Του Άγγελου Συρίγου, βουλευτή και αναπλ. καθηγητή Διεθνούς Δικαίου και Εξωτερικής Πολιτικής στο Πάντειο Πανεπιστήμιο
Εισήγηση σε εκδήλωση του Άρδην, στις 22 Ιουνίου 2023, με θέμα: «Τι συμβαίνει στη Θράκη: Η μειονότητα, ο Ερντογάν και η γεωπολιτική σημασία της». Δημοσιεύτηκε στο Άρδην τ. 126
Ήμουν πρόσφατα σε ένα πομακοχώρι στην Ξάνθη, στη Γλαύκη. Η συζήτηση που έγινε στο χωριό ήταν μία συζήτηση που θα μπορούσε να γίνει σε οποιοδήποτε χωριό της Ελλάδας. Οι κάτοικοι με ρωτούσαν επιμόνως για ποιο λόγο τους είχε κοπεί κάποιο επίδομα. Το χαρακτηριστικό ήταν άλλο: ότι όλοι οι νέοι άνθρωποι του χωριού είχαν μεταναστεύσει στη Γερμανία, στην Ολλανδία, στη Σουηδία ή στη Νορβηγία και εργάζονται στον ναυπηγικό κλάδο. Ένας από αυτούς, συζητώντας για τις προοπτικές εργασίας που υπάρχουν στην περιοχή, μου είπε αστειευόμενος: «φτιάξε μας ένα ναυπηγείο εδώ, πάνω στο βουνό, και θα δεις τι καράβια θα φτιάξουμε». Ο κύριος όγκος, λοιπόν, των κατοίκων έχει μετακινηθεί σε άλλες περιοχές… Να δούμε μία σειρά από στοιχεία για τη Θράκη:
Α΄
Οι μουσουλμάνοι γεννάνε πολλά παιδιά
Λάθος. Οι μουσουλμάνοι, εδώ και πολλά χρόνια, έχουν πάψει να γεννάνε πολλά παιδιά, γεννάνε ένα με δύο παιδιά. Η πολυκατοικία και η αστικοποίηση έφερε και εδώ την αλλαγή. Ακολουθούν πια τον μέσο όρο της χώρας μας. Η μόνη πληθυσμιακή ομάδα που συνεχίζει να κάνει πολλά παιδιά είναι οι μουσουλμάνοι-τσιγγάνοι, οι οποίοι όμως έχουν το τραγικό μειονέκτημα του χαμηλού μέσου όρου ηλικίας, επειδή οι συνθήκες που διαβιούν είναι άθλιες και τα δυστυχήματα πολλά: έχουν χαμηλότερο προσδόκιμο ζωής. Ακόμα και σήμερα, ένα στα τρία τσιγγανόπαιδα γεννιέται με μη επαρκείς συνθήκες φροντίδας κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, ενώ στον τοκετό κάποια από αυτά γεννιούνται χωρίς τη βοήθεια γιατρού ή μαίας.
Β΄
Εμείς εκτουρκίζουμε τους Πομάκους
Πράγματι, από το 1923 και μετά η διδασκαλία σε όλα τα μειονοτικά σχολεία γίνεται στην τουρκική και την αραβική γλώσσα. Από το 1923 μέχρι το 1951, στα μειονοτικά σχολεία διδάσκονταν κατά κύριο λόγο τα οθωμανικά τουρκικά και μάθαιναν να αποστηθίζουν το κοράνιο. Από το 1951 και στο εξής, μετά από συμφωνία Ελλάδας και Τουρκίας, με αμοιβαιότητα μεταξύ των μειονοτικών ελληνικών σχολείων στην Κωνσταντινούπολη και των μειονοτικών μουσουλμανικών στη Θράκη, και ιδίως μετά το 1968, μπήκε το ωρολόγιο πρόγραμμα της Τουρκίας στα μειονοτικά σχολεία στη Θράκη και το ελληνικό στα μειονοτικά σχολεία στην Κωνσταντινούπολη. Τι σημαίνει αυτό; Σημαίνει ότι σε ένα μειονοτικό σχολείο διδάσκονται μισές ώρες ελληνικά και μισές τουρκικά. Τα μαθήματα της τουρκικής γλώσσας, των Μαθηματικών, της Φυσικής και της Χημείας γίνονται στα τούρκικα και τα υπόλοιπα μαθήματα στα ελληνικά.
Η πλειοψηφία όμως των μουσουλμάνων μαθητών γυρίζει την πλάτη στα μειονοτικά σχολεία. Αυτή τη στιγμή, από τους περίπου 8.000 μαθητές, σχεδόν οι 5.000 δεν πηγαίνουν σε μειονοτικά σχολεία, αλλά επιλέγουν συνειδητά οι γονείς τους να στείλουν τα παιδιά τους σε δημόσια σχολεία.
Το 1995-96 ήμουν επιμελητής του πρώτου πομακικού λεξικού που εκδόθηκε από το Δ΄ Σώμα Στρατού από τον από τον Ριντβάν Καραχότζα, αδερφό του μακαρίτη Σεμπαϊδήν Καραχότζα. Γνωρίζω τα προβλήματα της πομακικής γλώσσας, η πραγματικότητα είναι ότι είναι εξαιρετικά δύσκολο να διδαχθεί. Γιατί δεν έχει μελετηθεί επαρκώς. Δεν είναι αρκετό να γνωρίζεις κάποιον που ξέρει να τη μίλα καλά, πρέπει να ξέρεις ποια είναι τα γραμματικά της φαινόμενα, τα συντακτικά της φαινόμενα, να υπάρχει μία μεθοδολογία διδασκαλίας στο σχολείο κ.λπ. Αυτή τη στιγμή το αίτημα που υπάρχει από την πλειοψηφία των Πομάκων είναι «θέλουμε να μάθουμε καλά ελληνικά».
Γ΄
Τα παιδιά των Πομάκων εκτουρκίζονται γλωσσικά
Η πραγματικότητα είναι ότι στα πομακοχώρια έχουμε το μεγαλύτερο ποσοστό σχολικής διαρροής. Γιατί; Διότι τα παιδιά αναγκάζονται να μαθαίνουν πέντε γλώσσες: πομακικά στο σπίτι, ελληνικά και τουρκικά στο σχολείο, αγγλικά, που όλα τα παιδιά μαθαίνουν πια, και αραβικά για να μπορούν να διαβάζουν το κοράνιο. Αντιλαμβάνεστε λοιπόν τα προβλήματα που δημιουργεί αυτή η πολυγλωσσία και για ποιο λόγο στρέφονται στα ελληνικά σχολεία προκειμένου να αποφύγουν να μάθουν τουρκικά και ως έναν βαθμό και αραβικά.
Δ΄
Για ποιο λόγο δεν κάνουμε κάτι με το τουρκικό προξενείο;
Το προξενείο ξεκίνησε ως προξενικό γραφείο στην περιοχή το 1923, με την ανοχή των ελληνικών κυβερνήσεων. Το 1932, με την ανοχή του Ελευθερίου Βενιζέλου, έγινε προξενείο και έκτοτε παραμένει στην περιοχή. Το θέμα με το προξενείο δεν είναι αυτό που φαίνεται, αλλά αυτό που υπάρχει από κάτω, τα υπόγεια δίκτυα. Όταν πηγαίνεις στο καφενείο του χωριού, εκείνος που καταγράφει το τί λες δεν είναι ο πράκτορας του προξενείου, αλλά ο άνθρωπος που θεωρεί υποχρέωσή του να δείξει ότι είναι καλός Τούρκος. Υπάρχει αυτό, να θεωρούν κάποιοι καθήκον τους να είναι πιστοί στην Τουρκία.
Το προξενείο στο παρελθόν δαπανούσε τεράστια ποσά για ένα δίκτυο Μέσων Μαζικής Ενημερώσεως, εφημερίδες και ραδιόφωνα. Από ένα σημείο και μετά, που το τουρκικό κράτος άρχισε να τα βρίσκει με τη μουσουλμανική Εκκλησία, απέκτησαν δίκτυα μεταξύ των μουσουλμάνων ιμάμηδων. Σήμερα υπάρχει η τηλεόραση: τα διακόσια τουρκικά κανάλια που είναι προσβάσιμα με μία απλή δορυφορική κεραία. Είναι μύθος ότι το προξενείο χρηματοδοτεί πολίτες για να αγοράσουν δορυφορική κεραία, αφού στοιχίζει πια 40 με 50 ευρώ.
Ένα τμήμα λοιπόν των χρημάτων που διατίθονταν για την ενημέρωση σήμερα έχει πάει σε άλλες πλευρές, όπως είναι το δίκτυο των ιμάμηδων, αλλά και σε ένα δίκτυο δημοσιογράφων, όχι, όμως, στον ίδιο βαθμό όπως παλιά.
Τέλος, υπάρχει ακόμα και τώρα ένα άδηλο δίκτυο δασκάλων. Όλα αυτά χρηματοδοτούνται με μαύρο χρήμα από την Τουρκία. Χρήμα που δεν εμφανίζεται πουθενά, διακινείται από τους ανθρώπους του προξενείου. Ο ίδιος ο πρόξενος σε γενικές γραμμές είναι προσεκτικός στις κινήσεις του. Για ποιο λόγο είναι προσεκτικός; Γιατί το 1990 η ελληνική Πολιτεία είχε απελάσει ένα προκάτοχό του. Έτσι λοιπόν οι ίδιοι προσέχουν.
Να κλείσει το προξενείο στην Κομοτηνή: Παλαιότερα το υποστήριζα. Αλλά η Κομοτηνή απέχει από τη Θεσσαλονίκη μιάμιση ώρα. Τα δίκτυα που υπάρχουν είναι δίκτυα που θα εξακολουθήσουν να υπάρχουν. Ούτως ή άλλως, οι εντολές δίνονται με έμμεσο τρόπο, οπότε για να κλείσει το προξενείο θα πρέπει να γίνει σε μία φάση που θα υπάρχει αναταραχή μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας. Δεν μπορεί να κλείσει στα καλά καθούμενα. Γιατί αυτό θα σημάνει ότι θα υπάρξει αναταραχή μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας, άρα αυτό μπορεί να γίνει μόνο σε περίοδο κλιμάκωσης. Αλλά να ξέρουμε ότι τα δίκτυα αυτά θα μπορούν να λειτουργούν και μέσω της Τουρκίας, αφού αυτοί που τα τρέχουν είναι άνθρωποι μέσα από τη μειονότητα.
Ε΄
Πόσους ελέγχει το προξενείο στη μειονότητα;
Εξαρτάται. Αν δούμε τα ποσοστά που έλαβε το Κόμμα Ισότητας, Ειρήνης και Φιλίας (το κόμμα που είχε ιδρύσει ο Σαδίκ Αχμέτ) στις ευρωεκλογές του 2014 και του 2019 θα διαπιστώσουμε ότι υπάρχουν χωριά όπου παίρνει ποσοστά έως 95%. Τέτοιο είναι και το πομακοχώρι Εχίνος. Υπάρχουν όμως και άλλα χωριά, πομακοχώρια, όπως η Γλαύκη, που παίρνει ποσοστό γύρω στο 20-25% και υπάρχουν και τσιγγάνικοι οικισμοί που το κόμμα παίρνει ποσοστό της τάξης του 7 έως 10%. Ποικίλει επομένως η επιρροή από περιοχή σε περιοχή.
Ένα πράγμα όμως που δεν αντιλαμβανόμαστε είναι το ζήτημα του κοινωνικού στιγματισμού. Όπλο του προξενείου είναι η περίφημη μαύρη λίστα. Εκεί μπαίνουν όσοι είναι ανεπιθύμητοι να ταξιδέψουν στην Τουρκία. Τις προηγούμενες δεκαετίες, πολλοί μουσουλμάνοι από τη Θράκη είχαν μετοικήσει στην Τουρκία. Μέχρι το 1990, που το ελληνικό κράτος απαγόρευε στους μουσουλμάνους να αγοράσουν περιουσία ή να επενδύσουν στην Ελλάδα, αρκετοί έβγαζαν κρυφά τα χρήματά τους στην Τουρκία και τα επένδυαν στην Κωνσταντινούπολη ή στην Προύσα. Αν λοιπόν μπεις στη μαύρη λίστα, σημαίνει ότι χάνεις την επικοινωνία σου με τους συγγενείς σου, που βρίσκονται στην Τουρκία, με την περιουσία σου, με τους τραπεζικούς λογαριασμούς κ.λπ. Επιπλέον, σε στιγματίζει κοινωνικά και κανένας δεν το θέλει αυτό.
Θα σας πω το παράδειγμα ενός φίλου μουσουλμάνου, που είχε χαρακτηριστεί ως υπερβολικά υποστηρικτικός προς την Ελλάδα. Παλαιότερα, υπήρχε στα πομακοχώρια το βελόνιασμα των καπνών, δηλαδή πήγαιναν το βράδυ όλοι μαζί, άντρες και γυναίκες, και βελόνιαζαν τα καπνά, συζητούσαν, κουτσομπόλευαν κ.λπ. Όταν λοιπόν πήγαινε ο φίλος και η γυναίκα του για να βελονιάσουν, οι άλλοι μουσουλμάνοι απομακρύνονταν από αυτόν…
Ένα άλλο χαρακτηριστικό είναι ότι μιλάμε για πληθυσμούς με χαμηλό μορφωτικό επίπεδο. Επομένως, το να χαρακτηριστεί κάποιος ως δαιμονισμένος είναι ένα τρομερό στίγμα. Φίλος μουσουλμάνος είχε χαρακτηριστεί από τον ψευδομουφτή αρχικώς «αβλαβής παράφρων» και, όταν δεν έβαλε μυαλό, χαρακτηρίστηκε ότι «τον είχε αγγίξει ο διάβολος». Μία μέρα λοιπόν κατέβηκε από το χωριό του προς την πόλη και σταμάτησε με οτοστόπ ένα αυτοκίνητο για να τον πάρει. Όταν αντιλήφθηκε ο οδηγός ποιος ήταν, είχε διαρκώς τα μάτια του κολλημένα πάνω του για να μην τον αγγίξει, γιατί πίστευε ότι αν τον άγγιζε θα έμπαινε ο διάβολος μέσα του. Του ζήτησε να κατέβει από το αμάξι και παρακάτω τον βρήκε να πλένει το αμάξι για να φύγει ο δαίμονας από το αμάξι…
ΣΤ΄
Το γυναικείο ζήτημα
Έχει ανέβει ο μέσος όρος ηλικίας που παντρεύονται οι γυναίκες στην ύπαιθρο. Στα μέσα της δεκαετίας του 1990, ήταν συνηθισμένο να παντρεύονται τα κορίτσια στα 15-16 έτη τους. Ο Γιώργος Παπανδρέου έκανε στην πολιτική του σταδιοδρομία και ένα καλό. Δίνοντας τη δυνατότητα στη μειονότητα να μπει το 0,5% στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, βοήθησε πάρα πολλά αγόρια, που φεύγανε για την Τουρκία για σπουδές, να παραμείνουν στην Ελλάδα και άνοιξε τις πόρτες για τα κορίτσια στο πανεπιστήμιο. Αυτό ανέβασε το μέσο όρο ηλικίας των γυναικών που παντρεύονται πια στα 22-23 έτη.
Ένα από τα καλά κρυμμένα μυστικά της μειονότητας είναι η μεγάλη κατανάλωση ψυχοφαρμάκων. Όταν ο άντρας φεύγει για να δουλέψει στο εξωτερικό, η γυναίκα, σύμφωνα με τα έθιμα της περιοχής, πρέπει να πάει να ζήσει με τα πεθερικά της. Σε ελάχιστες περιπτώσεις μπορεί να διατηρήσει έναν βαθμό ανεξαρτησίας, αλλά στην πλειοψηφία των περιπτώσεων, η σύζυγος στο πατρικό σπίτι του άντρα περνά άσχημα. Με βάση τα κοινωνικά δεδομένα της μειονότητας, δεν μπορεί να βλέπει τις φίλες της, ζει μία πολύ περιορισμένη ζωή και όταν κάποια στιγμή επιστρέφει ο σύζυγος από το εξωτερικό και ανοίξει τη βαλίτσα του και δει τα ρούχα του τακτοποιημένα και σιδερωμένα, τότε παίρνει το μήνυμα ότι στο εξωτερικό υπάρχει κάποια άλλη γυναίκα που τον φροντίζει. Σε αυτές τις συνθήκες, η κατανάλωση ψυχοφαρμάκων στον γυναικείο πληθυσμό –ιδίως στην ύπαιθρο– είναι πολύ σημαντικό πρόβλημα.
Ζ΄
Καλώς άνοιξε η συζήτηση αυτή την περίοδο;
Κατά τη γνώμη μου, καλώς άνοιξε. Το 2018, είχα μία συζήτηση με τον Κώστα Ζαχαριάδη του ΣΥΡΙΖΑ στο Kontra Channel. Του είχα θέσει το θέμα της παρουσίας του Χουσεΐν Ζεϊμπέκ, του βουλευτή του ΣΥΡΙΖΑ στην Ξάνθη, ότι σε πάρα πολλά θέματα δεν λειτουργεί σαν Έλληνας βουλευτής. Χαρακτηριστικό παράδειγμα: Είχε πνιγεί ένας μουσουλμάνος στρατιώτης και, σύμφωνα με τα οριζόμενα, είχε παρευρεθεί στην κηδεία του άγημα του Δ΄ Σώματος Στρατού και το φέρετρο ήταν τυλιγμένο με την ελληνική σημαία. Όταν πήγε το φέρετρο στο νεκροταφείο, όρμησε ο Ζεϊμπέκ, μαζί με τον ψευδομουφτή, αφαίρεσαν τη σημαία και έβαλαν την πράσινη σημαία του ισλάμ, λέγοντας ότι έτσι είναι οι κανόνες στη θρησκεία τους. Στη συνέχεια, προσπάθησε να διώξει και το άγημα, ευτυχώς, ανεπιτυχώς.
Ή σε ένα πομακοχώρι, τη Γενισέα, εξεδίωξε τον πρόεδρο της τοπικής επιτροπής και προσπάθησε να διοργανώσει παράνομες εκλογές για εκλογή νέου προέδρου, ενώ συμμετείχε και στις εκλογές για τον νέο ψευδομουφτή. Επομένως, καλώς βγήκε στην επιφάνεια αυτό το θέμα. Κάποια στιγμή έπρεπε να το αντιμετωπίσουμε.
Η καταγωγή των Πομάκων
Ο μέσος Πομάκος αυτοπροσδιορίζεται μέσα από την ισλαμική του θρησκεία. Ο τελευταίος εξισλαμισμός τους έγινε γύρω στο 1730. Ποιο ήταν το χαρακτηριστικό των χριστιανικών χωριών εκείνης της εποχής; Ήταν κρυμμένα σε ρεματιές για να μη φαίνονται από μακριά. Υπάρχει ένα χωριό στην Ξάνθη, η Μύκη, που πρέπει να μπεις μέσα στο χωριό για να αντιληφθείς ότι είναι ένα μεγάλο χωριό με 500-1.000 σπίτια. Το στοιχείο που τους προσδιορίζει είναι πρωτίστως η ισλαμική τους ταυτότητα, ότι είναι οθωμανοί.
Τον Απρίλιο του 1913, το βουλγαρικό υπουργικό συμβούλιο, υπό την προεδρία του τσάρου Φερδινάνδου, αποφάσισε τη Μεγάλη Παρασκευή να βαφτίσει υποχρεωτικά όλους τους Πομάκους. Με τη λογική ότι είναι εξισλαμισμένοι Βούλγαροι τους οποίους πρέπει να επιστρέψουν στην πατρώα θρησκεία. Εκείνη τη Μεγάλη Παρασκευή ξεχύθηκαν Βούλγαροι ιερείς σε όλα τα πομακοχώρια, έβαζαν τους Πομάκους στα ποτάμια για να τους βαφτίσουν μαζικά. Υποχρέωνε τους άντρες να σκίσουν το φέσι και τις γυναίκες το γιασμάκι ή τη μαντίλα. Τους δίνανε να φορέσουν καπέλο και να φάνε ένα κομμάτι χοιρινό λουκάνικο. Τέλος, μετέτρεψαν όλα τα τζαμιά σε εκκλησίες. Έτσι ολοκληρωνόταν η διαδικασία εκχριστιανισμού τους.
Στην διάρκεια του Β΄ Βαλκανικού Πολέμου, το πρώτο πράγμα που ζήτησαν οι εκχριστιανισμένοι Πομάκοι από τους Έλληνες ήταν να επιστρέψουν στη μουσουλμανική θρησκεία, πράγμα που οι ελληνικές αρχές επέτρεψαν.
Στους Πομάκους υπάρχει μία παροιμία που λέει: «Να σε φυλάει ο θεός από το ξύλο του Βούλγαρου, την σφαίρα του Τούρκου και τη γλώσσα του Έλληνα». Το λέω αυτό γιατί οι ίδιοι, λόγω των ιστορικών παραστάσεων που βίωσαν, φοβούνται και μισούν τους Βουλγάρους. Αρνητικές ιστορικές μνήμες έχουν και από την τρίτη βουλγαρική κατοχή, από το 1941 έως το 1944. Επομένως οι Πομάκοι, μιλούν μία σλαβική γλώσσα, η οποία μοιάζει με τα βουλγαρικά, μοιάζει με τα σλαβομακεδονικά, αλλά οι ίδιοι δεν θέλουν, στην Ελλάδα τουλάχιστον, να αυτοπροσδιορίζονται ως Βούλγαροι, αντιθέτως μισούν τους Βούλγαρους και τους βλέπουν με μεγάλη επιφυλακτικότητα.
Στη Βουλγαρία πολλοί Πομάκοι αρνούνται να τονίσουν την ισλαμική τους ταυτότητα για να μην έχουν προβλήματα με το κράτος. Άλλοι, για να τονίσουν τη διαφορά τους, εγκαταλείπουν τα αραβικά ονόματα που είχαν και παίρνουν τουρκικά.
Οι λαοί που ζουν στα όρια και ανήκουν σε μειονότητες συνήθως έχουν πολλαπλές ταυτότητες, δηλαδή αναλόγως με το ποιος είναι ο συνομιλητής τους προσαρμόζονται. Είναι τακτικές επιβίωσης.
Όσον αφορά τώρα τη σύνθεση της μειονότητας. Η δική μου εκτίμηση είναι η εξής: Οι τσιγγάνοι είναι γύρω στο 20%. Και από ένα 40%, οι τουρκογενείς και οι Πομάκοι, με τους Πομάκους να έχουν πια ένα ελαφρύ πληθυσμιακό πλεονέκτημα.
Οι Τσιγγάνοι
Οι συνθήκες διαβίωσης: Έχουμε το τραγικό στοιχείο ότι οι συνθήκες διαβίωσης των Τσιγγάνων στην Ελλάδα είναι ίδιες με αυτές στη Ρουμανία και τη Βουλγαρία. Το ΠΑΣΟΚ, το 1982, έφτιαξε ένα πρόγραμμα που κατέβασε τσιγγάνους από τη Θράκη στη Δραπετσώνα και στο Γκάζι. Ήταν περίπου 10.000 άτομα. Οι τσιγγάνοι ποτέ δεν είχαν ιδιαιτέρως ανεπτυγμένο το θρησκευτικό στοιχείο, αλλά σε αυτούς που είναι εγκατεστημένοι στην Αττική είναι ακόμα πιο μειωμένο. Στη Θράκη οι μισοί τσιγγάνοι είναι τουρκόφωνοι. Μιλάνε με μεγαλύτερη ευχέρεια τα τουρκικά παρά τσιγγάνικα (ρομανί), διότι τα τουρκικά τους δίνουν τη δυνατότητα επικοινωνίας με περισσότερο κόσμο. Αυτός ο πληθυσμός είναι κατά κύριο λόγο έμποροι, πηγαίνουν στα παζάρια, μετακινούνται στην ευρύτερη περιοχή της Θράκης, π.χ. πάνε στο παζάρι της Ανδριανούπολης και τους είναι πιο χρήσιμα τα τουρκικά.
Το μάθημα των θρησκευτικών στη μειονότητα
Οι άνθρωποι του προξενείου λένε στους γονείς πως τα παιδιά τους πρέπει να μάθουν καλά το κοράνιο γιατί είναι μουσουλμάνοι, γι’ αυτό να στέλνουν τα παιδιά τους στα Κουράν Κουρσού. Ο λόγος που βάλαμε το μάθημα των θρησκευτικών μέσα στα γυμνάσια με ειδικούς δασκάλους είναι ακριβώς για να δώσουμε, στους γονείς που το επιθυμούν, το επιχείρημα να μπορούν να απαντήσουν ότι μαθαίνουν στο σχολείο τι λέει το Κοράνι. Ότι τα παιδιά το διδάσκονται στο σχολείο και δεν χρειάζεται να περάσουν πρόσθετες ώρες στο θρησκευτικό σχολείο.
Το πολιτικό παιχνίδι
Το 1993, ο Αχμέτ Σαδίκ και ο Αχμέτ Φαΐκογλου επιδίωξαν να κατέβουν με τα μεγάλα πανελλήνια κόμματα, τους το αρνήθηκαν. Τότε έγινε προσπάθεια για πολιτική συμπόρευση με τους σλαβόφωνους και το Ουράνιο Τόξο, απέτυχε και αυτή όπως και άλλες τρεις-τέσσερις προσπάθειες στη συνέχεια. Είναι διαφορετικό να υπάρχει συνεννόηση με το τουρκικό προξενείο για το ποιον υποψήφιο θα κατεβάσει ένα κόμμα και διαφορετικό το προξενείο να επιλέγει από την λίστα υποψηφίων ποιον θα στηρίξει. Το δεύτερο γινόταν, δηλαδή επέλεγε από τους υποψήφιους ποιοι ήταν πλησιέστερα σε αυτό. Στην περίπτωση με τους βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ σε Ροδόπη και Ξάνθη φαίνεται ότι υπήρχε συμφωνία εκ των προτέρων.
Ενισχύστε την προσπάθειά μας κάνοντας μια δωρεά στο Άρδην πατώντας ΕΔΩ.
Γνωρίστε τα βιβλία των Εναλλακτικών Εκδόσεων
Ακολουθήστε το Άρδην στο Facebook
Ακολουθήστε το Άρδην στο twitter
Εγγραφείτε στο κανάλι του Άρδην στο Youtube
