του Νίκου Mελέτη από το liberal.gr
Στην κόψη του ξυραφιού οδηγεί τις ελληνοτουρκικές σχέσεις ο Τούρκος πρόεδρος Τ. Ερντογάν, καθώς η επιθετική ρητορική του και η έγερση νέων θεμάτων που αφορούν ευθέως την ελληνική κυριαρχία και όχι απλώς κυριαρχικά δικαιώματα, σωρεύει μεγάλη ποσότητα έντασης, καταδικάζοντας συγχρόνως τις δύο χώρες σε παντελή έλλειψη διαύλων επικοινωνίας που θα μπορούσαν να λειτουργήσουν ως βαλβίδες εκτόνωσης των εντάσεων και μηχανισμοί αποκλιμάκωσης σε ένα τυχαίο επεισόδιο.
Χθες το ΣΕΑ της Τουρκίας προειδοποίησε με λήψη «κάθε είδους νόμιμες μεθόδους και μέσα για την προστασία των συμφερόντων του έθνους μας απέναντι στις μάταιες προσπάθειες της Ελλάδας» και κατηγόρησε τις ξένες δυνάμεις «ότι είναι εκτός λογικής η υποστήριξη που προσφέρουν στην Ελλάδα για εξοπλισμό νησιών που έχουν μη στρατιωτικό καθεστώς»…
Τα «νόμιμα μέτρα» βεβαίως η Τουρκία τα ερμηνεύει διαφορετικά, καθώς τις προηγούμενες μέρες δήλωνε ότι η Ελλάδα παραβιάζει το διεθνές δίκαιο και συνιστά απειλή για την Τουρκία με τον εξοπλισμό των νησιών και έτσι έχει δικαίωμα στην … αυτοάμυνα.
Άμεση ήταν η απάντηση της Αθήνας που με ανακοίνωση του ΥΠΕΞ τονίζεται ότι η Ελλάδα «δεν προβάλλει διεκδίκηση έναντι της Τουρκίας. Τάσσεται υπέρ του διαλόγου στη βάση του Διεθνούς Δικαίου». Στην ανακοίνωση επισημαίνεται ακόμη ότι «η Τουρκία έχει κάθε δικαίωμα να υπερασπίζεται με κάθε νόμιμο μέσο τα συμφέροντά της, υπό τη βασική αίρεση ότι αποδέχεται τους κανόνες του Διεθνούς Δικαίου. Δεν έχει, όμως, κανένα δικαίωμα να παραβιάζει κατάφωρα το Διεθνές Δίκαιο και να απειλεί την Ελλάδα με πόλεμο (casus belli)».
Όλα δείχνουν ότι η τουρκική ηγεσία έχει σκοπό να κρατήσει αυτό το κλίμα έντασης σε όλη τη μακρά προεκλογική περίοδο που έχει μπροστά του ο Τούρκος ηγέτης (οι εκλογές στην Τουρκία είναι προγραμματισμένες για τον Ιούνιο του 2023), καθώς είναι εγκλωβισμένος στην ακραία εθνικιστική και επιθετική ρητορική και δεν είναι πια καθόλου εύκολη η μεταστροφή χωρίς να έχει να επιδείξει έστω και ένα χειροπιαστό κέρδος.
Και αν φυσικά θεωρεί ότι λόγω του φρένου που έχουν τραβήξει ΗΠΑ και Ρωσία στον σχεδιασμό για νέα εισβολή στη Συρία, η Ελλάδα ενδείκνυται για να του προσφέρει αυτό το «λάφυρο» το οποίο θα επιδείξει στην εσωτερική κοινή γνώμη, μάλλον έχει κάνει λάθος υπολογισμούς.
Η επιθετική πολιτική της Τουρκίας έχει ήδη καταδικασθεί από σημαντικούς παράγοντες της Δύσης, την Ουάσιγκτον και την ΕΕ και η συνέχιση της ρητορικής έστω κλιμάκωσης προκαλεί σοβαρή ανησυχία και στις ΗΠΑ, καθώς τη στιγμή της κορύφωσης μιας στρατηγικής σύγκρουσης Δύσης – Ρωσίας ένας εκτροχιασμός στο Αιγαίο θα λειτουργήσει ως αντιπερισπασμός προς όφελος της Ρωσίας και του Βλ. Πούτιν.
Η Άγκυρα στρέφεται και εναντίον των Αμερικανών θέλοντας εκβιαστικά να αποσπάσει μια θετική απόφαση για τα F-16 και μια «ισορροπημένη» τοποθέτηση για τα ελληνοτουρκικά, καθώς θεωρεί ότι η Ουάσιγκτον παίρνει το μέρος της Ελλάδας.
Πάντως, είναι γεγονός ότι η Τουρκία δεν καταλαβαίνει από συστάσεις και καταδικαστικές ανακοινώσεις, ενώ το μόνο που φοβάται ιδιαίτερα αυτή τη δύσκολη προεκλογική περίοδο είναι η απειλή των κυρώσεων. Όλους αυτούς τους μήνες δεν έχει συμμετάσχει σε κυρώσεις εναντίον της Ρωσίας.
Μόλις όμως πριν λίγες μέρες έλαβε το μήνυμα ότι θα ληφθούν αμερικανικές κυρώσεις σε βάρος του τραπεζικού της τομέα έσπευσε σε μια εβδομάδα να διακόψει τη χρήση της ρωσικής κάρτας ΜΙΡ στις συναλλαγές ακόμη και των τουρκικών κρατικών τραπεζών. Και όσο καταλαβαίνει ότι κυρώσεις σε βάρος της δεν θα υπάρξουν από την ΕΕ τουλάχιστον, όσο και αν απειλεί την Ελλάδα, τόσο θεωρεί ότι μπορεί ανέξοδα και χωρίς κόστος να συνεχίζει στον ίδιο ρυθμό.
Η Τουρκία, όπως εκτιμούν όλοι όσοι παρακολουθούν την τουρκική εξωτερική πολιτική, δεν έχει ουσιαστικό λόγο να προκαλέσει αυτή τη στιγμή θερμό επεισόδιο, δεν είναι καθόλου ευνοϊκή συγκυρία για την ίδια, καθώς ο μεγάλος σύμμαχος, η Μόσχα, αντιμετωπίζει σοβαρές δυσκολίες στη σύγκρουση με τη Δύση, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι θα περιορισθεί μόνο στις λεκτικές απειλές.
Με τις συνεχείς δηλώσεις ανώτατων Τούρκων αξιωματούχων, με την προπαγάνδα μέσω των τουρκικών κρατικών μηχανισμών που έχουν επιφορτισθεί με αυτό το έργο, η Τουρκία στήνει όλο το τελευταίο διάστημα το επικοινωνιακό και πολιτικό περίβλημα για να δικαιολογήσει και μάλιστα να εκμεταλλευτεί διπλωματικά ένα «τυχαίο» η ακόμη και σχεδιασμένο θερμό επεισόδιο στο Αιγαίο.
Θεωρεί ότι με τα φληναφήματα περί «αυτοάμυνας της Τουρκίας» και της επίκλησης του επιχειρήματος ότι η Ελλάδα παραβιάζει τις Συνθήκες παίρνοντας μέτρα για την άμυνα των νησιών ή της αναντιστοιχίας του εναέριου χώρου με τα χωρικά ύδατα θα εμφανίσει τη χώρα μας να τελεί εν αδίκω σε ένα θερμό επεισόδιο.
Και ότι αν δεν μπορέσει να υποχρεώσει την Ελλάδα υπό την πίεση των τουρκικών Ενόπλων Δυνάμεων και της πολιτικής πίεσης των συμμάχων της να κάνει ορισμένες παραχωρήσεις σε ο,τι αφορά π.χ. στον εξοπλισμό των νησιών, σε κάθε περίπτωση ακόμη και σε μια διαδικασία αποκλιμάκωσης θα είναι κερδισμένημ καθώς θα στριμώξει διπλωματικά την Ελλάδα.
Θεωρεί ότι όπως έχει τώρα φορτωθεί η ατζέντα και το κλίμα στις διμερείς σχέσεις θα είναι αδύνατον για την Ελλάδα να εξαιρέσει θέματα όπως η αποστρατικοποίηση των νησιών και ο εναέριος χώρος τουλάχιστον να μείνουν έξω από το τραπέζι των συνομιλιών.
Βεβαίως, αυτά είναι ζητήματα στα οποία δεν μπορεί να συναινέσει να τεθούν προς συζήτηση καμιά ελληνική κυβέρνηση πολύ περισσότερο μάλιστα όταν υπάρχει αυτό το πολεμικό κλίμα στις διμερείς σχέσεις και η γενικευμένη αμφισβήτηση της ελληνικής κυριαρχίας.
Η ελληνική κυβέρνηση πάντως, ενώ εισερχόμαστε σε μια πολύ δύσκολη περίοδο θα πρέπει να στείλει ακόμη πιο καθαρό μήνυμα στην άλλη πλευρά του Αιγαίου. Η αναφορά και από τον πρωθυπουργό ότι «κόκκινη γραμμή είναι η εθνική κυριαρχία μας» απαιτεί διευκρίνηση ότι αυτό δεν σημαίνει ότι η Ελλάδα αδιαφορεί για ενδεχόμενη παραβίαση και των κυριαρχικών δικαιωμάτων της χώρας.
Η «κόκκινη γραμμή» που αφορά το έδαφος της χώρας και τα 6 ν.μ. χωρικών υδάτων είναι αυτονόητη και αποτελεί εξάλλου και υποχρέωση από το ίδιο το Σύνταγμα. Όμως δεν μπορεί να αφεθούν έξω από την κόκκινη γραμμή και οι κρίσιμες θαλάσσιες περιοχές, αυτής που ορίζεται από την Ελληνοαιγυπτιακή Συμφωνία (όπου ασκούνται κυριαρχικά δικαιώματα) και της δυνητικής υφαλοκρηπίδας της χώρας, που υπολογίζεται ακόμη και με τους πιο μετριοπαθείς υπολογισμούς.
Για παράδειγμα, η προσπάθεια της Τουρκίας να εγκαταστήσει ένα γεωτρύπανο σε απόσταση 8 ή 10 μιλίων Νοτιοανατολικά της Ρόδου ή 7 μιλίων νοτίως του Καστελόριζου δεν μπορεί να εξαιρεθεί από τη ζώνη που η Ελλάδα προασπίζει τα κυριαρχικά δικαιώματά της.
Στην Αθήνα πάντως έχουν γίνει προετοιμασίες για όλα τα ενδεχόμενα και σε διπλωματικό επίπεδο τόσο ο πρωθυπουργός Κ. Μητσοτάκης όσο και ο Ν. Δένδιας έχουν κινητοποιήσει φίλους και συμμάχους ώστε να ευαισθητοποιηθούν και να στείλουν αποτρεπτικά μηνύματα στην τουρκική ηγεσία.
Οι Ένοπλες Δυνάμεις είναι σε κατάσταση ετοιμότητας για την αντιμετώπιση κάθε σεναρίου πρόκλησης επεισοδίου, ενώ και στο ΥΠΕΞ υπάρχουν και οργανικές παρεμβάσεις ώστε να διατηρηθεί ομάδα πρώτης γραμμής.
Έτσι σύμφωνα με πληροφορίες, ο κ. Δένδιας υπέγραψε αποφάσεις για παράταση θητείας μια σειράς πρέσβεων οι οποίοι επρόκειτο να συνταξιοδοτηθούν μέχρι το τέλος του έτους, ώστε να διατηρηθεί συνέχεια και παραμονή στην Υπηρεσία εμπείρων στελεχών και για τα ελληνοτουρκικά. Έτσι παρατάσεις θητείας έχουν πάρει ο Χ. Λαλάκος, Αλ. Παπαδοπούλου, Ι. Ραπτάκης, Ρ. Κούνδουρος, Κ. Λουκάκης, Μ. Μαρινάκη, ενώ παραμένει και η μέχρι τώρα μόνιμη αντιπρόσωπος στον ΟΗΕ Μ. Θεοφίλη που επιστρέφει στην Αθήνα.
