του Γ. Καραμπελιά, από το Άρδην τ. 32, Νοέμβριος 2001
Επίμονος Κηπουρός, το νέο μυθιστόρημα του Τζων Λε Καρρέ, ανοίγει την αυλαία του με την άγρια δολοφονία της νεαρής Τέσας Κουέιλ κοντά στη λίμνη Τουρκάνα, στη Βόρεια Κένυα. Ο συνταξιδιώτης της, ένας Αφρικανός γιατρός, μέλος μιας ανθρωπιστικής οργάνωσης, έχει εξαφανιστεί.
Ο άντρας της Τέσας, ο Τζάστιν, διπλωμάτης καριέρας και ερασιτέχνης κηπουρός, που υπηρετεί στη Βρετανική Αρμοστεία στο Ναϊρόμπι, ξεκινά μια προσωπική οδύσσεια για να ανακαλύψει ποιοι και γιατί σκότωσαν τη σύζυγο του. Η ερευνά του τον οδηγεί στο Φό-ρεϊν Όφις στο Λονδίνο, στην Ευρώπη, στον Καναδά και πίσω στην Αφρική, στα βάθη του Νότιου Σουδάν και, τελικά, ακριβώς στο σημείο όπου πέθανε η Τέσα. Στην πορεία του θα συναντήσει τον τρόμο, τη βία, τη διαφθορά, τη συνωμοσία και τη γνώση. Οι μεγάλες φαρμακευτικές εταιρείες, που βρίσκονται πίσω από τη δολοφονία της γυναίκας του, θέλουν να συγκαλύψουν τον θάνατο Αφρικανών που λειτουργούν ως “πειραματόζωα”. Πράγματι, τα νέα σκευάσματα πρώτα δοκιμάζονται σε χώρες του Τρίτου Κόσμου και μόνο μετά κυκλοφορούν στις αγορές της Δύσης. Οι φαρμακευτικές εταιρείες, που είναι ταυτόχρονα και… εταιρείες όπλων, διαφθείρουν τις τοπικές αρχές και συνεργάζονται με τις δυτικές κυβερνήσεις για να συγκαλύψουν το σκάνδαλο των δολοφονιών.
Ο Επίμονος Κηπουρός είναι μια συγκλονιστική καταγγελία της στυγνής εκμετάλλευσης του Τρίτου Κόσμου από τη Δύση.
Ο ίδιος ο Λε Καρρέ λεει για το βιβλίο του: «Όσο προχωρούσε το ταξίδι μου μέσα στη φαρμακευτική ζούγκλα, τόσο συνειδητοποιούσα ότι, σε σύγκριση με την πραγματικότητα, η ιστορία μου ήταν τόσο άκακη όσο και μια καρτ ποστάλ διακοπών». Όσο για την οργάνωση που στο βιβλίο του ξεσκεπάζει τις φαρμακευτικές εταιρείες, αναφέρει: Ή ΜΠΟΥΚΟ Φάρμα-Καμπάνιε του
Μπίλεφελντ της Γερμανίας -που δεν πρέπει να συγχέεται με την Ίππο του μυθιστορήματος μου- είναι μια ομάδα με ανεξάρτητους πόρους, πλημμελώς επανδρωμένη, αποτελούμενη από σώφρονες, ικανότατους ανθρώπους, οι οποίοι παλεύουν για να ξεσκεπάσουν τα εγκλήματα της φαρμακευτικής βιομηχανίας, ιδιαίτερα στις δοσοληψίες της με τον Τρίτο Κόσμο. Όσο ο ρόλος του γιατρού συνεχίζει να διαφθείρεται ύπουλα και μεθοδικά από τους φαρμακευτικούς γίγαντες, η επιβίωση της ΜΠΟΥΚΟ αποκτά όλο και μεγαλύτερη σημασία.”
Η ηρωίδα του βιβλίου δολοφονείται με αποκεφαλισμό κοντά στη λίμνη Τουρκάνα, όπου βρίσκεται το λίκνο του ανθρώπινου είδους, στην Κένυα που υπομένει για πολλά χρόνια τον ζυγό του «προέδρου» Άραπ Μόι. Για την Κένυα γράφει ο Λε Καρρέ:
«Με λύπη μου, αποφάσισα επίσης να μην κατονομάσω τους ανθρώπους στην Κένυα που μου πρόσφεραν απλόχερα τη βοήθειά τους. Ενώ γράφω αυτές τις γραμμές, πληροφορούμαι τον θάνατο του Τζον Κάιζερ, ενός Αμερικανού ιερέα από τη Μινεσότα, ο οποίος εργαζόταν στην Κένυα τα τελευταία τριάντα έξι χρόνια. Το πτώμα του βρέθηκε στη Ναϊβάσα, ογδόντα χιλιόμετρα βορειοδυτικά του Ναϊρόμπι. Έφερε ένα τραύμα από σφαίρα στο κεφάλι. Ένα κυνηγετικό όπλο βρέθηκε σε κοντινή απόσταση. Ο κύριος Κάιζερ από χρόνια ασκούσε απερίφραστη κριτική στην κενυατική κυβέρνηση για την πολιτική της, ή την απραξία της, στον τομέα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Παρόμοια ατυχήματα μπορούν να ξανασυμβούν.»
Όσο για τους γιατρούς που επιχειρούν να εναντιωθούν στις εταιρείες αναφέρει:
«Για να περιγράψω τα δεινά της Λάρα στο κεφάλαιο δεκαοκτώ, άντλησα υλικό από διάφορες περιπτώσεις, ειδικά από τη βορειοαμερικανική ήπειρο, όπου αξιόλογοι και ικανότατοι ιατρικοί ερευνητές τόλμησαν να διαφωνήσουν με τις φαρμακευτικές εταιρείες που τους χρηματοδοτούσαν, με αποτέλεσμα να υποστούν εξευτελισμούς και διωγμούς για τις προσπάθειές τους.»
Ο Λήμας, ο σπαρακτικός ήρωας του «Κατασκόπου που γύρισε από το κρύο», μάταια απλώνει τα χέρια πάνω από το τείχος του Βερολίνου για να τραβήξει την αγαπημένη του, θύμα του παιγνιδιού του ψυχρού πολέμου. Ήταν η πρώτη μεγάλη επιτυχία του Τζων Λε Καρρέ, 40 χρόνια πριν. Σήμερα ο ψυχρός πόλεμος έχει παραχωρήσει τη θέση του στη μονοπολική παγκοσμιοποίηση των πολυεθνικών και την εκμετάλλευση του Τρίτου Κόσμου. Ένας εξίσου σπαρακτικός Τζάστιν βαδίζει στ’ αχνάρια της αγαπημένης του Τέσας για να ανακαλύψει τη Δύση του. Ο Λε Καρρέ, μετά από 18 μυθιστορήματα, συνεχίζει να σκιαγραφεί την ανθρώπινη κωμωδία με την ίδια επάρκεια και μια αυξανόμενη οργή για τον κόσμο του.
Γ.Κ.
