H κρίσιμη καμπή του ΚΙΝ.ΑΛ. και η προοπτική του πολιτικού χώρου

1,1K

Του Αλέξανδρου Παπουτσή* από την Ρήξη φ. 165

Ένα κόμμα για να είναι επίκαιρο πρέπει να μπορεί πολιτικά να αντιληφθεί σε βάθος τις προκλήσεις της χώρας, με τη δράση του να τις ιεραρχήσει και με τον προγραμματικό του λόγο να απαντήσει σε αυτές. Πρέπει να μπορεί να διαμορφώσει τις εθνικές προτεραιότητες και να τις μετουσιώσει σε πρόταση. Το ΚΙΝ.ΑΛ υπό προϋποθέσεις θα μπορούσε να πετύχει την ολική του επαναφορά – όχι στα μεγέθη του οργανωτικού γιγαντισμού του ΠΑ.ΣΟ.Κ – και να μετατραπεί σε βασικό πολιτικό υποκείμενο.

Είναι εφικτή η ανάταξη του χώρου της σοσιαλδημοκρατίας στην Ελλάδα; Ναι, είναι για τρεις κυρίως λόγους. Πρώτος, η δραματική έως εκκωφαντική αδυναμία του ΣΥ.ΡΙ.ΖΑ να μετεξελιχθεί, να απομακρυνθεί από την αντιμνημονιακή πολιτική μήτρα που τον γέννησε και τον γιγάντωσε, να προσχωρήσει σε οργανωτική αναδιάρθρωση και νέα προγραμματική προσέγγιση. Δεύτερος, τα απολύτως ορατά πολιτικά, προγραμματικά αλλά και κοινωνικά όρια της Νέας Δημοκρατίας. Προωθείται σε αρκετά πεδία ένας λειτουργικός εκσυγχρονισμός δομών και υποδομών όμως οι επιδόσεις δεν μπορούν να καλύψουν τις απαιτήσεις της χώρας. Τρίτος, η ιδεολογική επάνοδος του κράτους, της έννοιας της «ρύθμισης», της παρέμβασης, η νέα οικονομική ορθοδοξία που φαίνεται να αποζητά πολιτική καθοδήγηση επί μιας φρενήρους παγκοσμιοποιητικής διαδικασίας. Αυτή είναι μία εξέλιξη απολύτως συμβατή με το ιδεολογικό οπλοστάσιο της σοσιαλδημοκρατίας, στην οποία έγκειται η σημαντική υποχρέωση «υπερεθνικοποίησης» των εργαλείων της παράλληλα με την οργάνωση της επαναφοράς του κράτους σε εθνικό επίπεδο.
Πρόταση για το κράτος. Το ελληνικό κράτος πρέπει να αλλάξει. Τη στιγμή που πρέπει να μικρύνει, καθώς κρίνεται δαπανηρό, βραδυκίνητο, ανελαστικό και αναποτελεσματικό, απαιτείται κρατική παρέμβαση σε νέα πεδία. Ρυθμιστικές αρχές, αναδιάρθρωση του κοινωνικού κράτους – ενίσχυση της υγείας, στόχευση, διοικητική μεταρρύθμιση, φορολογία, κόστος ενέργειας, υποδομές, διασφάλιση κανόνων ανταγωνισμού – αυτά είναι δικές του υποθέσεις. Από τη μία δηλαδή πρέπει να μειωθεί το κόστος, να καταργηθούν ολόκληρες αντιπαραγωγικές και αναποτελεσματικές δομές, να απομακρυνθεί πλεονάζον προσωπικό, να εξαλειφθούν πολυτελείς και πληθωριστικές διαδικασίες στην απονομή της δικαιοσύνης και να μειωθεί η γραφειοκρατία και από την άλλη πρέπει να ρυθμιστούν νέα πεδία, να προσληφθεί προσωπικό με δεξιότητες και άρα καλές αμοιβές και να στηριχθεί το αναπτυξιακό εγχείρημα με κάθε τρόπο. Για την ελληνική κεντροαριστερά δύσκολο εγχείρημα διότι κατά το μεταπολιτευτικό παρελθόν ταυτίστηκε στη συνείδηση του Έλληνα με την επέκταση του κράτους.

Πρόταση για την οικονομία και τη μεσαία τάξη

Ο ιδιόμορφος ελληνικός καπιταλισμός δεν θα μπορούσε να έχει παρά μία ιδιόμορφη μεσαία τάξη, με πολλές διαφορές συγκριτικά με την υπόλοιπη Δυτική Ευρώπη. Μέσα από ποιο πλέγμα πολιτικών θα ενισχυθεί ή θα ξαναδημιουργηθεί μεσαία τάξη, απολύτως απαραίτητη για την αστική δημοκρατία, την επάνοδο στην κανονικότητα και την ανάπτυξη της χώρας; Εσωστρεφής κορπορατισμός, συνέχιση προνομίων στους insiders, διατήρηση κλειστών επαγγελμάτων και μερική διασφάλιση από τον ανταγωνισμό, προϊόντα και υπηρεσίες μη εμπορεύσιμα διεθνώς ή προσδιορισμός της θέσης στον παγκόσμιο καταμερισμό εργασίας, κίνητρα για συνέργειες, διεθνώς εμπορεύσιμα προϊόντα, υπηρεσίες και άνοιγμα στον ανταγωνισμό; Η απολύτως κρίσιμη αυτή τάξη για το παραγωγικό μοντέλο προσδίδει στο τελευταίο χαρακτηριστικά που έχει η ίδια. Νέα μεσαία τάξη σημαίνει ενίσχυση πολιτικών που θα ενισχύσουν την παραγωγικότητα, τον ανταγωνισμό, το άνοιγμα και την ισχυροποίηση των θεσμών, τους σαφείς κανόνες για όλους. Γνώριμη μεσαία τάξη της κρατικής υπερρύθμισης, της προστασίας από τον ανταγωνισμό, της προσοδοθηρίας, του μεταπρατικού χαρακτήρα της οικονομίας θα στέλνει τον λογαριασμό στους outsiders

Διαγενεακή αλληλεγγύη μέσω του ασφαλιστικού

Η κατανομή των πόρων και οι ρυθμίσεις είναι καταφανώς προβληματικές, δεν εξασφαλίζουν βιωσιμότητα στο σύστημα, ψαλιδίζουν την όποια δυνατότητα ανάπτυξης και είναι άδικες για τη νέα γενιά. Δυστυχώς οι παραγωγικές σήμερα γενιές είναι outsiders και οι babyboomers προνομιακά παιδιά του συστήματος. Το ηλικιακό γκρίζο status quo πρέπει να ανατραπεί. Άμεση μεταφορά πόρων από το ασφαλιστικό στην παραγωγή, από την κατανάλωση στην επένδυση.

Δημογραφικό

Όλα τα ανωτέρω έχουν επίπτωση στο δημογραφικό προφίλ της χώρας με ορισμένες προβολές στο μέλλον να δείχνουν δραματική συρρίκνωση πληθυσμού σε λίγες δεκαετίες. Γνωρίζοντας ότι η δημογραφική παρακμή προοιωνίζεται κατάρρευση ή γεωπολιτική υποβάθμιση, είναι απαραίτητη η συμπερίληψη αυτής της προβληματικής σε κάθε προοδευτική πρόταση για το μέλλον της χώρας. Τυχόν δημογραφική κατάρρευση συμπαρασύρει μία σειρά δεδομένων και ακυρώνει κάθε δυνατότητα προγραμματισμού – πλήττει δε στον πυρήνα του το ευρωπαϊκό κοινωνικό μοντέλο καθώς το καθιστά ουσιαστικά ανεφάρμοστο.

Επένδυση στις υποδομές

H Ελλάδα βρίσκεται στην 37η θέση παγκοσμίως και στη 18η θέση μεταξύ των χωρών της Ε.Ε. στην ποιότητα των συνολικών υποδομών. Το επενδυτικό κενό σε έργα υποδομών κυμαίνεται μεταξύ 0,8% του ΑΕΠ (έναντι του ευρωπαϊκού μέσου όρου) το οποίο μεταφράζεται σε σχεδόν € 1,5δισ. ετησίως. Οι επενδύσεις σε έργα υποδομών έχουν σημαντικό οικονομικό πολλαπλασιαστή της τάξης του 1,8x. Στην Ελλάδα ο μέσος όρος των επενδύσεων για υποδομές το 2009-2019, αντιστοιχεί μόλις στο 14% του ΑΕΠ, το χαμηλότερο της Ε.Ε., υποσκάπτοντας τη μελλοντική ποιότητα των υποδομών της χώρας. Άρα μία πολιτική προτεραιότητα σε αυτές θα ήταν μια διακριτή θέση που θα προσέδιδε στίγμα στον ευρύτερο πολιτικό χώρο.
Αυτή θα μπορούσε να ισχυριστεί κανείς πως είναι μία ατζέντα για ένα σύγχρονο πατριωτικό προοδευτικό χώρο, ενταγμένο στην πολιτική παράδοση της σοσιαλδημοκρατίας και κληρονόμο της μεγάλης δημοκρατικής προοδευτικής παράταξης του 20ου αιώνα στην Ελλάδα. Κλείνοντας, θα ήταν προτιμότερη μια επαναφορά στο ιστορικό όνομα ΠΑ.ΣΟ.Κ καθώς με αυτόν τον τρόπο θα σηματοδοτούνταν μια βούληση του συλλογικού υποκειμένου να «παίξει» και πάλι στο μεγάλο γήπεδο.

*πολιτικός επιστήμονας.