Χρυσόστομος Σμύρνης προς Βενιζέλο

570

Ἀ­γα­πη­τέ φί­λε καὶ ἀ­δελ­φέ κ. Ἐ­λευ­θέ­ρι­ε Βε­νι­ζέ­λε,

Ἐ­πέ­στη ἡ με­γά­λη στι­γμή τῆς με­γά­λης ἐκ μέ­ρους Σας χει­ρο­νο­μί­ας. Ὁ Ἑλ­λη­νι­σμός τῆς Μ. Ἀ­σί­ας, τό Ἑλ­λη­νι­κόν Κρά­τος, ἀλ­λὰ καὶ σύ­μπαν τὸ Ἑλ­λη­νι­κὸν Ἔ­θνος κα­τα­βαί­νει πλέ­ον εἰς τὸν Ἅ­δην, ἀ­πὸ τοῦ ὁ­ποί­ου καμ­μι­ά πλέ­ον δύ­να­μις δέν θά δυ­νη­θῆ νά τό ἀ­να­βι­βά­ση καί τό σώ­ση.

Τῆς ἀ­φα­ντά­στου ταύ­της κα­τα­στρο­φῆς βε­βαί­ως αἴ­τι­οι εἶ­νε οἱ πο­λι­τι­κοί καί προ­σω­πι­κοί Σας ἐ­χθροί, πλήν καί Ὑ­μεῖς φέ­ρε­τε μέ­γι­στον τῆς εὐ­θύ­νης βά­ρος δι­ά δύ­ο πρά­ξεις Σας: Πρῶ­τον, δι­ό­τι ἀ­πε­στεί­λα­τε εἰς Μ. Ἀ­σί­αν ὡς Ὕ­πα­τον Ἁρ­μο­στήν ἕ­να τοῦ­τ’ αὐ­τό πα­ρά­φρο­να καί ἐ­γω­ϊ­στήν, φλύ­α­ρον, ἀ­περ­ρο­φη­μέ­νον ἐν τῷ αὐ­το­θαυ­μα­σμῷ του καί κα­τα­φρο­νοῦ­ντα καί ὑ­βρί­ζο­ντα καί δέ­ρο­ντα καί ἐ­ξο­ρί­ζο­ντα καί φυ­λα­κί­ζο­ντα ὅ­λα τά ὑ­γι­ῆ καί σώ­φρο­να στοι­χεῖ­α τοῦ τό­που, δι­ό­τι ἐν τῷ φρε­νο­κο­μεί­ᾳ του βε­βαί­ως δέν εἶ­χον τό­πον, καί εἰς τό τέ­λος ἀ­πο­δώ­σα­ντα αὐ­τούς τούς ἀ­γλα­ούς καρ­πούς τῆς τε­λεί­ας τοῦ Μι­κρα­σι­α­τι­κοῦ λα­οῦ κα­τα­στρο­φῆς, τούς ὁ­ποί­ους νῦν θε­ρί­ζο­μεν. Καὶ δεύ­τε­ρον, δι­ό­τι πρὶν ἀ­πο­πε­ρα­τώ­ση­τε τό ἔρ­γον Σας καὶ θέ­ση­τε τὴν κο­ρω­νί­δα καί τό ἐ­πι­στέ­γα­σμα ἐ­πί τοῦ ἀ­νε­γερ­θέ­ντος ἀ­φα­ντά­στως ὡ­ραί­ου καί με­γα­λο­πρε­ποῦς δη­μι­ουρ­γή­μα­τός Σας, τῆς κα­τα­θέ­σε­ως τῶν θε­με­λί­ων τῆς πε­ρι­κλε­ε­στά­της πο­τὲ Βυ­ζα­ντι­νῆς μας Αὐ­το­κρα­το­ρί­ας, εἴ­χα­τε τήν ἀ­τυ­χῆ καί ἔ­νο­χον ἔ­μπνευ­σιν νά δι­α­τά­ξη­τε ἐ­κλο­γάς κα­τ’ αὐ­τάς τάς πα­ρα­μο­νάς τῆς εἰ­σό­δου Σας εἰς Κων­στα­ντι­νού­πο­λιν καί τῆς κα­τα­λή­ψε­ως αὐ­τῆς ὑ­πό τοῦ Ἑλ­λη­νι­κοῦ στρα­τοῦ πρός ἐ­κτέ­λε­σιν τῶν ὅ­ρων τῆς –οἴ­μοι– δι­ά πα­ντός κα­τα­στρα­φεί­σης συν­θή­κης τῶν Σε­βρῶν.

Ἀλ­λά γέ­γο­νεν ὅ γέ­γο­νεν. Ἀ­κό­μη ὑ­πάρ­χει και­ρός ἂν ὄ­χι νά σω­θῆ ἡ συν­θή­κη τῶν Σε­βρῶν, ἀλ­λά του­λά­χι­στον νά μή κα­τα­στρα­φῆ τέ­λε­ον τό Ἑλ­λη­νι­κόν Ἔ­θνος δι­ά τῆς ἀ­πω­λεί­ας ὄ­χι μό­νον τῆς Μ. Ἀ­σί­ας, ἀλ­λά καί τῆς Θρά­κης καί αὐ­τῆς ἴ­σως τῆς Μα­κε­δο­νί­ας. Καί ἐ­πει­δή οἱ και­ροί οὐ με­νε­τοί πλέ­ον, ἔ­κρι­να κα­θῆ­κον καί ἑ­μόν ἀ­πα­ραί­τη­τον, νά κυ­λί­σω τόν πί­θον μου ἐν μέ­σῳ τῆς γε­νι­κῆς κι­νή­σε­ως τῆς πα­γκοί­νου ἐ­δῶ συμ­φο­ρᾶς μας· καί πρῶ­τον μέν ἔ­γρα­ψα μέ ἡ­με­ρο­μη­νί­αν 21 Αὐ­γού­στου πρός τόν ἐ­πί τοῦ θρό­νου τοῦ Ἑλ­λη­νι­κοῦ εὑ­ρι­σκό­με­νον Κων­στα­ντῖ­νον νὰ προ­βῆ εἰς τάς με­γά­λας ἀ­πο­φά­σεις ἐν αἷς πρω­τί­στην θε­ω­ρῶ τὴν ἀ­νά­λη­ψιν τῆς πη­δα­λι­ου­χί­ας τοῦ Ἑλ­λη­νι­κοῦ σκά­φους πα­ρά τῆς πά­γκοι­νον τήν Εὐ­ρω­πα­ϊ­κήν ὑ­πό­λη­ψιν κε­κτη­μέ­νης Σῆς κο­ρυ­φῆς, τήν πα­ρά­δο­σιν τῆς δι­οι­κή­σε­ως τοῦ στρα­τοῦ εἰς τούς ἐκ­δι­ω­χθέ­ντας ἀ­ξι­ω­μα­τι­κούς τῆς Ἀ­μύ­νης, οἱ ὁ­ποῖ­οι γνω­ρί­ζουν πὼς ἀ­να­συ­ντάσ­σε­ται κα­τε­στραμ­μέ­νος στρα­τὸς καὶ ὁ­δη­γεῖ­ται εἰς τὴν νί­κην καὶ τὴν ἄ­με­σον ἐ­ντεῦ­θεν ἐκ­δί­ω­ξιν Στερ­γι­ά­δου καὶ Χατ­ζα­νέ­στη καὶ ἀλ­λὰ σχε­τι­κά.

Ἔ­κρι­να δέ πρό πα­ντός ἀ­πα­ραί­τη­τον ἐκ τῶν φλο­γῶν τῆς κα­τα­στρο­φῆς ἐν αἷς ὀ­δυ­νᾶ­ται ὁ Μι­κρα­σι­α­τι­κός Ἑλ­λη­νι­σμός, καί ζή­τη­μα εἶ­νε ἐ­άν, ὅ­ταν τό πα­ρόν γράμ­μα μου ἀ­να­γι­νώ­σκη­ται ὑ­πό τῆς Ὑ­με­τέ­ρας Ἐ­ξο­χό­τη­τος, ἄν ἡ­μεῖς ὑ­πάρ­χω­μεν πλέ­ον ἐν τῇ ζω­ῇ, προ­ο­ρι­ζό­με­νοι –τίς οἶ­δε– κα­τά ἀ­νε­ξε­ρευ­νή­τους βού­λας τῆς Θεί­ας Προ­νοί­ας εἰς θυ­σί­αν καί ΜΑΡΤΥΡΙΟΝ, νὰ ἀ­πευ­θύ­νω τὴν ὑ­στά­την ἔκ­κλη­σιν πρὸς τὴν φι­λο­γε­νῆ καὶ με­γά­λην ψυ­χήν Σου καὶ νὰ Σᾶς εἴ­πω δύ­ο λέ­ξεις. Ἐ­άν δι­ά νά σώ­ση­τε τήν Ἑλ­λά­δα ἐ­κρί­να­τε κα­θῆ­κον Σας νὰ προ­βῆ­τε εἰς ἐ­πα­να­στα­τι­κόν κί­νη­μα τῆς Θεσ­σα­λο­νί­κης, μή δι­στά­ση­τε τώ­ρα νά προ­βῆ­τε εἰς ἑ­κα­τόν τοι­αῦ­τα κι­νή­μα­τα, ἵ­να σώ­ση­τε τώ­ρα ὁ­λό­κλη­ρον τὸν ἁ­πα­ντα­χοῦ γῆς καὶ ἰ­δί­α τὸν Μι­κρα­σι­α­τι­κὸν καὶ Θρα­κι­κὸν Ἑλ­λη­νι­σμόν, ὁ ὁ­ποι­ος τό­σην θρη­σκευ­τι­κὴν λα­τρεί­αν τρέ­ψει πρὸς Ὑ­μᾶς.

Δέν εἶ­νε ἀ­νά­γκη ὁ Ἑλ­λη­νι­σμὸς οὗ­τος καὶ αἱ Χῶ­ραι αὗ­ται με­τά τῆς Κων­στα­ντι­νου­πό­λε­ως νά ἐ­νω­θῶ­σιν με­τά τῆς Ἑλ­λά­δος, δι­ό­τι τό ὄ­νει­ρον τοῦ­το ἀ­πε­μα­κρύν­θη ἀ­φ’ ἡ­μῶν του­λά­χι­στον δι’ ἑ­κα­τόν ἔ­τη, ἀλ­λὰ σπεύ­σα­τε καί ὑ­ψώ­σα­τε πα­ντα­χοῦ τὴν ἐ­πι­βλη­τι­κὴν φω­νήν Σας, αὐ­ταί αἱ Χῶ­ραι νά ἀ­πο­τε­λέ­σουν ἕν αὐ­τό­νο­μον ἀ­να­το­λι­κὸν Χρι­στι­α­νι­κόν Κρά­τος, ἔ­στω ὑ­πό τήν κυ­ρι­αρ­χί­αν τοῦ Σουλ­τά­νου, καί Ὕ­πα­τον Ἁρ­μο­στήν τήν Σήν πε­ρι­νου­στά­την κο­ρυ­φήν.

Εἶ­νε ἡ μό­νη καί ἐν­δε­δει­γμέ­νη λύ­σις, ἥ­τις θά θέ­ση τέρ­μα εἰς τάς συμ­φο­ράς τῶν κα­τοί­κων τῆς Ἀ­να­το­λῆς καί θά δώ­σῃ τήν ἡ­συ­χί­αν καί εἰ­ρή­νην εἰς τήν Εὐ­ρω­πα­ϊ­κήν δι­πλω­μα­τί­αν, δι­ό­τι δι’ ὅ­λους τό­τε θά ὑ­πάρ­χῃ τό­πος καί τρό­πος ἐ­κμε­ταλ­λεύ­σε­ως τῶν ἀ­νε­κμε­ταλ­λεύ­των πη­γῶν τοῦ πλού­του τῆς τό­σον ὑ­πό τοῦ Θε­οῦ εὐ­νο­η­θεί­σης καί εὐ­ερ­γε­τη­θεί­σης ἀλ­λά τό­σον οἰ­κτρῶς κα­κο­δαι­μο­νού­σης πλου­σί­ας καί εὐ­δαί­μο­νος ταύ­της Χώ­ρας.

Καὶ νῦν, φίλ­τα­τε ἀ­δελ­φέ, Σέ μό­νον θε­ω­ροῦ­μεν τόν ἀ­πό μη­χα­νῆς Θε­όν, Σέ βρά­χον, Σέ ἐλ­πί­δα, Σέ Σω­τῆ­ρα καί Μεσ­σί­αν μας. Πε­ρί­ζω­σε τήν ῥομ­φαί­αν τοῦ λό­γου Σου καί κα­τευ­ο­δοῦ πρός ἡ­μᾶς καί κό­ψον τόν ἄ­λυ­τον δι­ά τήν δι­πλω­μα­τί­αν μέ­χρι σή­με­ρον δε­σμόν τοῦ Ἀ­να­το­λι­κοῦ ζη­τή­μα­τος.

Πί­πτων ἐ­πί τοῦ τρα­χή­λου Ὑ­μῶν, πε­ρι­λού­ω Ὑ­μᾶς δι’ ἀ­πεί­ρων φι­λη­μά­των σε­βα­σμοῦ καί ἀ­γά­πης

Ἐν Σμύρ­νῃ τῆ 25η Αὐ­γού­στου 1922

Σμύρ­νης Χρυ­σό­στο­μος

Πηγή: Το Αρχείον του Εθνομάρτυρος Σμύρνης Χρυσοστόμου όπως διεσώθη από τον Μητροπολίτη Αυστρίας Χρυσόστομο Τσίτερ, Τομ. Γ΄, Εκδόσεις ΜΙΕΤ, Αθήνα 2000, σελ. 254-255