του Νικόλα Μπινιάρη*, Άρδην τ. 81
*Hλεκτρολόγος μηχανικός, οικονομoλόγος, συγγραφέας
Διαβάσαμε ένα κείμενο από το ΠΟΝΤΙΚΙ της 7/7/10, του κυρίου Δημήτρη Καζάκη, με θέμα την «άρνηση του χρέους». Θα ήθελα να προσφέρω στη συζήτηση μια κριτική ανάλυση του άρθρου. Επίσης, θα ήθελα να σημειώσω ότι το θέμα είναι άκρως τεχνικό, αν κανείς παραμείνει στο οικονομικό μέρος της συζήτησης.
Υπάρχει μια πλευρά όσων βλέπουν ως εφικτή λύση, για την οικονομική ανάταξη της χώρας, την αναδιάρθρωση ή την αναδιαπραγμάτευση του εξωτερικού χρέους της Ελλάδος (ΑΕΧΕ). Αυτή η πλευρά εκπροσωπείται από δύο βραβεία Νόμπελ οικονομίας, δεκάδες καθηγητές και δεκάδες αναλυτές και τραπεζίτες. Σε αυτή την πλευρά βρίσκεται και ο υποφαινόμενος από την αρχή αυτής της θλιβερής ιστορίας, δηλαδή από τον Δεκέμβριο του 2009.
Υπάρχει και η πλευρά της κυβέρνησης, της ΕΚΤ, άλλων τραπεζιτών, της Επιτροπής και του ΔΝΤ, η οποία διατείνεται ότι δεν χρειάζεται κάτι τέτοιο.
Τέλος, υπάρχει και η πρόταση του κυρίου Καζάκη περί αρνήσεως του χρέους. Αυτή την πρόταση δεν γνωρίζω να την έχει προτείνει κάποιος άλλος, αλλά μπορεί να υπάρχουν και έτεροι οι οποίοι την ασπάζονται.
Η επιχειρηματολογία υπέρ ή κατά της κάθε πρότασης δεν εξαρτάται από τον αριθμό των υποστηρικτών της, αλλά από τα επιχειρήματα το οποία η κάθε μία επικαλείται.
Το μέλημά μου είναι να καταλάβω τι σημαίνει και τι συνεπάγεται η πρόταση του κυρίου Καζάκη.
Ο οικονομολόγος Καζάκης προτείνει, λοιπόν, να αρνηθεί ο λαός την αναγνώριση του χρέους προς τους ξένους πιστωτές.
Πρώτον ερώτημα: Ποιος θα αρνηθεί το χρέος;
Προφανώς, ο οικονομολόγος μετατρέπεται σε πολιτικό και υποθέτει ότι θα γίνει μια πολιτική μεταβολή στην Ελλάδα, δηλαδή θα υπάρξει μια νέα κυβέρνηση, η οποία θα αρνηθεί, ως εκπρόσωπος του λαού, να αναγνωρίσει το χρέος και να το πληρώσει. Θα δεχθεί μόνο ένα 15%, το οποίον ανήκει σε μικροαποταμιευτές και ασφαλιστικά ταμεία, και θα αρνηθεί το υπόλοιπο, διότι έχει φαγωθεί από απατεώνες και εκμεταλλευτές του λαού. Το χρέος, λέει αυτή η θέση, δεν αντιστοιχεί σε δαπάνες υπέρ του λαού αλλά σε υπερκέρδη του πολιτικού και οικονομικού καπιταλιστικού συστήματος το οποίο οικειοποιήθηκε τα δάνεια αυτά.
Σε αυτό το σημείο ερωτώ: Πώς ξέρει ο οικονομολόγος Καζάκης ότι το 85% των δανείων πήγαν στις τσέπες των τοκογλύφων, των απατεώνων; Βεβαίως, ένα μέρος του χρέους αποτελείται από τόκους, αλλά δεν γνωρίζουμε, από τα κεφάλαια τα οποία δανειστήκαμε, πόσα πήγαν σε τσέπες απατεώνων, πόσα σε έργα και πόσα για την εξυπηρέτηση του κομματικού κράτους, δηλαδή, σε μισθούς φανταστικών υπηρεσιών και συντάξεις φανταστικής εργασίας. Αν θέλουμε να κάνουμε έναν ουσιαστικό απολογισμό, πρέπει να βρούμε πόσα πήγαν και πού πήγαν. Δεν μπορούμε να λέμε τυχαία νούμερα, γιατί έτσι δίνουμε άφεση αμαρτιών και στους συνένοχους της ληστείας, την οποίαν καταγγέλλει ο οικονομολόγος Καζάκης, πολλοί από τους οποίους είναι ανάμεσά μας και ωφελήθηκαν από τη δική μας ηθική έκπτωση, την ηθική έκπτωση του ίδιου του λαού.
Συνεχίζω πάνω στην πολιτική πρόταση του κυρίου Καζάκη. Θέτει λοιπόν ο πολιτικός Καζάκης τις προϋποθέσεις για το σχέδιο της οικονομικής ανάταξης της χώρας, και οι προϋποθέσεις κατ’ αρχάς είναι πολιτικές. Οι προϋποθέσεις βασίζονται ή σε μια επαναστατική διαδικασία ή σε μια αστικού τύπου δημοκρατική διαδικασία. Το αποτέλεσμα θα είναι η επικράτηση του λαού, ο οποίος, με την κυβέρνησή του, θα πάρει την πολιτική απόφαση η οποία, βέβαια, θα μετουσιωθεί σε οικονομική πρακτική: άρνηση του χρέους, δηλαδή στάση πληρωμών, προ ή μετά από μία πτώχευση. Στη συγκεκριμένη περίπτωση, βέβαια, θα το δηλώσουμε ως μη αποδοχή του χρέους και θα πορευτούμε μόνοι μας.
Βασική επίσης προϋπόθεση για αυτό είναι η έξοδός μας από την Ε.Ε. και το ευρώ, όπως προτείνεται στο άρθρο.
Ο κύριος Καζάκης γράφει σε ένα σημείο: «Όμως έχουμε να κάνουμε με τραπεζικούς κολοσσούς… έχουν τα μέσα να εξαφανίσουν την ελληνική οικονομία σε λίγες ώρες..». Αυτήν την ισχύ οι τραπεζικοί κολοσσοί την έχουν εάν βρισκόμαστε στην ΕΕ και στην Ευρωζώνη: «… η διακοπή ενέσεων ρευστότητος από την ΕΚΤ προς τις ελληνικές τράπεζες αρκεί για να βουλιάξει την ελληνική οικονομία σε λίγες ώρες».
Θα φύγουμε λοιπόν από την ΕΕ και το ευρώ και θα επαναφέρουμε τη δραχμή. Ερωτώ ευθέως τον κύριο Καζάκη: Οι τραπεζικοί κολοσσοί, έστω και με τη δραχμή, δεν θα μας εξαφανίσουν οικονομικά σε λίγες ώρες; Ποιος θα δεχθεί τη δραχμή και με ποια ισοτιμία θα τη δεχθούν; Και τι συνεπάγεται αυτό για τον πληθωρισμό;
Ερωτώ ευθέως τον κύριο Καζάκη: Τι θα γίνουν οι καταθέσεις των Ελλήνων καταθετών λόγω υποτίμησης και πληθωρισμού; Ποιος θα πει στα εκατομμύρια αυτά ότι έχασαν μεγάλο μέρος των χρήματων τους; Ο οικονομολόγος-δημοσιογράφος Κόλμερ απήντησε σε αυτό το ερώτημα λέγοντας ότι κάποιοι θα χάσουν, αυτό είναι αναπόφευκτο. Ποιος θα το πει αυτό στους μικροκαταθέτες; Οι μεγάλοι έχουν ήδη αποσύρει μέρος των κεφαλαίων τους. Τουλάχιστον η ΕΕ, από το 2011, θα εγγυάται τις καταθέσεις έως 100.000 εάν μία τράπεζα πτωχεύσει.
Ερωτώ ευθέως τον κύριο Καζάκη: Τι θα πουλήσει η ελληνική οικονομία για να εισαγάγει από πετρέλαιο μέχρι ανταλλακτικά για κινητά, υπολογιστές, φάρμακα, μηχανήματα, τρόφιμα, πολεμικό υλικό;
Έχει κάνει ο κύριος Καζάκης καμία μελέτη για την οικονομία με δραχμές εκτός ΕΕ και με όλες τις ξένες τράπεζες να μας έχουν κόψει κάθε πίστωση; Γιατί δεν φαντάζεται βέβαια κανείς ότι αυτοί οι κολοσσοί θα καθίσουν με σταυρωμένα χέρια να δεχτούν την άρνηση χρέους της ελληνικής κυβέρνησης και του λαού.
Έχει υπολογίσει ο οικονομολόγος Καζάκης τι θα συμβεί στους εργάτες, τους αγρότες και μικρομεσαίους; Καταστροφή. Ξέρει ποια θα είναι η πολιτική αντίδραση των διαφόρων ομάδων, των διαφόρων συμφερόντων, των διαφόρων επαγγελμάτων; Προς τα αριστερά ή προς τα δεξιά;
Φαντάζεται ο οικονομολόγος ή ο πολιτικός Καζάκης ότι η Ελλάδα αποτελείται από προλετάριους και λίγους γαιοκτήμονες ή υπερ-καπιταλιστές, ώστε, αν απαλλαγεί από αυτούς, ο λαός θα πετύχει την οικονομική του απελευθέρωση;
Για να είμαι απόλυτα δίκαιος με την πρόταση Καζάκη, αρκετοί οικονομολόγοι έχουν προτείνει την έξοδό μας από το ευρώ και την επαναφορά της δραχμής. Μάλιστα, μερικοί το προτείνουν για ολόκληρο τον ευρωπαϊκό Νότο. Χτες μάλιστα Άγγλος αναλυτής πρότεινε την επαναφορά όλων των εθνικών νομισμάτων και την ακύρωση του ευρώ. Η δραχμή θα λειτουργήσει ως αντισταθμιστικός μηχανισμός ως προς τη χαμηλή ανταγωνιστικότητα της ελληνικής οικονομίας. Υποτιμώντας τη δραχμή θα έχουμε την ευκαιρία να εξάγουμε αγαθά και υπηρεσίες φτηνότερα. Αυτό όμως χρειάζεται ένα πραγματικά λεπτομερές οικονομικό σχέδιο, για το πώς θα γίνει, όπως και το νομικό πλαίσιο, σε συνεργασία με την ΕΕ και την Επιτροπή.
Μιλάμε ότι υπάρχει γύρω μας ένα καπιταλιστικό σύστημα. Έστω και αν αυτό έχει σοβαρά προβλήματα, έστω και αν κάποιοι νομίζουν ότι ήρθε η ώρα να καταρρεύσει. Ο πολιτικός, αλλά και ο οικονομολόγος Καζάκης είναι προφανώς αυτής της γνώμης. Ο ύστερος καπιταλισμός έχει φτάσει σε κρίσιμο σημείο. Ίσως να υπάρχει προοπτική να φύγει από το προσκήνιο της ιστορίας. Αν το πιστεύει αυτό, ας το δηλώσει και ας μας περιγράψει τι θα επακολουθήσει από την κίνηση να υλοποιήσουμε, εμείς πρώτοι, αυτή την αναίρεση του καπιταλισμού. Για να σταθμίσουμε το πρακτέον, πρέπει να γνωρίζουμε τις συνέπειες της κάθε απόφασης και δράσης μας. Κανείς δεν επιτρέπεται να παρασύρει ανθρώπους σε αποφάσεις οι οποίες μπορεί να είναι καταστροφικές για αυτούς, αν δεν τους εκθέσει κάθε συνέπεια των πράξεών τους.
Ο κύριος Καζάκης, ως οικονομολόγος, οφείλει να μιλήσει τεκμηριωμένα και επιστημονικά. Ως πολιτικός, δεν με βρίσκει σύμφωνο για πολλούς λόγους, αλλά κυρίως γιατί δεν μου δίνει ούτε ένα στοιχείο για την πολιτική του θέση. Αναφέρεται μόνο στην κριτική η οποία γίνεται στο ΚΚΕ. Δεν το λαμβάνω ως πολιτική θέση, αλλά περιμένω να ακούσω τη δική του. Και χωρίς αυτή, η ετυμηγορία μου είναι αρνητική.
Το δίλημμα το οποίο θέτει ο οικονομολόγος Καζάκης είναι ψευτοδίλημμα. Δεν τίθεται θέμα μεταξύ δύο λύσεων. Η λύση Καζάκη δεν υφίσταται νομικά, πολιτικά, οικονομικά. Και δεν υφίσταται νομικά, γιατί δεν υπάρχει νομικός τρόπος να φύγουμε από το ευρώ ή την ΕΕ δίχως τη συναίνεση και των δεκαέξι. Θα ήταν χρήσιμο να διαβάσει, όποιος θέλει, τη νομική μελέτη του Φοίβου Αθανασίου για το θέμα. Έχει δημοσιοποιηθεί στις 10/12/2009. Μόνον οι αγωγές των όσων θα θιγούν από αυτήν την κίνηση χωρίς νομικό έρεισμα, Ελλήνων, ξένων, επιχειρήσεων και τραπεζών, δεν θα έφταναν δεκάδες χρόνια για να πληρωθούν. Δεν υφίσταται πολιτικά, διότι δεν υφίστανται οι προϋποθέσεις για ένα νέο και άγνωστο πολιτικό μοντέλο το οποίο οφείλει να προστατεύσει και τις ελευθερίες, αλλά και το μέλλον της πατρίδας. Δεν υφίσταται οικονομικά γιατί, δίχως τη συνεργασία του ΔΝΤ, της Επιτροπής και των τραπεζών, η ελληνική οικονομία της δραχμής θα γίνει παρόμοια με του Κογκό. Σήμερα δεν είναι το 1920. Οικονομία σημαίνει υψηλή τεχνολογία αυτή καθαυτή, καθώς και η εφαρμογή της σε όλους τους τομείς και υπηρεσίες της οικονομίας. Μια χώρα με άγνωστο πολιτικό σύστημα, με ασήμαντη παραγωγή και παρίας του διεθνούς οικονομικού συστήματος, δεν έχει καμία ελπίδα επιβίωσης.
Εάν η χώρα είχε πλουτοπαραγωγικές πηγές, παραγωγή σε μεγάλες ποσότητες χρηματιστηριακών προϊόντων, τότε ίσως συζητούσαμε μια τέτοια λύση.
Ο αντίλογος είναι αναδιαπραγμάτευση του χρέους με «κούρεμα» 50-70%, εφόσον έχουμε κάνει όλες τις ουσιαστικές αλλαγές ώστε να μπορούμε να παράγουμε κάποια αγαθά και να μην είμαστε κράτος συνταξιούχων. Ήδη, με το stress test στο οποίο υποβάλλονται 91 ευρωπαϊκές τράπεζες, έχει ληφθεί υπ’ όψιν μία έκπτωση 17% για τα ελληνικά κρατικά ομόλογα τα οποία βρίσκονται στα χέρια των τραπεζών. Μερικοί αναλυτές θεωρούν ότι αυτό το νούμερο πρέπει να γίνει 25-30%. Τα αποτελέσματα θα γίνουν γνωστά στις 23 Ιουλίου. Για μερικούς αναλυτές, τα τεστ αυτά δεν είναι ικανοποιητικά για να γίνει γνωστή η πραγματική κατάσταση των ευρωπαϊκών τραπεζών.
Πώς θα προχωρήσουμε σε μια τέτοια λύση; Με στάση πληρωμών, εφόσον οι αγορές μας χρεώνουν επιτόκιο 1% πάνω από το γερμανικό. Οι πιστωτές μας γνωρίζουν ότι δεν μπορούμε να πληρώνουμε περισσότερο. Το επιτόκιο έχει άμεση σχέση με τον ρυθμό ανάπτυξης (πάνω από 4% ετησίως είναι δύσκολο να πετύχουμε) έτσι ώστε να υπάρχει η δυνατότητα για την ομαλή αποπληρωμή του χρέους.. Το δύσκολο είναι εάν η επαναδιαπραγμάτευση θα γίνει πριν ή μετά τη στάση πληρωμών. Αυτό είναι ένα δύσκολο νομικό θέμα και όντως χρειάζεται επεξεργασία.
Διερωτάται ο οικονομολόγος Καζάκης, γιατί να το δεχτούν οι πιστωτές μας; Μα γιατί δεν θα έχουν άλλη επιλογή. Τα δάνεια του ΔΝΤ και της ΕΕ θα τελειώσουν και, όταν θα βγούμε στις αγορές, τα επιτόκια θα είναι απαγορευτικά. Αν πάλι τα επιτόκια είναι στο επίπεδο του 4%, τότε και πάλι μπορούμε να ζητήσουμε αναδιαπραγμάτευση, γιατί με την παραμικρή μείωση του ρυθμού του ΑΕΠ και πάλι θα έχουμε πρόβλημα αποπληρωμής του χρέους.
Θα συμφωνήσω σε τρία σημεία με την ανάλυση Καζάκη.
Α) Ήδη έχουμε αρχίσει να κηρύσσουμε εσωτερική πτώχευση. Το κράτος δεν έχει να πληρώσει τις υποχρεώσεις του στο εσωτερικό. Και δεν έχει, γιατί οι εισπράξεις είναι χαμηλές. Αυτό είναι προοίμιο κακών εξελίξεων. Ίσως αναγκαστούμε να προχωρήσουμε σε αναδιαπραγμάτευση έως τον Δεκέμβριο, αν και καλύτερα θα ήταν να γίνει αυτό μετά το 2011.
Β) Η πτώχευση της χώρας θα δημιουργούσε πράγματι μεγάλο πρόβλημα στις ευρωπαϊκές τράπεζες. Αν ο οικονομολόγος Καζάκης προτείνει να χρησιμοποιήσουμε αυτή την απειλή για να αναδιαπραγματευτούμε το χρέος τώρα, τότε έχει ένα δίκιο το οποίο οφείλω να του το αναγνωρίσω. Αλλά αυτό ισχύει σαν πρόταση μέσα στην ΕΕ και το ευρώ, όχι έξω και με δραχμή.
Γ) Η πολιτική σκηνή, αριστερά, δεξιά, σοσιαλιστική, φιλελεύθερη, θέλει ξεκαθάρισμα και επανασύνδεση με τους πολίτες ως πολιτικά υποκείμενα και όχι ως αντικείμενα οικονομικής συναλλαγής με το κράτος. Θέλει όμως αληθινή αποτύπωση της πραγματικότητας και όχι συμπεράσματα τα οποία έχουν προκύψει με τη λήψη του ζητουμένου. Τα ευχολόγια, προερχόμενα από προσωπικές ιδεοληψίες, τέλος. Αλλιώς οδηγούμεθα στον σκουπιδοτενεκέ της ιστορίας.
Τελειώνοντας: Η παρουσίαση της πλευράς ΑΕΧΕ χρειάζεται μεγαλύτερη ανάλυση. Θα προσπαθήσω να την κάνω σε μια άλλη συνέχεια.
Η τρίτη πλευρά είναι η αισιόδοξη πλευρά. Υπάρχουν κάποιες πιθανότητες: 1) εάν η παγκόσμια οικονομία ανακάμψει ταχύτερα, κυρίως η ευρωπαϊκή, 2) εάν η κυβέρνηση προχωρήσει σε μια υπεράνθρωπη προσπάθεια στον τομέα των επενδύσεων, με κατάργηση του κράτους δυνάστη της παραγωγικής διαδικασίας, 3) εάν σταματήσει τις βλακώδεις πολιτικές της μείωσης της αγοραστικής δύναμης των εργαζομένων και φορολογήσει την απόδοση και αξία των ακινήτων, έτσι ώστε να μειωθούν οι αξίες και να κινηθούν τα χρήματα προς παραγωγικές επενδύσεις, με δημιουργία νέων ποιοτικών θέσεων εργασίας, 4) εάν η κυβέρνηση σταματήσει τη ληστρική φορολογία των επιχειρήσεων και φορολογήσει το μεγάλο ατομικό εισόδημα και τα εισοδήματα από πάσης φύσεως αεριτζίδικες δουλειές, 5) εάν τα πολιτικά κόμματα προχωρήσουν σε μια ουσιαστική αντιπαράθεση με τη διαφθορά η οποία τα κατατρύχει. Δεν βλέπω να γίνονται ειλικρινείς προσπάθειες. Η θέση του ΚΚΕ πως, αν καταργηθεί το καπιταλιστικό σύστημα, τότε θα εκλείψει η διαφθορά, δεν αξίζει ούτε καν σε αντίκρουση.
10/7/2010
Υ.Γ. Στην προχθεσινή της έκδοση, η εφημερίδα Χουριέτ είχε άρθρο για την ελληνική ναυτιλία!! Για το πόσο ισχυρή είναι και ποιες επενδύσεις κάνει. Ο νοών νοείτω. Η Τουρκία αρχίζει να κλείνει το μάτι στο πιο σημαντικό και εύρωστο κομμάτι της ελληνικής οικονομίας. Ήδη οι Έλληνες είναι οι τρίτοι μεγαλύτεροι επενδυτές σε ακίνητα στην Τουρκία, μετά τους Άγγλους και τους Γερμανούς.
