Ο Κέλτικος Τίγρης στέκεται στα πόδια του
Ένας χρόνος έχει περάσει περίπου από την προσφυγή της στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και την Ευρωπαϊκή Ένωση και η Ιρλανδία διαφημίζεται ως ο καλύτερος μαθητής της τρόικας. Η Ιρλανδία αποτελεί ιδανικό παράδειγμα, για το πώς μια χώρα μπορεί να βρει τον δρόμο της μετά την κρίση χρέους, σύμφωνα με τη Γερμανίδα καγκελάριο Άνγκελα Μέρκελ. Οι Ιρλανδοί βλέπουν ήδη φως στο βάθος του τούνελ, δήλωσε ο Ευρωπαίος επίτροπος Όλι Ρεν, ένα χρόνο μετά την ένταξή της στον μηχανισμό διάσωσης. Η χώρα βρίσκεται, ήδη, τέσσερα χρόνια στη μέγγενη της λιτότητας. Ενόψει εκτροχιασμού των δημοσιονομικών μεγεθών, ήταν η πρώτη χώρα, στην περιφέρεια της Ευρωζώνης, που πήρε μέτρα για να μειώσει το έλλειμμά της. Στο πλαίσιο του πακέτου διάσωσης ύψους 67,5 δισ. ευρώ, έλαβε μέτρα 20,7 δισ. ευρώ το 2011. Τώρα, καλείται να περικόψει άλλα 3,8 δισ. ευρώ, προκειμένου να επιτύχει τους δημοσιονομικούς στόχους του 2012. Οι Ιρλανδοί υφίστανται ήδη τις επώδυνες επιπτώσεις της λιτότητας. Η ανεργία τριπλασιάστηκε, στο 15%. Και τουλάχιστον για 100.000 ιδιοκτήτες κατοικιών, το στεγαστικό δάνειο υπερβαίνει την αξία του ακινήτου τους. Υπ’ αυτές τις συνθήκες, εντυπωσιάζει το γεγονός ότι οι διαμαρτυρίες δεν είναι μεγαλύτερες στους δρόμους του Δουβλίνου. Πολιτικοί σχολιαστές εξηγούν ότι οι Ιρλανδοί αποδέχονται σιωπηλά τη μοίρα τους, γιατί αισθάνονται συνυπεύθυνοι για τα οικονομικά προβλήματα της χώρας τους. Καθένας έβαλε το δικό του λιθαράκι στη διόγκωση της φούσκας των ακινήτων.
Υπομένουν στωικά
Έτσι, στους δρόμους του Δουβλίνου, δεν είναι πολλά, όσα μαρτυρούν την έκταση της κρίσης που βιώνει η χώρα. Οι Ιρλανδοί διαμαρτύρονται με τον δικό τους τρόπο: όπως έκαναν και οι πρόγονοί τους, μαζεύουν τις βαλίτσες τους και φεύγουν για το εξωτερικό. Από όσους μένουν, ένας στους δύο δηλώνει, σε δημοσκοπήσεις, ότι συμφωνεί με τα μέτρα λιτότητας. Όπως και η κυβέρνησή τους, θέλουν να πείσουν την Ευρώπη ότι η Ιρλανδία δεν έχει θέση ανάμεσα στα PIGS, όπως απαξιωτικά χαρακτηρίστηκαν οι καταχρεωμένες χώρες της περιφέρειας. Το Δουβλίνο επιμένει ότι η επιτυχία του στους στόχους του μνημονίου, το κάνει να ξεχωρίζει από την Ελλάδα.
Δύναμη στην παγκόσμια βιομηχανία ιατρικού εξοπλισμού
Το σκάσιμο της φούσκας στην Ιρλανδία ξεκίνησε στις αρχές του 2009 όταν η Dell αποφάσισε να κλείσει το εργοστάσιό της στην ιρλανδική πόλη Λίμερικ και να το μεταφέρει στην Πολωνία, λόγω του χαμηλότερου κόστους εργασίας. Ακολούθησε η κατάρρευση της υπερθερμασμένης αγοράς ακινήτων, η οποία σύντομα συμπαρέσυρε και τις τράπεζες της χώρας. Το κόστος της διάσωσης του τραπεζικού κλάδου, που υπολογίζεται περίπου στα 90 δισ. ευρώ, απειλεί τώρα τη φερεγγυότητα του ιρλανδικού κράτους. Ακόμα όμως και κάτω από αυτές τις συνθήκες, ο Κελτικός Τίγρης επιβιώνει. Εκμεταλλευόμενοι ένα εργατικό δυναμικό υψηλής ποιότητας, οι Ιρλανδοί έχτισαν μια ολόκληρη βιομηχανία ιατρικού εξοπλισμού σύγχρονης τεχνολογίας που τους επέτρεψε όχι μόνο να αναπληρώσουν το κενό που άφησε πίσω της η Dell, αλλά και να διπλασιάσουν το εμπορικό τους πλεόνασμα σε σχέση με πριν από δύο χρόνια. Στη δυτική ακτή της Ιρλανδίας, στην πόλη Γκαλγουέι, χτυπά η καρδιά της τρίτης μεγαλύτερης δύναμης στην παγκόσμια βιομηχανία ιατρικού εξοπλισμού και φαρμάκων (μετά τις ΗΠΑ και τη Γερμανία). Επιστήμονες και μηχανικοί δουλεύουν για έναν κλάδο που ευθύνεται για το ένα τρίτο των συνολικών εξαγωγών της χώρας, που φτάνουν στα 160 δισ. ευρώ ετησίως. Μάλιστα το κομμάτι αυτό της οικονομίας δεν έχει επηρεαστεί καθόλου από το χρηματοπιστωτικό πρόβλημα που αντιμετωπίζει η χώρα.
Η Silicon Valley
Στο Γκαλγουέι δημιουργήθηκε η Silicon Valley της παγκόσμιας βιομηχανίας των φαρμάκων. Στα ιρλανδικά εργοστάσια παρασκευάζονται κάποια best sellers των φαρμάκων, όπως το Zyprexa της Eli Lilly για τη σχιζοφρένεια, το Plavix της Bristol-Myers για την καρδιά, το Lipitor της Pfizer για τη χοληστερίνη και το Viagra, της ίδιας εταιρείας. Αμερικανικοί κολοσσοί, όπως η Boston Scientific, που απασχολεί περίπου 4.500 επιστήμονες στη χώρα, δουλεύουν πλάι πλάι με καινοτόμες ιρλανδικές επιχειρήσεις. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η Aerogen, μια νεοσύστατη ιρλανδική εταιρεία που έχει κατοχυρώσει περισσότερες από 40 πατέντες. Ανάμεσα σε αυτές συγκαταλέγεται και εκείνη για μια μικρο-αντλία που επιτρέπει στους χειρουργούς να ψεκάσουν τα φάρμακά τους μέσα στους πνεύμονες του ασθενή.
Παράλληλα, ο συγκεκριμένος κλάδος έχει γίνει ανταγωνιστικότερος λόγων των μέτρων που έχει υιοθετήσει η κυβέρνηση για να αντιμετωπίσει την οικονομική κρίση. Στον ιδιωτικό τομέα οι μισθοί έχουν μειωθεί πάνω από 15%, ενώ την ίδια στιγμή πτώση κατά 50% καταγράφεται στα ενοίκια γραφείων. Η βιομηχανία των φαρμάκων και του ιατρικού εξοπλισμού παρείχε ένα πολύτιμο «μαξιλάρι» για την ιρλανδική οικονομία. Ομως ανάκαμψη παρουσιάζει και ο τεχνολογικός τομέας της χώρας. Οι Google, PayPal, eBay και Facebook έχουν αρχίσει και πάλι τις προσλήψεις στην Ιρλανδία, ενώ και η IBM επεκτείνει την παρουσία της στη χώρα.
Εθνική ταπείνωση
Πάντως οι Ιρλανδοί αντιμετώπισαν την προσφυγή της χώρας στο Ταμείο Στήριξης ως πλήγμα στην εθνική τους υπερηφάνεια. Οπως έγραψε χαρακτηριστικά το Bloomberg, οι Ιρλανδοί αντάρτες πολέμησαν για την ανεξαρτησία κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου δηλώνοντας ότι δεν υπηρετούν «ούτε τον Βασιλιά, ούτε τον Κάιζερ». Τώρα, η χώρα τους καλείται να κάνει ακριβώς αυτό που τότε αρνιόταν, προκειμένου να εξασφαλίσει τα χρήματα της διάσωσης από τους Βρετανούς και τους Γερμανούς.
Πορτογαλία: Για 3η φορά στο ΔΝΤ
Στις μνήμες των Πορτογάλων είναι ακόμα νωπά τα τραύματα που προκάλεσαν τα δύο προηγούμενα προγράμματα του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου στη χώρα και γι’ αυτό τον λόγο η Λισαβόνα μέχρι την τελευταία στιγμή αρνούνταν πεισματικά να δεχτεί πως θα χρειαστεί την βοήθειά του για 3η φορά. Οπως συνέβη στην Ιρλανδία, η προσφυγή το Μάιο του 2011 στο ΔΝΤ αποτέλεσε για τους Πορτογάλους ένα σοβαρό πλήγμα στην εθνική τους υπερηφάνεια. Θεωρήθηκε και ένα σημαντικό πισωγύρισμα στην κοινωνική πρόοδο μιας χώρας, που έχοντας περάσει από μία από τις μακροβιότερες δικτατορίες της Ευρώπης, έχει μια σχετικά «νεαρή» ακόμα δημοκρατία. Αξίζει να σημειωθεί πως η Πορτογαλία επί 48 χρόνια βρισκόταν κάτω από το δικτατορικό καθεστώς του Antonio Salazar. Στις 25 Απριλίου του 1974 στρατιωτικό κίνημα αριστερών αξιωματικών εξεγέρθηκε και κατάφερε να ανατρέψει τη χούντα που κυβερνούσε τη χώρα από τις 26 Μαΐου του 1926. Το κίνημα έμεινε στην ιστορία ως «Επανάσταση των Γαρυφάλλων» επειδή πολλοί κυβερνητικοί στρατιώτες είχαν τοποθετήσει στις κάνες των όπλων τους γαρύφαλλα, με την προτροπή των εξεγερμένων κατοίκων. Η χώρα εισήλθε σε μια νέα εποχή, έπειτα από δεκαετίες πολιτικής αλλά και οικονομικής απομόνωσης. Η νέα κυβέρνηση ίδρυσε ένα κράτος πρόνοιας, κάτι που σε πολλές άλλες χώρες της Ευρώπης θεωρούνταν δεδομένο για χρόνια. Ομως το 1977 εισήλθε στη χώρα το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, δίνοντας τέλος σε πολλές από τις κοινωνικές κατακτήσεις και μαζί τους στις ελπίδες που είχε φέρει η Επανάσταση των Γαρυφάλλων. Το Ταμείο, ακολουθώντας τη γνωστή συνταγή, υπαγόρευσε μειώσεις δαπανών και την υποτίμηση του νομίσματος, με αποτέλεσμα οι Πορτογάλοι να χάσουν μέρος της αγοραστικής τους δύναμης. Το 1983 οι Πορτογάλοι έπεσαν πάλι στα δίχτυα του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου και βρέθηκαν αντιμέτωποι με νέα σκληρά μέτρα λιτότητας.
Σκληρά μέτρα – Περιορισμός του ελλείμματος
Οσον αφορά την οικονομία η έκθεση της τρόικας προβλέπει συρρίκνωση του ΑΕΠ κατά 1,6% φέτος και τουλάχιστον 3% την επόμενη χρονιά που αντιστοιχούν συνολικά για τη διετία στη μεγαλύτερη ύφεση μετά την αποκατάσταση της δημοκρατίας το 1974. Τα δρακόντεια δημοσιονομικά μέτρα έχουν αποδώσει πάντως ως προς τους στόχους του ισοσκελισμού του προϋπολογισμού καθώς το έλλειμμα αναμένεται να περιοριστεί στο 4,5% έναντι του 5,9% που είχε αρχικά τεθεί ως στόχος. «Η εξέλιξη του προγράμματος ως προς τους στόχους παραμένει θετική, καθώς όμως όλο και περισσότερο πνέουν αρνητικοί άνεμοι η υπομονή κρίνεται αναγκαία» τόνισε χαρακτηριστικά το ΔΝΤ. «Η υπερπήδηση των προκλήσεων απαιτεί μια ισχυρή πολιτική δέσμευση σε εθνικό επίπεδο» αναφερόταν στην τριμηνιαία έκθεση. Εκτός από τη μείωση του εισοδήματος μισθωτών και συνταξιούχων και την επιβολή φόρων, τα νέα μέτρα της πορτογαλικής κυβέρνησης φέρνουν ευρύτατες ιδιωτικοποίησης δημοσίων οργανισμών όπως οι επιχειρήσεις ενέργειας και υδρογονανθράκων, αεροδρόμια, σιδηρόδρομοι καθώς και τα εθνικά ταχυδρομεία.
