Του ανταποκριτή από την Τεχεράνη | πηγή: al.monitor.com, 16/12/2022
Οι ιρανικές αρχές με τη βοήθεια δικαστών διαβόητων για τη σκληρότητά τους έχουν αρχίσει να επιβάλουν τη θανατική ποινή σε συλληφθέντες διαδηλωτές, καθώς το κύμα των διαμαρτυριών πλησιάζει στον τέταρτο μήνα και συνιστά μια από τις σοβαρότερες προκλήσεις για το θεοκρατικό καθεστώς του Ιράν.
Μέχρι σήμερα, δύο διαδηλωτές έχουν εκτελεστεί, έντεκα έχουν καταδικαστεί σε θάνατο και σε έξι έχουν απαγγελθεί κατηγορίες που τιμωρούνται με θανατική ποινή.
Την περασμένη Πέμπτη, ο 23χρονος Μοχσέν Σεκαρί απαγχονίστηκε προτού ξημερώσει στην Τεχεράνη, αφού καταδικάστηκε για «πόλεμο κατά του Θεού», κάτι που οι δικαστές είδαν στο ότι έκλεισε έναν δρόμο και τραυμάτισε ένα μέλος της φιλοκυβερνητικής πολιτοφυλακής Μπασίτζ.
Λίγες μόνο ημέρες αργότερα, ο Μαζίντ Ρέζα Ραχναβάρτ εκτελέστηκε στη συντηρητική πόλη Mashhad, όπου κρίθηκε ένοχος για την υποτιθέμενη δολοφονία δύο μελών των Basij. Με μόλις 23 ημέρες μεταξύ της ημέρας της σύλληψής του και της ημέρας της εκτέλεσής του, η δίκη του Ραχναβάρτ σηματοδότησε μία από τις ταχύτερες στην ιστορία του Ιράν και έφερε στο προσκήνιο ανησυχίες ότι το Ιράν αρνείται να ακολουθήσει τη δέουσα διαδικασία στη δίωξη αντιφρονούντων.
Η «ομολογία» του δεύτερου διαδηλωτή που προβλήθηκε στην κρατική τηλεόραση με ένα σπασμένο και δεμένο με επίδεσμο χέρι τροφοδότησαν περαιτέρω τα επιχειρήματα σχετικά με τα βασανιστήρια των κρατουμένων με σκοπό την ομολογία και την τελική εκτέλεση. Μια πολιτική που η Ισλαμική Δημοκρατία εφαρμόζει εδώ και καιρό για να πείσει τους πιστούς για τη ‘σταθερότητά’ της, ακόμη και αν υπάρχουν ελάχιστα στοιχεία που αποδεικνύουν την ενοχή του συλληφθέντος.
Σε αντίθεση με τα όσα προβλέπει ο ποινικός κώδικας του ίδιου του Ιράν, η οικογένεια του Ραχναβάρτ φέρεται να κρατήθηκε στο σκοτάδι σχετικά με τον χρόνο της εκτέλεσης. Ώρες μετά την εκτέλεση, τους δόθηκε μόνο η τοποθεσία του τάφου όπου είχε ταφεί.
Ενώ οι δύο εκτελέσεις συνέχισαν να προκαλούν διαμαρτυρίες, η Ισλαμική Δημοκρατία ετοιμαζόταν να προχωρήσει και σε εκείνες άλλων διαδηλωτών. Τις τελευταίες εβδομάδες, Ιρανοί δικαστές επέβαλαν σε σχεδόν δώδεκα ακόμη διαδηλωτές την ίδια ποινή για τις διάφορες μορφές συμμετοχής τους στις διαδηλώσεις, από την υποτιθέμενη πρόκληση τραυματισμών στις δυνάμεις ασφαλείας μέχρι πράξεις όπως ο εμπρησμός κάδων απορριμμάτων και η ρίψη πετρών.
Η Διεθνής Αμνηστία και ιρανικές ομάδες υπεράσπισης των δικαιωμάτων έχουν εκφράσει την ανησυχία τους για άλλους εννέα που έχουν παραπεμφθεί επισήμως με κατηγορίες που τιμωρούνται με θάνατο.
Εβδομάδες πριν από τις δύο εκτελέσεις, η οργάνωση «Ιράν Ανθρώπινα Δικαιώματα», με έδρα τη Νορβηγία, η οποία παρακολουθεί τις συνεχιζόμενες αναταραχές, ζήτησε ‘έγκαιρη δράση’ από τη διεθνή κοινότητα. Η ομάδα περιέγραψε τις ποινές της εκτέλεσης ως «εργαλείο καταστολής» στα χέρια των ιρανικών αρχών.
Ποιοι είναι μερικοί από τους διαδηλωτές που καταδικάστηκαν σε θάνατο;
Σε μια εξαιρετικά αμφισβητούμενη υπόθεση, οι ιρανικές αρχές έχουν ασκήσει δίωξη σε 15 άτομα και έχουν εκδώσει σε πέντε από αυτούς καταδίκες εις θάνατον, για τον θάνατο ενός μέλους των Μπασίτζ στην πόλη Καράτζ. Έντεκα κατηγορούμενοι, ανάμεσά τους τρεις ανήλικοι, καταδικάστηκαν σε ποινές φυλάκισης έως και 25 ετών.
Μεταξύ των πέντε είναι ο 26χρονος Χοσεΐν Μοχαμαντί, καλλιτέχνης του θεάτρου και κάτοχος του βραβείου καλύτερου ηθοποιού σε εθνικό φεστιβάλ φοιτητών. Σε ένα μήνυμα υποστήριξης προς τον καλλιτέχνη, ο διεθνώς γνωστός σκηνοθέτης Σαγίντ Ρουσατί εξέφρασε τη λύπη του για την ετυμηγορία περιγράφοντάς τον ως κάποιον που «δεν μπορεί καν να υποκριθεί τη βία [στη θεατρική σκηνή], πόσο μάλλον να τη διαπράξει σε επίπεδο που να αξίζει τη θανατική ποινή».
Ένας άλλος κατηγορούμενος που δικάζεται είναι ο Σαχάντ Νουρ Μοχαμμανταζαντέχ, 26 ετών, ο οποίος, σύμφωνα με το Human Right Activists News Agency, διώχθηκε με βάση βίντεο που τον έδειχναν μεταξύ μιας ομάδας διαδηλωτών που είχαν αποκλείσει έναν δρόμο στην Τεχεράνη τον Σεπτέμβριο. Ο Νουρ Μοχαμμανταζαντέχ απέρριψε τις κατηγορίες ότι ξήλωσε ένα μεταλλικό φράγμα του δρόμου και έκαψε έναν κάδο απορριμμάτων, βάσει των οποίων του επιβλήθηκε η εσχάτη των ποινών.
Δημοσίευμα του BBC, που επικαλείται πηγές προσκείμενες στην οικογένεια, αναφέρει ότι οι ανακριτές πραγματοποίησαν τρεις «εικονικές εκτελέσεις» στον Νουρ Μοχαμμανταζαντέχ για να του δώσουν την εντύπωση ότι όντως πρόκειται να κρεμαστεί, και όλα αυτά για να τον πιέσουν να ομολογήσει.
«Η φυσιονγωμία του τα λέει όλα, αυτός πρέπει να πάει για το εκτελεστικό απόσπασμα»· αυτά ήταν τα λόγια του εισαγγελέα κατά την πρώτη συνάντηση μαζί του, σύμφωνα με τον Νουρ Μοχαμμανταζαντέχ, όπως είπε στην οικογένειά του κατά την διάρκεια μιας τηλεφωνικής συνομιλίας.
Ο Μοχάμεντ Μπορουγκανί αντιμετωπίζει την θανατική ποινή βάσει ενός κατηγορητηρίου το οποίο στηρίζεται σε πλάνα βίντεο, που τον δείχνουν να εξωθεί ένα μέλος της πολιτοφυλακής Μπασίτζ μακριά από μια περιοχή διαμαρτυρίας.
Μεταξύ των πιο γνωστών ατόμων που είναι πιθανόν να καταδικαστούν σε θάνατο είναι και ο δημοφιλής ράπερ Τουμάζ Σαλέχι, η σύλληψη του οποίου προκάλεσε την ευρεία αγανάκτηση αλλά και την και αλληλεγγύη της ιρανικής νεολαίας. Γνωστός για τα καυστικά αντικυβερνητικά τραγούδια του, ο Σαλέχι κάλεσε επανειλημμένα τους Ιρανούς να συμμετάσχουν στο κίνημα διαμαρτυρίας. Σε ένα βίντεο φαίνεται να περπατάει σε μια γειτονιά φωνάζοντας στους ντόπιους να βγουν έξω και να συμμετάσχουν στον αγώνα. Οι εισαγγελείς θεώρησαν ότι αυτές οι εκκλήσεις ισοδυναμούν με «διεξαγωγή πολέμου κατά του Θεού» και «διαφθορά επί της γης».
Ομοίως, ο Κούρδος ράπερ Saman Seydi (Yassin), 27 ετών, φέρεται να υποβλήθηκε σε σοβαρά βασανιστήρια προτού ομολογήσει για τις ίδιες κατηγορίες. «Ο Σαμάν δεν προκάλεσε ούτε μια μελανιά σε κανέναν», δήλωσε ο δικηγόρος του, ο οποίος απορρίφθηκε από το δικαστήριο.
Ο επικεφαλής του δικαστικού σώματος του Ιράν Γκολάμ-Χοσεΐν Μοχσενί Ετζέι υπερηφανεύτηκε ότι η δίκη των «ηγετών των ταραχών» διεξήχθη σε «πραγματικά σύντομο χρονικό διάστημα», ένα σχόλιο που θεωρείται πως τεκμηριώνει τους ισχυρισμούς για προσχηματικές διαδικασίες. Μετά τις δύο πρώτες εκτελέσεις, ο αρχιδικαστής ενθάρρυνε τους δικαστές να συνεχίσουν «ανενόχλητοι από τις διαμαρτυρίες».
Οι ακτιβιστές μιλούν επίσης για ένα φαινόμενο που χαρακτηρίζει τις πολιτικές δίκες από την ίδρυση της Ισλαμικής Δημοκρατίας, το 1979, και που έχει να κάνει με την άρνηση των δικαστικών αρχών να επιτρέψουν στους κατηγορούμενους να εκπροσωπηθούν από δικηγόρους της επιλογής τους. Σήμερα, οι συλληφθέντες διαδηλωτές, αναφέρουν, είτε δικάζονται ερήμην δικηγόρων είτε εκπροσωπούνται από διορισμένους από τη δικαιοσύνη, οι οποίοι τις περισσότερες φορές πιστεύεται ότι είναι συνταξιούχοι δικαστές.
Επιβεβαιώνοντας αυτήν την πραγματικότητα, ο διακεκριμένος δικηγόρος Μοχαμάντ Χουσεΐν Αγκάσι έγραψε στο Twitter ότι η αίτησή του να εκπροσωπήσει την οικογένεια ενός άλλου θανατοποινίτη, του Μοχάμεντ Μεχντί Καράμι απορρίφθηκε από το δικαστικό σώμα.
Ο πατέρας του Καραμί δήλωσε στη μεταρρυθμιστική εφημερίδα Etemad ότι ακόμη και ο διορισμένος από το δικαστήριο δικηγόρος «δεν απαντά στις κλήσεις μας» για βοήθεια. «Πηγαίνω για ύπνο κάθε βράδυ φοβούμενος ότι θα ξυπνήσω με την είδηση της εκτέλεσης του γιου μου». Ο κατηγορούμενος αναφέρει στην οικογένειά του επανειλημμένα περιστατικά σεξουαλικής παρενόχλησης και απειλές για βιασμό κατά τη διάρκεια της ανάκρισης.
Διαβόητοι δικαστές εκδίδουν τις αποφάσεις
Δικαστές που εδώ και πάρα πολλά χρόνια έχουν διαμορφώσει ένα προφίλ αδίστακτων εκτελεστών για λογαριασμό του καθεστώτος, καλούνται σήμερα να προεδρεύσουν στις περισσότερες δίκες των διαδηλωτών. Ανάμεσά τους, και ο επικυρωμένος από τις ΗΠΑ και την ΕΕ Αμπντουλ Κασέμ Σαλβατί, για τον οποίον κυκλοφορούν συγκλονιστικές μαρτυρίες από πρώην πολιτικούς κρατούμενους στα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης.
Γνωστός για τις στενές σχέσεις του με τις μυστικές υπηρεσίες, ο Σαλαβατί έχει έναν μακρύ κατάλογο θανατικών καταδικαστικών αποφάσεων στην καριέρα του, συμπεριλαμβανομένης και εκείνης του αντιφρονούντα δημοσιογράφου Ρουχόλα Ζαμ. Ο Ζαμ είχε παρασυρθεί σε ένα ταξίδι στο Ιράκ από πράκτορες των μυστικών υπηρεσιών, πριν συλληφθεί και μεταφερθεί στην Τεχεράνη, όπου στάλθηκε στην αγχόνη με ετυμηγορία του Σαλαβατί το 2020. Σύμφωνα με ορισμένες αναφορές, οι συνάδελφοί του αποκαλούν τον Σαλβατί «κ. Εκτέλεση», λόγω της σκληρότητάς του.
Ένας άλλος δικαστής είναι ο Ιμάν Αφσάρι, ο οποίος έχει εκδώσει καταδίκες για συνολικά 550 χρόνια φυλάκισης, κατά τη διάρκεια της σύντομης καριέρας του. Το 2019 καταδίκασε την ακτιβίστρια για τα δικαιώματα των γυναικών Saba Kord Afshari σε 24 χρόνια φυλάκισης επειδή συμμετείχε σε εκστρατεία κατά του χιτζάμπ. Ενώ το Ανώτατο Δικαστήριο του Ιράν αμφισβήτησε την ετυμηγορία μετά την έφεση της ακτιβίστριας, η επιμονή του δικαστή πιστεύεται ότι οδήγησε σε νέα ποινή επτά ετών, την οποία εκτίει επί του παρόντος.
Ο διορισμός αυτών των δικαστών έχει προκαλέσει ανησυχίες μεταξύ των μετριοπαθέστερων αξιωματούχων. Αυτό «θα πυροδοτήσει μόνο περαιτέρω εγχώρια και διεθνή πλήγματα και θα μπορούσε να ωθήσει την Ισλαμική Δημοκρατία σε μια μη αναστρέψιμη κατάσταση», έγραψε ο βετεράνος δημοσιογράφος Ahmad Zeidabadi, ο οποίος τόνισε την «υπερβολή» αυτών των δικαστών στην έκδοση θανατικών ποινών.
Ωστόσο, η πίεση από τους σκληροπυρηνικούς, συμπεριλαμβανομένης της πλειοψηφίας του ιρανικού κοινοβουλίου και των κρατικών μέσων ενημέρωσης, είναι αμείλικτη, καθώς συνεχίζουν να απαιτούν μηδενική ανοχή στους ταραξίες απαιτώντας ανελέητες ετυμηγορίες και μέγιστες τιμωρίες, που συνήθως καταλήγουν στη θανατική ποινή.
“Οι θανατικές ποινές πρέπει να εκτελεστούν το συντομότερο δυνατό για να έχουν αντίκτυπο», δήλωσε ο Τζαλίλι Μοεμπί, συντηρητικός κληρικός και πρώην επικεφαλής του οργάνου χάραξης πολιτικής για τη χιτζάμπ, γνωστό ως Αρχηγείο για την Προώθηση της Αρετής και την Πρόληψη των Ηθών.
Τρεις υπερσυντηρητικοί νομοθέτες χαιρέτισαν την εκστρατεία εκτέλεσης, ο ένας τη χαρακτήρισε «ευοίωνη», ένας άλλος σημείωσε ότι η κοινωνία διψάει για θανατικές ποινές και ο τρίτος απαίτησε να απαγχονιστούν οι διαδηλωτές εντός πέντε έως δέκα ημερών από τη σύλληψή τους.
Αλλά σχεδόν εξίσου αδυσώπητη ήταν η μάχη που έδωσαν οι ακτιβιστές για να ενισχύσουν τη δοκιμασία των μεμονωμένων κρατουμένων και να προσπαθήσουν να αναστείλουν τις ετυμηγορίες τους, κοινοποιώντας τα ονόματά τους και ανασύροντάς τους από την αφάνεια.
«Ας δράσουμε άμεσα πριν να είναι πολύ αργά, ώστε οι αρχές να μην μπορούν να βρίσκουν τυχαία κεφάλια για τις αγχόνες», ανέφεραν, τονίζοντας τον ασύλληπτο παραλογισμό αλλά και τον πολιτικό χαρακτήρα των θανατικών ποινών που επιβάλλονται.
