του Γ. Σχίζα, από το Άρδην τ. 24, Μάρτιος-Απρίλιος 2000
Έτοι τελειώνει ο κόσμος
Όχι με έναν κρότο
Μα με ένα λυγμό
T.S. Elliot
Το θαυμαστό με τη Ζωή είναι το ότι έχει εμβάλλει στον καθένα μας -σε ένα καθεστώς γενικευμένης θνητότητας- μια απαράμιλλη δύναμη αντίστασης στο θάνατο. Το ότι αρθρώνει την ύπαρξή μας με μια βιόσφαιρα ασύλληπτης πολυπλοκότητας, εφαπτόμενη ενός πλανήτη η-μιάγριου, με το πύρινο παρελθόν του ως ενδότερο περιεχόμενο. Το ότι οργανώνει -ως περιβάλλον του περιβάλλοντος μας- ένα πλανητικό σύστημα διεγερτικό και των πιο στοιχειωδών διαθέσεων γιά εξερεύνηση. Το ότι κοινοποιεί μέσα από τις επιστήμες του δέους, την κοσμολογία και την αστροφυσική, την ύπαρξη ενός σύμπαντος γαλαξιών, του οποίου η προσέγγιση είναι αδιανόητη με βάση τον «ορίζοντα δεδομένων» του 2000. Το ότι μας φέρνει σε επαφή με το «μέγιστο» και το «ελάχιστο» -από τα συγκροτήματα γαλαξιών έως τα κβαρτζ- διαρκώς υπαινισσόμενη μεγάκοσμους και μικρόκοσμους, υπερμέγιστους και υποελάχιστους.
Αυτή η θαυμαστή Ζωή υπερβαίνει κάθε φαντασία ή φαντασίωση. Κι ακόμη υπερβαίνει κάθε θρησκευτική μεταφυσική σε έμπνευση, σε σκηνικά, σε διαδρομές, σε σχέσεις και συναρτήσεις. Αυτή η Ζωή είναι υπεράνω κάθε «μετα-ζωής» και κάθε μεταφυσικής.
Στα χέρια μας κρατάμε ένα «ταμείο δυνατοτήτων» ανεξάντλητο, έναν ανεπίδεκτο πτώχευσης πλούτο. Και όμως: Ένας ενδόμυχος ανορθολογισμός, σε τελευταία ανάλυση μαζοχιστικός όσο και το ένστικτο του θανάτου που υποστήριζε ο ώριμος Φρόυντ, εκμαιεύει πλάι στην υγιή, με όρους και εντός ορίων φαντασία, έναν «οκνηρό» φουτουρισμό. Έναν φουτουρισμό που στις πιο επιστημονίζουσες μορφές του εποπτεύει περιοχές της πραγματικότητας -με άλλα λόγια, στιγμές της εξέλιξης- και
τις αναγορεύει σε περιοχές ή στιγμές δηλωτικές μιας καθολικής ροής των πραγμάτων. Έτσι, λόγου χάρη, το πέρασμα από τον Homo Erectus στον Homo S. Sapiens μπορεί να προεκτείνεται και να θεωρείται ότι υπό τη μορφή μιας φυσικής δυναμικής «εκβάλλει» στο σχήμα του «μετάνθρωπου». Η βαθμιαία παραγωγή αυτού του τελευταίου υποτίθεται ότι γίνεται διάμεσου μιας διαδικασίας «κυβοργοποίησης» – όπου «κύβοργον» είναι ένα κράμα ανθρώπου και υλικών, όπως είναι ο άνθρωπος με τεχνητό δόντι, με τεχνητά νεφρά, με τεχνητή καρδιά. Η γενίκευση της παραγωγής «ανθρωπο-ανταλλακτικών» θα οδηγήσει σε ένα είδος «απελευθέρωσης» από την «σωματικότητα», σύμφωνα με την παραπάνω λογική. Και η νεοπλασία αυτή θα αποτελέσει μια νέα εξελικτική στιγμή, ένα νέο είδος, του οποίου η γέννηση και ο θάνατος θα είναι αντιμετωπίσιμες και θεραπεύσιμες καταστάσεις.
Αν αντιπαρέλθουμε το γεγονός ότι ο Φουτουρισμός στη πλειοψηφία του καταντάει μια ιδεολογική «τζάμπα μαγκιά» -δεδομένου ότι φυγομαχεί από το γήπεδο του παρόντος και παραπέμπει τη διάψευση ή επαλήθευσή του στο μέλλον-τότε μπορούμε να σχολιάσουμε κάπως έτσι τη λογική των ανθρωποανταλλακτικών, ή του “κύβοργου”: Ένα μήλο πριν το φάγωμά του είναι μη άνθρωπος και ένα κόπρανο πριν την αποβολή του είναι άνθρωπος. Όπως ακριβώς ο εξανθρωπισμός του μήλου και η αποανθρωποποίηση του κόπρανου δεν αίρουν την ταυτότητα του ανθρώπινου Όντος, έτσι και μια διαδικασία σύνθετων εισροών-εκροών δεν ακυρώνει την ταυτότητα ενός όντος με υψηλό βαθμό ενσωμάτωσης-αποβολής συνθετικών υλικών!
Το ξέρουν οι πάντες, από τους οπαδούς του Παναθηναϊκού μέχρι τους βιολόγους: Ο Παναθηναϊκός δεν έπαψε να είναι Παναθηναϊκός λόγω της αντικατάστασης του Δομάζου και του Λινοξυλάκη από τον Κωνσταντίνου και τον Βαζέχα, και η ταυτότητα του ανθρώπινου σώματος δεν αλλάζει από την καθημερινή αντικατάσταση εκατομμυρίων κυπάρων από εκατομμύρια κύτταρα. Το μη ανθρώπινο εξανθρωπίζεται, ενώ το ανθρώπινο απαν-θρωποποιείται, σε μια διαδικασία όπου η ταυτότητα διατηρείται δια μέσου της συνέχειας. Έτσι περίπου και ο Ελληνισμός διατήρησε την ταυτό-τητά του σε ένα τεράστιο χρονικό μήκος, παρά τις εισροές-εκροές ατόμων, πολιτιστικών στοιχείων, τρόπων ζωής.
Ο φουτουρισμός, ως άνευ ορίων και όρων φαντασία, μπορεί να ανθεί ιδιαίτερα σε μεταβατικές εποχές όπως η σημερινή, που χαρακτηρίζεται από την πρόκληση του διαστήματος. Μπορεί να ανθεί με ομορφιά, με καλλιέπεια και γοητευτικές παραπομπές σε αρχαίες μυθοπλασίες, πλην όμως ως παράσιτο: Δηλαδή, ως παράσιτο επί του ορθού λόγου, ο οποίος ανιχνεύει συγκεκριμένες δυνατότητες αλλά και κινδύνους, ο οποίος εμμένει στο γήπεδο της «πραγματικής πραγματικότητας» και αγωνίζεται γιά την κοινωνικοποίηση αληθινών συναγερμών. Και ένας τέτοιος “συναγερμός” μπορεί να «ανάβεται» σήμερα -τουλάχιστον στα πλαίσια της κριτικής διανόησης- σχετικά με το μέλλον των επεμβάσεων στα γενετικά χαρακτηριστικά όλων των ειδών -συμπεριλαμβανομένου του ανθρώπου. Δεν πρόκειται γιά συναγερμό απέναντι σε ανεμόμυλους, αλλά απέναντι σε ένα χειροπιαστό και συγκεκριμένο «μετά».
Μια νέα βιόσφαιρα, με την «παραδοσιακή» χλωρίδα και πανίδα και τα «δόκιμα» αγροτικά είδη, αλλά και με τις τομάτες που δεν σαπίζουν (σαν κόκκινα μπαλάκια του πινγκ-πονγκ), με τα κατσικογούρουνα και τις μετα-πατάτες που τρώγονται χωρίς να βράζονται, είναι μια επικίνδυνη, πιθανόν εκρηκτική σύνθεση. Η παρέμβαση στη γενετική φυσιογνωμία του εμβρύου με στόχο την αποτροπή ασθενειών ακούγεται πιο συμπαθητική, όμως ανοίγει το δρόμο όχι μόνο γιά την αποτροπή αλλά και γιά την παραγωγή μειονεξιών, επομένως γιά την παραγωγή «ανθρωπιδών», που θα μπορούσαν να αναλάβουν το ρόλο ενός πειθήνιου υποπρολεταριάτου… Η γενετική επανάσταση είναι σε εξέλιξη, η τροποποίηση χαρακτήρων επί σκοπώ γενετικής χειραγώγησης υπάρχει σαν συγκεκριμένη δυνατότητα. Γι’ αυτό τα φουτουριστικά και πολιτικώς ουδέτερα βεγγαλικά πρέπει να αντικαθίστανται από βολές πυροβολικού. Από τις βολές του συγκεκριμένου, επαγωγικού, συστηματικού και ολιστικού κριτικού λόγου…
Βεβαίως υπάρχει και το μέλλοντα απώτερο, μη ορατό μέλλον- όπως το απώτερο διάστημα. Από τη σκοπιά του σημερινού ανθρώπου, του οποίου η σωματικότητα (έστω και με ρεκτιφιέ…) είναι π πηγή της ηδονής και του πόνου, της αίσθησης και της συνείδησης, η προβληματική γιά ένα διάδοχο είδος χωρίς κάποιο από αυτά τα δομικά χαρακτηριστικά είναι μια προβληματική αντιπερισπασμού από τα υπαρκτά ή «ορατά» θέματα της ζωής. Γιά το «μετά» τον άνθρωπο δεν μπορούμε να νοιαζόμαστε -όχι ως εγωκεντρικοί χρήστες του Λουδοβίκειου γνωμικού (μετά από εμένα το χάος)-αλλά ως εκ της σεμνότητας που οφείλουμε στο άγνωστο, ως εκ της αυτοσυνείδησής μας ως πεπερασμένων όντων. Δικαιούμαστε ένα λυγμό με το πέρας της ύπαρξής μας, όχι όμως και το δικαίωμα να διακινούμε μια [αυτ]απάτη…
