Ακτινογραφία της ψήφου
του Γιάννη Ξένου από τη Ρήξη (φ. 86) που κυκλοφορεί
Ολοκληρώθηκε και η δεύτερη εκλογική αναμέτρηση του 2012, αλλά κανείς δεν πανηγυρίζει με το αποτέλεσμα, περισσότερο ένα αίσθημα ανακούφισης εκπέμπεται από όλες τις κατευθύνσεις. Ανακούφιση νιώθουν αυτοί που θα συγκυβερνήσουν, επειδή κατάφεραν να συγκεντρώσουν ένα ποσοστό της τάξης του 48% και μια βουλευτική πλειοψηφία 179 βουλευτών, ικανή να συντηρήσει κυβέρνηση για ένα χρονικό διάστημα, στην καλύτερη των περιπτώσεων μέχρι τις ευρωεκλογές του 2014. Ανακούφιση και στην αξιωματική αντιπολίτευση, γιατί θα έχει χρόνο να κεφαλαιοποιήσει τα κέρδη από τις εκλογικές αναμετρήσεις του 2012, να θέσει σε εφαρμογή το δύσκολο σχέδιο μετατροπής του ΣΥΡΙΖΑ σε μεγάλο κόμμα, αντίστοιχο του ποσοστού του. Ανακούφιση, για την ώρα τουλάχιστον, στους Έλληνες πολίτες, που πιστεύουν ότι η χώρα κερδίζει άλλη μια παράταση χρόνου, ώσπου είτε η Ευρώπη θα βουλιάξει σύσσωμη, ή θα επικρατήσει μια λογική επίλυσης των οικονομικών αδιεξόδων που θα περιλαμβάνει όλες τις χώρες.
Η Νέα Δημοκρατία με την ψυχή στο στόμα
Η ΝΔ κατόρθωσε να φτάσει σε ποσοστό και ψήφους (αν συνεκτιμήσουμε και την αυξημένη αποχή) στην επίδοση του 2009. Αποδείχτηκε ότι, παρά το τραγικό σφάλμα της να συμμετάσχει σε φιλομνημονιακή κυβέρνηση, ο ελληνικός λαός δεν της καταλογίζει ίδιο μερίδιο ευθύνης με το ΠΑΣΟΚ και της έδωσε για ένα διάστημα μια ακόμα ευκαιρία. Δύο παράγοντες έπαιξαν καίριο ρόλο για να κερδίσει η ΝΔ.: αύξησε τη διαφορά της από τον ΣΥΡΙΖΑ στην επαρχία και τη μείωσε στα αστικά κέντρα. Στις εκλογές του Μαΐου, το μόνο αστικό κέντρο που κέρδισε ήταν η Β΄ Θεσσαλονίκης, ενώ τώρα προστέθηκαν η Α΄ Αθηνών, Α΄ Πειραιώς και η Α΄ Θεσσαλονίκης. Η ΝΔ διατήρησε τη συσπείρωση του Μαΐου, 92%, αν και αυτό δεν είναι και κάτι πολύ σπουδαίο, τόσο χαμηλά που ήταν, και πήρε ψήφους από Ανεξάρτητους Έλληνες, 22 %, 17% από Χ.Α., 15% από τα κόμματα που δεν μπήκαν στην προηγούμενη Βουλή, 9% από ΔΗΜΑΡ, 8% από ΠΑΣΟΚ και το 47% από ΔΗΣΥ, δηλαδή η Μπακογιάννη έφερε το πενιχρό 1% από το κόμμα της. Ως προς την ηλικία των ψηφοφόρων, και πάλι είχε μεγάλη διαφορά από τον ΣΥΡΙΖΑ στην ηλικιακή κατηγορία 51+ (37% η ΝΔ έναντι 22% του ΣΥΡΙΖΑ), αλλά κατάφερε από τις προηγούμενες εκλογές να διπλασιάσει τα ποσοστά της στους νέους (από 10,8% στην κατηγορία 18-24 τον Μάιο, τώρα πήρε 20% στην ευρύτερη κατηγορία 18-34) μαζεύοντας κάπως τη διαφορά της από τον ΣΥΡΙΖΑ (33%). Ενδιαφέρον έχει και η επαγγελματική ενασχόληση όσων την ψήφισαν, κυριαρχεί σε συνταξιούχους (43%), νοικοκυρές (37%) και αγρότες (34%), ενώ πάσχει σε ανέργους (19%), φοιτητές (20%) και μισθωτούς ιδιωτικού τομέα (23%) – η ΝΔ μείωσε τη διαφορά από τον ΣΥΡΙΖΑ κερδίζοντας σε όλες τις μεσοαστικές και μεγαλοαστικές περιοχές της Αττικής. Το φαινομενικά παράδοξο είναι ότι συγκεντρώνει ψήφους από τα δύο εισοδηματικά άκρα, από τη μια τους πολύ φτωχούς (αγρότες-συνταξιούχους) και από την άλλη αστικά στρώματα. Η ΝΔ, εκμεταλλευόμενη το προεκλογικό κλίμα, έδειξε ότι παραμένει ακόμα ζωντανή, αλλά αν δεν βρει μια φόρμουλα για να συνενωθεί με το κομμάτι της που αποχώρησε με τη ψήφιση του δεύτερου μνημονίου, μάλλον έχει αγγίξει την εκλογική της οροφή, και η πιθανότατη φθορά από μια διακυβέρνηση που μόνο κατ’ όνομα θα είναι εταιρική, μπορεί να σημάνει σύντομα το τέλος της.
Στιγμές ανάλογες με το… 1958 ζει ο ΣΥΡΙΖΑ, αφού πια είναι αξιωματική αντιπολίτευση με ένα σημαντικό ποσοστό. Αύξησε ποσοστό και ψήφους, αλλά όχι στο βαθμό που πίστευαν κάποιες εταιρείες δημοσκοπήσεων (παράδειγμα η Public Issue, που την τελευταία εβδομάδα που επιτρέπονταν οι δημοσκοπήσεις του έδινε 31,5% και ο Γ. Μαυρής πίστευε ότι μπορεί να φτάσει έως και το 33%) και ορισμένα ΜΜΕ. Παρ’ όλα αυτά, ενίσχυσε το ποσοστό του κατά 10 μονάδες από το Μάιο και μαζί με τη ΝΔ έφτιαξε ένα νέο διπολισμό. Το αν ο πόλος του ΣΥΡΙΖΑ θα διατηρηθεί εξαρτάται από πολλές παραμέτρους (βιωσιμότητα κυβέρνησης, εσωτερική συνοχή του ΣΥΡΙΖΑ και, κυρίως, αν το ένα εκατομμύριο ψήφοι που κέρδισε ενταχθεί στο κόμμα ή είναι περαστικό από τον ΣΥΡΙΖΑ). Κέρδισε 16 εκλογικές περιφέρειες, την Αττική, 30% έναντι 26% η ΝΔ, την Αχαΐα, όλη την Κρήτη, τα νησιά του Ιονίου, την Εύβοια, τη Ροδόπη κ.ά., δηλαδή περιοχές που κυριαρχούν στην οικονομία οι τομείς των υπηρεσιών του τουρισμού και οι… μουσουλμάνοι. Ο ΣΥΡΙΖΑ είχε μικρότερη συσπείρωση από τη ΝΔ, 84%, αλλά κέρδισε περισσότερες ψήφους από τα υπόλοιπα κόμματα. Λεηλάτησε κυριολεκτικά τους ψηφοφόρους του ΚΚΕ, 26%, της ΔΗΜΑΡ, 25% και από τα κόμματα εκτός Βουλής, 25%, πήρε σημαντικά ποσοστά από τους Ανεξάρτητους Έλληνες, 18%, ΠΑΣΟΚ 14% και 8% Χ.Α. Ως προς την επαγγελματική ενασχόληση των ψηφοφόρων του, κερδίζει στους ανέργους (36%), μισθωτούς ιδιωτικού τομέα (33%), φοιτητές (32%), μισθωτούς δημοσίου τομέα (31%) και ελεύθερους επαγγελματίες (31%) και χάνει σε συνταξιούχους (16%), αγρότες (22%) και νοικοκυρές (25%), αντίστροφη εικόνα από τη Ν.Δ.
Το ΠΑΣΟΚ σταθεροποιήθηκε πια ως τρίτο κόμμα, έχασε σχεδόν μια μονάδα από το Μάιο (έπαιξε ρόλο και η αποχή), όσα κάστρα του είχαν απομείνει στην Κρήτη και τη Ροδόπη του τα πήρε ο ΣΥΡΙΖΑ, έχασε και οχτώ βουλευτικές έδρες, αλλά τα χειρότερα αποφεύχθηκαν, δηλαδή να καταγράψει μονοψήφιο ποσοστό, όπως φοβόταν. Η μόνη επιλογή που έχει πια είναι αυτή του μικρότερου κυβερνητικού εταίρου. Ως προς την ηλικία των ψηφοφόρων του, είναι το πιο γερασμένο κόμμα, το ψήφισαν το 17% όσων είναι 51+ και μόλις το 7% όσων είναι κάτω από 51. Διατηρεί δυνάμεις ακόμα σε συνταξιούχους (19%), αγρότες (18%) και νοικοκυρές (14%), ενώ το έχουν αποχαιρετήσει φοιτητές (6%), άνεργοι (6%), μισθωτοί ιδιωτικού τομέα (8%), ακόμα και οι δημόσιοι υπάλληλοι το απαρνήθηκαν (10%).
ο πίνακας πρόερχεται από την ανάλυση του Χριστόφορου Βερναρδάκη “Οι εκλογές της 17ης Ιουνίου και οι νέες τομές στο κομματικό σύστημα” από την Κυριακάτικη Αυγή (24-6-12)
Οι Ανεξάρτητοι Έλληνες, μια από τις εκπλήξεις των εκλογών του Μαΐου, προσγειώθηκαν στο 7,5%, χάνοντας τρεις μονάδες. Είχαν τη χαμηλότερη συσπείρωση, 51%, από τα επτά κόμματα που μπήκαν στη Βουλή, αφού ψηφοφόροι τους κατευθύνθηκαν τόσο προς τη ΝΔ, το ΣΥΡΙΖΑ, αλλά και τη Χ.Α. Οι ψήφοι τους μειώθηκαν κατά 200.000 και εξέλεξαν 13 λιγότερους βουλευτές από το Μάιο. Οι ψηφοφόροι τους προέρχονται από τους ανέργους (10%), τους φοιτητές (10%) και τους μισθωτούς του ιδιωτικού τομέα (10%). Ηλικιακά υπερτερούν οι κάτω των 50 (10% έναντι 4% των άνω των 50 ετών). Οι Ανεξάρτητοι Έλληνες δέχονται πιέσεις από όλο το πολιτικό φάσμα, η αλλοπρόσαλλη στάση του Π. Καμμένου, στις σαράντα μέρες που μεσολάβησαν μεταξύ των δύο εκλογών, επέτεινε τις τάσεις φυγής των ψηφοφόρων του.
Η νεοναζιστική Χρυσή Αυγή απέδειξε ότι ήρθε για να μείνει. Ίδιο ποσοστό με τον Μάιο, λίγες χιλιάδες ψήφοι λιγότεροι, αλλά στις συνειδήσεις όλου του κόσμου εμφανίζεται εδραιωμένη. Έχασε ψήφους στην Πελοπόννησο, που κατευθύνθηκαν προς τη ΝΔ, αλλά σε γενικές γραμμές κράτησε τα ποσοστά της στα προπύργιά της στην Πελοπόννησο (Λακωνία, Αργολίδα, Κορινθία), κοντά στο 10%. Εντύπωση προκαλεί η αύξηση του ποσοστού στο υπόλοιπο Αττικής, όπου πια είναι τρίτο κόμμα. Στην Αττική καταγράφει εντυπωσιακά ποσοστά σε περιοχές όπως ο Ασπρόπυργος (16,75%), τα Μέγαρα (15,17%), η Φυλή, που μέχρι το 2009 ο ΛΑΟΣ είχε πολύ υψηλά ποσοστά (8% με 9%) και το ΠΑΣΟΚ κοντά στο 50%(!) – η διάλυση αυτών των δύο κομμάτων, ενδυναμώνει τη Χρυσή Αυγή. Σύμφωνα με μετεκλογική έρευνα της public issue το 29% των ψηφοφόρων την ψήφισε για να τιμωρήσει το σύστημα και το 27% για το μεταναστευτικό, ενώ μόνο το 14% για το πρόγραμμά της. Ένα ακόμα στοιχείο για τη Χρυσή Αυγή που θέλει εξήγηση είναι η συσπείρωσή της, που έφτασε αρκετά υψηλά, στο 66%, αμέσως μετά τις εκλογές του Μαΐου ήταν μόλις 40%, ενώ τις επόμενες εβδομάδες όσο τα ΜΜΕ την «αποκάλυπταν», η συσπείρωση αυξανόταν, 52,7%, στη συνέχεια 57%, γιατί όταν έχουν αναλάβει να σε ξεσκεπάσουν δημοσιογράφοι σαν τον Μ. Καψή και τον Στ. Θεοδωράκη, και ο χειρότερος να είσαι, για τον κόσμο θα παραμένεις πιο συμπαθής από τέτοιους τύπους. Την εβδομάδα που ο Κασιδιάρης χτύπησε την Κανέλλη η συσπείρωση έπεσε και πάλι στο 49%, αλλά την επόμενη εβδομάδα ανέβηκε 15 μονάδες. Ηλικιακά κυριαρχούν οι νέοι (9% κάτω από 50 ετών, 4% πάνω από 50) και ως προς το φύλο, οι άντρες. Ως προς την επαγγελματική απασχόληση οι άνεργοι (10%), οι φοιτητές (9%) και οι ελεύθεροι επαγγελματίες (9%). Αποδείχτηκε ότι η Χ.Α. έχει ισχυρά ερείσματα στην κοινωνία, αφού βρήκαν σε αυτή στέγη όλοι οι χουντικοί, βασιλικοί και λοιποί ακροδεξιοί που ήταν παλιά στο ΛΑΟΣ και αλλού, αλλά και κόσμο που προέρχεται ακόμα και από την αριστερά.
Η ΔΗΜΑΡ παρέμεινε ακλόνητη ως προς ποσοστό και ψήφους, τι και αν είχε διαρροές προς ΣΥΡΙΖΑ και ΝΔ, τα μεσοστρώματα πείστηκαν από το σύνθημα του Κουβέλη «εντολή για λύση» και την ψήφισαν μαζικά. Είναι χαρακτηριστικό σε ποιες περιοχές της Β΄ Αθηνών η ΔΗΜΑΡ βγήκε τρίτο κόμμα: Αγία Παρασκευή, Χαλάνδρι, Μαρούσι, Βριλήσσια, Κηφισιά, Πεύκη, Παπάγου-Χολαργού, Πεντέλης, Φιλοθέη, να προσθέσουμε ότι το υψηλότερο ποσοστό της το κατέγραψε στο δημοτικό διαμέρισμα Οίας στη Σαντορίνη, 31,4%!
Το ΚΚΕ υπέστη κάζο αντίστοιχο με ό,τι έπαθαν ΝΔ και ΠΑΣΟΚ τον Μάιο. Εξανεμίστηκε το μισό του ποσοστό και παραπάνω από τις μισές ψήφους του και πια είναι το τρίτο κόμμα της Αριστεράς. Στις περιφέρειες που παραδοσιακά έπαιρνε υψηλά ποσοστά κατακρημνίστηκε. Για παράδειγμα, Σάμο (–6,39%), Κεφαλονιά (–6,26%), Λέσβο (–6,04%), αλλά και στα μεγάλα αστικά κέντρα, η μείωσή του ήταν ανάμεσα στις 4-6 μονάδες. Είναι αρκετά γερασμένο κόμμα (7% στους πάνω των 50% και 4% στους κάτω), ενώ ως προς την απασχόληση ξεχωρίζει στους άνεργους (7%) και τους συνταξιούχους (6%). Το ΚΚΕ χρειάζεται να κάνει μια νέα αρχή, αλλά το γερασμένο και αντιπαθητικό (με εξαίρεση, ίσως, την Παπαρήγα) στελεχικό δυναμικό του δεν το βοηθούν.
Τέλος, να σταθούμε λίγο στα κόμματα που δεν μπήκαν στη Βουλή και που το ποσοστό τους έπεσε στο 5,8% από το 18% το Μάιο και ήταν τα κύρια θύματα του νέου δικομματισμού. Το φαινόμενο Τζήμερος μας τελείωσε και το αποδέχτηκε και ο ίδιος με την άθλια επιστολή που έστειλε, το ίδιο και ο Καρατζαφέρης, αλλά μας άφησε στη θέση του τη Χ.Α. Οι Οικολόγοι Πράσινοι δεν φαίνεται να έχουν τη δυναμική να ξανακατέβουν σε εκλογές, ενώ στην ΑΝΤΑΡΣΥΑ με το 0,33% που πήρε από 1,19% το Μάιο, τίθενται και σ’ αυτήν διλήμματα ανάλογα με του ΚΚΕ προς τα πού πάει και τι κάνει. Η αποχή για άλλη μια εκλογική αναμέτρηση αυξήθηκε, κυμάνθηκε στο 37,53%, 2,5 μονάδες πάνω από τον Μάιο, που επίσης ήταν ανεβασμένη σε σχέση με τις εκλογές του 2009. Κάποιοι θα αντιτείνουν ότι και σε αυτές τις εκλογές χρησιμοποιήθηκαν οι εκλογικοί κατάλογοι του 2001 και άρα το ποσοστό πρέπει να είναι χαμηλότερο, αλλά το γεγονός παραμένει ότι το πολιτικό σύστημα, όπως είναι διαμορφωμένο, για ένα αυξανόμενο ποσοστό πολιτών είναι αδιάφορο.
*Τα στοιχεία προέρχονται από το έξιτ πολ της Metron Analysis και το βαρόμετρο της Public Issue.
