Του Νίκου Μελέτη από το liberal.gr
Απέναντι στις νέες πραγματικότητες που δημιουργεί η νίκη του Τ. Ερντογάν στις εκλογές στην αφετηρία της τρίτης δεκαετίας της διακυβέρνησης της χώρας από τον Τούρκο ηγέτη βρίσκεται όχι μόνο η τουρκική κοινωνία αλλά και η διεθνής κοινότητα, καθώς οι εξελίξεις στη μεγάλη μουσουλμανική χώρα επηρεάζουν άμεσα τις περιφερειακές ισορροπίες και συσχετισμούς.
Ο Τ. Ερντογάν είναι ήδη ο μακροβιότερος ηγέτης στην ιστορία του Τουρκικού Κράτους και πλέον έχει την ευκαιρία να είναι ο ίδιος που θα σφραγίσει και το πέρασμα της σύγχρονης Τουρκίας στη δεύτερη εκατονταετηρίδα της στις 29 Οκτωβρίου, βάζοντας πλέον και συμβολικά το δικό του διαφορετικό στίγμα που θα τον χειραφετεί πλήρως από την κληρονομιά του Κεμάλ Ατατούρκ.
Η σύγκρουση των δυο διαφορετικών κόσμων στην Τουρκία (που μόνο συνδετικό στοιχείο έχουν τον εθνικισμό) ήταν εμφανής και στις γεμάτες συμβολισμούς κινήσεις των δυο αντιπάλων τις παραμονές των κρίσιμων ψηφοφοριών. Παραμονές της 14ης Μαΐου ο Ερντογάν επισκέφθηκε και προσευχήθηκε στο «τζαμί» της Αγιάς Σοφιάς, ο Κιλιντσάρογλου προσκύνησε στο Μαυσωλείο του Κεμάλ Ατατούρκ στην Άγκυρα… Ο Ταγιπ Ερντογάν την Παρασκευή πριν από τον Β΄ Γύρο των εκλογών επέλεξε να καταθέσει στεφάνι στο Μαυσωλείο του Μεντερές στην επέτειο του πραξικοπήματος εναντίον του το 1960 που οδήγησε κατόπιν στην καταδίκη του σε απαγχονισμό.
Ο Μεντερές ενοχοποιήθηκε από τον Στρατό για τα ανοίγματα του στην αποκατάσταση του Ισλάμ και τη θρησκευτική ελευθερία ενώ, υποδείχθηκε και ως υπαίτιος για το πογκρόμ εναντίον του Ελληνισμού της Πόλης τον Σεπτέμβριο του 1955, είναι προσωπικότητα την οποία ο Ερντογάν αναζητά έμπνευση, στέλνοντας το μήνυμα ότι ο ίδιος έθεσε τέρμα σε αυτές τις παρεμβάσεις του Στρατού με τελευταία απόπειρα αυτή του 2016.
Το βράδυ της Παρασκευής επισκέφθηκε τον τάφο του συντρόφου του προφήτη Μωάμεθ, Αμπού Αγιούμπ αλ Ανσάρι, (που έχει αναγερθεί από τον Μωάμεθ Β τον Πορθητή), καθώς και τον τάφο των γονιών του στην Κωνσταντινούπολη…
Σήμερα ο Τούρκος ηγέτης ως άλλος απελευθερωτής και κατακτητής θα γιορτάσει τη μεγάλη νίκη του ανήμερα της επετείου της Άλωσης της Πόλης και φυσικά οι επιλογές των ημερομηνιών των εκλογών κάθε άλλο παρά ήταν τυχαίες…
Στο εσωτερικό της Τουρκίας ο Ερντογάν έχει να αντιμετωπίσει αρχικά το θέμα της οικονομία αλλά και την εσωτερική διακυβέρνηση και το αίτημα για εκδημοκρατισμό.
Η επιμονή του στα erdoganomics δημιουργεί άμεση ανάγκη για εξασφάλιση επενδύσεων και συναλλαγματικών διαθεσίμων τα οποία δεν μπορεί να εξασφαλίσει από τις αγορές, ενώ η χείρα βοηθείας από τις αραβικές χώρες και τη Ρωσία προφανώς δεν είναι αρκετή. Έτσι ο ρόλος της Δύσης εφόσον καταφύγει εκεί ο κ.Ερντογάν θα είναι καθοριστικός με την προϋπόθεση όμως ότι οι αγορές αλλά και οι δυτικές κυβερνήσεις δεν πρόκειται να προσφέρουν στήριξη εάν δεν υπάρξουν σοβαρές παραχωρήσεις από τον Τ. Ερντογάν που είναι αμφίβολο αν θα αποδεχθεί.
Έχοντας πλέον εκφράσει ένα ισχυρό πλειοψηφικό ρεύμα εναγκαλισμού του εθνικισμού με τον συντηρητικό σουνιτισμό, ο κ. Ερντογάν δεν έχει πολλά περιθώρια ελιγμών. Με την πλειοψηφία που διαθέτει και στη Βουλή πιθανότατα θα μπει στον πειρασμό για υιοθέτηση συντηρητικών νόμων σε ό,τι αφορά τα δικαιώματα, την ΛΟΑΤΚΙ κοινότητα, την ισότητα των φύλων. Έχοντας απέναντι του μια ηττημένη αλλά ισχυρή ακόμη αντιπολίτευση δεν έχει κανέναν λόγο να προχωρήσει σε βήματα εκδημοκρατισμού, ελευθερίας των ΜΜΕ και απελευθέρωσης πολιτικών κρατουμένων, ενώ μεγάλο ερώτημα είναι το πως θα χειριστεί το ζήτημα των Κούρδων, καθώς ένα σημαντικό μέρος τους στράφηκε στην αντιπολίτευση. Όμως το δηλητήριο που χύθηκε όλο το προηγούμενο διάστημα εναντίον της αντιπολίτευσης ότι λειτουργεί ως «όργανο» των ξένων που θέλουν να πλήξουν την Τουρκία, προδιαγράφει το πως θα αντιμετωπίσει την αντιπολίτευση και ειδικά τα ανερχόμενα στελέχη της τους Δημάρχους της Πόλης και της Αγκύρας.
Το μεγάλο ερώτημα πλέον είναι εάν η νέα νίκη του Ερντογάν θα μπορέσει να δώσει το έναυσμα για το restart των σχέσεων του με την Ουάσιγκτον και τη Δύση, η τελικά θα τον ενθαρρύνει για τη συνέχιση αυτής της αυτόνομης πορείας που ισορροπεί μεταξύ των υποχρεώσεων και συμβατικών δεσμεύσεων της χώρας ως μέλους του ΝΑΤΟ και της στροφής της Τουρκίας στην Ανατολή με ειδικές σχέσεις με τη Μόσχα και την Κίνα και με προσανατολισμό στην αναβίωση του Τουρανικού κόσμου.
Με τις ΗΠΑ το πρώτο κρίσιμο τεστ θα είναι η υπόθεση της ένταξης της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ, καθώς η επιμονή στο βέτο θα διατηρήσει το βαρύ κλίμα στις σχέσεις με τον πρόεδρο Μπάϊντεν και φυσικά θα αφήσει σε εκκρεμότητα την υπόθεση των F-16. Ίσως, αναζητηθεί την τελευταία στιγμή κάποιο «άλλοθι» ώστε να μπορέσει να εμφανίσει ο κ. Ερντογάν την άρση του βέτο ως δικό του… θρίαμβο. Σε κάθε περίπτωση όμως δύσκολα ο κ. Ερντογάν θα προχωρήσει σε σοβαρές παραχωρήσεις προς την Ουάσιγκτον γνωρίζοντας την προσωπική εχθρότητα του προέδρου Μπάϊντεν και πιθανότατα θα περιμένει τις εκλογές στις ΗΠΑ το 2024…
Η συνολική επανατοποθέτηση της Τουρκίας μετά τις εκλογές απέναντι στη Δύση επηρεάζει άμεσα και τις ελληνοτουρκικές σχέσεις. Ο πρόεδρος Ερντογάν μετά την «ανάπαυλα» των τελευταίων μηνών μετά τους σεισμούς χωρίς βεβαίως η τουρκική πολιτική να έχει μετακινηθεί έστω και ένα εκατοστό, αναμένεται να επιδιώξει να περάσει στην «αντεπίθεση» επιδιώκοντας ίσως και με συνάντηση του με τον πρωθυπουργό Κ.Μητσοτάκη στο περιθώριο της Συνόδου Κορυφής του ΝΑΤΟ στο Βίλνιους, να πείσει και τους Συμμάχους ότι η Τουρκία είναι πρόθυμη για επανέναρξη συνομιλιών τις οποίες απορρίπτει η Ελλάδα.
Σε αυτή τη διαδικασία θα υπάρχουν σοβαρές προκλήσεις. Η Ελλάδα θα πρέπει να είναι έτοιμη να αντιμετωπίσει μια τέτοια «επίθεση» του Τ. Ερντογαν, ο οποίος θα απαιτεί μια εφ’ όλης της ύλης διαπραγμάτευση την οποία καμία ελληνική κυβέρνηση δεν μπορεί να αποδεχθεί. Και όλα αυτά θα γίνονται αφενός με την «παραίνεση» των Συμμάχων αλλά και την απειλή της Τουρκίας την οποία με απόλυτη ειλικρίνεια έχει θέσει στο τραπέζι ο κ. Τσαβούσογλου ότι η μη επίλυση όλων των «διαφορών» θα οδηγήσει σε επιστροφή στην ένταση… Εάν όμως ο κ. Ερντογαν επιλέξει να ξεκινήσει μια έστω και δύσκολη διαπραγμάτευση με την Ε.Ε. η Ελλάδα θα έχει την ευκαιρία να επιδιώξει τη διασύνδεση της πορείας της επαναδιαπραγμάτευσης της Τελωνειακής Ένωσης με τα ελληνοτουρκικά, χωρίς πολλές ελπίδες πάντως της επανάληψης ενός νέου Ελσίνκι…
Οι σχέσεις με τη Δύση δεν θα είναι εύκολες κρίνοντας από το πρώτο «μήνυμα» που έσπευσε να στείλει αμέσως μετά την οριστικοποίηση των αποτελεσμάτων καθώς απευθυνόμενος στους συγκεντρωμένους οπαδούς του στην Κωνσταντινούπολη αναφέρθηκε με προσβλητικό τρόπο στους «ομοφυλόφιλους» γνωρίζοντας ότι το θέμα των δικαιωμάτων είναι από τα πρώτα που θέτει η Ουάσιγκτον και η Ε.Ε., ενώ έσπευσε να κηρύξει νέο ανένδοτο προεκλογικό αγώνα για την εκπαραθύρωση του Ιμάμογλου και πιθανού μελλοντικού ηγέτη της αντιπολίτευσης, από τη θέση του Δημάρχου της Κωνσταντινούπολης στις εκλογές του 2024. Δείγματα ότι ο παλιός γνωστός Ερντογάν είναι εδώ και ήρθε για να μείνει…
