του Λ. Παπαντωνίου, από το Άρδην τ. 28, Δεκέμβριος 2000-Ιανουάριος 2001
Επώνυμα και ανοιχτά, η έγκυρη αμερικανική εφημερίδα Ουάσιγκτων Ποστ, με μια εκτενή και προσεγμένη ανταπόκρισή της από την Άγκυρα στις 26/ 10, παρουσίασε τον Υπουργό Εθνικής Άμυνας Ακη Τσοχατζόπουλο ως σκληροπυρηνικό στη συνεχιζόμενη -όπως υποστηρίζει- νέα ελληνοτουρκική κρίση από το Αιγαίο έως την Κύπρο, μετά τις γνωστές εξελίξεις στη διάρκεια της Νατοϊκής Άσκησης “Destined Glory” με επίκεντρο τα ελληνικά νησιά Λήμνο και Ικαρία. Αποκαλύπτει δε χαρακτηριστικά ότι η νατοϊκή αυτή άσκηση σχεδιάστηκε ειδικά για τις ελληνοτουρκικές σχέσεις στο Αιγαίο. Επικαλούμενη η Ποστ ανώνυμους αναλυτές και ανώνυμες δυτικές πηγές τονίζει, ανάμεσα στα άλλα: “Η διαφορά έχει τροφοδοτηθεί από τους σκληροπυρηνικούς στην Ελλάδα και συγκεκριμένα από τον υπουργό Εθνικής Άμυνας της χώρας Άκη Τσοχατζόπουλο, που φέρεται και ως αντιτιθέμενος στην είσοδο της Τουρκίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση”.
Ιδιαίτερη εντύπωση προκαλεί, και το επισημαίνουμε, όλως ιδιαίτερα η εμμονή της Ουάσιγκτον Ποστ να εμπλέξει στην κρίση και την Κύπρο, λέγοντας ότι υπάρχει νέο μείζον πρόβλημα με τους νέους αντιαεροπορικούς ρωσικούς πυραύλους T0R-M1 που φέρεται ν’ αγόρασε πρόσφατα η κυπριακή κυβέρνηση. Και κάνει λόγο -και μάλιστα στον τίτλο- για αβέβαιο μέλλον στα ελληνοτουρκικά. Παρουσιάζει δε την Λήμνο και την Ικαρία ν’ απέχουν μόνο 20 ναυτικά μίλια από τις τουρκικές ακτές. Και το πιο σημαντικό απ’ όλα: Αποκαλύπτει ότι ο Αμερικανός Πτέραρχος, Τζόσειρ Ράλστον, πέτυχε ανακωχή ανάμεσα σ’ Ελλάδα και Τουρκία. Και ότι, ενώ η Ελλάδα δεσμεύτηκε να μην πετούν τ’ αεροπλάνα της πάνω από την Λήμνο και την Ικαρία, συνέχισε να το πράττει, καθιστώντας υπεύθυνο τον “Ακη Τσοχατζόπουλο. Και όλα αυτά η Ποοτ τα γράφει και σε αντιπαράθεση με την ελληνοτουρκική προσέγγιση, που ως γράφει, πέτυχε ο Υπουργός Εξωτερικών -χωρίς να τον κατονομάζει-τους τελευταίους 18 μήνες. Υπενθυμίζει δε, ότι Ελλάδα και Τουρκία, τα τελευταία 26 χρόνια, έφθασαν στα πρόθυρα πολέμου 3 φορές για το Αιγαίο Πέλαγος. Η όλη διατύπωση του κειμένου είναι σαφώς φιλοτουρκική δείχνοντας έτσι το πραγματικό προσωπείο της αμερικάνικης εξωτερικής πολιτικής, στη νέα αποκαλούμενη κατασκευασμένη ελληνοτουρκική κρίση, αμερικανικής και νατοϊκής έμπνευσης. Αξιόλογοι δε διπλωματικοί κύκλοι επεσήμαναν στον Ε.Τ. πως παρατηρείται μια νέα συντονισμένη ελληνοτουρκική κρίση σε άμεση σχέση με το εσωτερικό πολιτικό σκηνικό της Ελλάδας, που θα βάλει χέρι και στην συμπολίτευση και στην αντιπολίτευση. Και τον επιδιώκουν τώρα, λόγω της ακυβερνησίας που επικρατεί στις Ηνωμένες Πολιτείες, από τις εκλογές της 7ης Νοεμβρίου. Και υπενθυμίζουν την ίδια ακριβώς ακυβερνησία στην κρίση του 1974.
Ενδιαφέρον σημείο της όλης ιστορίας θ’ αποτελέσει η στάση του Υπουργού Εξωτερικών, Γιώργου Παπανδρέου, ο οποίος κινείται στο πολιτικό προσκήνιο, πολύ περίεργα, ακόμη και στο ν’ αντικαταστήσει και τον Πρωθυπουργό κ. Κ. Σημίτη, εφόσον καρποφορήσουν τα αμερικανικά νατοϊκά και τουρκικά σενάρια. Εντύπωση πάντως προκαλεί, ότι ο κ. Παπανδρέου σχεδίασε το πολυήμερο ταξίδι του στις Ηνωμένες Πολιτείες ερχόμενος σ’ επαφή με την Ομογένεια, την ίδια ακριβώς περίοδο, που συνέβαιναν όλα αυτά στο Αιγαίο σε βάρος του κ. Τσοχατζόπουλου. Αναγκάστηκε δε να ματαιώσει την επίσκεψη του, εδώ στην Ουάσιγκτον, στις 27 Οκτωβρίου, ύστερα από την τροπή που πήραν τα πράγματα και την εμμονή της αμερικανικής πλευράς να τον αντιπαραθέτει με τον κ. Τσοχατζόπουλο. Το μείζον αυτό θέμα το συζητήσαμε με τον εκπρόσωπου του Στέητ Ντηπάρτμεντ, Φίλιπ Ρίκερ, στην τακτική ενημέρωση τύπου, στις 26/10. Και προκαλέσαμε δήλωση και του Πρόεδρου Κλίντον, στις 27/10, στη διάρκεια συνέντευξης στο Λευκό Οίκο.
Το Στέητ Ντηπάρμεντ απαντά:
Ερώτηση: κ. Εκπρόσωπε, η σημερινή Ουάσιγκτον Ποστ, μ’ ένα ασύνηθες άρθρο, επιτίθεται ονομαστικά, εναντίον του Έλληνα Υπουργού Εθνικής Άμυνας, Απόστολου Τσοχατζόπουλου, χαρακτηρίζοντάς τον ως σκληροπυρηνικό, στρεφόμενο εναντίον της ελληνοτουρκικής προσέγγισης, ενώ ταυτόχρονα, εκθειάζει τον Έλληνα Υπουργό Εξωτερικών, Γιώργο Παπανδρέου. Συμφωνείτε μ’ αυτόν τον χαρακτηρισμό του σκληροπυρηνικού; Μπορείτε, σας παρακαλώ, να διευκρινίσετε την θέση σας;
Απάντηση: Επιτρέψτε μου πρώτα να αναφερθώ σε ορισμένα πράγματα, που συνέβησαν χθες, αναφορικά με την άσκηση του NATO “Destined Glory”. Η Ελλάδα, στις 22 Οκτωβρίου, ανακοίνωσε, ότι ματαίωσε την συμμετοχή της στην άσκηση του NATO “Destined Glory 2000”. Ήταν μια νατοϊκή άσκηση. Στο παρελθόν, είχαν προσωρινά προσγειώσει ορισμένα από συμμετέχοντα πολεμικά αεροπλάνα, στη διάρκεια της άσκησης. Νομίζω, πως είναι λυπηρό, που η Ελλάδα αισθάνθηκε την ανάγκη ν’ αποχωρήσει από την άσκηση. Τελικά, ήταν μια πετυχημένη άσκηση, συμπεριλαμβανομένης και της ενεργού συμμετοχής ελληνικών μονάδων σε τουρκικό έδαφος. Υπήρξε μια πάρα πολύ καλή συμμετοχή και νωρίτερα, στην άσκηση “Dynamic mix”, που έλαβε χώρα, στις αρχές του καλοκαιριού, τουρκικών στρατευμάτων σε ελληνικό έδαφος, όπως θα ενθυμείσθε.
To NATO, χθες, εξέδωσε μια δήλωση που απηχεί παρόμοια αξιολόγηση με μας. Η συμμετοχή αυτή στην άσκηση του NATO είναι ένα από τα θέματα του διμερούς ελληνοτουρκικού διαλόγου, υπό την αιγίδα του NATO, που αποσκοπεί στην επίλυση, κατά κάποιο τρόπο, των προβλημάτων. Νομίζω, πως το Αρχηγείο του NATO είναι καλύτερος χώρος, για να συζητήσετε μερικές από τις λεπτομέρειες αυτές. Το περιστατικό προφανώς καταδεικνύει, εγώ νομίζω, τους λόγους για τους οποίους εμείς σθεναρώς ενθαρρύνουμε και τις δύο χώρες, να συνεχίσουν την πολύ καρποφόρα προσέγγιση που άρχισαν τον τελευταίο χρόνο. Έχουμε δει ορισμένα ιστορικά βήματα, τα οποία έχουν ληφθεί τον περασμένο χρόνο. Και θέλω να επισημάνω, αναφορικά με τις ελληνοτουρκικές σχέσεις, ότι χθες, και οι δύο, ο πρωθυπουργός Κ. Σημίτης και ο πρωθυπουργός Μπουλέντ Ετσεβίτ, υπογράμμισαν την σπουδαιότητα του διμερούς διαλόγου όταν συναντήθηκαν στα Σκόπια, στη Βαλκανική Διάσκεψη των ηγετών. Νομίζω, πως ήταν ένα πολύ σημαντικό βήμα. Εμείς σθεναρώς πιστεύουμε ότι η βελτίωση των ελληνοτουρκικών σχέσεων, καθώς και οι υπό τον ΟΗΕ προσπάθειες εξεύρεσης μόνιμης λύσης στο κυπριακό είναι προς το συμφέρον όλων των ενδιαφερομένων μερών και θα συνεχίσουμε να κάνουμε ό,τι μπορούμε στο να υποστηρίζουμε και τις δύο διαδικασίες.
Ε. Μας είπατε, ότι αισθάνεστε λύπη που οι ελληνικές Στρατιωτικές δυνάμεις απεχώρησαν από την άσκηση. Αλλά το επίμαχο σημείο -όπως θα γνωρίζει η αμερικανική κυβέρνηση- είναι, ότι η τουρκική κυβέρνηση συμφώνησε προκαταβολικό, να ακολουθήσει την διαδικασία του NATO, ώστε τα ελληνικά νησιά Λήμνος και Ικαρία να πάρουν μέρος…
Α. (Με διακόπτει ενοχλημένα): Σας παραπέμπω στο NATO. Σας παραπέμπω στο NATO γι’ αυτό.
Ε. Αλλά εσείς, ήδη, ανοίξατε το θέμα γι’ αυτό και θέλω εσείς να σχολιάσετε τους ειδικούς εκείνους λόγους, παράλληλα με την λυπη την οποία εκφράσατε για την ελληνική στάση.
Α. Δεν έχω να πω τίποτε άλλο, κ. Λάμπρο. Είπα πως είναι λυπηρό που η Ελλάδα αισθάνθηκε την ανάγκη να αποχωρήσει από την άσκηση. Σας παραπέμπω στο NATO για τις λεπτομέρειες. Στο Αρχηγείο του NATO.
Ε. Θα μπορούσατε, τότε να σχολιάσετε την προηγούμενη ερώτησή μου για τον χαρακτηρισμό ως σκληροπυρηνικού του κ. Τσοχατζόπουλου από την εφημερίδα Ουάσιγκτον Ποστ;
Α. Δεν σχολιάζω χαρακτηρισμούς σε άρθρα εφημερίδων.
Ε. Σύμφωνα όμως με την Ουάσιγκτον Ποστ, ο Αμερικανός Πτέραρχος Τζόσεφ Ράλστον ήταν εκείνος που πέτυχε πολιτική συμφωνία ανακωχής, ανάμεσα σε Ελλάδα και Τουρκία, ώστε ελληνικά αεροπλάνα ι/α μην πετάνε πάνω από τα ελληνικά νησιά Λήμνος και Ικαρία μπορούμε να έχουμε το σχόλιο σας κ. Εκπρόσωπε, από αυτήν την ασυνήθη ανακωχή;
Α. Σας παραπέμπω στο γραφείο του πτέραρχου Ράλστον.
Ε. Πρόκειται, όμως για πολιτική συμφωνία. Και θέλω να το σχολιάσετε.
Α. Σας παραπέμπω στο γραφείο του πτέραρχου Ράλστον. Δεν έχω τίποτε άλλο να πω επ’ αυτού. Νομίζω πως κατέστησα ξεκάθαρη τη θέση μας.
Ε. κ. Εκπρόσωπε, η ανακωχή αυτή που αναφέρει η Ποστ αποτελεί πολιτική συμφωνία. Αφορά το Στέητ Ντιπάρτμεντ και όχι το Πεντάγωνο. Τι έχετε να πείτε;
Α. Κύριε Λάμπρο!
Ε. Μάλιστα.
Α. Σας είπα κάθε τι που έπρεπε να σας πω για την όλη κατάσταση. Αν θέλετε περισσότερες λεπτομέρειες, σας παραπέμπω στο Πεντάγωνο ή στο αμερικανικό ΓΕΕΘΑ ή στο γραφείο του πτέραρχου Ράλστον ειδικότερα, ή στο NATO για περισσότερες λεπτομέρειες. Νομίζω πως έχω πει ο,τιδήποτε έπρεπε να πω σήμερα. Έτσι, ας προχωρήσουμε σε άλλα ζητήματα.
Ε. Στο ίδιο όμως άρθρο, η Ουάσιγκτον Ποστ προβλέπει και μια άλλη ελληνοτουρκική κρίση ακόμα και στην Κύπρο, με τη νέα αγορά από την κυπριακή κυβέρνηση ρωσικών αντιαεροπορικών πυραύλων TOR-M1. Ποια είναι η θέση σας επ’ αυτού, διότι, στην προηγούμενη κρίση των ρωσικών πυραύλων S300, η αμερικανική κυβέρνηση ήταν εκείνη η οποία άρχισε την όλη εκστρατεία να μην τοποθετηθούν στο έδαφος της κυπριακής δημοκρατίας;
Α. Νομίζω ότι κατέστησα ξεκάθαρη την θέση μας και για το Κυπριακό, στο ότι εμείς πιστεύουμε, ότι η βελτίωση των ελληνοτουρκικών σχέσεων, καθώς και οι υπό τον ΟΗΕ προσπάθειες για την εξεύρεση μόνιμης λύσης στο Κυπριακό είναι προς το συμφέρον των ενδιαφερομένων μερών. Και οι Ηνωμένες Πολιτείες θα συνεχίσουν να κάνουν ό,τι μπορούν, προς υποστήριξη αυτής της διαδικασίας.
Ε. Αναφορικά, όμως, με τους νέους ρωσικούς πυραύλους.
Α. Δεν έχω τίποτε επ’ αυτού.
Ε. Ο υποψήφιος πρωθυπουργός της Ελλάδας, Γιώργος Παπανδρέου, θα είναι αύριο στην Ουάσιγκτον για συνομιλίες με Αμερικανούς επισήμους σε ανοιχτή ατζέντα, όπως μου ειπώθηκε. Θα μπορούσατε, σας παρακαλώ, να μας κατονομάσετε τους Αμερικανούς αυτούς επισήμους με τους οποίους θα συνομιλήσει ο κ. Παπανδρέου;
Α. Πιστεύω ότι ο κ. Γιώργος Παπανδρέου είναι Υπουργός Εξωτερικών της Ελλάδας και όχι πρωθυπουργός.
Ε. Είπα υποψήφιος πρωθυπουργός όπως γράφεται στον ελληνικό και τουρκικό τύπο.
Α. Δεν έχω τίποτε επ’ αυτού.
Ε. Μάλιστα, κ. Εκπρόσωπε, ο υποψήφιος πρωθυπουργός της Ελλάδας είναι ο Υπουργός Εξωτερικών, Γιώργος Παπανδρέου. Μπορούμε να έχουμε τα ονόματα των Αμερικανών επισήμων.
Α. Δεν έχω οποιεσδήποτε λεπτομέρειες. Με πολύ ευχαρίστηση να το κοιτάξω και να επανέλθω βλέποντας το σχετικό πρόγραμμα. Δεν έχω μπροστά μου οποιοδήποτε πρόγραμμα. Εσείς μπορείτε να το κοιτάξετε και με τη Δ/νση Ευρωπαϊκών Υποθέσεων.
Ε. Στην παρατήρηση σας περί λύπης, μήπως τυχαίνει να γνωρίζετε, αν το Στέητ Ντηπάρτμεντ λυπάται, για το γεγονός ότι οι δύο πλευρές δεν μπόρεσαν να συμφωνήσουν ή για την απόφαση της Ελλάδας ν’ αποχωρήσει για οποιοδήποτε λόγο;
Α. Νομίζω, ότι η παρατήρηση μου είναι ξεκάθαρη, γιατί εμείς εκφράζουμε τη λύπη μας.
Ε. Εσείς εκφράζετε την λύπη σας για την όλη κατάσταση ή για την απόφα-
ση της Ελλάδας;
Α. Για το ότι η Ελλάδα αισθάνθηκε την ανάγκη να αποχωρήσει. Προφανώς, οι Έλληνες αισθάνθηκαν την ανάγκη να το κάνουν. Και γι’ αυτό εμείς εκφράζουμε την λύπη μας. Απεχώρησαν από μια άσκηση, η οποία τελικά ήταν επιτυχής. Και σας παραπέμπω πίσω, ο’ ό,τι έχω δηλώσει, ήδη, για το πώς εμείς αισθανόμαστε για την ελληνοτουρκική προσέγγιση. Εκεί υπάρχουν θετικά βήματα. Και νομίζουμε πως ο διάλογος είναι πολύ σημαντικός.
Ε. Δηλαδή, το Στέητ Ντηπάρτμεντ λυπάται που η κατάσταση ήταν τέτοια, ώστε η Ελλάδα ν’ αναγκασθεί ν’ αποχωρήσει ή εσείς λυπάστε για την απόφαση της Ελλάδας;
Α. Θα το τοποθετήσω ακριβώς, όπως το είπα: Είναι λυπηρό που η Ελλάδα αισθάνθηκε την ανάγκη ν’ αποχωρήσει από την άσκηση.
Ε. Γνωρίζετε αν οι Έλληνες αναγκάσθηκαν να φύγουν για καλή ή κακή αιτιολογία;
Α. Εναπόκειται σ’ αυτούς να το προσδιορίσουν. Και σε σας ν’ αποφασίσετε.
Ε. Μου ειπώθηκε από ανώτατο Αμερικανό επίσημο, υπό τον όρο ανωνυμίας, ότι τελικά, μέσα στο πλαίσιο της επίλυσης των ελληνοτουρκικών προβλημάτων, από την Κύπρο έως το Αιγαίο, υπό μορφή πακέτου, η αμερικανική κυβέρνηση είναι, τώρα, υπέρ της άποψης όπως δοθεί το Οικουμενικό Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως, στην Μικρά Ασία, κάποιο είδος στάτους Βατικανού, ως φιλοδώρημα για τις υπηρεσίες του κ. Γιώργου Παπανδρέου για την ελληνοτουρκική προσέγγιση. Μήπως γνωρίζετε περί τίνος πρόκειται;
Α. Δεν γνωρίζω περί τίνος πρόκειται. Δεν γνωρίζω τι λένε ανώνυμοι επίσημοι. Και δεν έχω τίποτε επ’ αυτού.
Ε. Μπορείτε, τότε, να πάρετε την ερώτησή μου και να την ελέγξετε;
Α. Δεν νομίζω, ότι θα μπορούσα, διότι εμείς, κατά κανόνα, δεν παίρνουμε ερωτήσεις, προς έλεγχο, που αποδίδονται σε ανώνυμες πηγές.
Ε. Σας είπα, όμως, κ. Εκπρόσωπε, πως πρόκειται για συμπεριφορά που προέρχεται από έγκυρη πηγή. Και θα ήθελα να γνωρίζω, αν είναι αλήθεια ή όχι.
Α. Με πολλή ευχαρίστηση να το κοιτάξω για σας και να επανέλθω. Αλλά δεν μπορώ να σας εγγυηθώ τίποτε επ’ αυτού.
Και η Απάντηση Κλίντον:
Στην έκτακτη δε συνέντευξη του Προέδρου Κλίντον, στο Λευκό Οίκο, στις 27 Οκτωβρίου, υποβάλαμε στον Αμερικανό Πρόεδρο την εξής ερώτηση:
Ε. κ. Πρόεδρε, παρά την προσωπική σας ανάμιξη στην ελληνοτουρκική προσέγγιση, στο Αιγαίο και στην Kύπρο η Άγκυρα κατέστη πιο επιθετική εναντίον της εδαφικής ακεραιότητας της Ελλάδας και της Κυπριακής Δημοκράτη: τις τελευταίες μέρες. Μπορείτε vc το σχολιάσετε;
Κλίντον. Δεν γνωρίζω αν θα μπορούσα να σχολιάσω τι συνέβη, τις τελευταίε; λίγες μέρες, διότι πολύ απλά, ήμουνα Φοβερά απασχολημένος με το μεσανατολικό. Αλλά, εκείνο που μπορώ να πω εινα πως μία σχετικά από τις πραγματικές απογοητεύσεις μου που είχα, μετά απο 8 χρόνια, εργαζόμενος στο πεδίο της εξωτερικής πολιτικής, είναι ότι δεν τα καταφερα να πετύχω περισσότερη πρόοδο, στο να βοηθήσω στην επίλυση του Κυπριακού, διότι πάντοτε αισθανόμουνα, ότι η Τουρκία πρέπει να ενταχθεί στην Ευρώπη. Πάντοτε αισθανόμουνα, ότι Τουρκία και Ελλάδα πρέπει να είναι φυσιολογικοί σύμμαχοι, διότι είναι σύμμαχοι στο ΝΑΤΟ. Τους είδα να συνεργάζονται μαζί.
Έτσι, ελπίζω, πως μπορεί να επιλυθεί. Και ακόμα ελπίζω, ότι μπορεί να επιλυθεί. Και στην πραγματικότητα, υπάρχει κάποια ευκαιρία, εμείς να καταφέρουμε κάποια μικρή πρόοδο πριν φύγω από την εξουσία. Αν δεν τα καταφέρουμε, πρόκειται για υπόθεση, θα συνεχίσω να ενδιαφέρομαι και θα συνεχίσω να εργάζομαι ακόμα και μετά την αποχώρηση μου απο την εξουσία. Διότι, πολύ απλά, δεν είναι λογικό, μέσα στο ευρύτερο πλαίσιο, και για το μέλλον της Ελλάδας, το μέλλον της Τουρκίας και το μέλλον των ίδιων των Κυπρίων, να διατηρούν το παρόν αδιέξοδο, μ’ όλα τα άσχημα δεδομένα και τις διενέξεις, που μας φέρνουν.
Τέλος, όπως επεσήμαναν αξιόλογοι διπλωματικοί κύκλοι, η αμερικανική κυβέρνηση ενδιαφέρεται τα μέγιστα στο να μεταβάλει το εσωτερικό πολιτικο σκηνικό στην Ελλάδα, δίδοντας το προβάδισμα στο νεαρό υπουργό Εξωτερικών, Γιώργο Παπανδρέου, να αντικαταστήσει ακόμα και τον Πρωθυπουργό, κ. Κ. Σημίτη.
Ουάσιγκτων 29/10/2000
