Καυγάδες, προσβολές, βεβηλώσεις: από τις αρχές του έτους, οι χριστιανικές και αρμενικές γειτονιές της Παλιάς Πόλης έχουν γίνει θέατρο μιας σειράς επιθέσεων. Η χριστιανική κοινότητα, που είναι ήδη πολύ εύθραυστη, ανησυχεί.
Του Guillaume de Dieuleveult
6 Μαρτίου 2023
Με ώμους παλαιστή, γένια ξυλοκόπου, χέρια σαν κουπιά. Όταν η εντυπωσιακή φιγούρα του πατέρα Ματθαίου, του επικεφαλής “δραγουμάνου” του ελληνορθόδοξου Πατριαρχείου Ιεροσολύμων, εμφανίζεται στην είσοδο του εστιατορίου Versavee, κοντά στην Πύλη της Γιάφας, στην καρδιά της χριστιανικής συνοικίας της Παλιάς Πόλης, οι τουρίστες και οι προσκυνητές που έχουν έρθει να γευματίσουν, σωπαίνουν για μια στιγμή και τον παρατηρούν καθώς είναι ιδιαίτερα επιβλητικός. Στο Versavee, ο πατέρας Ματθαίος είναι σαν στο σπίτι του. Του φέρνουν ένα ποτήρι νερό, πίνει μια γουλιά και στη συνέχεια, με μελαγχολικό ύφος, προβαίνει σε μια ανησυχητική αποτίμηση.
Αυτός ο άνθρωπος της εκκλησίας ζει στην Ιερουσαλήμ εδώ και είκοσι πέντε χρόνια. Η δουλειά του ως δραγουμάνος τον καθιστά φύλακα των ιερών τόπων. «Είχαμε συνηθίσει σε μικροπεριστατικά, φτύσιμο ιερέων επειδή φορούν σταυρό, προσβολές. Αλλά η κατάσταση γίνεται όλο και πιο απειλητική», λέει. Από τις αρχές του έτους, οι επιθέσεις και οι πράξεις βανδαλισμού κατά χριστιανών ή ιερών χώρων στην Παλιά Πόλη έχουν πολλαπλασιαστεί. Στις αρχές Φεβρουαρίου, στη Μονή της Μαστίγωσης, που βρίσκεται στη Οδό των Δακρύων, η οποία είναι, κατά τη χριστιανική παράδοση, το μονοπάτι από το οποίο πέρασε ο Ιησούς πριν σταυρωθεί, ένας Αμερικανοεβραίος έσπασε ένα άγαλμα του Χριστού.
Μια πηγή σημειώνει ότι «υπάρχει μια αλληλουχία γεγονότων, η οποία συμπίπτει με την άφιξη μιας νέας κυβέρνησης, ορισμένα μέλη της οποίας είναι χωρίς πίστη ή νόμο, και η οποία εκμεταλλεύεται το γεγονός αυτό για να επαναφέρει μια σειρά από ζητήματα, συμπεριλαμβανομένου του ζητήματος της παρουσίας άλλων θρησκειών εκτός του Ιουδαϊσμού στο Ισραήλ», συνεχίζει η πηγή αυτή. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι για ορισμένα μέλη αυτής της κυβέρνησης, η παρουσία άλλων θρησκειών στη γη του Ισραήλ είναι παράνομη.
Λίγες ημέρες πριν από την υπόθεση με το άγαλμα του Χριστού, συνέβη μια αντιπαράθεση μεταξύ νεαρών ισραηλινών εξτρεμιστών και κατοίκων της αρμενικής γειτονιάς. Ο Setrag Balian ήταν εκεί εκείνο το βράδυ. «Πάντα υπήρχαν επεισόδια», θυμάται. «Αλλά μέχρι τώρα, είχαν τυχαίο χαρακτήρα». «Τώρα ομάδες έρχονται στην Ιερουσαλήμ επίτηδες για να επιτεθούν σε χριστιανούς. Είναι πάντα νεαροί με εμφάνιση εποίκων. Έρχονται για να προσευχηθούν το Σάββατο και στη συνέχεια το βράδυ του Σαββάτου αναζητούν φασαρίες». Αρχικά, υπήρξε μια σειρά από γκράφιτι γραμμένα στα εβραϊκά στους τοίχους του μοναστηριού του Αγίου Ιακώβου, της έδρας του Αρμενικού Πατριαρχείου: “Θάνατος στους Χριστιανούς”, “Θάνατος στους Αρμένιους”, “Εκδίκηση”.
Ένα βράδυ, ένας νεαρός άνδρας ουρεί επί μακρόν μπροστά στην πόρτα της εισόδου του μοναστηριού και φεύγει όταν φτάνει ο φύλακας, ειδοποιημένος από την κάμερα. Στη συνέχεια γίνεται ένας καυγάς και ένας Αρμένιος ψεκάζεται στο μάτι με σπρέι πιπεριού, νεαροί “έποικοι” προσπαθούν να σκαρφαλώσουν στον τοίχο του μοναστηριού για να κατεβάσουν τη σημαία του αρμενικού πατριαρχείου επειδή φέρει τον σταυρό, η ένταση ανεβαίνει, η αστυνομία, που βρίσκεται σε κοντινή απόσταση, επεμβαίνει και συλλαμβάνει βάναυσα έναν Αρμένιο. Τώρα κατηγορείται για “επίθεση εναντίον αστυνομικού”. «Η αστυνομία πρέπει να έρθει και να μας εξηγήσει τα δικαιώματά μας, αλλά δεν ξέρω τι μπορούμε να περιμένουμε από αυτούς, όταν ξέρουμε ότι ο επικεφαλής τους, ο υπουργός Εθνικής Ασφάλειας, είναι ο θρησκευτικός σιωνιστής Itamar Ben-Gvir, ο δικηγόρος που απελευθέρωσε τους εποίκους όταν έκαναν ανάλογα επεισόδια», τονίζει μοιρολατρικά ο Setrag Balian.
Μια μέρα πριν από αυτή τη συμπλοκή, μια άλλη σύγκρουση έλαβε χώρα μερικές εκατοντάδες μέτρα πιο πέρα, πολύ κοντά στην Κουστωδία των Αγίων Τόπων, την έδρα των Φραγκισκανών στην Ιερουσαλήμ. Περίπου τριάντα “έποικοι” βαδίζουν κατά μήκος του περιμετρικού τείχους, εισέρχονται στην Παλιά Πόλη από τη Νέα Πύλη και μπαίνουν σε έναν από τους πιο ήσυχους δρόμους της περιοχής, έναν από τους δρόμους πρόσβασης στον Πανάγιο Τάφο. Μερικοί τουρίστες πίνουν ένα ποτό στη βεράντα του εστιατορίου Taboon and Wine. Ο Miran Krikorian, ο ιδιοκτήτης, ειδοποιείται από τους σερβιτόρους και τραβιέται μέσα. «Φώναζαν: Μουσουλμάνοι στη Συρία, χριστιανοί στο Βατικανό, θάνατος στους Άραβες!»
Αντιμέτωποι με συνεχείς πιέσεις, οι επικεφαλής των εκκλησιών της Ιερουσαλήμ προσπαθούν να ενώσουν τις φωνές τους μέσω μιας συσπείρωσης που αποκαλείται «Protecting Holy Land Christians» (“Προστασία των Χριστιανών των Αγίων Τόπων), η οποία συγκεντρώνει δεκατρείς θρησκευτικούς ηγέτες, συμπεριλαμβανομένων της Ελληνορθόδοξης, της Αρμενικής, της Λατινικής, της Φραγκισκανής και της Ανατολικής Εκκλησίας. Σε ένα έγγραφο που δημοσιεύθηκε στα τέλη του 2022, προειδοποιιούσαν ήδη ότι «τα εγκλήματα μίσους κατά των πιστών και του χριστιανικού κλήρου αυξάνονται». Καταγράφοντας «επιθέσεις, εμπρησμούς, βανδαλισμούς, βεβηλώσεις ιερών τόπων, βλασφημίες και εκφοβισμούς», εκφράζουν την ανησυχία τους ότι οι χριστιανοί, οι οποίοι αποτελούν λιγότερο από το 2% των κατοίκων των Αγίων Τόπων, θα μπορούσαν σύντομα να εξαφανιστούν. Ο πατέρας Ματθαίος είναι ένας από τους επικεφαλής αυτής της πρωτοβουλίας. «Αν τα πράγματα συνεχίσουν ως έχουν», καταλήγει, «μέσα σε μια γενιά δεν θα έχει απομείνει κανένας χριστιανός στην Παλιά Πόλη της Ιερουσαλήμ. Οι εκκλησίες και οι ιεροί μας τόποι δεν θα είναι πια παρά μουσεία».
Οι επιθέσεις αυτές είναι ακόμη πιο ανησυχητικές για τις διάφορες χριστιανικές κοινότητες, καθώς λαμβάνουν χώρα με φόντο τις αγοραπωλησίες ακινήτων που τις έχουν αποσταθεροποιήσει βαθύτατα τον τελευταίο καιρό. Στο έγγραφο της πρωτοβουλίας Protecting Holy Land Christians αναφέρεται το γεγονός ότι οι χριστιανοί «εκδιώκονται από πολύ οργανωμένες και οικονομικά ισχυρές ριζοσπαστικές ισραηλινές ομάδες, με πρώτη και καλύτερη την Ateret Cohanim. Η οργάνωση αυτή παρουσιάζεται ως μια ένωση που “επαναφέρει την εβραϊκή ζωή στην καρδιά της Παλιάς Πόλης της Ιερουσαλήμ” αγοράζοντας “νόμιμα σπίτια από Άραβες” και εγκαθιστώντας “εβραϊκές οικογένειες”». Η Ateret Cohanim είναι το φόβητρο των χριστιανών της Ιερουσαλήμ.
Σύμφωνα με τον Daniel Louria, τον εκτελεστικό διευθυντή της Ateret Cohanim, περίπου 1000 Εβραίοι κάτοικοι ζουν ήδη στις μουσουλμανικές και χριστιανικές συνοικίες της Παλιάς Πόλης υπό την αιγίδα της Ateret Cohanim. Στη χριστιανική συνοικία, η ένωση έχει αγοράσει, κάτω από αδιεκρίνιστες συνθήκες, τρία κτίρια από το ελληνορθόδοξο Πατριαρχείο: το ξενοδοχείο Imperial, ακριβώς έξω από την πύλη της Γιάφα, το ξενοδοχείο Petra και το πρώην νοσοκομείο του Αγίου Ιωάννη, «Ο κόσμος πρέπει να καταλάβει ότι οι Εβραίοι, οι οποίοι είναι ο γηγενής λαός αυτής της γης, έχουν το δικαίωμα να αγοράζουν και να ζουν παντού, ιδιαίτερα σε όλα τα μέρη της Ιερουσαλήμ.» λέει ο Daniel Louria.
Σε άμεση γειτνίαση με την Παλιά Πόλη, η κορυφή του λόφου της Σιών είναι το μέρος όπου, σύμφωνα με τα Ευαγγέλια, έλαβε χώρα το τελευταίο δείπνο του Ιησού και η Πεντηκοστή, δύο ιδρυτικά γεγονότα του Χριστιανισμού. Σύμφωνα με την εβραϊκή παράδοση, εκεί βρίσκεται ο τάφος του βασιλιά Δαβίδ. Ένας κήπος, που ανήκει στο Ελληνορθόδοξο Πατριαρχείο, δίνει πρόσβαση σε μια συναγωγή. Βρίσκεται ακριβώς δίπλα στο προτεσταντικό νεκροταφείο, το οποίο βανδαλίστηκε νωρίτερα φέτος.
Ο Mony Shama γνωρίζει καλά ποιος το έκανε. Από τότε που έγινε επιστάτης του κήπου το 2015, έχει υποστεί αναρίθμητες ταλαιπωρίες, επιθέσεις, προσβολές, απειλές κατά της ζωής του. Έχει δει τα δέντρα που φύτεψε να ξεριζώνονται από “εποίκους”, να κολλιούνται αφίσες που εξυμνούν τον εξτρεμιστή ραβίνο Meir Kahana, και την πύλη του κήπου να παραμορφώνεται και να καίγεται.
Μετάφραση Γ.Κ.
