθολογικό μίσος. Είναι μια περιοχή που κατοικείται από φτωχούς αγρότες που δεν καταλαβαίνουν τίποτε από πολιτική υψηλού επιπέδου.
Και οι φτωχοί αυτοί άνθρωποι πρέπει να κρύβονται στα δάση…
Υπάρχουν πολύ λίγοι απ’ αυτούς στα δάση. Είναι μια κοινωνία από πατριές, όπως στην Κορσική ή την Σικελία. Το μεγαλύτερο μέρος από αυτούς βρήκαν καταφύγιο στους συγγενείς τους, στα Σκόπια, το Κόσσοβο ή το Μαυροβούνιο.
Αλλά δεν μπορούν να επίστρέψουν στα σπίτια τους.
Μπορούν, αλλά φοβούνται, και όχι μόνο την αστυνομία του Μιλόσεβιτς. Στην περιοχή αυτή δρουν δυνατές και οπλισμένες συμμορίες Σέρβων και Αλβανών, εξίσου επικίνδυνες οι μεν με τις δε. Οι πρόσφυγες φοβούνται πάρα πολύ τους τελευταίους μαχητές του UCK. Οι αντάρτες δεν θέλουν οι πρόσφυγες να γυρίσουν στα σπίτια τους, γιατί αυτό θα σήμαινε ότι δεν υπάρχει καταπίεση και ότι η παρουσία του UCK δεν έχει νόημα.
Είναι ίσως γι’ αυτό τον λόγο που η δυτική επέμβαση είναι αναγκαία;
Δεν υπάρχει όμως τίποτα για βομβαρδισμό στο Κόσσοβο. Η απειλή για αεροπορικές επιδρομές είναι ένα μέσο για να εξαναγκαστεί ο Μιλόσεβιτς να κάνει αυτό για το οποίο έχει δεσμευτεί. Η κατάσταση στην περιοχή πρέπει να εξομαλυνθεί: να οργανωθούν τοπικές εκλογές, να αναδιοργανωθεί η διοίκηση και η αστυνομία ώστε να είναι συνδεδεμένες με την τοπική εξουσία. Η εξομάλυνση είναι πάντα πιθανή, γιατί, προς το παρόν, δεν υπάρχουν παρά χίλιοι θάνατοι, συμπεριλαμβανομένων των αστυνομικών και των στρατιωτικών. Είναι μηδαμινές απώλειες σε σχέση με τη Βοσνία-Ερζεγοβίνη, όπου τα θύματα υπερβαίνουν τον αριθμό των 200.000. Υπήρξαν, σίγουρα, μερικές φοβερές σφαγές εναντίον του άμαχου πληθυσμού. Και τα δύο μέρη, ο UCK όπως και οι Σέρβοι, τις έχουν στη συνείδησή τους.
Την συνέντευξη πήρε ο Tomasz Mackowiak
