του Στάθη Κεφαλούρου
Ακούει άραγε κανείς στον Δικηγορικό Σύλλογο Αθηνών; Η άνωθεν και έξωθεν επιβολή της σύγχρονης πολιτικής ορθοέπειας σε όλες τις εκφάνσεις της καθημερινότητάς μας καθώς και η συνακόλουθη και συνεχώς επεκτεινόμενη κουλτούρα των απαγορεύσεων βλάπτουν σοβαρά τα δικαιώματα των πολιτών. Σαν μια άλλη παράλληλη επιδημία ενός επίσης επικίνδυνου ιού που προσβάλλει την ελευθερία έκφρασης του καθενός, το περίφημο αυτό political correct απειλεί πια σοβαρά και την δικηγορία.
Όταν απαγορεύονται λέξεις, απαγορεύονται έννοιες. Όταν απαγορεύονται έννοιες και λογικά σχήματα, απαγορεύονται επιχειρήματα. Όταν απαγορεύονται επιχειρήματα, περιορίζεται η υπεράσπιση. Όταν παρεμποδίζεται η υπεράσπιση, υπονομεύεται ο δικηγόρος. Όταν υπονομεύεται ο δικηγόρος, δεν ασκείται ορθά το λειτούργημα της δικηγορίας. Κι όταν δεν ασκείται όπως πρέπει το δικηγορικό λειτούργημα, στο τέλος βγαίνει χαμένη η δικαιοσύνη, δηλαδή η αξιοπιστία. Κι αν κλονιστεί η αξιοπιστία προς την δικαιοσύνη, πέρα από τα πλείστα όσα δυσάρεστα κοινωνικά φαινόμενα προκληθούν, λιγοστεύουν και οι άνθρωποι που θα απευθυνθούν σε δικηγόρους για να βρουν το δίκιο τους.
Όταν ήμασταν παιδιά, και ίσως τότε διαμορφωνόταν μέσα μας αθόρυβα η επιθυμία να μπούμε στην Νομική, βλέπαμε έναν δικηγορικό σύλλογο πρωτοπόρο στην κοινωνία και όχι ουραγό των εξελίξεων. Ακόμα και σήμερα, με τις ασύλληπτες ταχύτητες των μέσων κοινωνικών δικτύωσης, οι δικηγόροι εξακολουθούν να ζουν από πρώτο χέρι όλα τα γεγονότα μαζί με τον λαό, έστω και για λίγα λεπτά της ώρας πριν τα μυριστούν τα ποικιλώνυμα sites. Εμείς ήμασταν ανέκαθεν οι καλύτεροι ρεπόρτερς, απλώς είχαμε άλλη δουλειά να κάνουμε. Να αγρυπνούμε για την προστασία των νόμιμων δικαιωμάτων των πολιτών και να τους υπερασπιζόμαστε μαχητικά σε κάθε περίπτωση ή περίσταση παραβίασης τους.
Με θλίψη παρατηρώ τα τελευταία χρόνια τον Δικηγορικό Σύλλογο Αθηνών να σέρνεται πίσω από τις εξελίξεις. Να παρακολουθεί κι αυτός σαν ένας μοντέρνος μικροπολιτικός τις τάσεις και τις στάσεις του διαδικτύου για να βγάλει κι αυτός ένα δελτίο τύπου και να στοιχηθεί πίσω από τους φωταδιστές του political correct.
Πολλά τα θέματα που θα έπρεπε να επέμβει και σιωπά. Δεν θα τα απαριθμήσουμε, γιατί ούτως ή άλλως προβλέπω δυστυχώς να αυξάνονται. Επιθέσεις σε γραφεία ή οικίες συναδέλφων. Συνάδελφοι που δυσκολεύονται με διάφορους τρόπους να κάνουν σωστά την δουλειά τους. Καλλιέργεια κλίματος τρομοκράτησης, ώστε να μην αναλαμβάνουμε υποθέσεις που δεν συνάδουν με τις κυρίαρχες ιδεοληψίες. Όχι, δεν χρειάζεται να επεμβαίνει κάθε τόσο ο Δ.Σ.Α. Αρκεί να ξεκαθαρίσει μια και καλή, μεγαλοφώνως και προς όλους τους θεσμούς, πως το δίκαιο δεν διακρίνεται σε δεξιό και αριστερό, είναι πολιτικά ουδέτερο. Το έγκλημα είναι έγκλημα. Έχει συγκεκριμένη ηθική απαξία και τιμωρείται όπως προβλέπεται στον νόμο. Δεν μπαίνει τρία μέτρα κάτω από τη γη ο βιαστής επειδή είναι έτσι, ούτε απαλλάσσεται ο κατά συρροή δολοφόνος επειδή είναι αλλιώς.
Γνωρίζουμε καλά εμείς οι νομικοί, και το μαθαίνουμε κάθε μέρα και καλύτερα, πόσο πολύ ακονίζεται η αλήθεια μέσα σε μια δικαστική αίθουσα. Εκεί που κάποιος που νομίζει πως έχει όλο το δίκιο με το μέρος του, αναγκάζεται μερικές φορές να το ξανασκεφτεί μετά από τις εύστοχες ερωτήσεις έμπειρων και διεισδυτικών δικαστών. Η δοκιμασία του ακροατηρίου κάνει καλό στην αλήθεια, που ούτως ή άλλως είναι άλεχτη στον ενικό, όπως έγραψε και ο μέγας Νίκος Καρούζος.
Μακάρι την εμπειρία αυτή του ακροατηρίου να την ζούσαν και άλλοι πολλοί, ιδίως όσοι συχνά μιλούν στους φίλους τους με περισσή οίηση για το δίκιο τους, για να καταλάβουν έπειτα από τις βασανιστικές ερωτήσεις ενός δικαστή ότι και η άλλη πλευρά μπορεί να έχει επίσης δίκιο. Μακάρι να καθιερωθούν και εκπαιδευτικές επισκέψεις φοιτητών από όλες τις σχολές σε ποινικά ή και αστικά ακροατήρια. Θα έχουν πολλά να μάθουν.
Το σαρωτικό όσο και αυταρχικό αυτό φαινόμενο του political correct έχει σχολιαστεί ποικιλοτρόπως, και σε αρκετές περιπτώσεις και δυσμενώς. Μόνο όμως εμείς οι δικηγόροι μπορούμε να το αντιμετωπίσουμε, να το ελέγξουμε και να το οριοθετήσουμε, ώστε να μην προσβάλλει την ελευθερίες των πολιτών. Διότι μόνο εμείς έχουμε ταχθεί εξ επαγγέλματος να περιφρουρούμε την τήρηση των νόμων ενός ελεύθερου κράτους. Και το σημαντικότερον, είμαστε οι μόνοι που δεν κινδυνεύουμε να παρεξηγηθούμε, εάν αντισταθούμε στις επιταγές του νοσηρού αυτού φαινομένου. Οι ίδιοι οι θιασώτες του political correct διατείνονται και ομολογούν πως θα μπορούσαν να ανεχτούν μόνον τους δικηγόρους, οι οποίοι αναλαμβάνουν να υπερασπίσουν τους κατά την γνώμη τους κακούς. Το τελευταίο χρονικό διάστημα όμως με λύπη παρατηρούμε, πως με την συνεχιζόμενη σιωπή και αποχή του Δ.Σ.Α από το εν λόγω πρόβλημα, θα αποκλειστούμε τελικά κι εμείς οι δικηγόροι από την υπεράσπιση της αντίθετης άποψης.
Κάποτε η φιλοσοφία, η κοινωνιολογία και η ανθρωπολογία του δικαίου, ακόμα περισσότερο η σχέση λογοτεχνίας και δικαίου στην Νομική Σχολή Αθηνών από τον αείμνηστο καθηγητή Θανάση Παπαχρήστου, θεωρούνταν πολύ εναλλακτικά και καθόλου πρακτικά μαθήματα σε σχέση με άλλους τομείς του δικαίου. Νά που όμως ήρθε η σειρά τους για να μας βοηθήσουν στην εφαρμογή του δικαίου. Διότι ο φιλοσοφικότερος των τραγικών μας ποιητών, ο Ευριπίδης, επιφυλάσσει στους διαλόγους του τόση ίση θέση ανάμεσα στον “καλό” και τον “κακό”, που στο τέλος δεν μένει παρά η ταπεινή όσο και δημιουργική μας απορία για το ποιο πραγματικά είναι το καλό και ποιο όχι. Σ’ αυτό ακριβώς το σημείο αναλαμβάνει δράση ο εφαρμοστής του δικαίου, ο δικαστής, ο οποίος είναι αποκλειστικά αρμόδιος να αποδώσει δικαιοσύνη μέσα σε μια ευνομούμενη πολιτεία.
