Φωτογραφία από διαμαρτυρία έξω από το δικαστήριο που δικάζοταν ο πρώην δεσμοφύλακας Χ. Νούρι στην Στοκχόλμη. Οι Ιρανοί αντικαθεστωτικοί τον κατηγορούν ότι είχε κεντρικό ρόλο στην δολοφονία χιλιάδων Ιρανών .
Δημοσιεύτηκε στο Charlie Hebdo στις 19 Ιουνίου 2024
Αναστάτωση προκαλεί η απελευθέρωση του Χαμίντ Νουρί, ενός πρώην ανώτερου Ιρανού αξιωματούχου των φυλακών που φυλακίστηκε σε ισόβια κάθειρξη στη Σουηδία για το ρόλο του σε μαζικές εκτελέσεις. Όπως συμφωνήθηκε, η Στοκχόλμη μπόρεσε να διαπραγματευτεί την απελευθέρωση δύο Σουηδών ομήρων σε αντάλλαγμα. Αλλά τα κινήματα της ιρανικής αντιπολίτευσης στην εξορία εμφανίζονται να μη συγχώρούν.
Επέστρεψαν. Το Σάββατο 15 Ιουνίου, η πίστα του αεροδρομίου Arlanda της Στοκχόλμης ήταν γεμάτη από ανακουφιστικά χαμόγελα. Ο Johan Floderus, ένας Σουηδός διπλωμάτης της ΕΕ, και ο Saeed Azizi, ένας Ιρανοσουηδός πολίτης, μόλις απελευθερώθηκαν. Οι δύο άνδρες κρατούνταν όμηροι από την Ισλαμική Δημοκρατία του Ιράν από τον Απρίλιο του 2022 και τον Νοέμβριο του 2023. “Είμαι στον παράδεισο και αισθάνομαι συναισθηματικά σαν να βρίσκομαι στον έβδομο ουρανό. Περίμενα αυτή (τη στιγμή) για σχεδόν 800 ημέρες”, δήλωσε ο 33χρονος διπλωμάτης σε τηλεφωνική επικοινωνία που είχε με τον Σουηδό πρωθυπουργό, Ουλφ Κρίστερσον, ενώ βρισκόταν ακόμη στο αεροπλάνο που τον μετέφερε στην πατρίδα του.
Όμως αυτή η επιστροφή των ομήρων δεν αποτελεί πράξη φιλανθρωπίας εκ μέρους του καθεστώτος των μουλάδων. Σε αντάλλαγμα, η Σουηδία έπρεπε να απελευθερώσει τον Χαμίντ Νουρί, 63 ετών, έναν πρώην ανώτερο Ιρανό αξιωματούχο που καταδικάστηκε σε ισόβια κάθειρξη στη Σουηδία για τον ρόλο του στις μαζικές εκτελέσεις Ιρανών πολιτικών κρατουμένων το 1988.
Στο ίδιο αεροδρόμιο της σουηδικής πρωτεύουσας συνελήφθη το 2019, έπειτα από παγίδα που του είχε στήσει ο πρώην γαμπρός του. Ο τελευταίος παρέσυρε τον Χαμίντ Νουρί προσφέροντάς του ένα αεροπορικό εισιτήριο και πολυτελείς διακοπές στη νότια Ευρώπη. Αλλά μόλις θα προσγειωθεί, θα του φορέσουν χειροπέδες και ο Ιρανός θα δικαστεί για τα εγκλήματά του βάσει της καθολικής δικαιοδοσίας (σ.σ.: η εξωχώρια νομοθεσία για τα σοβαρότερα εγκλήματα σύμφωνα με το σουηδικό δίκαιο).
Αντίσταση στην απελευθέρωσή του
Μετά τη δίκη του, η οποία εκδικάστηκε στο Περιφερειακό Δικαστήριο της Στοκχόλμης μεταξύ Αυγούστου 2021 και Μαΐου 2022, ο εκτελεστής των σφαγών του 1988 καταδικάστηκε σε ισόβια κάθειρξη. Και δεν είναι δύσκολο να καταλάβει κανείς γιατί: σήμερα υπολογίζεται ότι τουλάχιστον 5.000 κρατούμενοι εκτελέστηκαν στο Ιράν σε μαζικές εκτελέσεις που πραγματοποιήθηκαν από τις “επιτροπές θανάτου” στις οποίες συμμετείχε την εποχή εκείνη. “Οι άνθρωποι με τους οποίους μίλησα στην ιρανική αντιπολίτευση, οι επιζώντες και οι οικογένειες των θυμάτων των σφαγών είδαν τη δίκη ως πηγή τεράστιας ελπίδας. Για πρώτη φορά, οι πράξεις αυτές εξετάζονταν από δικαστήριο, ήταν ιστορικό”, λέει στο Charlie η Lena Bjurström, δημοσιογράφος που κάλυπτε τότε τη δίκη
Αλλά με την ίδια ενεργητικότητα πολλά κινήματα της ιρανικής αντιπολίτευσης στην εξορία και ΜΚΟ για τα ανθρώπινα δικαιώματα αντιτάχθηκαν στην πρόσφατη απελευθέρωσή του. “Η απελευθέρωση του Χαμίντ Νουρί, ο οποίος καταδικάστηκε από σουηδικό δικαστήριο για συμμετοχή στη μαζική εκτέλεση πολιτικών κρατουμένων, επιβραβεύει τους απαγωγείς ομήρων και τους εγκληματίες. Το μήνυμα προς το ιρανικό καθεστώς είναι ότι όποια εγκλήματα κι αν διαπράξετε, είμαστε έτοιμοι να συζητήσουμε. Η απόφαση αυτή θα θέσει σε μεγαλύτερο κίνδυνο όλους τους δυτικούς πολίτες που ταξιδεύουν στο Ιράν και τις γειτονικές χώρες”, προειδοποίησε ο διευθυντής της ΜΚΟ Iran Human Rights, η οποία καταγράφει τις περιπτώσεις παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στο Ιράν.
Διαπραγμάτευση;
Ερωτηθείς από το Charlie Hebdo, ο ιδρυτής του λογαριασμού Lettres de Téhéran στο X (πρώην Twitter), μιας ειδησεογραφικής σελίδας για το Ιράν που συμμετέχει στο κίνημα “Γυναίκες, ζωή, ελευθερία”, καταδίκασε επίσης τον χειρισμό της Σουηδίας. “Είναι μεγάλη απογοήτευση το γεγονός ότι ένας δήμιος μπορεί να απελευθερωθεί και να γίνει δεκτός ως ήρωας στην Τεχεράνη”, αναστενάζει, για να προσθέσει: ” Είναι απελπιστικό να βλέπουμε ότι δεν μπορούμε να υπολογίζουμε στην υποστήριξη ελεύθερων χωρών όπως η Σουηδία”.
Για τον ακτιβιστή, δεν διαπραγματεύεσαι με ένα τρομοκρατικό κράτος. “Όλα αυτά ενθαρρύνουν το καθεστώς να πάρει περισσότερους ομήρους. Αυτή η “διπλωματία των ομήρων” είναι σαν ένα τέρας: όσο περισσότερο το ταΐζεις, τόσο περισσότερο θα μεγαλώνει”, υποστηρίζει. Ιδιαίτερα καθώς στην ανταλλαγή που έγινε αυτό το Σαββατοκύριακο δεν συμπεριλήφθηκε ο Αχμαντρέζα Τζαλαλί, ένας άλλος όμηρος ιρανικής καταγωγής, ο οποίος πολιτογραφήθηκε Σουηδός κατά τη διάρκεια της αιχμαλωσίας του. “Δυστυχώς, το Ιράν αρνήθηκε να τον αναγνωρίσει ως Σουηδό πολίτη και να συζητήσει την περίπτωσή του”, δήλωσε ο επικεφαλής της σουηδικής διπλωματίας.
Ιρανική ειδικότητα
Πρέπει να ειπωθεί ότι σε αντίθεση με τον Ahmadreza Djalali, ο Johan Floderus και ο Saeed Azizi είχαν απαχθεί πιθανώς με μοναδικό σκοπό να ανταλλαγούν με την απελευθέρωση του Hamid Nouri. Σε κάθε περίπτωση, αυτό δείχνει η σελίδα Letters from Tehran μεταδίδοντας ένα στιγμιότυπο οθόνης μιας ομάδας Telegram που συνδέεται με τη δύναμη Qods (μια επίλεκτη μονάδα του Σώματος Φρουρών της Ισλαμικής Επανάστασης), στην οποία τα μέλη καυχιούνται για το τέχνασμα.
Αυτή η “διπλωματία των ομήρων” αποτελεί ειδικότητα του καθεστώτος των μουλάδων. “Ας μην ξεχνάμε ότι ο ιδρυτικός μύθος της Ισλαμικής Δημοκρατίας ήταν η ομηρία στην αμερικανική πρεσβεία, η οποία διήρκεσε πάνω από ένα χρόνο και είχε σαφή αντίκτυπο στις προεδρικές εκλογές των ΗΠΑ “, επισημαίνει η Amélie Chelly, ερευνήτρια με ειδίκευση στο πολιτικό Ισλάμ και συγγραφέας του βιβλίου Le Coran de sang (Éditions du Cerf).
Στη δεκαετία του 1980, ο Λίβανος έγινε ακόμη και προθάλαμος για τη στρατηγική της Τεχεράνης να χρησιμοποιεί τους Δυτικούς ως διαπραγματευτικά χαρτιά για τη διευθέτηση πιθανών πολιτικών και διπλωματικών εντάσεων. Θυμόμαστε μια από τις πιο διάσημες περιπτώσεις, αυτή της Γαλλίδας Clotilde Reiss, η οποία κατηγορήθηκε για κατασκοπεία στην ανάπτυξη του Πράσινου Κινήματος, το οποίο γεννήθηκε στον απόηχο της επανεκλογής του Ιρανού προέδρου Μαχμούντ Αχμαντινετζάντ. Σήμερα, το Ιράν εξακολουθεί να κρατά ομήρους οκτώ Ευρωπαίους πολίτες, μεταξύ των οποίων τρεις Γάλλους πολίτες.
